Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTEKPAMMEE, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 687
: »ÏTu ?" vroeg de prins. Wilt gij uw leven
Jredden, beken dan alles l"
»Ik heb alles gezegd, wat ik weet," antwoordde
n Toch drong de prins nog verder bij linm aan
E «B plotseling vloog een andere deur der zaal
ff- open4- en eene vrouw, in de hevigste ontroering,
>!' Knelde op KoediakofT toe. Het was zijn
echtge'. ''.aWrte. Zij weende, zij trok hein naast zich op
t l «feite, escape en pprak hem toe.
T I>èprins hoopte blijkbaar dat haar
smetkbe*" jden haar man zouden overhalen, ea om daaraan
nog meer kracht bij te zetten, zeide hij tot
.- Eoediakoff: «Denk aan uw vrouw. Wat moet
J f i van haar worden, wanneer gij moet s-terven ?
G|j zijt in het buitenland geweest; gij hebt ge
zegd, dat alle Czaren vermoord moeten worden.
Gij hebt een geheim genootschap in Petersburg
gesticht. Nu zijt gij in OLze har,d, gij en bijr.a
dettig acdeieu hier, bij ia dertig «L deren in
Moskou. Hoe? gij lacht? Nu, gij zult niet
altijd lachen !" zoo besloot hij, toornig over het
verjreefsche van zijne laatste poging, om
Koediakoff bekentenissen over hel Europeesche
om'weutolingcomitéte ontlokken, want ook in het
bjjzijn van zijne vrouw bleef hij kalm ontken
nen, iets van de zaak te hebben geweten.
Eindelijk kwam de laatste groote behande
ling- der zaak. en de welsprekendheid van Koe
diftkoff's advokaat maakte zichtbaar indruk op
zijn rechters, zoodat de gevangenbewaarders,
" die Koediakoff naar zijn kerkerhol terugbrach
ten, niet wisten, of zij te doen hadden met
iemaud, die den volgenden dag in vrijheid ge
steld of met iemarid die gehangen zou worden.
De volgende dag bracht den gevangene nieuwe
? hoop' op vrijspraak, want een officier fluisterde
hem toe:
>De andere is van daag opgehangen !"
Daarmede bedoelde hij Karakasoff.
>M'aar gij", zoo ging de officier fluisterend
VObrt', «wordt vrijgelaten. Gij kuat er zeker van
lijn. Men heeft het vooruit gezegd".
i' . En de commandant was zoo vriendelijk tegen
Koediakoff als nooit te voren.
Dés te bitterder was dus zijn teleurstelling,
toen hem zijn vonnis van ambtswege werd aan
gekondigd. Hij verloor zijn rechten als staats
burger en werd naar een der afgtlegenste deelen
van Siberiëgezonden. Toen de
vestingcommandai>£ liet hoorde, troostte hij zijn gevangene met
déwoorden:
»Gij zijt er nog goed afgekomen, Koediakoff!"
In den nacht werd hij afgehaald en door eenigc
soldaten naar de kerk van de vesting Peter-Paul
geleid, waar n vesper gehouden werd. Vandaar
bracht men heai naar do wachf. Vroeg in dea
nlorgeü, het was October, zette men hem en de
andtte veroordeelden op eeii ladderwagen, die
doof troepen te paard en te voet omgeven was.
De vensters van de straten, door welke de stoet
nioest, offl naar degeiechtsplaats te komen, waren
niet dames bezet, en de nieuwsgierige menigte
zat tot op de daken. Het scheen wvl eeu lijkstoet,
zóülangzaam tn plechtig bewoog hij zich voort,
en daarbij was bet weder zoo droefgeestig en kii,
dat de veroordeelden van koude of koorts
klappertandden.
Het plein, waar de galg stond, was aan alle
kanten door soldaten omgeven. Toen de ver
oordeelden van den wagen waren geklommen
werden zij elk aan een paal gebonden. Aan elk
van hen werd volgens de rechterlijke uitspraak
déterechtstelling in schijn voltrokken. Men
gooide ten zak over hem heen, deed hem een
strop los om den hals en zoo hield men hem
10 minuten lang vast. Daarca bevrijdde men
hem van het touw en las hem de begenadiging
des Keizers voor. De beul nam hem den zak
af en zeide tot hem :
»Dat zult ge wel niet weer doen !"
