De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1890 20 juli pagina 2

20 juli 1890 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

j* De voorloopige regèering van Brazili £«eft eindelijk het ontwerp voor de constiJUóübekend gemaakt. De verkiezingen voor A volksvertegenwoordiging zullen nu met «nigan spoed worden uitgeschreven, en door "tfe keuze zijner afgevaardigden heeft het "'Volk thans de macht te verklaren in hoever "fet met de bepalingen der grondwet inge nomen is. ,, Er is niet veel kans, dat de Brazilianen Zich tegen het ontwerp zullen verklaren. Wiet alleen bevat het ontwerp de vervulling tier vaak uitgesproken wenschen, maar ook d» katholieke geestelijkheid heeft zich vóór tfe- aanneming verklaard, wijl het beginsel VEn s«heiding van Kerk en Staat er in op genomen is. In een herderlijk schrijven »»an. de priesters en de geloovigen in Brazilië" hebben de bisschoppen een streng oordeel over het ancien régime uitgesproken sn. haane goedkeuring gehecht aan de voor gestelde hervormingen. Die goedkeuring is vrif van- elke reactionaire bijgedachte. Er ik reden genoeg om aan te nemen dat de ontevredenheid over de godsdienstige polifüdt der keizerlijke regeering oorzaak werd van «te oBverèehilligherdr waarmede de Kerk den ?wtf SKT monarchie heeft aanschouwd. »De TOOgdijscbap van den Staat kunnen wij ont?Iwren-," zeggen de bisschoppen; »dat was een 'Ueae&erming di& doodend voor ons was. Wij fanmen goede staatsburgers zijn, evenals de IcafcBolieken in de Vereenigde Staten, zontier dat wij aan den Staat verbonden zijn." Het programma van Cavour, »de vrije Kerk .hi-dten vrijen Staat", is in de Nieuwe We reld tenminste al ver genoeg doorgedrongen. De Kerk verlangt daar geen ander recht, dan dat der vrije ontwikkeling. Dat dit geheel in het voordeel der Kepubliek is, valt niet te ontkennen. En voorzoover de katholieke geestelijkheid macht kam uitoefenen, zal het niet haar schuld 'zijn, als de grondwet niet wordt aange nomen. De grondwet kent het uitvoerend gezag toe aan een president, die bij directe ver kiezing voor vijf jaren zal gekozen worden, en bij zijne aftreding niet herkiesbaar is. Hij wordt ter zijde gestaan door een vicepresident op wien dezelfde bepalingen van toepassing zijn, en door staatssecretarissen die niet aan de volksvertegenwoordiging, doch alleen aan den president verantwoordelijk zijn. Het Eijk is samengesteld uit Bondsstaten, die zooveel mogelijk onafhankelijk zijn in de regeling van hun inwendige aangelegenhe den. Slechts de buitenlandsche staatkunde, leger, vloot, posterij en politie staan onder toezacht van den president. De wetgevende macht berust in handen van een volksver tegenwoordiging, bestaande uit een Hoogeren een Lagerhuis. In het Hoogerhuis of de Senaat hebben zitting voor eiken Bonds staat drie afgevaardigden; de leden van het Lagerhuis worden bij directe verkiezing door het algemeen stemrecht gekozen op elke 10.000 inwoners een. Behalve de scheiding van Kerk en Staat, bevat de wet nog bepalingen, die de vrijheid van drukpers, het recht van vereeniging en vergadering en de vrijheid van godsdienst waarborgen. Over het geheel maakt de wet een zeer goeden indruk. Door de bepaling dat de president en de vice-president niet herkies baar zijn, wordt gewaakt tegen het verkrijgen van dictatoriaal gezag ; door die op de ministerieele verantwoordelijkheid wordt een re daarop volgende, 't was juist negen dagen dat ik haar onder behandeling had, vond ik haar bleek met een pijnlijken trek op het gelaat evenals gewoonlijk, doch gekleed, half liggende, half zittende in een gemakke lijke stoel. Fluisterend als altijd, deelde zij mij mede, dat zij noodzakelijk op reis moest; zij begreep dat ik het haar zou afraden, doch het moest volstrekt, de gevolgen bleven geheel voor haar eigen rekening, enz. , Ik begreep spoedig, dat er niets tegen dat besluit te doen was en met eenige waar schuwingen hoe zich op reis te gedragen en haar aanradende op haar bestemming ter stond- weer