711 DE AMSTEEDAMMER A°. 1891. WEEKBLAD VOOK NEDERLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAURIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag 8 Februari. Abonnement per 3 maanden ?1.50, fr. p. post/1 1.65 Voor Indiëper jaar mail 12. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.12* Advertentiën van l?5 regels ?1.10, elke regel meer Reclames per regel 0.20 0.40 INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUILLE TON: Figaro hier, Figaro daar, naar A. von Moltke. UIT HET HAAGJE, door Z. KUNST EN LETTEREN: Tooneel te Amster dam, door Fr. Muziek in de hoofdstad, door Van Milligen. E. Meissonier. Emile Blauwaert, door v. M. De herstelling van den burcht te Leiden, door Mr. N. d. R. Die Bouc van Seden, door Dr. W. H. D. Suringar, beoordeeld door Dr. G. Kalff. VARIA. SCHAAKSPEL. - Het nieuwste lied. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. RECLAMES PEN-EN-POTLOODKRASSEN. ADVERTENTIËN. Van verre en van naby. Crispi is gevallen. De kleine Bismarck Leeft den grooten, naar wiens beeld hij zich had gevormd, niet lang overleefd. Doch Crispi viel niet door een machtspreuk van zijn souverein, maar door het vernietigend votum der volksvertegenwoordiging. Er is in dit votum schijnbaar iets verrassends. De in November gehouden algemeene verkiezingen hadden Crispi eene ont zaglijke meerderheid bezorgd, en nog slechts twee dagen vóór zijn val, op 29 Januari, had hij de quaestie van vertrouwen gesteld, met het resultaat dat 192 stemmen zich voor en 112 stemmen tegen hem verklaarden. Doch op 31 Januari werd eene nieuwe motie van vertrouwen met eene meerderheid van 63 stemmen verworpen en zag Crispi zich genoodzaakt den koning zijn ontslag te vragen. Het schijnbaar verrassende wordt echter zeer verklaarbaar, als men de geschiedenis der laatste maanden nagaat. Bij de algemeene verkiezingen had Crispi, zijn eigen verleden verloochenend en het trasformismo van Depretis, dat hij vroeger zoo scherp had afgekeurd, voor eigen rekening voortzettend, getracht eene groote regeeringspartij uit de middelpartijen samen te stellen. Zijne pole miek was gericht tegen de irredentisten, die hoofdzakelijk, maar niet uitsluitend, aan den linkervleugel der Kamer te vinden zijn, en tegen de clericalen, die in de Kamer zoo goed als niet vertegenwoordigd zijn. In zijne Feuilleton. 1GARO HIER, FI&ARO DAAR, naar A. VON MOLTKE. »Acb, mama," fluisterde eene slanke jonge blondine in het Palazzo Borghese te Rome eene corpulente kleine vrouw toe, »zie daar eens ! Het is afschuwelijk, zoo iel s in 't openbaar te vertoonen." Mama's goedige blik volgde de dwepende oogen van het dochtertje. Ja, daar lag zij, Venus Aphrodite, als ware zij zooeven aan de zachte liefkoozende omarming der spelende golven ont stegen, in hare zinnelijke schoonheid, het mees terstuk van Canova, wiens genie in de plastische vormen eener vorstelijke vrouw zijn ideaal ge vonden had. »De kunst verbergt zich niet, Helene. Het schoonste, wat zij bezit, luistert zij de natuur af. Maar kom ! Wij zullen die groep naderbij beschouwen," zeide mama vooruitloopend, terwijl Helene nog dikwijls half verschrikte, half nieuws gierige blikken naar achteren wierp. In deDuitsehe provinciestad, waar haar papa streng, maar rechtvaardig den burgemeestersstaf over twintig duizend zielen zwaaide, had zij van werken der beeldhouwkunst slechts den steenen Neptunus op de marktfontein gezien, om wiens krachtige leden zeer verstandig donkergroen klimop om hoog kronkelde, waarin menig mii>schenpaar voor de instandhouding der soort zorgde. »Waar blijft papa toch ?" vroeg plotseling de burgemeestersvrouw, mevrouw Minna Lavendel, ongerust in de zaal rondziend. »Daar staat hij," antwoordde Helene met een allerliefst verschrikt gelaat. Welzeker, daar stond hij, burgemeester Heinrich Lavendel, door den pince-nez het heerlijke godinnenbeeld bekijkend. Zoo verdiept was hij in den aanblik, dat hij daardoor vrouw en kind vergat, ja de gesmoorde waarschuwingen zijner vrouw in 't geheel niet hoorde. Helene kreeg nu be vel, papa te gaan halen. Bevallig zweefde ze door de zaal, en toen papa zich juist over het stand beeld boog, om het beter in oogeuscbouw te nemen, greep zij