Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 668
is deze. De hoogste luxe van vroeger bestond
daarin, alles eender te hebben, de vier of vijf
soorten van glazen naar hetzelfde type, alle zil
ver met dezelfde gravure, alle servies by elkaar
behoorend, liefst het -wit damasten tafelgoed in
dezelfde teekening daarbij passend. Dit alles is
veranderd. Het bibelot heeft zich van het geheele
vertrek, en langzamerhand ook van buffet en
. tafel meester gemaakt. Antieke tinnen kroezen,
kannen, schotels, oud- Delfsch en ander aardewerk,
Chineesche en Japansche zonderlingheden om de
hora d'oeuvre in te bergen.bakjes van allerlei herkomst
als zout vaten, glazen van gekleurd Venetiaansch
of Boheemsch kristal in allerlei vorm naast elk
ander, liefst voor iederen gast iets anders,
messenheften van Delftsch of Saksisch, geven aan het
geheele diner iets origineels, iets intiems en
schilderachtigs, dat tevens den smaak der gast
vrouw doet kennen. Dit wil niet zeggen, dat een
servies van oud-blauw, en dessert servies van
ruitjeskristal zooals hier te lande vele fami
lies ze hebben of nog steeds met zorg
completeeren, te verachten zou zijn, integendeel, het is
onze kostbare ouderwetsche grootheid die thans
door de mode nagevolgd wordt.
Een flink diner bestaat nog slechts uit: twee
soepen naar keus ; geen hors d'oevre meer als er
gasten zijn; een visch met twee sausen naar keus
of als timbale; een of twee entrees, dat wil zeg
gen een of twee ragonts; een warm gebraad;
soms, maar zelden, sorbets; een salade met een
kouden vleesch- of vischschotel, b.v. paté, ham,
galantine, aspic, tong, kreeft met mayonnaue;
een groente, soms twee, een warme pudding of
ander warm entremets, en een ijs. Het dessert
maakt men vrij overvloedig; meestal dient men
tegenwoordig eerst do kaas, dan gebakjes en
geglaceerde vruchten, acht of twaalf schaaltjes,
compötes en vruchten au jus en versche vruchten.
Bij velen wordt dan ook nog de koffie en de
likeur aan tafel gepresenteerd; het is echter ver
kieslijk haar in een serre, in de büjartkamer,
in de kamer van den heer des huizes, of zelfs
in den salon te presenteeren.
Men zal hebben opgemerkt, dat noch wild, noch
koude zoete schotels, crèmes, vladen, koude pud
ding, bavaroises, geleien, macédoines, daarbij
genoemd zijn. Het eerste heeft zijn reden daarin,
dat wie wild wil geven, het meest in de plaats
van een der ragoüts of der andere vleeschen stelt,
zoodat het getal niet grooter wordt; wat de zoete
gerechten betreft, hun getal verschilt naargelang
van de keus der gastvrouw; de eene, met den
smaak harer gasten te rade gaande, beschouwt
ze als overdaad en laat ze bijna geheel weg, de
andere vermenigvuldigt zo en brengt ze tusschen
verschillende afdeelingen van haar menu aan.
*
* *
Een paar entremets.
Pain percZw is eene variatie van onze
wentelteefjes (?wenteltreeftjes" zeggen de puristen). Men
kookt melk met een stukje citroenschil, een lepel
«ftw de fleur d'orange, en wat suiker en zout. Men
snijdt van het brood de korsten af en tracht er
min of meer sierlijke ruiten van te krijgen; deze
weekt men in de melk en laat ze uitdruipen.
Dan klopt men eenige eieren tot dik schuim,
doopt er de sneden brood in, bakt ze onmiddellijk,
strooit er suiker over en dient ze zoo op.
Frangipane. Drie eieren worden in een pan
geroerd met zooveel meel als zij kunnen opnemen,
dan mengt men het deeg met een halve kan mclk,roert
steeds en zet het een kwartier te vuur; men voegt
er dan een weinig zout, was suiker, drie of vier
gekruimelde bitterkoekje?, of een paar eetlepcls
gestampte amandelen bij, wat geraspte
citroenschil en eenige gestampte oranjebloosems.