een geneesheer te raadplegen, meende ik haar vaarwel te zeggen, toen zij mij vroeg haar nog een dienst te willen bewijzen. Zoo mogelijk was ik daartoe bereid en nu verzocht zij mij haar een attest te geven, waarin ik verklaarde, dat ik haar van l tot 10 Mei, dus de negen voorgaande dagen onder behandeling had gehad, lijdende aan maagkatarrh, die zelfs nu nog niet ge heel genezen was en die haar had gedwon gen streng dieet en rust te houden. Ik bracht dit verzoek alweer in verband met de eigenaardige positie, waarin zij mis schien ten opzichte van dezen of genen be schermer verkeerde en met de vrees voor verwijtingen, die haar om de een of andere reden zouden kunnen treffen van zulk eene zijde. Ik aarzelde dus geen oogenblik deze verklaring met haar naam ingevuld, af te geven, en zou er waarschijnlijk niet meer aan gedacht hebben, indien diezelfde verklaring mij Biet bijna een jaar later was voorgehouden door een rechterlijk ambtenaar en het mij daarna al geering van het parlement voorkomen en aan het kabinet, zoo het homogeen is met den president, meer vastheid geschonken. De auto nomie der Bondsstaten is in Zwitserland proef ondervindelijk gebleken goed te voldoen, en zal tevens in Braziliënog het voordeel hebben, dat de misdeelde provinciën nu de gelegen heid krijgen voor zich zelf te zorgen, waar door de bloei van het land moet bevoordeeld worden. Bovendien zullen in de eerste jaren de Staten genoeg te doen hebben met het regelen hunner binnenlandsche aangelegen heden, om voor naijverige twistzoekerij over den voorrang geen tijd te hebben. Treedt nu de eerste regeering, onder dit systeem gekozen, krachtig en met beleid op, dan is het waarschijnlijk, dat de Eepubliek Brazili een tijdperk van inwendige rust en uitwendigen voorspoed tegemoet gaat. Kunst en Letteren. TOONEEL TE AMSTERDAM. Kon. Vereen. Het Ked. Tooneel: Onkruid. Het Nederlandsch tooneel hoeft het niet getrof fen met do eerste voorstelling van Onkruid. Een zware donderbui heeft natuurlijk heel wat men seden van een bezoek aan den Plantage-schouw burg teruggehouden. Toch is dit stuk van V. Moser een echt zomerstuk, licht te verteren, hoogst fatsoenlijk met een onmiskenbare zedelijke strekking en bovendien zeer vermakelijk. Het blijspel is een beetje burgerlijk vertaald, en de graven en gravinnen drukken zich dus soms wel wat kernachtig, ik zou bijna zeggen, ?wat typisch Amsterdamsch uit. Dit ligt niet aan de artisten, doch aan den vertaler. De artisten hebben hun goede, ik wil niet zeg gen hun beste, beentje voorgezet. De heeren Tourniaire, Sciiultze, de Jong, Morin, Verenet en v. Dommelen zijn zoo aan elkaar ge wend en gewaagd, dat men van hen kan zeggen een goed verstaander heeft maar oen half woord noodig", vooral bij een eerste voorstelling . het loopt toch. De dames Poolman, Stoetz, Iloltrop, Lorjéen Bos completeerden een stol blijspel-artisten, waardoor wij in Amsterdam verwend zijn. In Onkruid komen vooral de dames Iloltrop en Bos goed uit. Het deed mij zeer veel genoegen laatstgenoemde weer te zien optreden. Zij schijnt in den laatsten tijd niet meer zoo erg achter de schermen gehouden te -worden. Mevr. Iloltrop muntte weer uit door een allerkeurigst toilet in het 2e bedrijf. In de witte robe met het versiersel van levend groen, dood zij mij aan Meluninti den ken een figuur uit een sprookje, «etherisch en fijn gedacht. De heeren komen mij nog wat te veel met bruine hoeden en korte jasjos op visite. Over den inhoud van Onkruid zal ik mij niet uitlaten. Het zij genoeg gezegd, dat men er zelfs met zijn schoonmoeder heen kan gaau. liet blijspel is zeer ingewikkeld, maar men raadt al spoedig, dat liet goed eindigen zal. Aardig is het wel op te merken dat dit stuk uit Duitschland komt. Na de overwinningen van 1870 zijn onze ooste lijke buren zoo zeker van hunne zaal;; geworden, dat zij zich zoli's niet meer voorstellen kunnen, dat hunne vrouwen verwonnen zouden kunnen worden. Het kost tenminste de bekoorlijke dames heel wat moeite, de