Dadelijk na deze tepronkstelling bracht men
de ougelukkigen naar het station en zoo naar
Moskou. Vandaar werden zij op wagens verder
ovrt den Oeral in het binnenland van Siberië'
getransporteerd. De gewone verschrikkingen van
dezeri tocht over een afstand van een-gn duizen
den mijlen werden nog vermeerderd door het
barre winterwter. JJaur de meusch, dat weten
de menschen, kan meer verdragen dan een wild
dier.
Koediakoff kwam als een gebroken man te
Berkojansk, een klein Jakoetisch dorp in
OostSiberië. Het was erger dau eene veroordeeling
tot dwangarbeid in de mijneu. Hij woonde daar in
een tent, die hij met twee soldaten uit het land, hun
gezinnen en huisdieren, deelde. Niets, wat tot ver
lichting van zija lot kon bijdragen, werd
hem toegestaan. In deze eenzaamheid schreef
hij verscheidene werken eu zond demauu-ciipteu
naar Petersburg; waar zij ecbttr niet aankwamen.
Ifi het jaar 18o'9 verloor hij zijn verstand. Eerst
in 1874, misschien ook later, stemde de regeering
op herhaald aandringen van den gouverneur er
in toe, hem naar een krankzinnigengesticht te
Irkoetsk over te b.engen, waar hij kort daarna,
nioét zijn gestorven. Hoe de aanteekeniugeu
over zijn leven, door hem zelf, haren weïf naar
Genève hebben gevonden, hield het nihilistisch
omweutelingscomité, toen het voor eenige jaren
zijn gedenkschriften in het licht gaf, geheim.
Een Fransche vertaling verscheen kort geleden te
Parijs.
HERBERGKERMI3SEX IN VLAANDEREN.
't Is Zondagnamiddag. Van 't kleine kerkto- j
rentje is het pas half drie geslagen. llu&tig en
kaïm ligt daar liet West-Vlaamsen dorpje als in
gedommeld onder den gloed der zomerzonne.
Vespers en Lof zijn aan, loom en traag sluipen
de tonen der gewijde muziek door de openstaande
venstors van Gods huis naar huilen. Geen niensch
vertoont zich op de hrcede dorpsstraat, do houten
molen ginds achter het kerkhof, steekt als wan
hopig zijne reuzenarinen omhoog, geen enkel
windje beweegt de toppen dor slanke keerspopu
lieren, die zich pijlrecht in de onbewolkte lucht
verheffen; het waterrad op de beek nevens de
pastorie ligt stil: voor de poort der .brouwerij ligt
de zwarte wacbthond in het zand te slapen.
Achter het kassijn" der herberg do Kroone"
staat Sarei, de waard, den blik onbestemd ten
J
hemel gericht. De man heeft zijn baardbrandertje
in den mond en is gansch omringd van den
grijzen tabakrook. Stav.eia, zijne wettige huisvrouw,
zit de annoncen van den Volksvriend" to spellen
en geeuwt bij tusscheirpoozon haren mond wijd
open van louter verveling.
Z'hecft vandaag nog geen levende ziele gezien,
zooals ze in gemoedc- aan Sarei verklaart, en, op
heur conscientie, nog geen pinte" heeftze mogen
tappen.
Ja," bekrachtigt Sarei, terwijl hij op den vloer
spuwt, de gasten vergeten den weg noa de
Kruune" heeltemoal! 't Es nie telken Zundag
kermis, en, jedorie! junkhicd zuukt junkhicd! Moar
anfin F' hesluit hij
Moa 't zal veranderen,''herneem' de waard met
waardig" gebaar, den vinger naar een onzicht
baar iets opstoketid, veranderen ial 't!
Vanvandoag af alle Zur.dagen die God verlient, goati we
hanckapping hoüun alle Zundagen , en dan
goan we, jedoric, wel wa ziene!"
Sarei klopt zijn pijpkeu uit. stopt het opnieuw
en doet het branden. Na vier of vijf krachtige
trekken gedaan te hebben, maakt hij rechtsomkeer
en verdwijnt door het achtenk'inkcn. Moeder
Stancia zegt niets, en neemt nu uori Aankondiger
ter band, tot ze weer aan 't geeuwen, valt \an
louter verveling.