hem bij den arm." Op 't zelfde verkiezingsreden had de buitenlandsche po litiek eene grootere rol gespeeld dan de binnenlandsche. Het was trouwens niet moeielijk aan te toonen, dat het irredentisme op de internationale betrekkingen van Itali ongunstig moest werken, en dat door het vaticanisme de eenheid van den staat werd bedreigd. Maar niet zoo gemakkelijk was het, de binnenlandsche politiek van het kabinet te rechtvaardigen of te verdedigen, allerminst dit te doen op eene wijze, die de verschillende partijen, op welker steun Crispi hoopte, kon geruststellen. Zoo bleef dan het regeeringsprogramma bijzonder vaag : slechts de irredentisten, de vaticanisten en de ver klaarde tegenstanders der triple alliantie wisten, dat voor hen van het kabinet niets te hopen was. De rechterzijde liet het zich welgevallen, dat hare candidaten bij de verkiezingen door de regeering werden gesteund, en later bij het breed uitmeten der regeeringsmeerderheid tot deze werden gerekend. Dit verbond haar tot niets. Maar zoodra het ernst werd, zoodra de Kamer wederom bijeenkwam, bleek het, dat de rechterzijde zich niet met een kluitje in het riet liet sturen. Zij wilde »waarborgen" hebben, met andere woorden, zij maakte haren steun afhankelijk van het verkrijgen van een zeker aantal ministerieele portefeuilles. Had Crispi zich ooit verbeeld, dat zijne vroegere tegenstanders van de over zijde der Kamer hem zouden volgen pour V amoxT de s f a brnux //nix, of wel omdat zij in hem den onmisbaren man zagen, dan werd hem die illusie spoedig genoeg ontnomeïi. Aan de linkerzijde was het voor don pre mier niet veel beter gesteld, want de radi calen van allerlei schakeering beschouwden hem, en niet ten onrechte, als een afvallige en ontzegden hem hun vertrouwen. Voegt men daarbij, dat Crispi's houding, naar mate het gevaar naderde, voortdurend trotscher en aantnatigender werd, en dat hij in de laatste vier ot' vijf jaren zich tal van per soonlijke vijanden in de Kamer had gemaakt, dan kan men begrijpen, dat hij, het einde voorziende, verkoos te vallen op het tijdstip en op de wijze, die hem zelf het best voor kwam. Dit is inderdaad geschied. Toen aan Crispi oogenblik had hem van den anderen kant een jong man bij de mouw gevat, hem op beleefde wijze op de toenemend angstige gebaren van mevrouw de burgemeestersche opmerkzaam ma kend. Mijnheer Heinrich Lavendel schrikte als uit een droom op, verward nu eens zijne doch ter, dan weer den vreemde aanstarend. «Burgemeester," zoo noemde in critische oogenblikken mevrouw Minna haar man >ben je dan ook een steenen beeld geworden ? Kom dadelijk hierheen !" De toon was boos, hij werkte op de fantasie beelden van den burgemeester, zooals de bazuinen op de muren van Jericho ze vielen in puin. Met een geweldigen ruk scheurde hij zich los van den verleidendeu droom, hij ging haastig verder en liet zijn beide schutsengelen dicht tegenover el kander staande, in pijnlijke verlegenheid achter. Helene werd het eerste kalm ; met een gloeien den blos op de wangen, maakte zij een lichte nijgirg en wilde wegijlen. De vreemde trad haar echter in den weg en sprak haar in het Italiaansch aan, zijnen hoed diep afnemend. Wei had Helene op de reis, die reeds drie weken duurde, in Ftalir eeuige brokken Italiaansch opgevischt, maar het zag er met het verstaan daarvan nog slecht genoeg uit. Van wat de vreemde zeiJe, verstond zij slech's het woord : ,!?iguoriua," maar zijn leven dige gebaren, zijn bewonderende blik. waren linar des te begrijpelijker; zij glimlachte en lispelde : Grazie Signore," toen vloog zij hare ouders na, die intusscheu de volgende zaal waren binnen getreden. De aandacht van Helene was na dit kleine voorval niet meer zoo volkomen aan de bezienswaardigheden gewijd, als tevoren, '/.[j her innerde zich de reisverhalen, die zij in het leesge zelschap in hare vaderstad had gelezen, b.v. : »In den coupétweede klas-e," lu de Abruz.