heeren jaloersch te maken. Waarom het stuk Onkruid heet, is mij een beetje oen raadsel. lifit laatste Onkrn-iilje dat niet be keerd wordt ik geloof ton minste dat hot daarin zit is de heer Morin. Dat Onkruïdje" vergaat niet. Ik geloof dat het Amsterdamsche publiek dit helpt hopen. Vit. heel spoedig duidelijk werd dat ik door dit dametje, met bcliulp van de kamenier, haar medeplichtige, zeer behendig in de luren was gelegd. Wat was het geval geweest! In de eerste dagen van Mei was er ten kantore van een der bankiers in de stad een belangrijke op lichterij gepleegd met behulp van valsche wissels. De dader, die de wissels had aan geboden, was een knap jongmensch, die eenige dagen goede sier bad gemaakt en in een der eerste hotels zijn intrek had geno men ; de justitie had hem echter, nadat de valschlieid' der wissels ontdekt was, nergens meer kunnen opsporen. Door sommige om standigheden was het vermoeden ontstaan, dat de dader een verkleede vrouw was ge weest, totdat de rechterlijke macht genoeg zekerheid meende te hebben om de hand te leggen op het mij bekende vrouwelijke in dividu. Zij ontkende niet dat zij omstreeks dat tijdstip in de stad was geweest, doch beweerde dat zij onmogelijk het jongcmensch kon zijn, hetwelk zich aan het misdrijf had schuldig gemaakt, omdat zij in de dagen waarop deze gezien was en zich aan allerlei buiten sporigheden op publieke plaatsen had over gegeven ziek was geweest en lijdende aan eene ongesteldheid die haar belette om haar woning te verlaten en zulk een gedrag ge heel en al onmogelijk zou hebben gemaakt. Ten overvloede kon zij dit bewijzen door mijn attest. Inderdaad het bewijs was er; ik kon mijn verklaring en mijn naam niet ontken nen en toch de waarheid was anders. Zie hier het samenstel van behendige listen, AANTEEKENINGEN. SCHILDERKUNST. Wanneer men hoort dat de leerzame tentoon stelling van oude schilderijen in Pulchri Studio, die Dinsdag 15 Juli gesloten werd, \aan entrees een zeventienhonderd gulden heeft opgebracht (terwijl de vele leden van Pulchri vrijen toegang hadden), dan zou men zich genegen gevoelen de troostrijke meening te huldigen dat het Haagsche publiek toch boven de bonte etalages van groo tendeels industrieele schilderijen in de moderne tentoonstellingbazars, inderdaad nog aan de be scheiden, echte kunst van onze oude Hollanders de voorkeur weet te geven. Maar als men dan tevens overweegt hoe verbazend weinig Hagenaars op den duur het Mauritshuis bezoeken, waar men toch, zeg eens een paar dozijn van die werken van den eersten rang vindt, die men juist op Pulchri's tentoocstelliDg geheel miste, en naar welke de eigerdijke waarde van onze oude kunst dinnt gemeten te worden, dan zou men meer overhellen tot het denkbeeld dat het nu eenmaal iu Den Haag langzamerhand een mode is geworden om de altijd interessante ten toonstellingen die het wakkere bestuur van Pul chri inricht, te bezoeken, maar dat dit met iets feitelijks in den smaak van het Haagsche pu bliek toch niets uitstaande kan hebben. »Er (bestaat) een realisme, duizendmaal grooter en verhevener dan zeker uitgediend idealisme, stichielijker ook dan het werk van artisten voor de huiskamer, die lieve leugens weten te distilleeren uit gruwzame waarheid." In welk Nederlandsch tijdschrift lezen we e!eze regelen ? Leg iemand, die de kaart van het land meent te kennen, dit citaat voor, leg hem liet geheele artikel voor, door Fritz Lapidoth, over J. L. Forain zal bij ooit raden dat het is «it den Nederlandsche Spectator (van 12 Juli), dat het is een citaat uit een artikel dat deel maakt van een geheele serie artikelen, in genoemd achtenswaardig Nederlandsch tijdschrift verschij nende ? Blijkens eene door een onzer vrienden ontvan gen uitnoodigiag, zal de Wurtemburgsrhekunstverein" te Stuttgart, in de maanden September en October van dit jaar een invitatie-tentoonstelling van Hollandsche en Frausche kunst houden. Aan de leden van »Arti et Amicitiae" is de in het vorige jaar onder het thans afgetreden