Frangipane moet vrij dik zijn en kan dan op
allerlei manier gebruikt worden, warm of koud.
Een goede toepassing is dezo. Onder in de schaal
een laag bitterkoekjes, daarover een laagje
pruimengelei, en alles overdekt met frangipane. Eon
andere: men neemt kolombijntjes, snijdt ze plat
door, als broodjes, bedekt de beide helften met
frambozen gelei en legt ze weer op elkander, en
dan overdekt men alles met frangipane, die men,
omdat kolombijntjes eenigszins droog zijn, voor die
gelegenheid wat dunner kan maken.
E-e.
Allerlei
Verschillende snelheden. Een aanschouwelijke
tabel van de verschillende snelheden geeft dr. A.
Winkelmann in zijn pas vertellenen Ilaiulbuch
der Physik". De slak legt per seconde 0.0015
meter af; een voetganger 1.25; een s
ecuwschoenlooper 2.95; llailey's komeet 8.00; do
snelste rivier 4.00; een luchtballon bij windstilte
6.4; een hardlooper 7.1; een vlieg 7.G; de snelste
stoomboot 8.5; een bicycle 9.7; een frissche
bries 10.0; ecu torpedoboot 11.5; een renpaard
12.6; een bergstroom 143; een sneltrein 1G.7;
de golven van de Oceaan 21.G; do postduif
27.0; de orkaan 45.0; de zwaluw 67.9;
de sterkste cycloon 11G.O; het geluid in de lucht
290.0; de lucht in het luchtledige .'!.'!7.0; een
kanonskogel 500.0; een vloedgolf OOU; stoenen
van de piek van Tcneriife, die van den top wor
den losgelaten, leggen bij hun val naar het dal
l kilometer af; de maan 1.0; do explosie van
schietkatoen 5.8; de zon 7.G; do aarde 20.5;
vallende sterren gemiddeld 400; do kabolstruom
4.000; do telcgraafstroom 11.690; do
inductiestroom 18.400; de eleifrische .stroom gemiddeld
36,000; bliksems in zonnevlekken 200.000; het
licht 300.000 kilometer.
Een Aprilgrap deed te Frankfort een jonge
vrouw de hand aan zich zelven slaan Do heer l! ,
boekhouder op oen machinefabriek, is sinds kort
gehuwd met eene jonge dame, die verschrikkelijk
jalocrsch is uitgt vallen; door zijn vrienden wordt
do jongo man er voortdurend mee gfphiiigil. Een
goede vriend deed hem een middel aan de band
or.i het vrouwtje van dio onaangename (.igemchap
te genezen; hij zou door een zijner \rouwelijke
kcnrissen een minnebrief voor l! laten schrijven,
waarin tij;! en plaats voor een remie/:-vous werden
bepaald: li. moest den brief' met op/.ut 'lerlie/.en,
zoo'lat zijne vrouw hem vond.
Na het eten verliet 13. tegen zijne gewoonte
Let huis eu begaf zich, in de luecühig dut hij
door zijne vrouw gevolgd zou worden, naar de
afgesproken plaats, om haar daar met zijn vriend
en raadgever eens hartelijk uit te lachen. Er
verliep een half uur, een uur, de jaloersche ver
scheen niet, en spijtig dat de grap mislukt was,
ging B. naar huis terug. Daar hoorde hij tot zijne
ontzetting, dat zijne vrouw zich met luciferskop
pen had vergeven. Twee doctoren die dadelijk
gehaald werden, slaagden er gelukkig in de pa
tiënt te redden.
De automatische photograaf, waarmede het pu
bliek te Londen voor eenige weken heeft kennis
gemaakt, levert voor drie halvestuiver-stukken een«
complete photografie. De uitvinder van het toe
stel is een Spanjaard, die er mee naar Parijs ging
en het daar met behulp van twee Fransche schei
kundigen gereed maakte; te Londen vond hij een
ondernemer, die op zich genomen heeft honderd
duizenden exemplaren van het apparaat te ver
vaardigen. De machine is 7 voet hoog, 2 voet
breed en 2K voet diep, zij bevat 400 platen en
de daarvoor benoodigde chemicaliën. Als men er
den eersten halvenstuiver inwerpt, heeft de
photographische opname in 5 seconden plaats Dan
werpt men het tweede geldstuk erin, waarnade plaat
in 4 seconden twee chemische baden en een
waterbad passeert; zoodra men het derde geldstuk
er in werpt, verschijnt het portret kant en klaar
in een kastje onder aan het toestel. De onder
nemers beweren, dat de technische uitvoering van
het beeld in korten tijd nog groote verbeteringen
zal ondergaan, zoodat deze automatische
photografioën de gewone nog zullen overtreffen. Daar
zij hot toestel op alle Europeesche en
Amerikaansche stations zullen plaatsen, dreigt het een
geduchte concurrent voor de berocps-photografen
te worden.
Een razende alchymist. Onlangs op oen avond
verliet een jong Portugcesch geleerde de
Bibliothèque Nationale te Parijs in gezelschap van een
grijsaard, bij de vaste bezoekers bekend als Ie
Père Nicolas, omdat hij altijd de werken van den
alchymist Nicolas Flamel vroeg. In den loop van
het gesprek vertelde de oude man aan den Por
tugees, dat hij een middel had om metalen in
goud te veranderen; daar hij hem vertrouwde,
wilde hij hem wel in het geheim inwijden. Deze
unieke gelegenheid om do werkplaats van een
alchymist te zien, sloeg de Portugees niet af,
en hij volgde zijn metgezel naar de vijfde ver
dieping van een huis in de rue St. Jacques. Hier
liet do oude zijne bibliotheek zien, die kostbare
boeken en ook een rijke verzameling mineralen
en fossiliën bevatte. Daarna gingen zij in het
laboratorium, dat vol mot allerlei toestellen on
rommel stond. De oude deed in een retort een
stuk ijzer, goot er verschillende vloeistoffen op,
en na verdere bewerkingen haalde hij er eenigo
roode kristallen uit, zeggende: Hier is goud!"
liet leek echter in hot minst niet op goud, en do
Portugees glimlachte ongeloovig. Do alchymi.-t l
werd hierover zoo woedend, dat hij zijn ga;vtmet ;
een hamer op het hoofd sloeg; de Portugees }
ging aan den haal, de alchymist rondo hem na '.
en dreigde ieder neer te slaan die hem in den ]
weg kwam. Op de straat werd hij door politie- j
agenten gegrepen on naar een gekkenhuis ge
bracht. De Portugees kwam er met een hoofdwond
af en is nu voorgoed van zijne belangstelling voor
alchymisten genezen.
l
~ l
Waar blnuwlioelien goed roor zijn De bezuini- i
gingfmaalregelen, die onlangs in de Engelscho l
staathuishouding werden ingevoerd, zijn ook toe- j
gepast op do leden van de beide huizen van hot
Parlement. Tot nu teo ontving ieder afgevaar- j
digdc of' pair een exemplaar van elk blauwbock !
dat er uitkwam. Volo parlementsleden sloegen
nooit een blik in do tamelijk kostbare rapporten j
en verkochten zo dikwijls als misdruk. Zoo vorm- j
den die blauwboekou dikwijls een aardig
speldcngeld voor de echtgenooten der M. P's. Er is nu
eene verordening uitgevaardigd, dat de Parle
mentsleden alleen op schriftelijke aanvraag een
blauwboek zullen ontvangen.
De jaarlijksche exodus van Amerikanen naar
Europa is begonnen en de plaatsen op de booten
der verschillende lijnen zijn reeds lang besproken.
Het schijnt dat dit jaar het passagiersverkeer bui
tengewoon groot zal zijn; de Neic-YorJcer Tribune,
heeft daarvoor een ongezochte verklaring gevon
den. In Juni begint namelijk do telling voor de
belasting, en dan zijn de dames verplicht haar
Teeftijd op te geven.