Sarei is naar den stal gegaan, en met spada
en hamer gewapend gaat hij een soort toestel
aan 't optinimcren, dat er uitziet als een kleine
galg. Nu heeft hij een bodemlooze ijzeren kan,
een kiete", gekregen, die hij aan zijne galg
vasthangt. Hij vaagt nu ook hooi zorgvuldig het hof
rein, en nadat Lij zijn werk met niet weinig
zelfvoldoening heeft beschouwd, gaat hij over de
haag Dorus roepen ('s buurmaus oudsten rekel),
die na het herhaald geschreeuw van Sarei van
den hooizolder, waar hij lag te slapen, afgerold
komt. Sarei draagt den jongen den last op, aan
uitgang van 't lof, tleri dorpelingen to gaan ver
kondigen j,dat bie Sarei Sierens, icn de Kruune,
om vier uur, hanekapphig uitgcschricven wordt.
lenleggeld: 10 centen. Elkeen zegge 't verder."
En nog vóór vier nar zit de Kroone stampvol."
Sarei heeft het achlerpoorlje van 't hof openge
maakt, langswaar de dorpsbengels binnen mogen
tegen betaling van een cent in de handen van
Dorus, die verantwoordelijk is voor de goede orde
zoowel als voor de ontvangs't. Langs daar komen ook
de moeders binnen, met of zonder tülrijk kroost
aen den rokke ofte opten aermü", nemen plaats
op do ruwe houten, banken rond het baispel en
bestellen ceuen kamper" bier of een Jrnpnelken.
De jongens zijn ongedurig" en houden een getier
en lawijd, zoo erg dat de krachtdadige
tusschenkornst van Dorus meer dan eens noodzakelijk
wordt.
Ah l nu gaat de achterdeur der herberg open.
Al de verbruikers komen met hunne pint naar
buiten om hij de hanekappiug tegenwoordig te
zijn of er aan doel te nemen. Sarei is den haan
in zijn kot gaan vangen en komt met het schreeu
wend slachtoffer vooruit, liet arme dier wordt in
de Jdcte" gehangen, den kop j;aa,r onder, zoodat
deze slechts alleen zichtbaar blijft. Iedereen zwijgt
nu, want het langgebcidu oogoublik is daar: reeds
zijn al de mededingers in hemdsmouwen eu op'
hunnen post. Lowiti do mulder, in de wandeling
ook wel de Beeste" gehectcis, is de eerste opge
schreven en opent derhalve der. kamp. Lowio wordt
door Sarei geblinddoekt en krijgt een kwade, ver
roeste kiivalericsavel in do hand. liet kracütigen
zwaai en nijdige inspanning doet de mulUcr het
wapen op den uithiingenden kop terecht komen, zoo
danig dat het bloed van den snavel druipt, doch de
haan is niet ontlioold en Lowie is geen winner.
Hein de Slijper is geen zierken gelukkiger, daar
hij slechts het lijden van 't ellendige dier komt
vergrooten. Het dozijn kampers die volgen slagen,
de ccno op de kan, de andere op den half
afcebeulden kop van 't steeds levende bee»t, tot ein
delijk een meer gelukkige den haan heel ei; pausen
weet te onthoofde.a. Nadat men vooreerst wel on
derzocht heelt of alles in rcchtveiriggcid" toe
ging, en of blinddoek niet ion kanicraderie"
gespannen was. krijgt do overwinnaar Gantcclaer"
tot prijs; het dier wordt op ecr.cn i-tok gehangen
en stoetsgewijze twee- of driemaal rond Sarel's i
hof gedragen.
De mannelijke aanschouwcrs trekken met de
kampers weer de gclagkamer binnen om er bij
pint en pijp den ufgeloopen strijd te
kornmeiiieeren. Na heeft moeder Stancia do handen vol werk; j
tappen; glazen spoelen en afdrogen ; eens met du j
klanten rncciikkcn; kortom, al de beslommeringen
der waardin ecner welgekalandeerde doening.