bestuur herziene wet dier maatschappij verzon den. Het Weduwen- en Weezenfonda blijft in Arti de spil waar alles om draait. Door den merkwaardigen Engelschen schilder G. F. Watts wordt een copie gemaakt van het in 1805 door hem geschilderde portret van Dante Bossetti, dat nu door hem zal gevoegd worden bij de serie portretten van eminente mannen, door hem aan Engeland geschonken. Ter gedachtenis van den schilder van Salomo en het portret van Generaal Prim, Henri Regnault. die 19 Januari 1871 op den leef tijd van nauwelijks S jaar sneuvelde op het slagveld van liuzenval, is een dubbel monument opgericht nl. n in de Ecole des Bsaux Arts te Parijs, n in de villa Medicis te Rome. Dit zeer eeavoudige monument bestaat uit een plaat van zwart marnier, waarop gehecht is het bronzen masker van den betreurden kunstenaar, met een palm- eu een eikentak evetizeer van brons, bet gelaat omgevende. Men weet dat de artist, na ia ISüden grand p~ix de Rome be haald te hebben, van uit de Villa Medicis, het meerendeel zijner kunstwerken de wereld inzond, door wier schoone teekeuirig en machtig coloriet liua maker onsterflijk is geworden. De heer Eu^cne Guillaume volgt den heer Hébert op als directeur van de Académie de Rome. zooals het eindelijk aan 't licht kwam. Ons juffertje, door haar forschen lichaams bouw en haar zware stem zich gemakkelijk kunnende voordoen als lid van het sterke geslacht, had als heer verkleed zich overal vertoond en de wissels geïncasseerd. In den voormiddag verliet hij(zij) geregeld het hotel en bracht verder ais dame den dag door bij haar medeplichtige, doed zich voor als een zieke, om kort of lang na mijn bezoek gezond en als man zich in 't open baar te vertoonen. En waardoor was het haar gelukt bij mij de overtuiging te vestigen^ dat zij leed aan een maagkatarrh ? Gedurende haar afwisselende loopbaan was de behendige intrigante eenigen tijd werk zaam geweest in eene apotheek, had toen eenige kennis opgedaan van geneesmiddelen en had eveneens de kenteekcnen van som mige ongesteldheden leeren kennen. Van deze wetenschap had zij thans gebruik ge maakt. Kort voor mijn komst nam zij een dosis ipecacuanhae-wijn in, waarvan zij de wer king nauwkeurig bij zich zelf had nagegaan en 't gevolg was, dat zij tijdens mijne visites steeds die duidelijke bewijzen kon geven van misselijkheid ea braking, met al de uiterlijke kenteekenen aan deze gewaarwordingen ver bonden. In plaats echter van, zooals ik moest ver moeden, haar oorzaak te vinden in een zie kelijke aandoening der maag, waren zij kunstmatig opgewekt en daardoor van zeer voorbijgaanden aard. Geholpen door een fleschjo spuitwatcr of een glas champagne was de voorgewende ongesteldheid telkens na mijn bezoek gemakkelijk verdreven en kon De Engelsche portretschilder Lehmann heeft zijn conterfeitsel van Robert Browning aan de National Portrait-Gallery cadeau gedaan. De donatie is met veel dankbetuiging aanvaard. In de laatste veertig jaar zijn bij n enkelen kunstkooper in Engeland (Christie) niet minder dan vijftien Potters verkocht. Zij brachten te zamen de som van ongeveer 4114 pond sterling wat voor ieder stuk een gemiddelde opbrengst van 274 pond sterling of ?3300. De Fransche kunstcritici veroordeelen in scherpe woorden het feit dat sir Frederick Burton onlangs een »ecce Homo" van Carlo Dolci voor de National Gallery heeft aangekocht voor den prijs van 535 pond sterling. Onlangs is voor het museum te Dublin een stuk van denzelfden meester aangekocht voor 40 pond en DU zegt men. in Frankrijk dat dit de volle waarde ia van welk stuk van Do'ci ook. De verhuizing van de Antwerpscbe schilderijen verzameling naar het pasgebouwde muzeum zal spoedig afgeloopsn zijn. Eerst zou de opening op den Ssten Augustus plaats gevonden hebben, maar daar koning Leopold op dien dag verhin derd is, zal zij den 2osten Aug. plaats hebben. G. T. DE KUNSTENAARS-VEREENIGING PONTO MOLLE. In den tijd toen Italiënog, meer dan nu, het eem'g vaderland van alle kunsten was, vereenig. den toch de kunstenaars, die er zich aan de groote bron kvvam laven, zich gaarne volgens nationa liteiten. Eene der belangrijkste was die der Diütschers, het kunstenaarsgilde van Ponto Molle, dat vóór IbiW langzamerhand ontstond, en in 1838 zijn geschreven geschiedenis, notulen, annalen, reglementen begon te krijgen. In 1839 vindt men in het Morgenblatt fur gebildete Leser een artikel van Franz Frh. von Uaudy over de ver eeniging ; het is het eerste gedrukie stuk er over. Mijne taak is," schrijft hij, de wereld bekend te maken met het bestaan van een vrijstaat, die, behalve de republiek San Marino, in den Kerkelijken Staat, ja zelfs in het midden van Rome gelegen is, en zoowel bij de nog heden in hun geestelijk vaderland vertoevende vrije burgers als bij de vroegeren, thans gebannen, de gedachte op te wekken aan die schoone uren, in den drievoudigen roes van. het kunstenaarsleven, van het leven te Rome en van hun jeugd doorgedroomd. Die vrijstaat heet Ponte Moüe ; hare burgers zijn, op weinige uitzonderingen na, kunstenaars, voor het meerendeel van Duitschen stam. De oorsprong der republiek gaat verloren in de nevelen der sagenwereld. Bronnen in den vorm van oorkonden bestaan in het geheel niet, want de kunstlievende medeburger hield zich vroeger niet gaarne met schrijven bezig, en van archaeologen is op dit punt even weinig als op andere raadselachtige punten een voldoende op lossing te verwachten. Eerst in latcren, ja pas in den laatsten tijd is men begonnen geregelde registers van vermeerdering der bevolking te houden, maar aan eene volkstelling is nog niet eens gedacht." In dezen gelukkigen staat kent men geen belastingen. . liet volgende vertelt de sage: In de middel eeuwen, toen do begrippen kunstenaar en hand werksman nog niet zoo streng als in onzen tijd afgescheiden waren, achtten de eersten het volstrekt niet beneden zich een eerzaam gilde" op te riekten, dat evenals de andere gilden zijn wetten, gebruiken en deviezen had, en zich naar de verschillende nationaliteiten vertakte. Kwam nu een dezer gilden te weten, dat er weer een nieuw gezel uit het noordelijk vaderland op weg was en er over dacht naar Rome te tijgen,dan trokken zij hom tot den Tiber tegemoet en wachtten hem af in eene steria, dicht bij den oever gelegen, waar nog hedon zeer goode wijn te krijgen is. Daar moest nu de aangeki motie verantwoording doen, de dame, tot een dandy gemetamorphoseerd, in 't een of ander hotel zich aan een pu blieke tafel vertoonen, niet gezonden eet lust en ongestoorde spijsverteringsorganen. De dokter moest niet te dicht in. de buurt wonen om te voorkomen, dat hij 's ochtends te vroeg of onverwacht zijn bezoek bracht. Dien eenen keer, toen ik haar bijna had verrast, was er geen vreemdeling bij haar geweest; 't was haar eigen zware stem, welke ik voor die van een man had gehouden en die ik niet kende, omdat zij altijd, wegens voorgewende keelpijn, fluisterend tot mij had gesproken. Zij had mij reeds bij mijn eerste bezoek, op alles afdoende wijze willen overtuigen, dat mijn patiënt eene vrouw was, opdat, mocht iemand ooit de heer, die de valsche wissels bad uitgegeven, de woning, waar zij intrek luid, hebben zien binnengaan, er ge makkelijk een reden zou te vinden zijn, waarom' hij die kwam bezoeken; zij zelf dit had zij zich voorgesteld door mij te doen bewijzen was iu die dagen niet buitenshuis geweest. De behendige kunstgreep had wel is waar lantren tijd de justitie een verkeerd spoor doen volgen, doch de ware geschiedenis kwam toch eindelijk aan 't licht. Ik herkende ter terechtzitting mijn gewezen patiënt nauwe lijks, zooals zij er uitzag met haar gezonde gelaatskleur en haar Hinken-haartooi; ik had respect gekregen voor haar tooneelspeelkunst en 'k wil niet ontkennen, dat het mij wel ietwat speet, dat dit talent iu de gevangenis zou moeten verstikken. Ik voor mij besloot in 't vervolg voorzich. tiger te zij u bij 't afgeven van attesten.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl