Historisch Archief 1877-1940
j* De voorloopige regèering van Brazili
£«eft eindelijk het ontwerp voor de
constiJUóübekend gemaakt. De verkiezingen voor
A volksvertegenwoordiging zullen nu met
«nigan spoed worden uitgeschreven, en door
"tfe keuze zijner afgevaardigden heeft het
"'Volk thans de macht te verklaren in hoever
"fet met de bepalingen der grondwet inge
nomen is.
,, Er is niet veel kans, dat de Brazilianen
Zich tegen het ontwerp zullen verklaren.
Wiet alleen bevat het ontwerp de vervulling
tier vaak uitgesproken wenschen, maar ook
d» katholieke geestelijkheid heeft zich vóór
tfe- aanneming verklaard, wijl het beginsel
VEn s«heiding van Kerk en Staat er in op
genomen is. In een herderlijk schrijven
»»an. de priesters en de geloovigen in
Brazilië" hebben de bisschoppen een streng
oordeel over het ancien régime uitgesproken
sn. haane goedkeuring gehecht aan de voor
gestelde hervormingen. Die goedkeuring is
vrif van- elke reactionaire bijgedachte. Er
ik reden genoeg om aan te nemen dat de
ontevredenheid over de godsdienstige
polifüdt der keizerlijke regeering oorzaak werd van
«te oBverèehilligherdr waarmede de Kerk den
?wtf SKT monarchie heeft aanschouwd. »De
TOOgdijscbap van den Staat kunnen wij
ont?Iwren-," zeggen de bisschoppen; »dat was een
'Ueae&erming di& doodend voor ons was. Wij
fanmen goede staatsburgers zijn, evenals de
IcafcBolieken in de Vereenigde Staten,
zontier dat wij aan den Staat verbonden zijn."
Het programma van Cavour, »de vrije Kerk
.hi-dten vrijen Staat", is in de Nieuwe We
reld tenminste al ver genoeg doorgedrongen.
De Kerk verlangt daar geen ander recht,
dan dat der vrije ontwikkeling.
Dat dit geheel in het voordeel der
Kepubliek is, valt niet te ontkennen. En
voorzoover de katholieke geestelijkheid macht
kam uitoefenen, zal het niet haar schuld
'zijn, als de grondwet niet wordt aange
nomen.
De grondwet kent het uitvoerend gezag
toe aan een president, die bij directe ver
kiezing voor vijf jaren zal gekozen worden,
en bij zijne aftreding niet herkiesbaar is.
Hij wordt ter zijde gestaan door een
vicepresident op wien dezelfde bepalingen van
toepassing zijn, en door staatssecretarissen
die niet aan de volksvertegenwoordiging, doch
alleen aan den president verantwoordelijk
zijn.
Het Eijk is samengesteld uit Bondsstaten,
die zooveel mogelijk onafhankelijk zijn in
de regeling van hun inwendige aangelegenhe
den. Slechts de buitenlandsche staatkunde,
leger, vloot, posterij en politie staan onder
toezacht van den president. De wetgevende
macht berust in handen van een volksver
tegenwoordiging, bestaande uit een
Hoogeren een Lagerhuis. In het Hoogerhuis of de
Senaat hebben zitting voor eiken Bonds
staat drie afgevaardigden; de leden van het
Lagerhuis worden bij directe verkiezing door
het algemeen stemrecht gekozen op elke
10.000 inwoners een.
Behalve de scheiding van Kerk en Staat,
bevat de wet nog bepalingen, die de vrijheid
van drukpers, het recht van vereeniging en
vergadering en de vrijheid van godsdienst
waarborgen.