De zorgzame moeders zijn nu;t hun zegen huis
waarts gewandeld; do dorpssnaken bobben joelend
en stoeiend liet hof ontruimd, en zijn reeds aan
't spelen op het kerkplein.
De Kroone schijnt dien avond niet te willen
sluiten: er wordt gedronken en gezongen laat in
den avond, tot de drinkebroers zwijmelend bedde»
waarta zeilen. En reeds heeft ncjt waakzame
klokje elf uur verkondigd, wanneer het licht in
du Kroone uitgedraaid wordt, en de nachtstilte
door niets meer gestoord wordt dan door het
dronkcmansgezang van een bocrenknecht:
tEn wie van al die heeren hei Karlientje nie
gezien.'"
Sedert eenige jaren behooren
hauekappingeu en hanegevechten tot do zeldzaauihoden
in onze vlaamsche gewesten. Dank zy der kracht
dadige houding van politie en gerecht hebben dio
barbaarschheden op de meeste dorpen opgehou
den : alloen in de onmiddelijke nabijiieid der
grenzen boort men nog' we! van har.ogevcchtcn
gewagfin, welke aanleiding geven tot weddingen
van belang; maar weldra zal ook daarvan wij
hopen het vurig rüets meer verblijven.
IIjilUlA.N UOGAEKL».
Brussel, Augustus 1890.
zinnig. Zij geeft bijna nooit een. bloem vóór ?
Januari, soms in de beate kassen eerst ia Maart
en April. En nog zijn er van de zesduizend of
! meer soorten van rozen slechts zeer weinigen, die
l zich laten iorceeren. En deze nog benooren tot
de soorten die of niet milddragend of niet bij
zonder mooi zijn; terwijl allo omstandigheden
j moeten meewerken: deskundige cultuur gedurende
' het vorige jaar, vervolgens in den winter niet
enkel lucht, licht, warmte en afgepast vocht, maar
ook in ieder geval zon, en, als deze wat lang ontbreekt,
moet men het aantal uren roet electrisch licht
VOOil DAMES.
Voor de Serre. Smyrnusclie
tapijten. l'auïticui'lceiich.
lierytoMi'tten.
Er zijn vakken die plotseling opkomen, alge
meen in den smaak geraken, en van ceno min of
meer verachte besogne tot de liefhebberij van
beschaafden, Ideschen en verfijnden gaan beuooren.
Een voorbeeld Liervan is in deze dagen de rage
voor bloemen. Met enkel de geurige kelken of
bonte bladen, maar ook de geurige niest en de
zwarte aarde gaan tegenwoordig door handen, die
zich voor-menig ander handwerk te goed zouden
rekenen.
De eer.e helft van het bloemenvak is het
bouquetten maken, de andere helft bet kwcckeri
l der planten. Bij geen feestelijkheid, klein of groot,
mogen bloemen meer ontbreken, en hetzij
cigengeschikte of eigen gekweekte bloemen hebben
daarbij dubbele waarde. In den zomer is daar
geen verdienste aan, in den winter begint men
langzamerhand ook alles te kunnen krijgen wat
men wil. Te Berlijn, te Hamburg, te Londen,
komen in den-winter dagelijks verscheidene wagon
ladingen bloemen uit liet Zuiden aan, maar lang
zamerhand loeren ook do noordelijke tuiniers, bijna
tegen gelijken prijs, een aantal bloemen te leveren.
Het ware is echter, zelf de bloemen te kweeken,
en wij willen zien welke soorten daarvoor het
meest geschikt zijn.
Opmerkelijk is het, dat de bloemen die zich
in het voorjaar het eerst vertoonen, niet het ge
makkelijkst in don winter to kweekcn zijn ; vroege
zomerbloemen zijn dankbaarder dan de eigenlijke
kinderen der lente, liet vroegst in den winter
bloeit en het meest in de wereld der weelde ver
spreid is de Jit/«cinth; reeds in October kan
men haar in bloei hebben, en weldra volgt haar
de kleine rood en gele Duc van 'loll-iuln. Nog
steeds-, ondanks de concurrentie, die vooral in
Duitschland reeds vrij gevaarliik begint te Morden,
heeft daarvan Haarlem, door de gesteldheid van
zijn grond, bet monopolie; het voorziet zoowel
St. Petersburg en Berlijn als Londen en
NewYork; Amerika is hiervoor een reusachtige af
nemer.
