DE AMSTEKDAMMEK A°. 1890, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND leder nommer bevat een Plaat. Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124), Verschijnt eiken Zaterdagavond. itfever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 24 Augustus. Abonnement per 3 maanden ?1.123, fr. p. post ? 1.27* Voor Indiëperjaar ....._..?mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.19 Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, eike regel meer . . . 0.2Q Reclames per regel 0.40 I K H O r D: VAN VEKKE EN VAN NABIJ. FEUILLE TON : Schetsen en portretten, door Jan van Ber gen. UIT HET HAAGJE, door Z. KUNST EN LETTEREN: Tooneel te Amsterdam, do< r Fr. De Meiningers, I. Aanteekenir.gen Schf derkunst, door G. T. Een Spanjaard over ons Noordzee-kanaal. Het oudste vreemdelingen boek ter wereld. VARIA. MILITAIRE ZA KEN: Oorlogswapenen voor officieren. SCHAAK SPEL. De eerste nihilisten. (Slot.') Herbergkennissen in Vlaanderen, door Herman Bogaerd. Voor Dames, door E-e. _ ALLERLEI. RECLAMES. BEURSOVERZICHT. AFVERTENTIEN. Van verre en van nabij. Het Engelsche Lagerhuis is den vorigen Maandag uiteengegaan. De oogst op wet gevend gebied was zeer schraal. De regee ring is zeker niet tekort geschoten in het indienen van belangrijke ontwerpen, maar zij is er niet in geslaagd, deze door het Parlement te doen aannemen. Verworpen zijn die ontwerpen evenmin, maar wel op de lange baan geschoven. En het geldt hier geen kleinigheden, maar de meest gewichtige landsbelangen: den afkoop der landerijen in Ierland, ?waardoor de pachters langzamer hand grondeigenaars zullen worden, de rege ling der tiendenquaestie, en die van het vergunningsrecht. Vraagt men naar de oorzaken van deze bedroevende resultaten, dan wijzen deregeeringsorganen op het obstructionisme der op positie, waardoor eene spoedige en geregelde afdoening van zaken te eenenmale onmoge lijk wordt. Het verwijt is volkomen gegrond, maar men moet niet uit het oog verliezen, dat het sedert 15 jaren van toepassing is op elke minderheid in de Engelsche ver tegenwoordiging, en dat dus eigenlijk geen enkele partij, als zij de hand in eigen boezem steekt, recht van klagen heeft. De re geering zelve had allereerst moeten zorgen voor een beteren leider in het Lagerhuis, maar zoolang Lord Hartington, om meer dan n goede reden, weigert in die qualiteit op te treden, en de heeren Balfour en Goschen Feuilleton. Schetsen en Portretten, DOOS JAN VAN BERGEN. VIII. Brand!! Boen vlogen wy met hem te zaemon :ia den brand, Om, waer het mogolyk, daer orden op te stellen : De brand nam ymmer toe. d'Ontsteldheid was te groot. Men wist niet waer, of' hoe. GÏSBB. v. AKJISTKL, 4e bedr. «Brand!! " klinkt het in de straten, en dat gereep treft het oor van uw lieve eega, die, se dert het jongste zoo lastig is »van de tanden", zeer onvast slaapt. Zij wekt u en zegt, dat er brand is. En gij staat eensklaps voor de eclittoets en staart uw vrouwtje aan met een blik, die haar papillotten met de haren te berge doet rijzen. Ge hoordet zoo iets van brand en denkt aan uw vrouw en kinderen, uw hui-<, uw secr taire of?gij zijt »puissaut" rijk; waarom niet? aan uw staalpantser brandkast. Als ge evenwel tot besef zijt gekomen van den waren toestand en tot de ontdekking, dat uw huis niet brandt, verdwijnt uw opgewondenheid langzamerhand, maar als reactie volgt nu een toestand van af matting, die uw denkkracht verlamt en den gegeregelden gang