Over het geheel maakt de wet een zeer
goeden indruk. Door de bepaling dat de
president en de vice-president niet herkies
baar zijn, wordt gewaakt tegen het verkrijgen
van dictatoriaal gezag ; door die op de
ministerieele verantwoordelijkheid wordt een
re
daarop volgende, 't was juist negen dagen
dat ik haar onder behandeling had, vond ik
haar bleek met een pijnlijken trek op het
gelaat evenals gewoonlijk, doch gekleed,
half liggende, half zittende in een gemakke
lijke stoel. Fluisterend als altijd, deelde zij
mij mede, dat zij noodzakelijk op reis moest;
zij begreep dat ik het haar zou afraden,
doch het moest volstrekt, de gevolgen bleven
geheel voor haar eigen rekening, enz.
, Ik begreep spoedig, dat er niets tegen dat
besluit te doen was en met eenige waar
schuwingen hoe zich op reis te gedragen en
haar aanradende op haar bestemming ter
stond- weer een geneesheer te raadplegen,
meende ik haar vaarwel te zeggen, toen zij
mij vroeg haar nog een dienst te willen
bewijzen.
Zoo mogelijk was ik daartoe bereid en
nu verzocht zij mij haar een attest te
geven, waarin ik verklaarde, dat ik haar
van l tot 10 Mei, dus de negen voorgaande
dagen onder behandeling had gehad, lijdende
aan maagkatarrh, die zelfs nu nog niet ge
heel genezen was en die haar had gedwon
gen streng dieet en rust te houden.
Ik bracht dit verzoek alweer in verband
met de eigenaardige positie, waarin zij mis
schien ten opzichte van dezen of genen be
schermer verkeerde en met de vrees voor
verwijtingen, die haar om de een of andere
reden zouden kunnen treffen van zulk eene
zijde. Ik aarzelde dus geen oogenblik deze
verklaring met haar naam ingevuld, af te
geven, en zou er waarschijnlijk niet meer aan
gedacht hebben, indien diezelfde verklaring mij
Biet bijna een jaar later was voorgehouden door
een rechterlijk ambtenaar en het mij daarna al
geering van het parlement voorkomen en
aan het kabinet, zoo het homogeen is met den
president, meer vastheid geschonken. De auto
nomie der Bondsstaten is in Zwitserland proef
ondervindelijk gebleken goed te voldoen, en zal
tevens in Braziliënog het voordeel hebben,
dat de misdeelde provinciën nu de gelegen
heid krijgen voor zich zelf te zorgen, waar
door de bloei van het land moet bevoordeeld
worden. Bovendien zullen in de eerste jaren
de Staten genoeg te doen hebben met het
regelen hunner binnenlandsche aangelegen
heden, om voor naijverige twistzoekerij over
den voorrang geen tijd te hebben. Treedt
nu de eerste regeering, onder dit systeem
gekozen, krachtig en met beleid op, dan is
het waarschijnlijk, dat de Eepubliek Brazili
een tijdperk van inwendige rust en
uitwendigen voorspoed tegemoet gaat.
Kunst en Letteren.
TOONEEL TE AMSTERDAM.
Kon. Vereen. Het Ked. Tooneel: Onkruid.
Het Nederlandsch tooneel hoeft het niet getrof
fen met do eerste voorstelling van Onkruid. Een
zware donderbui heeft natuurlijk heel wat men
seden van een bezoek aan den Plantage-schouw
burg teruggehouden.
Toch is dit stuk van V. Moser een echt
zomerstuk, licht te verteren, hoogst fatsoenlijk met een
onmiskenbare zedelijke strekking en bovendien
zeer vermakelijk.
Het blijspel is een beetje burgerlijk vertaald,
en de graven en gravinnen drukken zich dus
soms wel wat kernachtig, ik zou bijna zeggen,
?wat typisch Amsterdamsch uit.
Dit ligt niet aan de artisten, doch aan den
vertaler.
De artisten hebben hun goede, ik wil niet zeg
gen hun beste, beentje voorgezet.
De heeren Tourniaire, Sciiultze, de Jong, Morin,
Verenet en v. Dommelen zijn zoo aan elkaar ge
wend en gewaagd, dat men van hen kan zeggen
een goed verstaander heeft maar oen half woord
noodig", vooral bij een eerste voorstelling . het
loopt toch.
