Historisch Archief 1877-1940
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam,
Keizersgracht 436.
Zondag 2 November.
Abonnement per 3 maanden f 1.12S, fr. p. post ?
Voor Indiëper jaar mail»10.
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . , O.
Advertentiën van l?5 regels ?1.10, elke regel meer . . . , 0
Reclames per regel 0.
\
INHOUD:
VAN VER&E EN YAN NABIJ.:?FEUILLE
TON*. E»e teatste -wond, naar het Deensck van
Herman B«ng. KUNST EN LETTEREN:
T*wieel te Amsterdam, door Fr. Clëopötre. I.
Muziek in. de hoofdstad, door M.
Aanteefceningen Schilderkunst, door 'ö. T. Kavens- ;
W«od, door Jack T. Grein. fBe escMedenis \
?d«r Nederlwidsóhe Taal, in hooMtrekken geschetst j
?d»or J. Verdam, beoordeeld door S. VARIA.
SCHAAKSPEL. Een sdtóldershukhouden,
taute Jules Tidal. Voor Dames, door E-e.
JHLWKUSL IBBGEZONDES. RECLAMES.
BEURSOVERZICHT. ABVERTENTIEN.
Van verre en van naby.
In 'Griekenland hebben -de
TOOT de kamer «een voor het ministerie
Trakpepis '«ngunstigen uitslag gehad. De
cafididaten <der regeeringspaftij .zijn voor <een
igoed deel verstegen en daar de premier
nog leohts ov«r eene mkideïheid kan be
schikken, heeft hij zijn ontslag imoeten
.ia' dienen, ebetgeen »door koning George is
aaaigenoraen. De keer Delyannis .is ;nu belast
?met de ^samenstelling vaa een inieuw
^mitnisterie.
Sedert een iweks van Jaren wisselen .in
^Griekenland de heeren bakoepis en
Delgr.a^inis ..aan het $ioofd van de .regeering.af.
De zaak zou dus op ziahzelf geen groote
be teeken ie hebben, indien zij die niet
vesrireeg door de redenen, welke dezen keer, tet
?d«i val wan het >kabinet aanleiding hebban
in 188?trad Trikoepis -onder «eer on
gunstige .iQinstanifiigheden «p. De
onvoorztóhtige, ^genover de Porte ^uitdagende, hou
ding van Griekenland, had een dreigend
gevaar voor den «rede doen ontstaan en de
gwete mogendheden, met uitzondering van
Fnenkrijk, genoopt tot eene blokkade der
Grieksche ifeust. Trikoepis moest dus aller
eerst trachten de .internationale goede be
trekkingen weder ;te herstellen, en dat is
hem volkomen .gelukt. Maar :het was niet
ge«M&kelijk dit te doen, zonder de
PanHeüeoisten voor het hoofd *e stooten, die
hunne droonten van een grooter Grieken
land, «op de puinhoopen van Jiet Tucksche
rijk dn Europa gebouwd, niet willen opgeven
Feuilleton.
DïLiiTSfE ATDII
Naar liet Deensch
V4JT
HERMAN BANG.
Het wa* de laatste avond. Men had ia
*en roes vaa feesten geleefd, en in «en
w|j«len omtrek had men ter eere van den
jon.gen dokter geklonken en gedronken, cham
pagne zoowel als bessenwiijn. Zóó waren de
weken onbeperkt voorbijgesneld, en nu zou
tij den volgeaden dag vertrekken.
;0ie laatste uren wilde men voor zichzelven
behouden en alleen blijvea; iedereen vond
dat er nu feestelijkheden genoeg geweest
waren. Bovendien stond men voor een lang
durig en smartelijk afscheid: Batavia ligt
ver, heel ver van Denemarken, en daarheen
was het dat hij voor on bepaalden tijd zou
vertrekken. Mevrouw verwachtte dan ook dat
hij dezen avond wel iets heel gewichtigs te
zeggen zou hebben, iets waarnaar men reeds
lang had uitgezien; deed hij het dien avond
niet, dan zou alles voorbij zijn .....,
In den namiddag hadden ze een rijtuig
gehuurd, om nog eens voor het laatst naar
»het Bosch" te rijden, waaraan voor hen
zoo menige vriendelijke herinnering verbon
den was, maar instede van opgewektheid,
had er gedurende den geheelen rijtoer een
gedrukte stemming geheerscht; zelfs Johanna
van de pastorie, die ze ook mede hadden ge
vraagd, was buitengewoon stil en verstrooid
geweest, geheel tegen hare gewoonte.
Mevrouw en haar oudste dochter, Marie,
hadden zich uitsluitend met de koffietafel
bezig gehouden, en beweerd dat ze het liefst
rustig bleven zitten; de anderen moesten
maar gaan wandelen. Maar waar het pad
hier of daar iets smaller, of door het dichte
«jaar op e spoedige verwezenlijking daar
van blijven aandringen, zoodra zich daar
voor eene 'gelegenheid aanbiedt.
