De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1890 28 december pagina 1

28 december 1890 – pagina 1

Dit is een ingescande tekst.

O1STEBMI iA*"- ,fc. 1EKBLAD VOOR NEDERLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Ieder a«mmer bevat «en Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. 91t|«Ter: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 28 December. Abonnement per 3 maanden ?1.125, fr. p. post f 1.27* Voor Indiëper jaar ????»» mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar ...» 0-10 Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer .... 0.20 Reclames per regel 0.40 INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEOILLETP05T: Het Kerstgeschenk vaa den Landverhuizer. KUNST EN LETTEREN: Tooneel te Amster-' «lam, door Fr. Muziek n de hoofdstad, door Van Milligen. Nog Uaudelaire <wer België, ?deor Herman Bogaerd. - VARIA. SCHAAK SPEL. - WEffENSOIMP: Johaon Orth. Oihiéls. Jan Klaawen, naar het 'Fransch van Antonin Muté. Vesr Dames, ioor E-e. ALLERLEI. ._ REOL&.ME3. PEN-EN-POTiLOODKRASSEN. ADVERTENTIËN. onxe 'IjC,zers. Ten einde 'nog ^neer dan in den laatsten 'tijd reeds geschiedle te kunnen voldoen aan ?de wenschen der'iezersvan Fk, Amsterdammer : Weekblad va>&r ."NéSerland, die gaarne het aan tal illustraties >ea teekeningcn , betrekking hebbende op de'..gebeurtenissen van den dag, ?zien toenemen, cis de uitgever genoodzaakt d« prijs van het -abonnement eenigermate te -verhoogen. Het WecKbTd&rz&I, ook als de prijs op f 1.159 iper kwartaal -gesteld wordt, nog altijd veel goedkoopnr zijn dan &ÏIe andere gelijk^soortige bladen. De uitgever -en de redactie stellen zïdh vvoor, den infeo&d nog bèS-aagrijker en vee'lrzijdiger te maken dan de»e reeds is. en Edli.len o. m. eewe rreeks portretien van bekende ;'tijd- en landgersooten, naar'bet leven op steen vgeteekend dooreen schilder Jan Veth, ;aan iihet Weekblad i«evoegen Van verre en van nabij:J)e verkiezing te KHkanny is met «ene geweldige nedotóaag voor.-den heer Parnell afgeloopen. Zij<n-candidaat,-de heer Vincent Sculley, verkreeg slecht*'II71 stemmen, en de candidaat <der nationsiuisten, Sir John ?Pope Hennessy, ;«eer dan-tweemaal zooveel. ]Iet was dan '»ok een wanhopige strijd, dien Parnell voerde. Wei getuigden voor Jiem .de groote d+ensten, dte hij aan de lerische .zaak had 'fcewezen, er. die in Ierland ? door vriend en vijand nop Dankbaar worden . erkenti. Maar t-er wilie va<n zijne zelfverde diging, die eigenlifk slechts .-«ene zelfverheerFeirilleton. ffl lerfiesctt m fcn' (D&der .het oorverdovend getrappel van haar in gaïop aangezet achtspa», hotste de #.ware diligence rammel-nel over da verweerde jilanken, die jhet primitief' plaveisel vormden 'an de ikoofdsteaat van riacramentQ^ de goudstad. Aan «ien ,v&et van tiet bordes van het 3Syk>rado Hotel, hieM <ie wagen stK. Dade lijk vormde zich een kring,; prospetéors, die van de goudvelden waren teruggekeerd, paeeagiereiide matrozen, x^tukjes-draaiende «eiiiaoljongeiBS .aJ de gewooe straatslijpers, die eiken ,<fag waer de/e gs-atis-verteoning bijwonen. Snuitend en proestend slapten een paar dozijn mensehen uit de t>edompie pijpenlade op wielen, waarin ze als harmgen opeen gepakt hadden gezetei-. Hun grove mijaiverkerskielen zagen wit Ivstoven, alsof zij in een sneeuwstorm luidden geloopen en niet door de verstikkeiiiUie, stoffigste zestig mijlen van het dorre C'sJiiorrjiüwaren ge reden. Dit voertuig komt interen dag eenige oogenblikken vóór lut vertrek der boot, die naar de Saai gaat, /nonk de goudzoekers in' hun schilderachtige taal San Francisco noemen. Maar de dilijeiice had onderweg een uur oponthoud p-hut] en de boot was reeds minstens twintig nijilen ver. De reisgenooten, die allen San Francisco tot doel lijking was, moest hij eene politiek bestrijden, die hij tot voor weinige weken als de eenige juiste en ware had voorgesteld, personen beleedigen en verdacht maken, die tot dus ver zijn trouwste medestanders waren geweest en die gansch Ierland hoogachtte en ver eerde, en zich verzetten tegen eene candidatuur, die hij vier weken geleden zelf had gesteld. Daarbij had hij de geestelijkheid tegen zich, die zich, wa korte aarzeling, aan de zijde der nationalisten had geschaard. Het eenige wat hij tig dezen strijd om het behoud zijner positie had gewonnen, was de steun der conservatieve Engelsche regeering, maar deze zal hem in Ierland meer kwaad dan goed hebben gedaan, al bezorgde zij hem eenige honderden stemmen. Voordat «te -scheuring in de lersche parle mentaire partij ^had plaats gehad, hadden de Toiy-organen 'in Engeland geen woorden heftig en miinechtend genoeg om Parnell's houding ta ^brandmerken. Doch toen het bleek, dat Gladstone en de Engelsche Home Kuiers zich van Parnell hadden afgewend, werd het blaadje omgekeerd. Lord Salisbury zelf .gaf het 'voorbeeld, door te zeggen, dat hij 'i*og meer sympathie gevoelde voor den man, die voor het behoud van zijne positie vocht, dan voor diens vrienden, die hem in den-s-teek hadden gelaten. Sedert dien tijd spre ken -de conservatieve organen, de Standard voorop, !Over de meerderheid der lersche fractie, die (Parnell heeft afgezet, bij voor keur als over een troep muiters, en het zal niet 'lang duren, of dezelfde bladen, die nog onlangs over .Parnell slechts met heilige ver ontwaardiging spraken, zullen heni als de verdr.ukte onsshuid beklagen eïi verdedigen. Want wie 'titans Parnell verdedigt, besten digt -de verdeeldheid in de tersche fra-etie en verhindert daardoor de vervulling van 'Ierland's rechknatigsten wensch,d-e invoering van -den gevreesden Home l'nïe. .Het kan i niet worden ontkend, dat zich onder Parnell'-e tegenstanders juast die ler sche leden van het Parlement bevinden, die aan de lersehe zaak de beste en grootste diensten hebben bewezen, mannen als Justin Mac 'Garthy, .die den ongelijken -strijd tegen Engeland's suprematie reeds hafi aanvaard, toen Parnell «og een kind was:; *l-s Michael Davitt, die zijn trouw aan hot vaderland .met negen jsren gevangenisstraf heeft .ge boet, en die steeds op de bres stond, wan neer de leider .-nich in zijn Capua schuil hield ; nfe John 'Dillen en Wiliiaw; O'Brien, -strijdbare helde-n in het Parlement en op>de meetings in Ierland (waar Parnell zich nooit vertoondel, die nog onlangs naar de Ver? eenigde Staten werden gezonden om daar hadden, gkigen bij het vernemen dezer ongelukstijding gromfi-.end en vloekend uiteen. Slechts een hunner bleef stokstijf midden op het hotteen .trofc^oir staan, met een ver slagen hulptlooze uitdrukking, alsof !kij on machtig was in zijK verbijsterde hersenen een besluit te vinden, om in dit onver-wacht geval ,te voorzien. Zijn wezenlooze blikken. van 'het ledige voectuig naar <3e xoeds schaarseher wordende nieuwsgierigen 'dwa lend, werden ki de lueht opgevangen 'door het woord Han1.-:, dat c'n dikke, twee -voet 'hooge, vergulde letters, brutaal boven de ramen vata een nieuw huiis aan de oversaj«Je der straat glinsterde. Toeu stak hij den weg over. Op het andere trottoir gekomen, bleef hij staan, Lief hei hoofd «p en las het op schrift nog eens. Vervolgens richtte hij ziefe met weifelende schreden naar den ingang van het kantoor ^en stiet eindelijk met een vastberaden gebaar de deur oj.cn. Nauwelijks binnengetreden 'kreeg hij een hevigen, onweerstaanbare!! lust er weer hard uit te loopen, zonder zich van dien onwillekeurigen aandrang rekenschap te kunnen geven. Waarom gaf de man aan die innerlijke stem geen gehoor ? Hij bevond zich in een groote, weelderig gemeubelde zaal, een kantoorvertrek, zooals de goud/oeker misschien nog nooit te voren had gezien. Achter een groote toonbank van massief cederhout verhief zich de muur van metselwerk, waarin, als in een vestingwal, de inbraakvrije gewelven der bank waren besloten, welker half openstaande ijzeren kluisdeuren een blik gunden op diepe nissen met groote lerland's belangen te bepleiten ; mannen als Thomas Sexton, die vooral buiten het Par lement zijn organiseerend talent ontwikkelde, en als Timothy Healy. het enfant terrible der partij in de oogen der vijanden, maar in werkelijkheid een man wiens hoofd even helder en wiens hart even warm als zijn tong scherp is. Hoe Parnell het met zijn geweten kan overeenbrengen, deze kloeke mannen uit te maken voor »ellendig schuim", voor »gootmusschen" en »klappende eksters", moet hij zelf weten ; maar dat hij door der gelijke scheldwoorden, gepaard met eene grenzenlooze aanmatiging, het beste deel der lersche natie van zich vervreemdt, is voor iedereen duidelijk. Parnell heeft zijn voornemen te kennen gegeven om den strijd voort te zetten in elk der zes en tachtig lersche kiesdistricten, die tot nu toe Home Riders naar het En gelsche parlement zonden. Daar echter op dit oogenblik geen enkele vacature bestaat en de algerneene verkiezingen eerst in 1892 behoeven plaats te hebben, zal van dit plan voorloopig niet veel komen. De gewezen leider zal dan ook vooreerst naar Parijs gaan waar mevrouw O'Shea zich reeds bevindt en zal daar, naar men beweert, een onderhoud hebben met AVilliam O'Brien, die juist uit Amerika is teruggekeerd. Of schoon ook O'Brien de aftreding van Parnell onvermijdelijk heeft verklaard, is hij toch, misschien wel omdat hij aan den verbitter den strijd der laatste weken niet persoonlijk heeft deelgenomen, de aangewezen man om eene verzoening te beproeven. Maar die ver zoening, d. i het herstel der eenheid in de lerscbe partij, is ondenkbaar, wanneer Par nell blijft staan op zijn eisch om de leiding in eigen handen te houden. Lord Salisbury en zijn oppersecretaris voor Ierland, de heer Arthur Balfour, be leven goede dagen. De episode O'Shea is voor hen een ware uitkomst geweest, daar niet -slechts de kracht van de Ieren, maar ook die van de Gladstonianen door den noodlottigen twist zeer is verzwakt. De Belgische Kamer beeft, zooals men zich zal herinneren, kort geleden met bijna algemeene stemmen besloten het voor stel tot grondwetsherziening van de hecren Jansen, Buis c.s. in behandeling te nemen. Het 'doel dier herziening zou wezen, de in voering van algemeen stemrecht, welke tot nu toe door art. 47, het beruchte censusartikel, wordt belemmerd, mogelijk te maken. De voortdurende aandrang der arbeiders partij is de oorzaak geweest van dit voorgevuhle bakken, die een matten schijn van stofgoud uitstraalden. j Keurige weegschalen van een opmerkelijke j juistheid stonden midden op de toonbank; daar weffd het -.goudstof -op gewogen; op een tafel daarachter stonden bakjes met goud en zilvergeld. Met een groot register voor zich, zat een jonge man op zijn gemak te rooken en te schrijven. Deze twee mannen bijeen ziende, zou men .een ongeruste beweging van den klerk, met aij« blond, bijna baardeloos meisjesgezicht, lidit begrijpelijk hebben gevonden. Inderdaad was bet uiterlijk van den nieuw aangekomene weinig vertrouwen wekkend. Hij geleek een -dotj^rado. ean dier zwer vende gelukzoekers, <üie de wegen naar de ; Californische goudvelden onveilig maken. Zijn (rekken, ondijst door een langen, wanordelijken baard, waren gebruind ; zijn klee<iing bestond uit een versleten baaien hemd en een lederen broek, met een riem boven de heupen bijeengehouden, terwijl zijn lange magere beenen in lompe liooge modderlaarzen staken. Op zijn lange verwilderde haren droeg hij een gedeukten, slappen, vilten hoed, terwijl van zijn linkerschouder een soort kamizool afhing, die aan den korten mantel der Mexicaansche Caliallerus deed denken. Uit den gordel stak het hecht van een bowie-knife, klaar om bij eersten greep zijn scheede te verlaten. Maar als men het jonge fatje had door zocht, zou men in den zak van zijn nieuwmodischen pantalon, een handig speelwapentje, een moorddadig revolvertje geladen met vijf scherpe patronen hebben gevonden. loopig succes. Of het een blijvend succes zal wezen, zal spoedig kunnen blijken. Immers voor velen in de Kamer is het lang geen uitgemaakte zaak, dat algemeen stemrecht moet worden verleend. Zelfs tfe liberalen zijn het hierover oneens. De radi calen waren tot voor korten tijd geneigd de analphabeten uit te sluiten; thans hebben zij ook deze beperkende voorwaarde laten vallen, en een deel der liberalen schijnt, als men het hoofdorgaau der doctrinairen, de Indépendance Beige, mag gelooven, geneigd dit voorbeeld te volgen. Daarentegen blijft de rechtervleugel der doctrinaire liberalen, onder leiding van Frère-Orban, zich stellig tegen de invoering van algemeen stemrecht verzetten. Het spreekt van zelf, dat door deze oneenigheid de beslissing wordt ver traagd. Ook onderde leden der rechterzijde heerscht over dit punt groot verschil van meening. Eenigen tijd geleden schenen zij geneigd te zijn, algemeen stemrecht toe te staan, mits daaraan het correctief der proportioneele vertegenwoordiging werd toegevoegd. Daarzij over meer clan twee derden van de stemmen in de Kamer beschikken, zouden zij ook zonder de hulp der liberalen en der radicalen de grond wetsherziening kunnen doorzetten. En men mag veilig aannemen, dat het eerste resultaat eener invoering van algemeen stemrecht eene versterking van hunne positie zou wezen. Dit verklaart de meening van den leider der intransigente conservatief clericale fractie, den heer Woeste, die een paar weken ge leden zeide : ik wensch geen uitbreiding van het stemrecht, doch wil men toch daartoe overgaan, dan moet men ook consequent zijn en het algemeen stemrecht invoeren. Wat de regeering zelve eigenlijk wil, heefi zij nog niet duidelijk gezegd. Klaarblijkelijk wacht zij de uitspraak af van de regeerings meerderheid, welke meerderheid echter, zoo als algemeen bekend is, niet onder hart leiding staat, maar onder die van den heei Woeste. En deze laatste heeft voor eei paar dagen in den Patriote weer een anderei koers ingeslagen. Hij wil geen herziening daar deze, volgens hem, geen ander doe heeft dan Kamerontbinding, en zulk een' ontbinding zou slechts aan de liberalen tel goede kunnen komen. De heer Woeste ziet klaarblijkelijk in, da het algemeen stemrecht, al versterkte het il den aanvang de regeeringsmeerderheid, ui den duur liet conservatisme ten val zal bren gen, en wil dus van de schijnbaar gunstig gelegenheid geen gebruik maken, bedenkende dat een half ei beter is dan een leege dor, Meer dan een half ei hebben de conservatiev Linksch, beschroomd, trad de mijnwerke nader en wendde zich tot den kassier: »Zeg l die boot is weg.... ik kan dus nie naar Frixco vóór morgen ?" »Xeen!" antwoordde de schrijver, zonde op te kijken. »En ik ga nogal naar huis.... dat tréi ellendig!" Hij boog zich over de toonbanl en liet zijn stem dalen, terwijl hij vervolgde »Ik ga heen. Ik heb er voor tweeduizeru van bij elkaar. Maar ik ken hier niemand En ik zou wel een messteek kunnen oploo pen in een fnndanyo." «Begrepen! Je wilt het geld deponeeren.' »JuistP hernam de goudzoeker, »achtei slot, tot morgenochtend.'" »Voor den dag er dan mee!" zei de kas sier, terwijl hij zijn pen weer achter het ooi vandaan nam. De klant sloeg een vorschenden blik rond. De klerk begreep dien en wees hem zwijgend een afgeschoten hoek in het vertrek, waar de man koeltjes zijn hemd uittrok en vier staafjes goud, elk van 50 dollars ongeveer, die daarin aan de binnenzijde vastgenaaid zaten, los begon te tornen. Vervolgens goot hij een belangrijk bedrag aan stofgoud uit de holte van zijn zacht leeren gordel. De kassier woog, rekende en schreef op een stuk papier met het opschrift : Mutual Confvlencc, California, eene verklaring, dat de genoemde _Yankee Jack in de bank ge deponeerd had eene som van tweeduizend dollars in specie, terugbetaalbaar op zicht.... De mijnwerker bleef er een oogenblik op turen, alsof hij trachtte te begrijpen hoe dat langwerpig vierkantje »zwart op wit" evenveel waard kon zijn als zijn metaa1.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl