DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD TOOR NEDERLAND. ; opende tich zenuwachtig om te «preken, slechts een paar onsamenhangende, oni geluiden. Hij zog haar aan met brandende, l. Bleek was bij als een doode, zijn trekken ? opende zijn armen wijd. zuchtte Irma diep. Mare! Mare het .... De strakke trekken verdwenen van een zalige glimlach wierp er zijn teeder l ook hare armen openden zich. Mare stortte . enz. onder te verwedden, dat deze meloJan Klaassen en Katrijn als typen e nog lang in de letterkunde zullen Pan blz. 63 tot 78 treft men in het 2e even kostbare staal van deze wijze van aan, ditmaal het verhaal van een ^ lUfftstocht-voorval behelzende tussohen de, selfilfr Irma en den bankier De Greve. Het is Mies |» lang om aangehaald te worden; men moet het zelf maar eens opzoeken en lezen. Opdat degenen, die zich voor deze satyre interesseeren, zich een denkbeeld kunnen vormen van V»t »$ in het boek alzoo kunnen vinden, volgt _ Mér een kort resumévan den inhoud. De luitenant Mare van Eameke en zijn op passer Prakken zijn een paar poppen, wier karakter P,* leuke en slimme rakkers te zijn, die er yroof.' P ios leven. Marcs geld is op en hij zit at diep in de beren; daarom wil hij de getuJieerde Norine Krause huwen. Dit meisje is 'iP°P> w*er karakter is lijdzaam, goedaardig «jfflel te wezen. Leon de Kortenaer, een ern«tïge'en degelijke pop, is ook op haar gecharDoch Noriue is verblind door Marcs knevel en fraai uniform en schenkt hand. Het was nog maar zus of zoo of de rijke Norine laten loopen voor Irma flolle, de behaagzieke schoone, die zich van al',"" terlei tooverachtige hulpmiddelen bedient om hem . '|B hUre strikken te verlokken, gelrjk wij zoo even ' ftebben bemerkt. Een nieuwe pop mengt zich nu echtet ia het spel, de bankier De Greve. Deze Heeft let vermogen der familie van een zijner bedienden in beheer; en nu heeft hij, met de zware overdrijving in duivelachtige berekeningen en overleggingen die aan poppen eigen is, besloten Irma, wier familie zich trouwens ook reeds in onereuse finantieele relatie met den bankier bevindt, met dien bediende te doen huwen, om daarna den bediende te rnïneeren, Irma op die ?wijze geheel in zijne macht te krijgen en haar tot een ongeoorloofde relatie met hem over te halen. Deze toeleg mislukt echter voor goed in dezelfde bladzijden, die boven den lezer in 't bijzonder ter kennisneming worden aanbevolen. Norine intasschen is niet gelukkig in haar huwelijk. Mare gaat veel alleen uit, verwaarloost haar, kost haren vader steeds meer geld en is buitendien zeer jaloersch op dr. Kortmans, dien Norine nu en dan t«n huize haars vaders ontmoet. Op een avond dat dr. Kortmans en Irma te gelijk in Kranse's huis aanwezig zijn, terwijl deze zelf uit is, komt Mare, die hen heelt doen bespieden en beschonken is, woedend het huis binnen en een schrikkelijke samenkomst heeft er tusschen Leon, Mare en Norine plaats, gevolgd door een duel tusschen Leon en Mare, waarbij de laatste zyn vrouw een kogel in het lichaam jaagt, bij ongeluk, juist toen zy op de plaats van 't gevecht aankwam om het duel te beletten. Hiervan is het gevolg een echtscheiding tusschcn Mare en Norine en een tweede huwelijk van Norine met Leon. Mare raakt aan lager wal en eindigt met rangeerder aan een buiteulandsch spoorstation te zijn. Tot een reeks van vermakelijke hoofdstukken, allen in parodie-vorm, he«ft dit onderwerp den rchrijver aanleiding gegeven. De stijl is daaraan evenredig en overal goed volgehouden, steeds met de eigenaardige overdrijving, de ruwe grappigheid, die .alles eenigszins belachlijk tracht te maken, aer poppenkast-spelen en romans. B.v.: Mare greep zijn uniformjas