uwer handelingen verstoort. Van slapen is geen kwestie meer; ge wilt daarom eens j gaan kijken : de buitenlucht zal u goed doen. j En ge steekt uw linkerbeen in de rechter broeks- j pijp en sukkelt vreeselijk met uw laarzen, in een van welke twee in elkaar geschoven manchetten toevallig een schuilplaats hebben gevonden en nu door uw voet een bewerking ondergaan, die minder op gesteven linnen dan wel op brooddeeg in een niet-machinale bakkerij wordt toegepast. Door uw schutterige bewegingen stoot ge de waterkaraf tegen het oor eener lampetkan, met het gevolg, dat dit stuk uwer wasehtafel in zijn oorloozen toestand spoedig dienst zal doen als beelkander het licht in de oogen niet gunnen, zal zij het wel met den ouden heer Smith moeten stellen. Intusschen beschikt de regeering nog steeds over eene meerderheid van ruim 70 stemmen, en Lord Salisbury denkt natuurlijk aan geen kamerontbinding. Want al gaat het hem met de binnenlandscbe politiek minder voorspoe dig, met de buitenlandsche gaat het' des te beter. De overeenkomsten betreffende Afrika, eerst met Duitschland, daarna met Frankrijk en nu laatstelijk met Portugal gesloten, zijn ware triomfen voor de Engelsche diplomatie. Van concessiën van de zijde van Engeland is daarbij eigenlijk slechts dan sprake ge weest, wanneer het gold aanspraken prijs te geven, die door geen enkelen rechtsgrond werden gesteund. Toch maken natuurlijk de Engelsche bladen van die concessiën ont zaglijk veel ophef, en dat doet in zoover geen kwaad, als het kan dienen, om de pil voor de andere contracteerende partijen een weinig te vergulden. Over het succes in de onderhandelingen met Portugal behaald, behoorden de Engelschen zich eigenlijk te schamen. De regeeringsgezinde Standard schijnt dit te be grijpen, en klaagt, dat het veel minder moei lijk is groote mogendheden tot reden te bren gen dan kleine, omdat de laatste altijd beweren, dat men haar geweld aandoet en het recht van den sterkste toepast. Dat dit laatste ten opzichte van Portugal is geschied, kan eigenlijk niemand ontkennen. Lord Salisbury is weinig of niet afgeweken van de eischen, door hem in Januari van dit jaar gesteld in het bekende ultimatum, dat tot ernstige onlusten in Portugal en tot den val van het ministerie Barros Gornes aan leiding gaf, Portugal verkrijgt (!) het recht, o'm zijne provincie Mozambique uit te brei den tot aan den oostelijken oever van het meer Nyassa, en zal dus over het gansche gebied tusschen dit meer en de zee Duitschlands buurman worden (lees: blijven). Het streven van Portugal om zijne Oost-Afrikaansche bezittingen met zijne West-Afrikaansche te verbinden, is voor goed ver ijdeld, want de Kuo, een zijtak van den Schiré, wordt voor Portugal de westelijke grens van zijn gebied in het Oosten van Afrika. Aan den Zambesi wordt aan Por tugal veroorloofd (!) zijne heerschappij uittestrekken van ete tot Zurubo, waar reeds sedert vele jaren Portugeesche stations waren waarplaats der huisapotheek en zakjes met vlier, kamille, ijslaudsche mos en engelzoet zal be vatten. Nadat ge uw dikste jas hebt aangetrokken 't is winter en een regalia hebt aangestoken en uw met bont gevoerde handschoenen hebt aangedaan, komt ge nog even op de slaapkamer om uw vrouw vau uw spoedige terugkomst te verzekeren. Maar inplaats dat het lieve ^chepsel met een vriendelijk woord hare tevredenheid be tuigt over uw goed voornemen, proest zij het eensklaps uit van lachen en maakt u boos, als