De meest gezochte en belangrijkste broeikasplant
is de lelie-i:an-clalni\ er worden millioer.en in
omgezet. Hierin doen Berlijn, Hamburg en het
Zuiden van Engeland haar best; wel komen de
grootste, sterkste, geurigste planten, ook al dooi
de eigenaardigheid van den grond, uit het midden
van Frankrijk, maar er is ook een Bcrlijnsche
firma die reeds >2 miliioen planten ieder jaar
verzendt. Het kwceken ervan cischt veel zorg;
vóór het openen dor kleine klokjes i;i December
of Januari mouten de bloemen drie weken lang
aan eene temperatuur van JO ;i .'!5 lïaumur, bij
zeer vochtiïc lucht, zijn blootgesteld.
Omstreeks Kerstmis is er ?.l heel wat meer te
krijgen; bij de hyacinthen, leliën van dalen eu
tulpen komen dan reeds de tir-rcitFcu, de iscilla,
do us/ilea, de Japansehe cumdlia, de amarullis,
de snctmchnl, do xpireu. en de fraaie rlicrphmtcn
in bloem. DU vlier hcett dit voor, dat hij niet,
£ls de mcostc anderen, volop licht noodig heeft;
zijn l/ioc-soms komen in volslagen duisternis tot
ontwikkeling, als hij maar warinte en vocLt heeft.
Hierin hebben de Parijsche tuiniers het al heel
ver gebracht; hunne bloeiende vlierstruiken geu
ren reeds in bet begin van November in de
blocmwinkels op don boulevard Voor de broeikas
zijn nie'. de witblouiende, maar de paarsbloeicnde
het meest geschikt; door bet in do;,ker kwecken
weet men de bloem toch wit of slechts even rose
getint te houden. Het zijn twee soorten van de
heel gewone vlier, de J.laoiy- en konh.gsvlier, wier
prachtige bioemirossen ia den winter een groote
rol in de tisinicis-kunst Hielen.
De edelste aller planten, de ruos,
iszcercigcngcen
kunnen volhouden, want Is'izza, Genua, Parma,
zenden dagelijks de gemakkelijk gekweekte
rozeknoppon van het Zuiden, netjes in vloeipapier
gepakt, bij tallooze duizenden tegen betrekkelijk
geringen prijs af. Op de verre reis verliezen deze
bloemen een weinig geur e u frischlitid, en dit
j ziet een biocinkcnnur spoedig- genoeg; dit is dan
ook de eeiiige roden, waarom de pogingen in het
Koorden nog niet opgegeven zijn. Te Berlijn,
Oresden en Kastel kweekt men niet zorg
broeikasrozen, 011 de Palmengarten te Frankfort heeft
sinds jaren met succes zijn bezoekers in dan
winter een rozencollectio getoond.
Men kan deze opnoeming met een aantal num
mers vermeerderen ; de caialogus onzer groote
bloemisten bevat nog heel wat namen, maar wie
begonnen is, zijne serre met de bovengenoemde
to voorzien, bieidt van zelf zijne verzameling,
zoowel als zijne ondervinding uit.
*
* *
De Smyrnasche tapijten komen, gelijk men weet,
slechts voor een heel klein, deel uit Suiyrna, zij
worden in afgelegen dorpen in Klein-Aziëgewe
ven, en alleen over Sinynia uitgevoerd. De meest
geliefde soorten, die grover, (likker ea warmer
dan de kortgeschoren Perzische tapijten zijn, ko
men uit Oesebak, Giurdes, Koela, DemmUchik,
Jielos, Ladik, Pergsimos en Sparta. Oescbak (-JO.OOO
inwoners), is de hoofdstad dezer industrie De stad
ligt in een uiterst vruchtbare streek, en hare in
woners staan allen meer of minder direct tot de
tapijtweverij in betrekking. Do tapijten gaan langs
twee wegen naar Smyrna: over Alasclichir. het eind
station der lijn Smyrna-Gassaba ('J^ kameeluren
van Ocschak) of Schimrie, het laatste station der
zijlinie van Soetledsciii van de Aidin-lijn (U uren
van Oeschak). Koela en Giurdes zijn kleinere
stadjes, ieder van 15000 inwoners. Giurdes heeft
zijn industrie te danken aan een brand die het
nijvere Demirdschik verwoestte; de inwoners
kwamen naar Giurdes en brachten er de tap ij
tween'ndustrie; later trokken zij weer naar hun
stad, en hun tapijten zijn nog ineer gezocht dan
die van Giurdes.