tan, grimmig, gelijk een brietehendt leeuw, naar papieren op tafel ziende, rekenjmgea van Meüslieim & Zoon Toor laarzen, handschoe nen enz. Als Irma later over iets boos is en haar armoe dige kamer op en neer gaat, doet ze dit ook als een wild dier in zijn hok. Als het mooi weer wordt, kondigt de schr. dit aan door te zeggen dat de hemel zijn blauw pakje weer aantrok of iets dergelijks, alles in den beoogden komieken, - - korten en krachtigen trant. Het verschijnen van parodieën als deze is ook een bewijs dat de letterkunde, de letterkundige theorie en kritiek bloeit in een land; want al is Mét maken van een serieus goeden roman natuur lijk een moeilijker en verdienstelijker werk dan het uit gekheid maken van een leelijken roman, toch is het feit, dat men het der moeite waard . acht zulk een uitvooerige kastijding aan zeker genre van letterkunde toe te dienen, een nog duideüjker teeken van nationaal letterkundig leven dan het verschijnen van eene of meer sérieuse goede romans dat is. . A. J. VARIA. PLASTISCHE KUNST. De tentoonstelling van Japansche kunst, die in Het Museum van kunstnijverheid op het Paviljoen te Haarlem gehouden wordt, kan als bijzonder geslaagd beschouwd worden en ofschoon alle r voor de tentoonstelling toegezegde voorwerpen nog niet ingekomen zijn, werd zij den l September geopend. Wjj vinden hier de meest verschillende vakken der kunstnijverheid vertegenwoordigd, van het kunstige borduurwerk, tot het sierlijk gesneden ivoor, de werken der bronsindustrie, der keramiek en de lakwerken zijn er in verschillende schoone exemplaren voorhanden. Eene zeldzame ver zameling oud Japansche munten trekt vooral de aandacht. Het museum van kunstnijverheid werd gedu rende de maand Augustus door 1771 personen bezocht. Den laatsten der vorige maand stierf te Passy de schilderes Louise Lalande, in den ouderdom van 56 jaar. Zij was eene dochter van den Franschen admiraal Lalande. In October zal bij Cassell & Co. te Londen eene collectie teekeningen van Dorothy Tennant, de tegenwoordige mevrouw Stanley, onder den titel: London-street-Arabs, verschijnen. Binnenkort wordt in het Musée du Louvre te Parijs een nieuwe zaal geopend, die bouwplannen van beroemde bouwmeesters bevat. > In Weenen is de jongste mode in zake waaiers een waaier van Auerhaanvederen. Vaak wanneer op een der kasteelen in Oostenrijk-Hongarije de gasten ter jacht uitrijden, zegt de gastvrouw: Nu, gij brengt mij een mooien waaier mee?" De waarde van den waaier zit namelijk daarin, dat iedere veer van een anderen vogel, door een beroemd schutter gedood, afkomstig is. Op de schacht komt dan naam en datum Keizerin Augusta Victoria heeft op haar verlan gen ook van een aantal Oostenrijksche groote heeren zulk een waaier cadeau gekregen; de mon teering is zwart en wit, de Pruisische kleuren. TOONEEL EN MUZIEK. De operatelephoon. Te Berlijn is men nu in de gelegenheid om op drie kilometer afstand van het Opera-gebouw, in het lokaal Urania", eene opera te hooren. Toen ik", schrijft de verslaggever van het Berliner Tageblutt, de uitnoodiging kreeg om een per telephoon overgebrachte opvoering van Carmen" te komen hooren, dacht ik eerst dat de brief een halve eeuw te vroeg bezorgd was, maar aangezien de datum van de uitnoodi ging met de onfeilbare openbaring van den scheurkalender overeenstemde, begreep ik dat het toch wel in den haak zou zijn." De muzikale aansluiting wordt bewerkstelligd door vier sterke bronzen draden, die Urania" met de Opera verbinden. Op deze vleugelen des gezangs" worden de opvoeringen der opera naar de filiaal overgebracht. De werking uit de verte is wonderbaarlijk, het moeilijke experiment is in alle opzichten gelukt. In een