zij blijft voort'.acben en geen antwoord geeft op uwe herhaalde aanmaning om verklaring van hare ontijdige vroolijkheid. Terecht verstoord, keert gij u om, kijkt nog even in den spiegel, om te zien of uw das goed zit en ziet.... dat ge uw slaapmuts i'.og op hebt. Een ruk, een snaak, een paar streken met kam en borstel, een slag van de straatdeur, die het huis doet dreunen, en ge staat op straat, in figuurlijken zin geiekt door een vervaarlijk groote pruik en in eigen lijken zin door een pet met kleppen. Het is een merkwaardig verschijnsel, dat menschen, die zich beroemen op eik gebied vrij en zelfstandig te denken ea te handelen, soms den grooten hoop, het rn/tjus, slaafs volgen, zonder eenigen anderen beweeggrond dan de meeding, dat de massa het wel weten zal. Deuken /ij misschien : vergist de massa zich, goed, men lacht haar uit en niet ons 'l Deukt gij zóó wellicht ook, nu gij den grooten hoop volgt, die m zenuwachtige haast u voorbij jaagt? Hoe het zij, gij volgt de mannen met gekleurde stokken en witgeverf'.le he'mhoeden, die u aan de hoofddeksels der oude «Vlaamsche kerels" doen denken. Gij volgt de brandspuit, die onder een vreeselijk geraas en gerammel komt aanzetten en u voorbijvliegt. Als ge aan een slop of steeg komt, schiet soms een zwarte gedaante eensklaps te voor schijn, hetgeen u niet weinig doet ontstellen, terwijl andere gedaanten langs de verlichte ven sters der rijkbevolkte pauden zweven, waar vele menschenkluwens, in bedsteeën en hoekjes op gerold geweest, zich hebben ontward. Ge slaat den hoek der straat om en ziet het schijnsel van den brand tegen de zuidzijde van gevestigd. Ziedaar alles, wat Lord Salisbury heeft toegestaan; het gansche uitgestrekte gebied ten noorden en ten zuiden van den Zambesi, den westelijken oever van bet meer Nyassa, het hoogland van den Schir (Blantyre) en het meer Bangweolo heeft Engeland zich voorbehouden. Zoo was de wensch van de Afrikaausche Lakes Companij en van de Schotsche zendelingen in Xyassaland, en zoo is de verbinding tot staml gekomen tus schen de «bezittingen" der Engelscbe ZuidAfrikaansche en die der Oost-Afrikaansche maatschappij. De laatste krijgt dus alles, wat haar door koningin Victoria in den charterbrief was toegekend, niet allen Matabele-land en Maschonaland,Jhet oude konink rijk Monomotapa der Portugeezen, maar ook het Zambesi-land tot aan do zuidelijke grens van den Congo-staat. Bovendien heeft En geland voor zich en andere natiën de vrije scheepvaart op den Zambesi bedongen, en Portugal mag dus op zijne stations Zumbo en Tete, welke aan die rivier liggen, geen invoerrechten meer heffen. «Wanneer Portugal dit verdrag heeft onderteekend," merkt de Fmnkfurter Zcituny op dan bewijst dit, dat het door alle mogendheden in den steek is gelaten. Dit is geen vleiend getuigenis voor den stand der internationale rechtvaardigheid." De heer Crispi is naar Turijn vertrokken, waarheen zich ook de koning van Italiëuit Monza zal begeven. De koning en de premier zullen, naar men verzekert, beraadslagen over den datum der verkiezingen voor de nieuwe Kamer. In <leu ministerraad is men het er vrij wel eens over, dat deze verkiezingen zoo spoedig mogelijk moeten plaats kebben. Want er moet geld zijn en daarvoor zijn nieuwe belastingen noodig. Nu is het van deze Kamer, die hoogstens nog een halfjaar te leven heeft, niet te onderstellen, dat zij zulke belastingvoorstellen zal goedkeuren; ieder afgevaardigde, die hiertoe