De dames Poolman, Stoetz, Iloltrop, Lorjéen
Bos completeerden een stol blijspel-artisten,
waardoor wij in Amsterdam verwend zijn.
In Onkruid komen vooral de dames Iloltrop
en Bos goed uit. Het deed mij zeer veel genoegen
laatstgenoemde weer te zien optreden. Zij schijnt
in den laatsten tijd niet meer zoo erg achter de
schermen gehouden te -worden. Mevr. Iloltrop
muntte weer uit door een allerkeurigst toilet in
het 2e bedrijf. In de witte robe met het versiersel
van levend groen, dood zij mij aan Meluninti den
ken een figuur uit een sprookje, «etherisch en
fijn gedacht.
De heeren komen mij nog wat te veel met bruine
hoeden en korte jasjos op visite.
Over den inhoud van Onkruid zal ik mij niet
uitlaten. Het zij genoeg gezegd, dat men er zelfs
met zijn schoonmoeder heen kan gaau.
liet blijspel is zeer ingewikkeld, maar men raadt
al spoedig, dat liet goed eindigen zal.
Aardig is het wel op te merken dat dit stuk
uit Duitschland komt.
Na de overwinningen van 1870 zijn onze ooste
lijke buren zoo zeker van hunne zaal;; geworden,
dat zij zich zoli's niet meer voorstellen kunnen,
dat hunne vrouwen verwonnen zouden kunnen
worden. Het kost tenminste de bekoorlijke dames
heel wat moeite, de heeren jaloersch te maken.
Waarom het stuk Onkruid heet, is mij een beetje
oen raadsel. lifit laatste Onkrn-iilje dat niet be
keerd wordt ik geloof ton minste dat hot daarin
zit is de heer Morin.
Dat Onkruïdje" vergaat niet.
Ik geloof dat het Amsterdamsche publiek dit
helpt hopen. Vit.
heel spoedig duidelijk werd dat ik door dit
dametje, met bcliulp van de kamenier, haar
medeplichtige, zeer behendig in de luren
was gelegd.
Wat was het geval geweest! In de eerste
dagen van Mei was er ten kantore van een
der bankiers in de stad een belangrijke op
lichterij gepleegd met behulp van valsche
wissels. De dader, die de wissels had aan
geboden, was een knap jongmensch, die
eenige dagen goede sier bad gemaakt en in
een der eerste hotels zijn intrek had geno
men ; de justitie had hem echter, nadat de
valschlieid' der wissels ontdekt was, nergens
meer kunnen opsporen. Door sommige om
standigheden was het vermoeden ontstaan,
dat de dader een verkleede vrouw was ge
weest, totdat de rechterlijke macht genoeg
zekerheid meende te hebben om de hand te
leggen op het mij bekende vrouwelijke in
dividu.
Zij ontkende niet dat zij omstreeks dat
tijdstip in de stad was geweest, doch beweerde
dat zij onmogelijk het jongcmensch kon zijn,
hetwelk zich aan het misdrijf had schuldig
gemaakt, omdat zij in de dagen waarop
deze gezien was en zich aan allerlei buiten
sporigheden op publieke plaatsen had over
gegeven ziek was geweest en lijdende aan
eene ongesteldheid die haar belette om haar
woning te verlaten en zulk een gedrag ge
heel en al onmogelijk zou hebben gemaakt.
Ten overvloede kon zij dit bewijzen door
mijn attest.
Inderdaad het bewijs was er; ik kon
mijn verklaring en mijn naam niet ontken
nen en toch de waarheid was anders. Zie
hier het samenstel van behendige listen,
AANTEEKENINGEN. SCHILDERKUNST.
