Historisch Archief 1877-1940
O1STEBMI
iA*"- ,fc.
1EKBLAD VOOR NEDERLAND
Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr.
Ieder a«mmer bevat «en Plaat.
Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124).
Verschijnt eiken Zaterdagavond.
91t|«Ter: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam,
Keizersgracht 436.
Zondag 28 December.
Abonnement per 3 maanden ?1.125, fr. p. post f 1.27*
Voor Indiëper jaar ????»» mail 10.
Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar ...» 0-10
Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer .... 0.20
Reclames per regel 0.40
INHOUD:
VAN VERRE EN VAN NABIJ.
FEOILLETP05T: Het Kerstgeschenk vaa den Landverhuizer.
KUNST EN LETTEREN: Tooneel te Amster-'
«lam, door Fr. Muziek n de hoofdstad, door
Van Milligen. Nog Uaudelaire <wer België,
?deor Herman Bogaerd. - VARIA. SCHAAK
SPEL. - WEffENSOIMP: Johaon Orth.
Oihiéls. Jan Klaawen, naar het 'Fransch van
Antonin Muté. Vesr Dames, ioor E-e.
ALLERLEI. ._ REOL&.ME3.
PEN-EN-POTiLOODKRASSEN. ADVERTENTIËN.
onxe 'IjC,zers.
Ten einde 'nog ^neer dan in den laatsten
'tijd reeds geschiedle te kunnen voldoen aan
?de wenschen der'iezersvan Fk, Amsterdammer
: Weekblad va>&r ."NéSerland, die gaarne het aan
tal illustraties >ea teekeningcn , betrekking
hebbende op de'..gebeurtenissen van den dag,
?zien toenemen, cis de uitgever genoodzaakt d«
prijs van het -abonnement eenigermate te
-verhoogen.
Het WecKbTd&rz&I, ook als de prijs op f 1.159
iper kwartaal -gesteld wordt, nog altijd veel
goedkoopnr zijn dan &ÏIe andere
gelijk^soortige bladen.
De uitgever -en de redactie stellen zïdh
vvoor, den infeo&d nog bèS-aagrijker en
vee'lrzijdiger te maken dan de»e reeds is. en
Edli.len o. m. eewe rreeks portretien van bekende
;'tijd- en landgersooten, naar'bet leven op steen
vgeteekend dooreen schilder Jan Veth, ;aan
iihet Weekblad i«evoegen
Van verre en van
nabij:J)e verkiezing te KHkanny is met «ene
geweldige nedotóaag voor.-den heer Parnell
afgeloopen. Zij<n-candidaat,-de heer Vincent
Sculley, verkreeg slecht*'II71 stemmen, en
de candidaat <der nationsiuisten, Sir John
?Pope Hennessy, ;«eer dan-tweemaal zooveel.
]Iet was dan '»ok een wanhopige strijd,
dien Parnell voerde. Wei getuigden voor
Jiem .de groote d+ensten, dte hij aan de
lerische .zaak had 'fcewezen, er. die in Ierland
? door vriend en vijand nop Dankbaar worden
. erkenti. Maar t-er wilie va<n zijne zelfverde
diging, die eigenlifk slechts .-«ene
zelfverheerFeirilleton.
ffl lerfiesctt m fcn'
(D&der .het oorverdovend getrappel van
haar in gaïop aangezet achtspa», hotste de
#.ware diligence rammel-nel over da verweerde
jilanken, die jhet primitief' plaveisel vormden
'an de ikoofdsteaat van riacramentQ^ de
goudstad.
Aan «ien ,v&et van tiet bordes van het
3Syk>rado Hotel, hieM <ie wagen stK. Dade
lijk vormde zich een kring,; prospetéors, die
van de goudvelden waren teruggekeerd,
paeeagiereiide matrozen, x^tukjes-draaiende
«eiiiaoljongeiBS .aJ de gewooe straatslijpers,
die eiken ,<fag waer de/e gs-atis-verteoning
bijwonen.
Snuitend en proestend slapten een paar
dozijn mensehen uit de t>edompie pijpenlade
op wielen, waarin ze als harmgen opeen
gepakt hadden gezetei-. Hun grove
mijaiverkerskielen zagen wit Ivstoven, alsof zij
in een sneeuwstorm luidden geloopen en
niet door de verstikkeiiiUie, stoffigste zestig
mijlen van het dorre C'sJiiorrjiüwaren ge
reden.