medewerkte, zou zoo goed als zeker zijn, dat hij niet zou worden herkozen en eene herkiezing is, zoo wel in Italiëals elders, den meesten volks vertegenwoordigers lang niet onverschillig. Dit schijnt een afdoend argument, maar aan den anderen kant is voor Crispi eene Kamerontbinding een sprong in het duister, waarin hij niet veel lust schijnt te hebben, De verkiezingen zullen, hetzij zij in de vol gende maand worden gehouden, hetzij zij tot den stadstoren. Zwarte stippen bewegen zich in snelle vlucht langs de verlichte wijzerplaat: het zij'i kraaien, die, door de ongewone illuminatie in hun droomen gestoord, om den toren vliegen en misschien den cirkelgang der vogelenwereld plastisch willen voorstellen. Hier en daar wordt een raam opgeschoven en houden twee gemutste hoofden uit de venteis van t'.vee tegenover elkaar liggende huizen een samenspraak. »Zeg, vrouw 'Akstroo, weet jij ook, waar de brand is?" vraagt de eene muts. ->Ik geloof op de Vlasmarkt," antwoordt de andere. »Ach, lieve mensch !" zegt de eerste weer, as 't mar niet bij ouz' Kees is, want dan besterf ik 't. Kobus is heve gaan kijken. 'Et zou herg voor 'em zijn, 'oor. 'Ie 'eet' pas een paar kamers en een sjaletje late be'ange, en in de beste ka mer legt een karpet vau twintig guldc. Ik zijn er gisteren nog op de koffie gewees." »\Vat je zegt!" galmt de toegesproken muts, het aan de andere overlatende te raden, of de uitgedrukte verbazing de koffie clan wel het dure karpet geldt. Ka Kees z'n vrouw wacht alle dag d'r negende. Ach, meuscb, ik zijn toch zoo hongerus ! Ik wou da' Kobus al terug was, oor. Koud 'u??Ik gaan 'n bakske zette. Slaap vel, 'oor !" »\Ve! te ruste!" klinkt vau den anderen k;;nt en dicht gaan de ramen en op de witte valgordijn van de zuster of nicht van Kees maakt een ] groote, zwarte schaduw een beweging, die aan een koffiemolen doet denken. Ge hebt dit gesprek aangehoord, terwijl ge een oogenblik stil stondt, om te zoeken naar den huissleutel, dien gij jneendet thuis gelaten te hebben. Als ge eindelijk den sleutel gevon den hebt in een der twaalf zakken vau uw win terjas, vervolgt ge uw weg, blijde dat ge straks ongemerkt binnen kunt sluipen, want het on eerbiedig gedrag van uw vrouw in de slaapmutsscène hindert u, en voor geen geld ter wereld zoudt ge straks haar hulp willen inroepen om binnen te komen. Die vernedering wordt u gespaard. Ge komt bij den brand. Het eerste wat uw oog treft, is een dikke rook, waarin het voorjaar worden uitgesteld, zich hoogst waarschijnlijk onderscheiden door het groote aantal der irredentistische candidaturen, en daardoor een protest zijn tegen Crispi's bui tenlandsche politiek en tegen de blijvende deelneming aan de triple-alliantie. Het is voor den Italiaanschen premier een lastig geval, waarbij het autoritair optreden, dat hij zich in de laatste jaren meer en meer eigen heeft gemaakt, hem weinig of niet zal helpen. Een lastig geval is ook voor hen, die meenen, dat de politieke bevoegdheid nog steeds moet worden vastgeknoopt aan het be talen van eene zekere som in de belastingen, en dat die bevoegdheid dus het voorrecht van cnkcfen moet blijven, het toenemen derdemonstratiën, waarin door de politiek onmondig ver klaarden met kracht en klem wordt aangedron gen op de invoering van algemeen stemrecht. Zulke demonstraticn hadden kort geleden in de Belgische hoofdstad en bij ons te lande in de nabijheid van Heerenveen plaats. Het is waarlijk eene beschamende