Wanneer men hoort dat de leerzame tentoon
stelling van oude schilderijen in Pulchri Studio,
die Dinsdag 15 Juli gesloten werd, \aan entrees
een zeventienhonderd gulden heeft opgebracht
(terwijl de vele leden van Pulchri vrijen toegang
hadden), dan zou men zich genegen gevoelen de
troostrijke meening te huldigen dat het Haagsche
publiek toch boven de bonte etalages van groo
tendeels industrieele schilderijen in de moderne
tentoonstellingbazars, inderdaad nog aan de be
scheiden, echte kunst van onze oude Hollanders
de voorkeur weet te geven. Maar als men
dan tevens overweegt hoe verbazend weinig
Hagenaars op den duur het Mauritshuis
bezoeken, waar men toch, zeg eens een paar
dozijn van die werken van den eersten rang
vindt, die men juist op Pulchri's tentoocstelliDg
geheel miste, en naar welke de eigerdijke waarde
van onze oude kunst dinnt gemeten te worden,
dan zou men meer overhellen tot het denkbeeld dat
het nu eenmaal iu Den Haag langzamerhand een
mode is geworden om de altijd interessante ten
toonstellingen die het wakkere bestuur van Pul
chri inricht, te bezoeken, maar dat dit met iets
feitelijks in den smaak van het Haagsche pu
bliek toch niets uitstaande kan hebben.
»Er (bestaat) een realisme, duizendmaal
grooter en verhevener dan zeker uitgediend idealisme,
stichielijker ook dan het werk van artisten voor
de huiskamer, die lieve leugens weten te
distilleeren uit gruwzame waarheid."
In welk Nederlandsch tijdschrift lezen we e!eze
regelen ?
Leg iemand, die de kaart van het land meent
te kennen, dit citaat voor, leg hem liet
geheele artikel voor, door Fritz Lapidoth, over J.
L. Forain zal bij ooit raden dat het is «it
den Nederlandsche Spectator (van 12 Juli), dat
het is een citaat uit een artikel dat deel maakt
van een geheele serie artikelen, in genoemd
achtenswaardig Nederlandsch tijdschrift verschij
nende ?
Blijkens eene door een onzer vrienden ontvan
gen uitnoodigiag, zal de
Wurtemburgsrhekunstverein" te Stuttgart, in de maanden September
en October van dit jaar een
invitatie-tentoonstelling van Hollandsche en Frausche kunst
houden.
Aan de leden van »Arti et Amicitiae" is de
in het vorige jaar onder het thans afgetreden
bestuur herziene wet dier maatschappij verzon
den. Het Weduwen- en Weezenfonda blijft in
Arti de spil waar alles om draait.
Door den merkwaardigen Engelschen schilder
G. F. Watts wordt een copie gemaakt van het
in 1805 door hem geschilderde portret van
Dante Bossetti, dat nu door hem zal gevoegd
worden bij de serie portretten van eminente
mannen, door hem aan Engeland geschonken.
Ter gedachtenis van den schilder van Salomo
en het portret van Generaal Prim, Henri
Regnault. die 19 Januari 1871 op den leef
tijd van nauwelijks S jaar sneuvelde op het
slagveld van liuzenval, is een dubbel monument
opgericht nl. n in de Ecole des Bsaux Arts te
Parijs, n in de villa Medicis te Rome.
Dit zeer eeavoudige monument bestaat uit een
plaat van zwart marnier, waarop gehecht is het
bronzen masker van den betreurden kunstenaar,
met een palm- eu een eikentak evetizeer van
brons, bet gelaat omgevende. Men weet dat de
artist, na ia ISüden grand p~ix de Rome be
haald te hebben, van uit de Villa Medicis,
het meerendeel zijner kunstwerken de wereld
inzond, door wier schoone teekeuirig en machtig
coloriet liua maker onsterflijk is geworden.
De heer Eu^cne Guillaume volgt den heer
Hébert op als directeur van de Académie de Rome.
zooals het eindelijk aan 't licht kwam.