Dit voertuig komt interen dag eenige
oogenblikken vóór lut vertrek der boot, die
naar de Saai gaat, /nonk de goudzoekers
in' hun schilderachtige taal San Francisco
noemen. Maar de dilijeiice had onderweg
een uur oponthoud p-hut] en de boot was
reeds minstens twintig nijilen ver. De
reisgenooten, die allen San Francisco tot doel
lijking was, moest hij eene politiek bestrijden,
die hij tot voor weinige weken als de eenige
juiste en ware had voorgesteld, personen
beleedigen en verdacht maken, die tot dus
ver zijn trouwste medestanders waren geweest
en die gansch Ierland hoogachtte en ver
eerde, en zich verzetten tegen eene
candidatuur, die hij vier weken geleden zelf had
gesteld. Daarbij had hij de geestelijkheid tegen
zich, die zich, wa korte aarzeling, aan de
zijde der nationalisten had geschaard. Het
eenige wat hij tig dezen strijd om het behoud
zijner positie had gewonnen, was de steun
der conservatieve Engelsche regeering, maar
deze zal hem in Ierland meer kwaad dan
goed hebben gedaan, al bezorgde zij hem
eenige honderden stemmen.
Voordat «te -scheuring in de lersche parle
mentaire partij ^had plaats gehad, hadden de
Toiy-organen 'in Engeland geen woorden
heftig en miinechtend genoeg om Parnell's
houding ta ^brandmerken. Doch toen het
bleek, dat Gladstone en de Engelsche Home
Kuiers zich van Parnell hadden afgewend,
werd het blaadje omgekeerd. Lord Salisbury
zelf .gaf het 'voorbeeld, door te zeggen, dat
hij 'i*og meer sympathie gevoelde voor den
man, die voor het behoud van zijne positie
vocht, dan voor diens vrienden, die hem in
den-s-teek hadden gelaten. Sedert dien tijd spre
ken -de conservatieve organen, de Standard
voorop, !Over de meerderheid der lersche
fractie, die (Parnell heeft afgezet, bij voor
keur als over een troep muiters, en het zal
niet 'lang duren, of dezelfde bladen, die nog
onlangs over .Parnell slechts met heilige ver
ontwaardiging spraken, zullen heni als de
verdr.ukte onsshuid beklagen eïi verdedigen.
Want wie 'titans Parnell verdedigt, besten
digt -de verdeeldheid in de tersche fra-etie
en verhindert daardoor de vervulling van
'Ierland's rechknatigsten wensch,d-e invoering
van -den gevreesden Home l'nïe.
.Het kan i niet worden ontkend, dat zich
onder Parnell'-e tegenstanders juast die ler
sche leden van het Parlement bevinden, die
aan de lersehe zaak de beste en grootste
diensten hebben bewezen, mannen als Justin
Mac 'Garthy, .die den ongelijken -strijd tegen
Engeland's suprematie reeds hafi aanvaard,
toen Parnell «og een kind was:; *l-s Michael
Davitt, die zijn trouw aan hot vaderland
.met negen jsren gevangenisstraf heeft .ge
boet, en die steeds op de bres stond, wan
neer de leider .-nich in zijn Capua schuil
hield ; nfe John 'Dillen en Wiliiaw; O'Brien,
-strijdbare helde-n in het Parlement en op>de
meetings in Ierland (waar Parnell zich nooit
vertoondel, die nog onlangs naar de
Ver? eenigde Staten werden gezonden om daar
hadden, gkigen bij het vernemen dezer
ongelukstijding gromfi-.end en vloekend uiteen.
Slechts een hunner bleef stokstijf midden
op het hotteen .trofc^oir staan, met een ver
slagen hulptlooze uitdrukking, alsof !kij on
machtig was in zijK verbijsterde hersenen
een besluit te vinden, om in dit onver-wacht
geval ,te voorzien. Zijn wezenlooze blikken.
van 'het ledige voectuig naar <3e xoeds
schaarseher wordende nieuwsgierigen 'dwa
lend, werden ki de lueht opgevangen 'door
het woord Han1.-:, dat c'n dikke, twee -voet
'hooge, vergulde letters, brutaal boven de
ramen vata een nieuw huiis aan de oversaj«Je
der straat glinsterde. Toeu stak hij den weg
over. Op het andere trottoir gekomen, bleef
hij staan, Lief hei hoofd «p en las het op
schrift nog eens. Vervolgens richtte hij ziefe
met weifelende schreden naar den ingang
van het kantoor ^en stiet eindelijk met een
vastberaden gebaar de deur oj.cn.
Nauwelijks binnengetreden 'kreeg hij een
hevigen, onweerstaanbare!! lust er weer hard
uit te loopen, zonder zich van dien
onwillekeurigen aandrang rekenschap te kunnen
geven.
Waarom gaf de man aan die innerlijke
stem geen gehoor ?
Hij bevond zich in een groote, weelderig
gemeubelde zaal, een kantoorvertrek, zooals
de goud/oeker misschien nog nooit te voren
had gezien.