Zulk een gelegenheid was de opstand der
Ohristel.ijte bevolking op Creta en haar eisch,
om aaa het Turksch gezag te worden ont
trokken -en bij Griekenland te worden inge
lijfd. ISrikoepis heeft het streven van de
Cretensers aangemoedigd, en toch aan de
Porte ongevraagde verzekeringen gegeven
van "Vredelieveniheid en belangeloosheid.
Natuurlijk heeft hij daardoor noch de
PanHellenisten, noch de Turken voldaan, doch
:bij beiden wantrouwen gewekt. Griekenland'-s
aanzien in Europa is door den premier on
getwijfeld versterkt, niet het minst door het
ihuwëjjk, in het vorige jaar gesloten tusschen
den Griekschen kroonprins en de zuster van
den Duitschen 'keizer, doch het was voor de
Grieken eene igroote teleurstelling, dat de
prinses niet, zooals men had beweerd, het
eiland Creta als bruidschat medebracht.
?^Neg pijnlijker werden de Pan-Hellenisten
getroffen door den loop van E&ken in h&t
noorden van'het Balkan-schiereiland. Bijna
elke belangrijke gebeurtenis ia Serviëof in
Bulgarije was voor hen de vernietiging van
eene hoop. 'Terwijl het aan Griekenland
verboden werd, een begeerigen iblik te slaan
pp .Epirus, Thessaliëen Macedonië, kwam
de omwenteling welke Oost-Roemeliömet
Bulgarije vereenigde, ongehinderd tot stand
en zag de Porte rustig toe, dat 'haar gebied
ten Boorden en ten zuiden van den Balkan
zich tot een'nieuwen en zelfstandigen staat
vormde. De uitreiking der berats aan de
Bulgaarsche bisschoppen in Macedoniëschijnt
de druppel te zijn geweest, die den emmer
1 heeft '-doen oveiioopen. Reeds voor een paar
weken had koning George in een vertrouwe
lijk gesprek te Weenen verklaard, dat deze
maatregel van -de Porte den val van Tri
koepis onvermijdelijk maakte.
Het zal nu de vraag zijn, of Delyanms
zich ,-zal kunnen verzetten tegen de stroo
ming, welke zijiKpolitieken tegenstander heeft
omvergeworpen. J-L/aat hij zich daardoor
medeslepeu, dan -zijn internationale conflicten
onvermijdelijk. 'Delyannis is ongetwijfeld
door eene zeer onaangename ondervinding
wijzer geworden dan te voren, maar al heeft
hij Trikoepis verslagen, hij beschikt in het
Grieksche Parlement slechts over eene betrek
kelijke 'en niet ovea- eene volstrekte
meerderloof ietwat donkerder werd, was het steeds
tiohanna, -die alleen vooruit liep of achterna
kwam; HU eens dwaalde zij tusschen de
hooge stammen af om boschbessen te zoeken,
dan weer vond zij het mos zoo heerlijk zacht
dat zij een oogenblikje wilde blijven zitten.
'Wanneer zij dan de beide anderen weder
inhaalde, keek zij tersluiks eerst haar dan
hena even aan. Maar -g,ij was nog altijd even
bleek en stil, hij voertdurend vroolijk,
een zorgelooze vroolijkfeeid, die het vér ver
wijderde Batavia geheel en al vergeten had,
en niet meer acht aan al wat scheiden was.
Toen ze weer in liet "rijtuig zouden stap
pen, fluisterde Johanna lare vriendin in:
»Moed gehouden; thuis zal het straks wel
beter gaan!"
Op Aan terugweg werd niet gesproken;
juist omdat ieder gevoelde dat er wel iets
gezegd mocht werden, wist niemand iets te
zeggen. Zelfs hij was stil geworden; mis
schien onder den tot weemoed stemmenden
indruk va» den zomeravond; misschien ook
wel omdat hij tot het besef kwam dat het
zijn tehuis, het gelukkig verblijf zijner kin
derjaren was, dat zich daar, gehuld in de
avondnevelen, voor het laatst aan zijn blik
vertoonde. Maar toen de anderen zijn stil
zwijgen begonnen op te merken, werd hun
hoop, die gaandeweg in angstige spanning
was verkeerd, opnieuw levendig, en Johanna
herkreeg hare gewone vroolijkheid. Zij hief
met gedempte stem een van Heise's roman
cen aan ; Marie viel bij het tweede couplet
in, en beider zang vormde een welluidend
duo, dat geheel in overeenstemming was
met den hen omgevenden liefelijken zomer
avond.
In het westen verdwijnt de zon achter de
heuvelen, wier golvende omtrekken zich
scherp afteekenen tegen den rood
vlammenden achtergrond. Uit de venen aan den voet
dier heuvelenrij stijgen grillige dampen op,
welke zich allengs over den geheelen omtrek
heid. Eene kleine groep van 20 leden, onder
leiding van den heer Rhalli, zal den doorslag
bunnen geven, en deze groep is de incar
natie van het Pan-Hellenisme en van de
«palikaren-politiek''.
De twisten tusschen den oecumenischen patri
arch te Constantinopel en de Porte schijnen ge
lukkig geen ernstige gevolgen te zullen hebben,
en het interdict, door den kerkvoogd uitgespro
ken over zijn eigen geloovigen, met geen an
der doel dan om aan de Porte
moeielijkheden te berokkenen, zal bezwaarlijk kunnen
worden gehandhaafd.
De Bulgaarsche Sobranja is door vorst
Ferdinand geopend met eene toespraak,
waarin hij deed uitkomen, hoezeer de voor
uitgang van het vorstendom en zijne zelf
standige ontwikkeling door het grootste ge
deelte van Europa werden erkend en ge
waardeerd.
De Fransche Kamer heeft hare zittingen
hervat. Eene poging, door een Boulangist
van den tweeden of derden rang gedaan,
om het cadaver van het boulangisme te
galvaniseeren, mislukte geheel. De eisch,
dat, naar aanleiding van de velerlei onthul
lingen der laatste maanden, tegen alle
boulangistische leden der Kamer een nieuw
proces wegens hoogverraad voor den Senaat
als hooggerechtshof zou worden begonnen,
werd door de regeering kalmpjes afgewezen
met de opmerking, dat dit werkelijk niet
der moeite waard was, dat zij geen lust had
om voor deze heeren reclame te maken en
dat zij de justitie aan het werk zou zetten,
zoodra zij meende, dat daarvoor het
oogenblik was gekomen. De tragische uitroep
van Déroulède, dat het niet aanging een
deel 'der vertegenwoordiging ouder eene voort
durende bedreiging, als met een
Damocleszwaard boven het hoofd te laten leven,
wekte slechts den lachlust op. Het boulan
gisme is werkelijk dood, en het mm-te la bete,
mort Ie venin is er op toepasselijk. De
rechterzijde verkeert nog onder den indruk
van den noodlottigen misslag, dien zij be
ging, toen zij van het boulangisme een werk
tuig maakte. Een deel harer leden heeft
boete gedaan, door zich openlijk bij de be
staande toestanden aan te sluiten en eene
republikeinsche rechterzijde te vormen.
Over de begrooting schijnt de strijd
minder hevig te zullen zijn dan in vorige
verspreiden, en in de verte gezien, gelijken
op een uitgestrekt meer, dat stil en onbe
wogen, droomend den dag verbeidt. Nader
bij hun rijtuig, op de velden ter weerszijden
van den rijweg, vervalt het bloeiende zaad
de lucht met zoete geuren. Het begint
doii?ker te worden....
Men komt tehuis eu zet zich aan tafel,
maar de gerechten worden ternauwernood
aangeroerd; hij is de eenige die eetlust toont,
zijn opgeruimdheid is wedergekeerd; hij
schertst met Johanna, drinkt met haar op
»zij weet wel wat", wenscht Marie nog eens
geluk niet haar op handen zijnd huwelijk,
en spreekt, staande met het glas in de op
geheven hand, zijn hartelijken dank uit aan
de v-rouw des huizes voor al hetgeen hij ten
harent heeft genoten. Emilie zit stil en
rechtop al die woorden aan te hooren, maar
alles danst baar voor de oogen, en zij ge
voelt dat ze in tranen zal uitbarsten, wan
neer zij ook maar een enkel woord zal
moeteu spreken. De tranen zitten haar in de
keel, verstikken haar stem en beletten haar
bijna adem te halen. Maar zij houdt zich
goed.
Na het eten begeeft men zich naar den
tuin. De anderen blijven achter, als hij en
zij een zijlaantje inslaan, zoo smal dat men
r ternauwernood naast elkander kan gaan,
n de takjes haar telkens tegen het gelaat
komen. Hoe koel en rustig is het hier. Zij
:iooren hun eigen schreden op den weeken
grond. Ze loopen een poos zwijgend naast
ilkander voort, maar dan overwint zij zich
elve en zegt iets. .. haar eigen woorden
dinken haar in de ooren als een vreemd,
verwijderd geluid, en zij begrijpt niets van
ijn gekscherend antwoord. Ach, waren ze
toch niaar die laan weder uit!
