WEEKBLAD VOOR NEDERLA Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitlever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 19 October. Abonnement per 3 maanden ?1.125, fr. p. post ? 1.27' Voor Inrliöper jaar n mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.10 Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer ...» 0.20 Reclames per regel 0.40 I S H O tl U: VAN VERRE EN VAN NABIJ: FEUILLE TON: Een bakkersroman, naar het Amerikaansch, V. KUNST EN LETTEREN: Het tooneel te Amsterdam, door Fr. Louise Heijmann, (wet portret). Muziek in de hoofdstad, door M. Algemeene tentoonstelling van Beeldende Kun sten te Brussel, door Dr. Paul Alberdingk Thijtn. I. Huet's gemiddelde. II. Auctie BingerPenon, door Mr. N. de R. Een vluchteling uit Siberië, door Dr. Frederik v. Eeden. VARIA. SCHAAKSPEL. Frankrijk en Duitschland op eene Engelsche kostschool, naar het Engelsch van Ascott Hope, I. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. INGEZONDEN. RECLAMES. BEURSOVERZICHT. AD VERTEN TIEN. Van verre en van naby Portugal heeft weder een ministerie. Vier weken lang heeft de crisis geduurd, eer de tachtigjarige generaal Joao Chrysostomo d'Abreu e Souza er in slaagde een kabinet samen te stellen, waarin de verschillende partijen zijn vertegenwoordigd. Het nieuwe ministerie is voor de Kamers opgetreden met eene verklaring, waarin werd gezegd, dat de regeering de uitvoering der reeds goedgekeurde bepalingen van de EngelschPortugeesche conventie wel op zich wilde nemen, doch dat zij de overige artikelen slechts kon aannemen onder voorbehoud, dat enkele punten later het onderwerp zou den vormen van nieuwe onderhandelingen met Engeland, welke onderhandelingen »ten overstaan van Europa" zouden worden ge voerd. Met andere woorden: de regeering gehikt zieh in het onvermijdelijke, maar zij weigert, aan deze onderwerping een blijvend karakter te verleen en en de zaak als voor goed afgedaan te beschouwen. Dat Engeland met deze opvatting genoe gen zal nemen, is uiterst onwaarschijnlijk. Op de meest ondubbelzinnige wijze is, zoo wel door Lord Salisbury's regeering als door de Engelsche pers te kennen gegeven, dat Portugal «p geen verdere concessiën behoeft te rekenen. Wil de Portugeesche regeering de conventie, in haren tegen woordigen vorrn, niet goedkeuren, dan zal Engeland zich in Zuid-Afrika weten schadeloos te stellen. Onwillekeurig vraagt men zich af, of dit echadeloosstellen niet het hoofddoel is van Feuilleton. Een bakkersroman. Naar het Amerikaansch. Ter eere dezer voortreffelijke vrouw zij ge zegd, dat zij Gottlieb's bevelen letterlijk had opgevolgd. Hij had haar verboden den losbandigen leerling te vertellen dat zijn kist -doorzocht was geworden, en voor zooverre het dien leerling betrof, hadden wilde paar den gebezigd moeten worden om de kleine mollige weduwe aan stukken te scheuren zij zou de wilde paarden ten minste zon der verzet aan hare leden hebben laten spannen eer n onvoorzichtig woord over nare lippen was gekomen. Maar toen Hans j Kuhn, dien zij hoogachtte en wien zij ook dat warm en hartelijk gevoel toedroeg, dat nette weduwtjes van middelbare jaren niet zelden voor knappe jonge mannen koesteren, haar in edelen toorn opzocht en vertelde, dat zijn kist overhoop was gehaald (van zijn verlies sprak hij haar niet, omdat hij het zelf nog niet had opgemerkt), meende zij zich volstrekt niet aan misbruik van ver trouwen schuldig te maken, door hem alles mede te deelen, wat er was voorgevallen. Het was geheel en al een vergissing, zeide zij. Herr Bretzel was bepaald de verkeerde ! kamer ingeloopen; zij moest dadelijk de zaak in het reine brengen, per slot van re kening kon die nietswaardige jonge man toch een dief zijn. Hans voelde bij deze woorden der weduwe een koude rilling langs zijn rug gaan. Maar hij beheerschte zich zoo goed, dat zij niets van zijn inwendige ontroering bespeurde en zijn aanbod, zelt Herr Bretzel van zijn dwaling te verwittigen, Lord Salisbury en of de regeering te Lissa bon, door hare zeer verklaarbare aarzeling, aan Engeland eigenlijk niet een dienst be wijst. Inderdaad zijn reeds Engelsche kanonneerbooten de Zambesi opgestoomd en hebben de administrateurs der Britsche Zuid-Afrikaansche Compagnie traktaten ge sloten met inlandsche hoofden op betwist gebied, en het protest der Portugeesche au toriteiten eenvoudig beantwoord met de op merking, dat zij handelden op hooger bevel. Ware het Engeland alleen te doen om zich het behoud van het reeds bedongene te verzekeren, dan zou het zich om _ de uit vluchten der Portugeesche regeering, die slechts eene reservatio mcnlalis zijn, en moeten dienen om de positie van het nieuwe kabinet niet dadelijk ten eenenmale onmo gelijk te maken, zeker niet behoeven te be kommeren. De diseussiën van het sedert Zondag te Halle vergaderde Duitsche socialisten congres zijn in menig opzicht interessant. Het is reeds ge bleken dat de intransigente Berlijnscbe fractie onder leiding van Schippel en Wille, bij welke zich van de ouderen de Münchener Von Vollmar heeft aangesloten, op het con gres slechts eene kleine minderheid uitmaakt. De partij blijft haar vertrouwen schenken 'aan Bebel, Liebknecht, Singer en hunne geestverwanten, aan de mannen, die gedu rende uiterst moeielijke tijden de partijbelangen in en buiten den Rijksdag op zoo uit nemende wijze en met zulke schitterende uitkomsten hebben behartigd. Bebel en Lieb knecht begrijpen, dat de opheffing van den dwang der uitzonderingswet geen schei'per optreden, maar eene verdubbelde voorzich tigheid ten gevolge moet hebben. Zij wijzen erop, dat er onder het groot aantal stemmen, bij de laatste verkiezingen voor den Rijksdag op socialistische candidaten verworven, vele zijn, die niet door geestverwanten zijn uitgebracht, maar door personen, die eene uitdrukking hebben willen geven aan hunne ontevredenheid met de bestaande toestanden. Zij herinneren, dat minstens 80 percent van de kiezers nog vijandig staat tegenover de sociaal-democratie; er moet dus nog veel worden gewonnen, en men handelt niet verstandig door hen, die men wil winnen, op ruwe wijze af te stooten. Dit geldt vooral van de kiezers ten platten lande. Het socialisme heeft zich in de eroote even ter goeder trouw aanvaardde, als een dag later zijn verzekering, dat de zaak be vredigend was geschikt en de onschuld van den leerling helder was gebleken. Maar toen keerde Hans naar zijn ver stoorde kist terug en bevond, dat de vrees, die zijn ziel was binnengeslopen, wel degelijk op waarheid was gegrond het recept was verdwenen. Op zichzelf was dit verlies nog zoo erg niet, want hij kende het recept van buiten ; maar dat Gottlieb, die bovendien een kelder vol geurig belegen honigdeeg be zat, het in handen had gekregen, was in derdaad een wanhopend geval. Weg was op eenmaal alle hoop op voorspoedige con currentie, die Hans had gekoesterd ; en met deze vernietiging van zijn geluk in /aken, zooals het hem in den eersten schok van zijn ongeluk scheen,was tegelijk elk spoor van waar schijnlijkheid, dat hij geluk in de liefde zou smaken, als stof naar alle vier de windstre ken verstrooid. Zelfs een stoutmoediger bak ker dan Hans Kuhn, zou, indien hij plotse ling tegenover oen samengestelde ramp van zoo overweldigenden aard gesteld was ge worden, zich allicht ceii poosje uit het veld hebben laten slaan. Maar toen hij zijn zinnen langzamerhand weer bijeenraapte, begon Hans iu te zien, dat het spel eigenlijk volstrekt nog niet ver loren was ; integendeel, het had allen schijn, alsof hij het tamelijk zeker in zijn eigen hand had. Gottlieb was een dief en de eenige schakel die nog ontbrak, oru den ke ten der getuigenis tegen hem te voltooien, was zijn eerste baksel Lebkuchen, want dat zou even overtuigend bewijzen, dat hij in het bezit van het gestolen recept was, als dat- j gene, wat de weduwe kon vertellen, bewij zen zou, dat hij zichzelf de gelegenheid had verschaft, om het te stelen. De aange naamste manier, om een schoonvader te steden reeds kwaad genoeg gedaan door op te treden als vijandig jegens den godsdienst; laat dus het programma duidelijk verklaren, dat de godsdienst moet worden beschouwd als eene particuliere aangelegenheid, waar mede de partij zich niet mag en niet wil be moeien. Zelfs de vraag van den regeeringsvorrn is door den heer Liebknecht ge carteerd met de opmerking, dat de republiek der bourgeoisie al even tyrannisch was als de monarchie. Ook is er sprake van geweest, de bekende zinsnede van het Wydener pro gram, waarin van de propaganda »door wet tige middelen en andere" sprake is, en die later door eene verwijzing naar den door de socialistenwet in het leven geroepen cxceptioneelen toestand werd verdedigd, te vervangen door eene andere, waarin het gebruik van wettige middelen alleen be paald zou worden voorgescheven. Uit de discussie bleek, meer nog dan uit de reden der rapporteurs, dat het congres in zijne meerderheid van elk gewelddadig op treden afkeerig was, en dat het de werklie den der kleine steden en de boeren niet door groote communistische theorieën wil bang maken. Dit werd onder anderen door den gedelegeerde Ehrard uitgesproken, toen hij er op wees, dat het luidruchtige anti-clericalisme van het Berlijnsch socialisme aan de propaganda in de provincie grootelijks af breuk deed. In het Zwitsersche kanton essin is de wettige regeering weder hersteld. De op 5 October gehouden volksstemming, bij welke de meerderheid, zij het dan ook eene zeer kleine meerderheid, zich verklaarde voor eene her ziening der kantonnale grondwet door eene constitueerende vergadering, is ongetwijfeld eene veroordeeling geweest van het regeeringsbeleid der elerieaïen. De Bondsregeering kon echter onmogelijk hare sanctie verleenen aan den on wettigen toestand, zooals die door den staatsgreep der radicalen in het leven was geroepen. Allereerst diende de orde te worden hersteld, en dit is geschied. Doch de Bondsregeering heeft tevens zeer goed ingezien, dat het niet aanging, het ge zag opnieuw over te laten aan de retreering, die zich bij minstens de helft der bevolking in zoo hooge mate impopulair heeft gemaakt. De Bondscommissaris, overste Ki'mzli, blijft dus in zijne functiën, althans ten deele, ge handhaafd. Hij heeft aan de vroegere re winnen, is de bedreiging, hem naar een po litiebureau te laten opbrengen, zeker niet, maar bet is toch nog verkieslijker hem op die wijze te winnen, dan in het geheel niet, vond Hans ; en venier vond hij, dat dit een dier gevallen was, waarin het alleszins ver dedigbaar was, den duivel met vuur te be strijden. Die gedachte wekte zijn geestkracht weder op en evenzeer als hij er in de eerste oogenblikken van zijn verlies voor gevreesd had, verlangde hij nu naar het Lebkuchen voortbrengsel van het café!N urn berg, van een zoodanig gehalte, dat daaruit zonneklaar moest blijken, dat de eigenaar dezer hoogst fatsoenlijke inrichting niets meer of minder dan een dief was. Hans was evenzeer verwonderd als ont stemd, toen de tijd verliep en de koeken, welker smakelijkheid tegen hun maker zou getuigen, aldoor maar niet uit Gottlieb's oven kwamen. Hij zelf ging voort met naar een goed recept, slechte Lebkuchen te ma ken van ingrediënten die niet deugden, en GoUlicb bleef van het beste deeg, naar ccn slecht recept Lebkuchen bakken, die niet voldeden. Orthodoxe Duitsche verhemelten vonden in beider product niets te loven, maar veel te laken. Zoo bleef de toestand verscheidene weken lang. Hans begreep er niemendal van. Het was een teer onderwerp, om bij Minna te berde te brengen, gedurende hun korte, maar zalige bijeenkomsten, tegen schemerdonker in de verloren middenruimten van Tompkins Square; bijeenkomsten, waar voor tante Hedwig een oogje toekneep en die Herr Sohnstein openlijk door de vingers zag, door ter hunner geruststelling naar Gottlieb's onverwachte, doch mogelijke verschijning uit te kijken; want Hans had besloten, zoo lang hij geen stellig bewijs kon leveren, het vreeselijk feit van haars vaders misdaad ge heim te houden en in de eerste plaats