Do industrie is uiterst eenvoudig. De wol is
die der vetstaartcu, een zeker soort van schapen
uit die streek. De mannen wasschcn de wol en
de vrouwen sj innen ze ; het verven geschiedt in
de zoogenaamce Boy:i Hanes; voor een vierkante
cl tapijr, heelt men vier kilo draad noodig.
De wecfstoel bestaat uit twee dikke palen, in
do grond geplant; twee dwarshouten dier.cn om
den schering- oi kettingdraad vastte houden ;aan
den voet van dezen primitieven weetstoel zitten
dikwijls twaalf arbeidsters op een rij; boven haar
hoofd zijn de spoelen aangebracht, waarom de
wol gewikkeld is.
Een tapijt kan iedere begeerde lengte krijgen ;.
maar de breedte hangt van de grootte van den
weefstoel af Is deze tien el breed, dan kan het
tapijt van een tot tien el breedte krijgen. To
Oeschak, waar f>00 weefstoelen zijn, is de gemid
delde breedte twaalf ellen. Door dit primitieve
werk krïj'jt men zachter, maar ook lor.scr werk
dan het labriekuwerk ; de kleuren worden er ook
beter in verbonden.
De weeiVtcelen worden enkel door vrouwen
meest jonge meisjes, bediend; zij worden zoowel
onder bet werk als bij het komen en naar huis
gaan door oude vrouwen bewaakt, ledere arbeid
ster kan per ilag een vierkante el léve-run, het
loon komt tegen :"H) centen per dag Do werk
plaatsen zijn meest ellendige hutten; een
fabrickant die een mooi huis mat ramen liet bouwen
vond geen werksters, want. de mannen wilden niet,
dat hunne vrouwen door de voorbijgangers gezien.
zonden worden.
l>o beste tapijten komen uit Oeschak; maar ook.
eene slechte soort, ue Barbana, (ie eenige waarbij
niet voor de kleur wordt ingestaan, komt daar
vandaan. Da mindere soorten komen uit KoeSa,
waar de schering uit hcimip, en uit Giurdes en
Demird;.chik, waar zij uit katoen bestaat; in
Oescbak is ook de schering wol; de fijnste
qualitcit van Oeschak beet Tek Jplik.
De uitvoer is meest naar Amerika en Engeland ;
do tapijten laten zich r,aar het patroon iiidoelen
in Sarpat Kiliit (scheve patronen). J.'iprat
(bladTWEEDE KLASSE.
C. Tinholt, Amsterdam
J. J. Speet, Breda
Tot ous leed'.vezen zien wij dat liet probleem
No. .')."> niet goed is. Wij hebben don maker daar
over aaiigesrhrev'.'n. waarop wij zijn antwoord.
wachtende zi.in. In il e plaats daarvan geven wij
No. ."ii van dcr.zcil'len inaker, welk probleem naar
wij meenen ruiaischoots de moeite van de lief
hebbers zal boioonon.
Probkdu >o. .'J1! \.!'. pioi. Joh. A. B"i icr te Giaz.
'A- Ar "
K Süsholz, Delft l : l ; ,;
A, Bcchger, Leiden . O ,0
M. A. van llhijn, Lelden.... l
N. "W. van Lcnnep, Aniilerdüm O Y±
P. Schipper, Alkmaar i l l
l :; ? ;:
^V.'\X
l l V,
l O
L. Gans, Amsterdam l ; Y^ ' O , l j O
M. Elzas, Zutphen ' O . O ! O i ! O i ! O
U
l 10 4>;
l 'l 4
? l i l ? r,
l .'iL
D. Sarluis, 's Ilage
O O
c d e f
WIT
In 3 zetten mat.