gedachte, dat Belgiëen Nederland in dit opzicht tot de achterblijvers behooren, en dat daar nog een vrome wensch blijft, wat sedert lang in Frankrijk eu Duitschland, en onlangs zelfs in Spanje is tot stand gebracht. Ging het verzet tegen de invoering van algemeen stemrecht alleen uit van de conserva tieven, dat zou men dit begrijpelijk moeten noemen; doch ook de doctrinaire liberalen ten noorden en ten zuiden van den Moerdijk bestrijden een maatregel, dien zij toch principieel moesten billijken sedert het hun duidelijk is geworden, dat zij voor hunne regeeriijgspraktijk bij de groote massa des volks noch instemming, noch steun vinden. Inderdaad heeft de ondervinding geleerd, dat de middelpartijen door het algemeen stem recht met zeer weinig onderscheiding worden behandeld; maar dit is toch zeker geen reden om dat algemeen stemrecht te veroordeeleu. Do aanhouder wint. Wanneer het volk, zoo hier te lande als ia België, niet ophoudt algemeen stemrecht te eischen, dan zull«ji zij, die thans het roer in handen hebben, wel inzien, dat het verstandiger is, rekening te houden met de teekenen des tijds, dan den ouden koers te blijven voortzetten in een vaarwater, dat wellicht menige gevaarlijke klip verbergt. duizenden en duizeu len vonken dwarrelend en dansend opstijgen, om zich te verliezen in de donkere lucht, dfte des t.e zwarter schijnt, hoe meer de vuurgloed de rookkolommen verlicht. De vlammen slaan hier en daar uit de ven sters en likken begeerig aan kozijn en kroonlijst. Ge hoort het gerinkel van glasscherven en het knallen van den waterstraal, die met geweld ont snapt aan de enge buis, waarin de slang der brandspuit eindigt, om stoomend en sissend iu den vuurpoel neer te schieten en stof en a^h en smook in dikke wolken op te jagen, alsof een geweldige sani >en in die hel was losgebroken; se hoort het suizen van de vlammen en het kraken van bulk en bint; ge hoort de angst kreten van de bewoners der belendende gebou wen en de korte bevelen der brandmeesters. Xu laat ge uw oog v.eiden over de spook achtig verlichte menschenmassa en al dadelijk merkt ec ie'.s vreeinds op, iets, dat scherp af steekt bij hetgeen ge ouder gewone omstandig heden bij de menigte waarneemt, namelijk een zekere slordigheid in klee<iing, een zekere non chalance in houding en manieren. Daar staat de jonge Kwast «iet zijn glad, bleek gezicht en eeuwigen glimlach; daar staat hij met een bont muts op Let Loof l en zonder pince-cez ; hij zit in een dikke, dufi'elsche jus, waarvan hij den kraag omhoog heeft geslagen; de tippen vaneen rood zijden foulard hangen op zijn borst; het zou u niets verwonderen, als hij een paar neergetnipte vilten pantoff,;ls aanhad ; deze zouden het costuum voltooien. Toch waaien u de geu ren van joc/.ryclubj peau d'asjiagne en irhite-rose tegemoet. Op u, die hem kent, maakt hij nu den indruk van een vlinder, die, het fladderen en dartelen moe. zijn boute vlerken heeft samengevouwen en weer in de enge. zwarte kluis, zijn oud poppencelleije, is gekropen. Ginds staat aan deu arm van haar dikken papa, Eiigenie Van Hoogeulmyzen. Zij heeft haar rose papillotten zeer zedelijk verborgen onder een wollen kaper en een oude sortie van grootmama dekt de blanke schouderen, die op het laatste bal alle jonge en vele oude heerea in extase brachten. Haar gants de ckwreau met acht knoopjes hebben plaats gemaakt voor een paar dikke, vette handschoenen. Papa dampt als een schoorsteen en wolken