voor arcering alleen hare administratieve bevoegd h id teruggegeven en zal moeten waken, datcloor haar gecnerlei maatregelen worden geriornen, die de vrijheid der verkiezingen be lemmeren of aan de juistheid der daardoor verkregen resultaten afbreuk doen. En dit laatste is zér noodig, want de Tessiner radica len zijn thans nog goede Zwitsers, maar indien zij tot de overtuiging kwamen, dat de Bondsre geering hunnen elerieaïen tegenstanders de hand boven het hoofd houdt, zouden zij licht kunnen worden medegesleept door den stroom van het irredentisme, en aansluiting bij Italiëkunnen eischen. Een stap tot den vrede is het in elk geval, dat de voorzitter der vroegere regeering, de heer Respini, toen hij zijn ambt weder aanvaardde, verklaard heeft dit in de eerstvolgende vergadering van. den Grooten Raad te zullen nederleggen. Want de heer Respini is in Tessin der bestfjclMnatc Manri'. »Caeterum censeo, (Jarthaginem esse delendam/' overigens ben ik van meening, dat Carthago moet worden verwoest. Met deze woorden placht Cato elk door hem in den Romeinschen Senaat gegeven advies te besluiten. Onze Nederlandsche seciaal-democraten hebben dit kunstje van Cato afgezien. «Ove rigens ben ik van oordeel, dat de bestaande maatschappelijke, economische en staatkun dige toestanden moeten worden omverge worpen," ziedaar den vorm, dien de seie van Cato in den mond hunner woordvoerders aanneemt. Wij denken er niet aan, hun daarvan een verwijt te maken. Waar het hart vol van is, loopt de mond van over.. De warme overtuiging dringt tot «getuigen", in dit geval niet tot «getuigen en redden", maar tot »getuigcn en omverwerpen.'' De geschiedenis meldt niet, dat Cato van zijn (-arl/Mffo dc.lcnda in den Senaat ooit eene motie heeft gemaakt. Hier houdt de gelijkenis tusschen hem en den heer Fortuyn, om een voorbeeld te noemen, geheel op. Cato begreep, dat zijn advies, gesteund door al het gewicht zijner ervaring, te lan gen leste zou zegeviemi. Het zou werken. als de zuurdeesem, langzaam en geleidelijk. Cato was een bekwaam legerhoofd en een ervaren tacticus, maar de taktiek der over rompeling heeft hij noch in den Senaat, noch in eenige volks vergadering toegepast. Misschien was hij daar te deftig voor. Dat Minna zelf. Daarom bleef hij iri een voortdurendcn staat van gespannen onzekerheid, met zijn mooi beraamd strijdplan tot vol slagen werkeloosheid gedoemd. Donkere wolken hadden zich gedurende dit tijdsverloop boven het caféKürnberg saamgepakt. Gottlieb verscheen te hooi en te gras aan tafel en wat hij dan nog at, was zoo goed als niets. Hij werd met den dag knorriger; lederen nacht, als de arme tante Hedwig niet door haar eigen droevige gedachten wakker werd gehouden, werd haar sluimering afgebroken, door het geluid van haars broeders dreunende voetstappen op den. vloer in het aangrenzend vertrek. Wat hij 's nachts aan slaap tekort kwam, vulde .hij 's avonds (wanneer hij eigenlijk rustig zijn lange pijp had moeten zitten rooken) in het kamertje achter den winkel weer eenigszins aan met hazenslaapjes, om telkens, somwijlen met een kreet van angst, uit zijn dutje op te schrikken en verholen bevreesde blikken. naar tante Hedwig en Herr Sohnstein-te werpen, die toch niets vreeselijks uitvoerden; maar alleen dicht tegen elkaar aangedrongen en min of meer in elkanders armen gedrukt, knutterig bijeen zaten, 't Was wel een weinig onbedacht van de gelieven en ontegenzegge lijk grievend om aan te zien voor Minna, dat uiterst openbaar gevrij; waat Minna smaakte de zaligheden der liefde bij stukke» en brokken, te midden der onbeschutte ver latenheid va.n Tompkins Square. Zij beproef den elkaar te troosten, zij en Hans, wanneer zij treurig in de tochtige schaduw der muziektent stonden, maar hun uitzicht was droevig en hun pogingen in die richting werden met geen noemenswaard succes be kroond. Soms, als Minna langs de westzijde van het plein weer naar huis terug ging, en de kunstig nagemaakte immortellenkransen, met het woord »Ruhe" in schreeuwend