Ons juffertje, door haar forschen lichaams
bouw en haar zware stem zich gemakkelijk
kunnende voordoen als lid van het sterke
geslacht, had als heer verkleed zich overal
vertoond en de wissels geïncasseerd. In den
voormiddag verliet hij(zij) geregeld het
hotel en bracht verder ais dame den dag
door bij haar medeplichtige, doed zich
voor als een zieke, om kort of lang na mijn
bezoek gezond en als man zich in 't open
baar te vertoonen.
En waardoor was het haar gelukt bij mij
de overtuiging te vestigen^ dat zij leed aan
een maagkatarrh ?
Gedurende haar afwisselende loopbaan was
de behendige intrigante eenigen tijd werk
zaam geweest in eene apotheek, had toen
eenige kennis opgedaan van geneesmiddelen
en had eveneens de kenteekcnen van som
mige ongesteldheden leeren kennen. Van
deze wetenschap had zij thans gebruik ge
maakt. Kort voor mijn komst nam zij een dosis
ipecacuanhae-wijn in, waarvan zij de wer
king nauwkeurig bij zich zelf had nagegaan
en 't gevolg was, dat zij tijdens mijne visites
steeds die duidelijke bewijzen kon geven van
misselijkheid ea braking, met al de uiterlijke
kenteekenen aan deze gewaarwordingen ver
bonden.
In plaats echter van, zooals ik moest ver
moeden, haar oorzaak te vinden in een zie
kelijke aandoening der maag, waren zij
kunstmatig opgewekt en daardoor van zeer
voorbijgaanden aard. Geholpen door een
fleschjo spuitwatcr of een glas champagne
was de voorgewende ongesteldheid telkens na
mijn bezoek gemakkelijk verdreven en kon
De Engelsche portretschilder Lehmann heeft
zijn conterfeitsel van Robert Browning aan de
National Portrait-Gallery cadeau gedaan. De
donatie is met veel dankbetuiging aanvaard.
In de laatste veertig jaar zijn bij n enkelen
kunstkooper in Engeland (Christie) niet minder
dan vijftien Potters verkocht. Zij brachten te
zamen de som van ongeveer 4114 pond sterling
wat voor ieder stuk een gemiddelde opbrengst
van 274 pond sterling of ?3300.
De Fransche kunstcritici veroordeelen in
scherpe woorden het feit dat sir Frederick
Burton onlangs een »ecce Homo" van Carlo Dolci
voor de National Gallery heeft aangekocht voor
den prijs van 535 pond sterling. Onlangs is voor
het museum te Dublin een stuk van denzelfden
meester aangekocht voor 40 pond en DU zegt
men. in Frankrijk dat dit de volle waarde ia
van welk stuk van Do'ci ook.
De verhuizing van de Antwerpscbe schilderijen
verzameling naar het pasgebouwde muzeum zal
spoedig afgeloopsn zijn. Eerst zou de opening op
den Ssten Augustus plaats gevonden hebben,
maar daar koning Leopold op dien dag verhin
derd is, zal zij den 2osten Aug. plaats hebben.
G. T.
DE KUNSTENAARS-VEREENIGING
PONTO MOLLE.
In den tijd toen Italiënog, meer dan nu, het
eem'g vaderland van alle kunsten was, vereenig.
den toch de kunstenaars, die er zich aan de groote
bron kvvam laven, zich gaarne volgens nationa
liteiten. Eene der belangrijkste was die der
Diütschers, het kunstenaarsgilde van Ponto Molle,
dat vóór IbiW langzamerhand ontstond, en in 1838
zijn geschreven geschiedenis, notulen, annalen,
reglementen begon te krijgen. In 1839 vindt
men in het Morgenblatt fur gebildete Leser een
artikel van Franz Frh. von Uaudy over de ver
eeniging ; het is het eerste gedrukie stuk er over.