Achter een groote toonbank van massief
cederhout verhief zich de muur van
metselwerk, waarin, als in een vestingwal, de
inbraakvrije gewelven der bank waren besloten,
welker half openstaande ijzeren kluisdeuren
een blik gunden op diepe nissen met groote
lerland's belangen te bepleiten ; mannen als
Thomas Sexton, die vooral buiten het Par
lement zijn organiseerend talent ontwikkelde,
en als Timothy Healy. het enfant terrible
der partij in de oogen der vijanden, maar in
werkelijkheid een man wiens hoofd even
helder en wiens hart even warm als zijn
tong scherp is. Hoe Parnell het met zijn
geweten kan overeenbrengen, deze kloeke
mannen uit te maken voor »ellendig schuim",
voor »gootmusschen" en »klappende eksters",
moet hij zelf weten ; maar dat hij door der
gelijke scheldwoorden, gepaard met eene
grenzenlooze aanmatiging, het beste deel der
lersche natie van zich vervreemdt, is voor
iedereen duidelijk.
Parnell heeft zijn voornemen te kennen
gegeven om den strijd voort te zetten in
elk der zes en tachtig lersche kiesdistricten,
die tot nu toe Home Riders naar het En
gelsche parlement zonden. Daar echter op
dit oogenblik geen enkele vacature bestaat
en de algerneene verkiezingen eerst in 1892
behoeven plaats te hebben, zal van dit plan
voorloopig niet veel komen. De gewezen
leider zal dan ook vooreerst naar Parijs
gaan waar mevrouw O'Shea zich reeds
bevindt en zal daar, naar men beweert,
een onderhoud hebben met AVilliam O'Brien,
die juist uit Amerika is teruggekeerd. Of
schoon ook O'Brien de aftreding van Parnell
onvermijdelijk heeft verklaard, is hij toch,
misschien wel omdat hij aan den verbitter
den strijd der laatste weken niet persoonlijk
heeft deelgenomen, de aangewezen man om
eene verzoening te beproeven. Maar die ver
zoening, d. i het herstel der eenheid in de
lerscbe partij, is ondenkbaar, wanneer Par
nell blijft staan op zijn eisch om de leiding
in eigen handen te houden.
Lord Salisbury en zijn oppersecretaris
voor Ierland, de heer Arthur Balfour, be
leven goede dagen. De episode O'Shea is
voor hen een ware uitkomst geweest, daar
niet -slechts de kracht van de Ieren, maar
ook die van de Gladstonianen door den
noodlottigen twist zeer is verzwakt.
De Belgische Kamer beeft, zooals men
zich zal herinneren, kort geleden met
bijna algemeene stemmen besloten het voor
stel tot grondwetsherziening van de hecren
Jansen, Buis c.s. in behandeling te nemen.
Het 'doel dier herziening zou wezen, de in
voering van algemeen stemrecht, welke tot
nu toe door art. 47, het beruchte
censusartikel, wordt belemmerd, mogelijk te maken.
De voortdurende aandrang der arbeiders
partij is de oorzaak geweest van dit
voorgevuhle bakken, die een matten schijn van
stofgoud uitstraalden.
j Keurige weegschalen van een opmerkelijke
j juistheid stonden midden op de toonbank;
daar weffd het -.goudstof -op gewogen; op een
tafel daarachter stonden bakjes met goud
en zilvergeld.
Met een groot register voor zich, zat een
jonge man op zijn gemak te rooken en te
schrijven.
Deze twee mannen bijeen ziende, zou men
.een ongeruste beweging van den klerk, met
aij« blond, bijna baardeloos meisjesgezicht,
lidit begrijpelijk hebben gevonden.
Inderdaad was bet uiterlijk van den nieuw
aangekomene weinig vertrouwen wekkend.
Hij geleek een -dotj^rado. ean dier zwer
vende gelukzoekers, <üie de wegen naar de
; Californische goudvelden onveilig maken.
Zijn (rekken, ondijst door een langen,
wanordelijken baard, waren gebruind ; zijn
klee<iing bestond uit een versleten baaien hemd
en een lederen broek, met een riem boven
de heupen bijeengehouden, terwijl zijn lange
magere beenen in lompe liooge
modderlaarzen staken.
Op zijn lange verwilderde haren droeg hij
een gedeukten, slappen, vilten hoed, terwijl van
zijn linkerschouder een soort kamizool afhing,
die aan den korten mantel der Mexicaansche
Caliallerus deed denken. Uit den gordel
stak het hecht van een bowie-knife, klaar
om bij eersten greep zijn scheede te verlaten.
Maar als men het jonge fatje had door
zocht, zou men in den zak van zijn
nieuwmodischen pantalon, een handig speelwapentje,
een moorddadig revolvertje geladen met vijf
scherpe patronen hebben gevonden.
loopig succes. Of het een blijvend succes
zal wezen, zal spoedig kunnen blijken.
Immers voor velen in de Kamer is het
lang geen uitgemaakte zaak, dat algemeen
stemrecht moet worden verleend. Zelfs tfe
liberalen zijn het hierover oneens. De radi
calen waren tot voor korten tijd geneigd de
analphabeten uit te sluiten; thans hebben
zij ook deze beperkende voorwaarde laten
vallen, en een deel der liberalen schijnt, als
men het hoofdorgaau der doctrinairen, de
Indépendance Beige, mag gelooven, geneigd
dit voorbeeld te volgen. Daarentegen blijft
de rechtervleugel der doctrinaire liberalen,
onder leiding van Frère-Orban, zich stellig
tegen de invoering van algemeen stemrecht
verzetten. Het spreekt van zelf, dat door
deze oneenigheid de beslissing wordt ver
traagd.
Ook onderde leden der rechterzijde heerscht
over dit punt groot verschil van meening.
Eenigen tijd geleden schenen zij geneigd te
zijn, algemeen stemrecht toe te staan, mits
daaraan het correctief der proportioneele
vertegenwoordiging werd toegevoegd. Daarzij
over meer clan twee derden van de stemmen in
de Kamer beschikken, zouden zij ook zonder de
hulp der liberalen en der radicalen de grond
wetsherziening kunnen doorzetten. En men mag
veilig aannemen, dat het eerste resultaat
eener invoering van algemeen stemrecht eene
versterking van hunne positie zou wezen.
Dit verklaart de meening van den leider
der intransigente conservatief clericale fractie,
den heer Woeste, die een paar weken ge
leden zeide : ik wensch geen uitbreiding van
het stemrecht, doch wil men toch daartoe
overgaan, dan moet men ook consequent zijn
en het algemeen stemrecht invoeren.
Wat de regeering zelve eigenlijk wil, heefi
zij nog niet duidelijk gezegd. Klaarblijkelijk
wacht zij de uitspraak af van de regeerings
meerderheid, welke meerderheid echter, zoo
als algemeen bekend is, niet onder hart
leiding staat, maar onder die van den heei
Woeste. En deze laatste heeft voor eei
paar dagen in den Patriote weer een anderei
koers ingeslagen. Hij wil geen herziening
daar deze, volgens hem, geen ander doe
heeft dan Kamerontbinding, en zulk een'
ontbinding zou slechts aan de liberalen tel
goede kunnen komen.
De heer Woeste ziet klaarblijkelijk in, da
het algemeen stemrecht, al versterkte het il
den aanvang de regeeringsmeerderheid, ui
den duur liet conservatisme ten val zal bren
gen, en wil dus van de schijnbaar gunstig
gelegenheid geen gebruik maken, bedenkende
dat een half ei beter is dan een leege dor,
Meer dan een half ei hebben de conservatiev
Linksch, beschroomd, trad de mijnwerke
nader en wendde zich tot den kassier:
»Zeg l die boot is weg.... ik kan dus nie
naar Frixco vóór morgen ?"
»Xeen!" antwoordde de schrijver, zonde
op te kijken.
»En ik ga nogal naar huis.... dat tréi
ellendig!" Hij boog zich over de toonbanl
en liet zijn stem dalen, terwijl hij vervolgde
»Ik ga heen. Ik heb er voor tweeduizeru
van bij elkaar. Maar ik ken hier niemand
En ik zou wel een messteek kunnen oploo
pen in een fnndanyo."
«Begrepen! Je wilt het geld deponeeren.'
»JuistP hernam de goudzoeker, »achtei
slot, tot morgenochtend.'"
»Voor den dag er dan mee!" zei de kas
sier, terwijl hij zijn pen weer achter het ooi
vandaan nam.
De klant sloeg een vorschenden blik rond.
De klerk begreep dien en wees hem zwijgend
een afgeschoten hoek in het vertrek, waar
de man koeltjes zijn hemd uittrok en vier
staafjes goud, elk van 50 dollars ongeveer,
die daarin aan de binnenzijde vastgenaaid
zaten, los begon te tornen. Vervolgens goot
hij een belangrijk bedrag aan stofgoud uit
de holte van zijn zacht leeren gordel.
De kassier woog, rekende en schreef op
een stuk papier met het opschrift : Mutual
Confvlencc, California, eene verklaring, dat
de genoemde _Yankee Jack in de bank ge
deponeerd had eene som van tweeduizend
dollars in specie, terugbetaalbaar op zicht....
De mijnwerker bleef er een oogenblik
op turen, alsof hij trachtte te begrijpen hoe
dat langwerpig vierkantje »zwart op wit"
evenveel waard kon zijn als zijn metaa1.