Men gaat weder gezamenlijk naar bin
nen. Mevrouw doet tevergeefs haar best
iet gesprek gaande te houden. Zij heeft
een kleur van gejaagdheid en gevoelt zich
jaren. De minister van financiën Bouvier',
heeft aan eenige scherpe persoonlijke
Veif"dachtmakingen en aanvallen blootgestaa»,
maar deze werden door hem gemakkelijk
wederlegd en afgeslagen. En wat het eigen
lijke budget betreft, kan hij zeggen, dat mem
hem met glacé-handschoenen heeft aange-.
pakt, en dat hij veel minder telverdureri ?<
heeft gehad dan zijn voorgangers Tirard e&,
Carnot.
Bij de Kamer is door de regeering
ontwerp ingediend voor eene nieuwe
wet, welke de bestaande invoerrechten ,,
den regel aanmerkelijk verhoogt. De indie- ."*
ning geschiedde om te voldoen aan de be-"^
lofte der regeering, dat tegen Februari 1892'
alle thans nog van kracht zijnde handels-'
traktaten zouden worden opgezegd, ten,
einde het land in staat te stellen
zijne economische vrijheid geheel te hernemen.
De regeering heeft het denkbeeld verworpen
om een maximum-tarief vast te stellen, dat
alleen voor de meest begunstigde natiën zou .
worden verlaagd; evenmin kon zij zich
vereenigen met het voorstel, om een minimum
tarief in te voeren, dat zoo noodig door repre
saille maatregelen zou worden verhoogd. Zij
stelt nu een dubbel tarief voor: een dat onder
normale omstandigheden zal gelden, doch bij
uitzondering nog zal worden verhoogd, en
een dat zal worden toegepast op die natiën,
welke aan de producten, van Frankrijk gun
stige voorwaarden toestaan, en dat in geen geval
zal worden verlaagd. De regeering erKent
rondweg, dat zij genoodzaakt is geweest een
bepaald protectionistisch tarief voor te stellen,
omdat alle landen, met uitzondering van
Engeland en Nederland, dezen weg hebben
ingeslagen, en omdat de nijverheid en de land
bouw in Frankrijk zich duidelijk hebben ver
klaard tegen eene vernieuwing der bestaande
handelstraktaten.
De Nederlandsche regeering heeft de beide
Kamers der Staten-Generaal in vereenigde
zitting bijeengeroepen, om te constateeren,
dat het geval is ingetreden, waarop art. 38
van de Grondwet doelt en dat dus Z. M.
de koning buiten staat is geraakt, de re
geering waer te nemen. De ministerraad
was eenparig tot deze overtuiging gekomen,
nadat twee harer leden, de ministers van
justitie en van koloniën, op het Loo waren
geweest, om zich daar in tegenwoordigheid
zenuwachtig en afgemat. Johanna ziet
ieder oogenblik op de klok, wier rustig, on
verstaanbaar, regelmatig getik men hoort,
telkens wanneer het gesprek staakt, en het
is alsof er iets spottends in klinkt. Hij zit
heel rustig, met een glas wijn voor zich, in
een album te bladeren. Het schijnsel der
lamp valt juist op zijn flink, mannelijk ge
laat, waaruit moed en zelfvertrouwen spreekt.
Hij zal, zonder twijfel, zijn weg daar ginds
wel vinden. Emilie is in een hoek van het
vertrek gaan zitten en ziet als door een.
sluier, van uit het donker, dat beminde ge
laat zoo rustig, zoo onverstoorbaar rustig en
vol levenslust, in het volle lamplicht. En
het is alsof haar hart zal ophouden te
kloppen.
De moeder staat op en gaat in de aan
grenzende kamer om naar hare vogels te
zien. Een oogenblik later verlaten ook
Johaiina en de oudere zuster hare plaats, om
door de geopende huisdeur naar buiten te
treden ... Emilie ziet het en wil beiden
volgen; zij kan niet alleen met hem zijn.
Maar heur knieön weigeren haar den dienst,
zij kan niet overeind komen, en ze
bljjven alleen in het vertrek.
Op de opengebleven deur, die naar net
andere vertrek leidt, ziet men de reusach
tige schaduw der moeder zich heen en weer
bewegen; in den tuin, zóó dat het licht nog
juist op haar valt, staan de beide jonge
meisjes, met de armen om elkanders schou
ders, zacht te fluisteren. Men hoort in de
kamer geen ander geluid dan het pijnlijk
getik der klok en het gegons van de enkele
mug om de kaarsen op de piano.
Hij slaat eindelijk het album dicht en
ledigt zijn glas sherry.
»Hé, waar zijn de anderen ?" vroeg hij.
»Ze zijn even in den tuin gegaan," ant
woordde zij op gedempten toon.
Misschien was er iets in haar stem, in
den klank van het antwoord, of ook wel in