Een Aprilgrap van de Koblenzcr Zcitung :
Naar wij uit goode bron vernemen, zullen van
heden af, alle stations-restaurateurs eene uniform
krijgen. Deze bestaat in een donkeren rok met
korte taille, met twee rijen knoopcn, omliggouden j
kraag, waarop twee in g ud geborduurde bier
glazen, een korte degen en witto muts met gou
den band en dezelfde insignes als op den kraag.
De restaurateur is verplicht, do uniform aan te
trekken, als hij in het buffet of op het perron
verschijnt, maar in 't bijzonder, wanneer hij
vorstelijke reizigers te bedienen heeft'1'.
De roman run een diamant. In de Kaapkolome
en in West-Griqualand bestaan strenge wetten
tegen den smokkelhandel in diamanten. Toch
wordt ongeveer een vierde van de gevonden dia
manten gestolen, hoewel de voorzorgsmaatregelen
in de Kimberley-mijnen zoo volkomen mogelijk
zijn. Zoo moet h. v. iedere diamant, die gevon
den wordt, in hot detective-departement in een
register worden ingeschreven. Alle diamanten,
waarvan do eigenaar het bezit niet op deze wijze
kan legitimeercn, worden als gestolen beschouwd.
Nu kwam er onlangs in het detective-departement
een man met een grooten diamant om hem te
laten registrccren; het was een steen van ver
scheidene duizenden ponden waarde. Toen men
hem vroeg hoe hij er aan kwam, vertelde do man j
dat hij hem voor vele jaren van een liefje had
gekregen De dame, dio nu gehuwd was, had
den diamant toevallig gevonden, en hom meteen
strnisveor aan haar minnaar gestuurd, met ver
zoek hem als een aandenken te bewaren. Na
tuurlijk kwam deze romantische geschiedenis de
beambten verdacht voor, zij informeerden hij de
dame, maar deze had geen lust de dwaasheden
van haar jonge jaren bekend te maken en be
weerde, dat zij er zich niets van kon herinneren.
Voor den eigenaar zag het er nu biecht uit. Ge
lukkig vond zijne moeder onder oude papieren
niet alleen den brief, die bij het cadeau was ge
schreven, maar ook do veer; niet dczo bewijs
stukken was men op het detective-departement
tevreden.
Jln,; heerfchcrxtifels ontstaan. Zooals men weet,
vop;t de troonopvolger in Groot-Britanh": don titel
l'rins van Wales"; minder bekend is liet echter,
hoe volgens de overlevering dio titel ontstaan K
Koning Fdiutrd I ha! na oen langen strijd in
1283 het vorstendom Wales onderworpen, maar
do onrustige hoofden en edelen verklaarden hunnen
nieuwen hoer.-cher. dat zij slechts een koning die
in het land zelf' geboren was wilden dienen. Ik
zal er n een geven!" antwoordde Ednard,
en met zijne gemalin Ellinor, die juist hare
bevalling te gctnoet zatr, nam hij zijn intrek in
het slot Cacrnarvon, waar spoedig een prins ge
boren werd. Nu nam do monarch zijn pasgeboren
zoon en liet hem aan do hoofden van \Vales zien,
zeggende: Fyrli dyn", d. w. z.: Dat is do man'."
Sinds dien tijd bleven de inwoners van Wales
getrouw aan d>: Engelscho kroon, iedere opvolger
van Eduard l voerde als kroonprins den titel van
Prins van \Yales, en in het wapen des kroonprinsen
word ht-t opschrift Eych dyn" opgenomen, waar
uit men later Ich dien" gemaakt heeft. Aan,
vreemdelingen wijst men baden nog in het kas
teel te Caernarvon als eene bijzondere merkwaar
digheid de kamer, of liever de door afgebrokkelde
muren ingesloten ruimte, waar de eerste prins
van Wales zou zijn geboren, en eveneens staat
daar nog de poort, waardoor koningin Ellinor
haren intocht hield, en die daarom de poort der
koningin" genoemd wordt.
VERBETERING.