Mijne taak is," schrijft hij, de wereld bekend
te maken met het bestaan van een vrijstaat, die,
behalve de republiek San Marino, in den
Kerkelijken Staat, ja zelfs in het midden van Rome
gelegen is, en zoowel bij de nog heden in hun
geestelijk vaderland vertoevende vrije burgers als
bij de vroegeren, thans gebannen, de gedachte op
te wekken aan die schoone uren, in den
drievoudigen roes van. het kunstenaarsleven, van het
leven te Rome en van hun jeugd doorgedroomd.
Die vrijstaat heet Ponte Moüe ; hare burgers
zijn, op weinige uitzonderingen na, kunstenaars,
voor het meerendeel van Duitschen stam.
De oorsprong der republiek gaat verloren in
de nevelen der sagenwereld. Bronnen in den
vorm van oorkonden bestaan in het geheel niet,
want de kunstlievende medeburger hield zich
vroeger niet gaarne met schrijven bezig, en van
archaeologen is op dit punt even weinig als op
andere raadselachtige punten een voldoende op
lossing te verwachten. Eerst in latcren, ja pas
in den laatsten tijd is men begonnen geregelde
registers van vermeerdering der bevolking te
houden, maar aan eene volkstelling is nog niet
eens gedacht." In dezen gelukkigen staat kent
men geen belastingen.
. liet volgende vertelt de sage: In de middel
eeuwen, toen do begrippen kunstenaar en hand
werksman nog niet zoo streng als in onzen tijd
afgescheiden waren, achtten de eersten het volstrekt
niet beneden zich een eerzaam gilde" op te
riekten, dat evenals de andere gilden zijn wetten,
gebruiken en deviezen had, en zich naar de
verschillende nationaliteiten vertakte. Kwam nu
een dezer gilden te weten, dat er weer een nieuw
gezel uit het noordelijk vaderland op weg was en
er over dacht naar Rome te tijgen,dan trokken zij
hom tot den Tiber tegemoet en wachtten hem af
in eene steria, dicht bij den oever gelegen, waar
nog hedon zeer goode wijn te krijgen is. Daar
moest nu de aangeki motie verantwoording doen,
de dame, tot een dandy gemetamorphoseerd,
in 't een of ander hotel zich aan een pu
blieke tafel vertoonen, niet gezonden eet
lust en ongestoorde spijsverteringsorganen.
De dokter moest niet te dicht in. de buurt
wonen om te voorkomen, dat hij 's ochtends
te vroeg of onverwacht zijn bezoek bracht.
Dien eenen keer, toen ik haar bijna had
verrast, was er geen vreemdeling bij haar
geweest; 't was haar eigen zware stem, welke
ik voor die van een man had gehouden en
die ik niet kende, omdat zij altijd, wegens
voorgewende keelpijn, fluisterend tot mij had
gesproken.
Zij had mij reeds bij mijn eerste bezoek,
op alles afdoende wijze willen overtuigen,
dat mijn patiënt eene vrouw was, opdat, mocht
iemand ooit de heer, die de valsche wissels
bad uitgegeven, de woning, waar zij
intrek luid, hebben zien binnengaan, er ge
makkelijk een reden zou te vinden zijn,
waarom' hij die kwam bezoeken; zij zelf
dit had zij zich voorgesteld door mij te doen
bewijzen was iu die dagen niet buitenshuis
geweest.
De behendige kunstgreep had wel is waar
lantren tijd de justitie een verkeerd spoor
doen volgen, doch de ware geschiedenis kwam
toch eindelijk aan 't licht. Ik herkende ter
terechtzitting mijn gewezen patiënt nauwe
lijks, zooals zij er uitzag met haar gezonde
gelaatskleur en haar Hinken-haartooi; ik had
respect gekregen voor haar tooneelspeelkunst
en 'k wil niet ontkennen, dat het mij wel
ietwat speet, dat dit talent iu de gevangenis
zou moeten verstikken.
Ik voor mij besloot in 't vervolg voorzich.
tiger te zij u bij 't afgeven van attesten.