kleine, ronde zaal zijn langs den wand twaalf hoorplaatsen ingericht, die zich van een gewoon telephoonstation slechts daardoor onder scheiden, dat de klankbekers zich in scharnieren bewegen, Men behoeft ze dus niet vast te hou den, maar stelt ze op de hoogte van het oor; de handen blijven vrij voor het tekstboekje. Als men nu zijn oogen sluit en zijn ooren open zet, kan men zich, met een beetje phantasie, voor stellen dat men in een loge van de opera zit. Men hoort niet alleen alles, maar zelfs nog meer dan de menschen die in de opera zitten. De tele phoon is direct met het tooneel verbonden, be halve Carmen's stem hoort men nog het minder melodieuse orgaan van den regisseur en het geklop van de tooneelknechts. Daar het orkest zich onder het tooneel bevindt, wordt het geluid bij de overbrenging aanmerkelijk verzwakt, het accompagnement schijnt daardoor zachter en be scheidener. Daarentegen hoort men de koren in hun volle kracht, en het groote koor uit het vierde bedrijf wordt prachtig weergegeven. Het torerolied maakte op dien afstand nog een verrassend effect; zelfs riep een der toehoorders onwillekeurig bravo!" Het geklapper der castagnetten klonk heel aardig, maar het schot, dat Joséin het derde bedrijf afvuurt, klonk zoo zwak alsof er iemand met de vingers knipte. Ongetwijfeld zullen opera's, die zwaarder geïnstrumenteerd zijn dan Carmen", nog beter overgebracht worden, dat bemerkte men al dadelijk aan de balletmuziek, die bijzonder duidelijk werd weergegeven. Voor muziekvrienden is dit een belangrijke vooruitgang, zy kunnen nu voor een kleinigheid een brok opera versch van den draad" genieten. Een recensent behoeft zich nu niet meer naar de Opera te begeven, als de filiaal dichter bij zijn woning is. De onpartijdigheid van het oordeel wordt door de telephoon zeer bevorderd, de cri ticus kan nu niet door het uiterlijk van de zan geressen bekoord of afgeschrikt worden. Zoolang hij aan de telephoon staat, is hij blind als de gerechtigheid. Een deel van het gezelschap der Meiningers zal aan de Berlijnsche schouwburgen verbonden wor den. Zoo heeft b.v. de jeune amoureux, Emanuel Stockhausen, het gezelschap verlaten en een en gagement gekregen aan het Berliner Theater". Uit Havana wordt het overlijden bericht van den pianist senor Espadero. Na zich in lange jaren niet te hebben doen hooren, zal Sophie Menter in October, November en December weer optreden in Duitschland en in een aantal groote concerten meewerken. Het comitévoor de nieuwe, te Antwerpen op te richten Vlaamsche (Hollandsche) opera heeft, naar de Muziekbode meldt, een lijst van 25 wer ken opgemaakt, die in den schouwburg zullen worden opgevoerd, o. a. Charlotte Corday, van Benoit; De Pacificatie van Gent, van Benoit; Gunlanghi (nieuw) van Benoit; Karel van Gelder, van Gittens en Benoit. Philippina van Vlaande ren, van Delcroix en L, van Gheluwe; Parisina, van Gittens en Keuryels; SteJla, van de Tiéros en H. "Waelput; Palma's dochter, van Gittens en Keurvels. Tot de vreemde werken behooren o. a. Preciosa van Weber, Struensee van Meyerbeer, en Peer Gynt van Grieg. LETTEREN EN WETENSCHAP. Aan het verslag omtrent den toestand der In stelling tot opleiding van O. L Ambtenaren, te Leiden, over den afgeloopen cursus, ontleenen wij eenige bijzonderheden. Het programma der lessen bevat de volgende vakken: Staatsinstellingen van Ned. Indië, wekelijks 6 uren; Godsdienstige wetten, enz., 6; Land- en Volkenkunde, 9 ; Geschiedenis van Ned. Indiö, 3; Maleisch, 7 ; Javaansch, 8 ; Soendaneesch 4; Madoereesch, 4; Battaksch 6; Makassaarsch 2;Boegineesch, 2 en Balineesch, 2 uren, te zamen 59 uren, over twee studiejaren verdeeld. Het aantal ingeschrevenen voor den cursus 1889 90, aangevangen 17 September, bedroeg 16, van welke 7 slechts enkele lessen volgden. Het getal nieuw ingeschrevenen bedroeg 6,. tegen 2, 5 en 2 respectievelijk in de jaren 1888?1889, 1887?88 en 1886?87. De geringe behoefte aan ambtenaren voor den Indischen dienst gedurende de laatste jaren, was kennelijk niet vreeemd aan de geringe inschrijving en blijkbaar hebben de vooruitzichten op plaatsing in Indischen dienst reeds eenigen invloed gehad op de inschrijving Toor den cursus 1889?90. Dat de instelling aan hare roeping beantwoordt, moge blijken uit de hieronder volgende opgave, van het aantal exa minandi en geslaagden bij het Groot-Ambtenaarsexamen in de jaren sedert hare oprichting. Cursus Geëxamineerd Geslaagd. 1878/79 6 5 79/80 5 3 80/81 81/82 82/83 83,84 84-85 85/86 86/87 8788 88/89 89/90 11 4 10 6 5 6 6 5 6 4 Totaal 74 57 of rnim 77 pCt. Ten vorigen jare was de Hoogleeraar Van der Lith, Directeur der instelling Secretaris der Com missie welke belast was met het afnemen van het Groot-Ambtenaarsexamen. Het verslag door Curatowsn opgemaakt, releveert dit feit, omdat het zich voor de eerste maal, sedert de oprichting dezer instelling voordeed. Gedurende de jaren ven haar bestaan, werd steeds de HoogleeraarDirecteur der Gemeente Instelling voor onderwijs in de taal- land- en volkenkunde van Nederl. Indiëte Delft, voor die betrekking aangewezen. Alexandre Chatrian, die met zijn landgenoot Erckmann de beroemde reeks Elzasser romans uitgaf, is overleden. Ieder kent Le Conscrit de 1813, Le Bloem, Madame Thérèse; hunne tooneelwerken Les Rantzau en L'ami Yritz, zijn ook hier vertaald opgevoerd. In den laatsten tijd wa ren de beide vrienden gescheiden; het zal inte ressant zijn te vernomen op welke wijze de samen werking plaats had; er is beweerd dat de een enkel dacht en geen pen op het papier zette, terwijl de ander alles schreef en de détails uitvond. Omtrent den toestand van het Neclerlandschc Gasthuis voor behoeftige en minvermogende oog lijders, te Utrecht, is het 31ste jaarverslag ver schenen. Hieruit blijkt, dat dit jaar niet minder dan 3392 patiënten werden behandeld,; in het gasthuis werden 454 ter verpleging opgenomen. De verceniging, die zooveel nut sticht, beveelt zich aan voor donaties en contributies; secretaris rentmeester is mr. D. Ragay te Utrecht. Dr. Oliver Wendell Holmes, de bekende Amerikaansche schrijver, vierde dezer dagen in zijne woüing in Beverly Farm zijn 81en verjaardag. Hij is nog zeer kras; ja", zeide hij tot zijne vrienden, die hem kwamen gelukwenschen, ik voel mij nog zeer jong; alleen mijn verjaardagen herinneren mij dat ik een dagje ouder wordt." Gladstone ah theoloog. In het September-nummer van het maandschrut Good Words zet Gladstone zijne verdediging van de bijbelsche tradities in een belangrijk artikel over den Peutateuch voort. Hij geeft eene beschouwing over de wetboeken van Mozes, van Exodus tot Deuteronornium, beoordeelt ze uit het oogpunt van hun inhoud en hun geloofwaardigheid, en komt daarbij tot een verrassende slotsom. De wijze, waarop hij de verschillende critici tegenover elkaar stelt, is bijzonder kenschetsend voor den grijzen staats man. Hij merkt op, dat eenige critici den tijd waarin deze boeken geschreven werden, in een latere periode willen stellen tot in den tijd van Samuel, van David, bij de scheiding der ko ninkrijken, ja, tot tijdens de Babylonische gevan genschap, en vraagt of het mogelijk kan zijn, dat een historisch werk, dat in zeker opziet!, gedu rende duizende jaren de charta van het Hebreeuwsche volk is geweest, in een tijd van nationaal verval kan zijn ontstaan. Gladstone sluit zich daarom aan bij de nieuwere critici, die toegeven dat Mozes moet hebben meegewerkt aan de wet boeken, en van meening zijn dat vele wetten doel noch zin zouden hebben als men niet aanneemt, dat zij in den Mozaischen tijd zijn ontstaan. Hij komt daarom tot de conclusie: De kern en de hoofdzaak van het wetssysteem, dat ons in den Pentateuch is overgeleverd, is historisch be trouwbaar." Militaire Zaken. DE MILITAIRE WAARDE VAN HET EILAND HELGOLAND. (Slot.) Wij scharen ons aan de zijde van hen, die de militaire waarde van Helgoland voor de Duitsche marine niet zoo gering achten, en vinden hiertoe grond, niet alleen in de uiting van Duitschlands keizer zelf, namelijk, dat het eiland bestemd is om een bolwerk voor de Duitsche visschers, een veilige wijkplaats voor de zeevaarders en een steunpunt voor de Duitsche marine te worden, maar ook in beschouwingen, welke omtrent deze aangelegenheid in een Duitsch blad voorkomen, en waaraan o. a. het volgende ontleend wordt: Het bezit van Helgoland is voor de Duitsahe oorlogsmarine een groote aanwinst. Een blik op de kaart is voldoende om dadelijk tot de overtuiging te komen, dat Helgoland, wat de ver dediging ter zee betreft, voor Duitschland van veel gewicht is. g^S De ligging van het eiland, ten opzichte van de mondingen der verschillende op dat gedeelte der kust uitloopende rivieren (hierboven reeds opgegeven), verzekert aan eene vloot het beheerschen van die mondingen, want de afstand tot de monding der Elbe bijv. (15 zeemijlen) kan in ruim n uur stoomens worden afgelegd. Het bezit van zulk een punt is dus voor een vloot van groot belang, dewijl deze voor hare bewe gingen (operatiën) en slagvaardigheid een steun punt f basis) noodig heeft; van waaruit zij hare schepen van krijgsbehoeften en steenkolen kan voorzien, en alwaar zij bij storm een veilige anker plaats vindt. Behoorde Helgoland niet aan Duitechland, dan zou het bij een oorlog aan eeae vijandelijke vloot, die de Duitsche kusten wil bedreigen, als operatie basis kunnen dienen. In den Fransch-Duitschen oorlog van 1870 bijv. verscheen de Fransche admiraal Fourichon met eene vloot van 12 pantserschepen in de Zui derhaven (zuid-oostelijk tusschen Helgoland en Düne) binnen de neutraliteitsgrens en voorzag deze zich daar tegen de beginselen van het oorlogsrecht in van steenkolen Door het zege vieren der Duitschers te land in Frankrijk zelf werd deze vloot, welke landingstroepen aan boord had, ia het begiu van September 1870 weder naar Frankrijk teruggeroepen en heefc Duitsch land daarom van die bedreiging zijner kust geen nadeel ondervonden. Een feit blijft het evenwel, dat Helgoland een zeer nuttig steunpunt voor den vijand was en ook verder geweest zou zijn, indien de zaken te land niet die voor Duitsch land gunstige richting hadden genomen. D^ar verder de beweegkracht der oorlogssche pen tegenwoordig alleen of althass hoofdzakelijk uit stoom bestaa^, en daartoe tot nog toe steen kolen vereiscbt worden, zoo is daardoor de waarde van eene operatiebasis voor eene oorlogs vloot in latere jaren zeer gestegen. Het groote steenkolenverbruik dwingt elk schip om na om streeks 8 dagen ean nieuwen voorraad daarvan in te nemen, dewijl deze na 10 a 12 dagen ge heel verbruikt is, en het vaartuig dan zonder beweegkracht en dus betrekkelijk weerloos zou zijn. Neemt men nu aan, dat een van de Duitsche oorlogshaven Wilhelmshaven langs de Jade uitstoomend eskader zich met het uit de Elbe ko mende Oostzee-eskader vereenigen wil, dan moe ten deze vloten Helgoland op een afstand van hoogstens 20 a 15 zeemijlen voorbijgaan. Eene vijandelijke vloot kan van daaruit het debouchneren van beide bovengecoem'ïe Duitsche eskaders uit de Jade ea Elbe, waar zij in een betrekkelijk nauw vaarwater hunne krachten niet kunnen ontwikkelen, beletten of die eskaders vóór hunne vereeniging ieder afzonderlijk verslaan. Uit het bovenstaande blijkt dus, dat door het bezit vau Helgoland, aan Duitschland de vcreenigitig van de oorlogsvloten der Noord- en Oostzee (waartoe ook het kanaal van dien naam dient) ten allen tijde verzekerd wordt, en dat achten wij voor de zich steeds meer en meer ontwikkelende Duitsche oorlogsmarine van groot belang. Bovendien geeft het bezit van Helgoland nog het voordeel, dat Duitschland nu een in zee voca-uitgeschoven punt b''zit, dat bij een oorlog ter zee als opeia teba>is kan dienen om den vijand het verblijf in de open zee aldaar lastig te maken. Zoo kan bij>. de vijand van uit dat eiland met enkele schepen voortdurend ver ontrust of aangevallen worden, terwijl men zich telkens weder iu eene veilige haven (in den omtrek waarvan het aan den vijand niet altijd zoo nauwkeurig bekende vaarwater voor hem gevaarlijk is), kan terugtrekken. Een doordringen van den vijand tusschen Helgoland en d»; kust is zeer onwaarschijnlijk, dewijl hij dan tusschen twee vuren komt. Verder heeft, men ook nog de gelegenheid om zelfs tegen eene grootere zeemogendheid met de gezamenlijke Noord- en Oostzee vloten op een gegeven oogenblik met overmacht op te treden en de zich in de Noordzee bevindende vijande lijke vloot met hoop op goed gevolg slag te leveren. Voordat het Noord Oostzeeknnaal bestond, moesten de Duitsche oorlogsschej en om van de Oost- in de Noordzee te komen een gtooten omweg langs Jutland eri kaap Skagen door vreemd (Deensch) watergebied maken. Nu evenwel ver schaft bovengenoemd kanaal aan de van Wil helmshaven, Kiel of Dantzig vertrekkende e>kaders de gelegenheid om zich langs een 500 zeemijlen korteren weg met elkander te vereenigen, en dus in betrekkelijk korten tijd eene verdubbeling der sterkte van de afzonderlijke Noord- en Oostzee vloten te bewerkstelligen. O >k tot het steeds mogelijk maken daarvan, was het bezit van Hel goland gewenscht, terwijl de vrije beweging der beide vloten hierdoor ook wordt verzekerd. Zulk een belangrijk punt als dit eilaud eischt natuurlijk versterking, maar ditaibij is het aan leggen van eene eigenlijke o' rlogshaven of van werven van zelf geheel uitgesloten. De voorname waarde van Helgoland voor Duitsch land bestaat in de strategische ligging, en men kan er zich toe bepalen om op dit eiland de ha vens te verbeteren, een groot steenkoleustadon aan te leggen en flinke batterijen met zwaar en vér dragend ge?chut te bouwen. In de mogelijkheid om van uit Helgoland zoo wel met eene vloot als met enkele schepen te ageejen, e» een betrekkelijk ver van de kust ge legen operatiebasis te bezitten, ligt de militaire waarde van Helgokn 1. Het eiland zelf moet natuurlijk door de batterijen en de vloot verde digd worden. Ten slotte nog een enkel woord over de waarde van Helgoland voor de gewone scheepvaart, welke in dit gedeelte van de Noordzee door de daarin uitstroomende rivieren zeer leverdig is. Jaarlijks stranden door weer en wind en sterke strooming op deze kust vele schepen ; het aantal bedroeg bijv. bij Neuwerk aan de monding van de Elbe in 4 jaren tijds 52 en bij Cuxbaven zelfs meer dan 120, terwijl door de aanwezigheid van het Noord Oostzeekanaal het bovendien nog te voorzien is, dat dit getal nog zal toenemen. Vele schepen zouden, voor het geval dat Helgoland doelmatige havens bezat, het druk bezochte vaar water aan de Elbe met slecht weer vermijden en op Helgoland tijdelijk een goed onderkomen zoeken. Te dien opzichte laat de toestand op dat eiland evenwel nog veel te wenschen over. Er is eene zoogenaamde Noorder- en Zuiderhaven, maar van