In ons vorig nummer stond in het ingezonden
stuk Iets over kunstcritiek in dagbladen" in de
tweede kolom:
dat hij alles zoo hoog"
moet zijn: dat hij alleen zoo hoog, en iets verder
bewijs over deze stelling''
moet zijn: bewijs voor deze stelling.
Ingezonden.
Antwoord aan den heer CIIAULF.S BOISSEVAIX,
Hoofdredacteur van het Handelsblad.
WelEdelgeb. Heer.
In antwoord op uw schrijven van gisteren, zou
ik^ u kunnen vragen, wat u hè', recht geeft een
brief te schrijven als den uwen aan eene vrouw
die in haar door u gewraakt artikel op u een
aanval zoo min heeft bedoeld, als gedaan.
Ik verzeker n dat ik geheel onbekend was mot
den naam des schrijvers, van het bewuste artikel
waarvan u mij een afdruk zendt Daar ik uwe
bijdragen in de Gids vaak heb gelezen, altijd met
belangstelling en eerbied voor uw talent, spijt
het mij zeer dat gij u beleedigd voelt donr de
ontboezeming van den overledenen Professor
Alberdingk Thijm.
Veroorloof' mij echter u te doen opmerken, dat
elk voor zich zelf moet weten wat gepast of on
gepast is eeno ontboezeming over een anoniem
courantenartikel is gewoonlijk niet van zeer
inliemen aard.
Ik herhaal het nog een?, dat ik lift volstrekt
niet wist dat hot bewuste artikel in het
llandelsbl'i'l van u was.
Gij beroept u op uwe vriendschappelijke ver
houding tot den overledene, maar hot artikel
waarvan gij u als schrijver bekend maakt, zal
aan niemand den indruk geven door een
rricndenhaiid ie zijn geschreven. Ik erken geenszins dat
elke driftige ontboezeming aan iemands nage
dachtenis schade doet, er bestaat een toorn dio
gemotiveerd wordt door de heiligheid der zaak
die men te verdedigen heeft, nl. het, Christelijk
geloof, dat ik niet heb kunnen ontdekken, ook
niet in het slot van uwc rede.
Dezelfde dichter die gezongen heeft o Poozy,
hoe liei'iik 1) is uw tred''! wist ook snaren te
doen trillen als deze:
Do Booze doe zijn fakkelglar.s
Voor volkvenichting gaan,
Wij zullen hem den stakkelkrans
Op 't hoornig voorhoofd slaan!''
Ten laatste verzeker ik u dat ik nooit op de
gedachte zou zijn gekomen, cenigo pas'-ages uit
Thijra's brieven openbaar te maken indien niet
een van do vrienden uwer jeugd, die den over
ledene veel langer gekend heeft dan ik, (minstens
zoolang als u) mij daartoe had uitgenoodigd.
Vóórdat ik mijn artikel aan do redactie var,
De -AiiiKtcrilniiinicr zond heeft hij mijn artikel
nagczien, en er niets in gevonden dat hem onge
past vóórkwam.
G c4 1)3
7 d2 d-i
8 c3 X dl
9 f3 X d4
f'G - gl
e.r> x dl
rfi X dl
i!8 h-i
Stand na dcu 2Gsten zet van zwart.
No. 13. Probleem van E. Vorweik te Drnso.
ZWAÏiT
Stand na den Oden zet van zwart.
ZWART
l '' ' II A'
8
7
61 j
5
4
3,
3
c»
No. 12. Probleem van IS. v. Salpius in Stralsnnd.
ZWART
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
'20
21
d t 1 3
Cl - g:')
a 2 X l '3
hl fl
g5 x d;->
b l c3
d8 l i!
al ai
f'G X <'3
cl
fl
f
22 c2 dl
2.'!
21
25
26
hl
W I!'
Wit geeft in 5 zotten mat.
No. 14. Probleem van Conrad liayer in
Z'T/Ar;.T
cl x t'5
dl al
on zwart s'aat beter.
Wit gerit iu 3 zetten ma!.
Wit gceit in 4 zetten mat.