^en," ?Op den Glctscher," »Tusschen hemel on water'' enz., waar steeds twee warm kloppende harten toevallig bijeenkomen. De jonge Italiaan met zijne vurige blikken, zijn zwartkrn'lend ham', zijn glinsterende tanden, zijn levendig wezen, zijne veerkrachtige, sierlijke, doch krachtige gestalte hij speelde reeds een rol ia haar hoofdje, hij zweefde als een plagende hersenschim voor hare ziel, zoodat zij zag, zonder te zien, hoorde zonder te hooren. # ?;' Fel brandde de zon op de oude lavastad neer. Plet was dezelfde zon. wier lachend gelaat eeuwen geleden dcor dichte wolken dwarrelende asch op 30 Januari duidelijk was gebleken, dat hij op geen meerderheid meer kon rekenen, veroorloofde hij zich den volgenden dag een allerhatelijksten uitval tegen de mannen der rechterzijde, die vóór 1876 aan het roer wa ren geweest, en beschreef de politiek van een man als Mmghetti, dien de geschiedenis zeker verre boven hem zal stellen, als slaafsch en onberaden. De breuk met de rechterzijde werd door deze schijnbaar driftige,, maar inderdaad met voorbedachten rade uitge sproken woorden onherstelbaar, en Crispi had tenminste de voldoening dat hij viel naar de linkerzijde. Hier haast men zich echter niet, hem overeind te helpen. Koning Umberto verkeert in geen geringe moeielijkheid. Crispi heeft zich met de triple alliantie als het ware vereenzelvigd; zal zijn val niet eene verandering in Italië's buiten landsche politiek beduiden en zal het bond genootschap kunnen worden gehandhaafd, wanneer een ministerie optreedt, dat een einde maakt aan de onzinnige uitgaven ten behoeve van leger en vloot en aan de vij andige houding tegenover Frankrijk ? De zaak werd er niet beter op, toen de Fransche pers van hare vreugde over den val van Crispi in het minst geen geheim maakte en enkele bladen zelfs begonnen te phantaseeren over de vervanging van het kunstmatige bondgenootschap door een natuurlijk: dat tusschen Frankrijk, Italiëen Rusland. Ge lukkig hebben de Duitsche en Oostenrijksche bladen zich beijverd om aan te toonen, dat de triple alliantie niet met n man staat of valt ; dat zij heeft stand gehouden, toen liismarck en Koloman Tisza van het tooneel werden verwijderd; dat zij een blijvend karakter heeft, omdat zij berust op ge meenschap van belangen. Doch zulk eene gemeenschap bestaat klaarblijkelijk niet, wanneer een der betrokken partijen door de alliantie financieel en economisch wordt te gronde gericht. De overtuiging, dat dit laatste inderdaad het geval is, wint ook in Itali en onder alle partijen meer en meer veld, nu de eerste roes der »megalomania" is ver dwenen. Men wil er de alliantie ongetwijfeld handhaven, maar niet op eene wijze, die Italiëtot »het kind van de rekening" maakt. Een ministerie, van welke zijde ook, dat niet begint met eene vermindering van minstens verborgen werd, dezelfde zon, die eenmaal ge tuige was van den ondergang eener rijke, bloeiende stad. Druipend van zweet strompelde de bu'gemeester, Heinrich Lavendel, met de vecljarige draag ster van zijn naam aan den arm, in het ruime amphitheater rond, aan de vroegere verzamel plaats van de intelligentie, den rijkdom en de schoonheden van Pompeji slechts weinig opmerk. zaamheid schenkend. Daarentegen was mevrouw Minna vol van woordenrijke bewondering, waarin Helene, die met eene uitdrukking van verveling achter de ouders voortdrentelde, deelen moest. De zakken van beide vrouwen en tot zijn niet geringe ergernis zelfs die van den burgemeester liepen over van steenen van allerlei soort, souve nirs, die thuis op de tagüre, den schoorsteen mantel of de schrijftafel zouden prijken. Ach, Virgilio," riep de vrouw van den bur gemeester, nadat men de »doodenstad" in alle lichtingen doorgetrokken had, dicht bij den uitgantr, »wat is, dat daar V" ; Zij noemde den gids, die er vrij haveloos en vuil uitzag, ter herinnering aan Dante's onster felijk werk voortdurend Virgilio. -De Venustempel," antwoordde deze. -O, burgemeester, daar hebt ge den tempel van dat beeld, dat je te Rome zoo in gedachten verloren aangestaard hebt. Ue Venustempel !" i Mevrouw Minna zag bij die woorden smachtend i naar huur man, die grootsch l grootsch !" voor j zich heen bromde en met verdubbelde schreden j naar den uitgang heen toog, daar de toenemende hitte zijn dorst gevoelig prikkelde. Zoo gauw was eciiter het incident voor mevrouw Minna niet in orde. »Helene, ga me eens gauw tot souvenir een mooien stom uit don Veuustempel halen:'' riep zij bare dochter toe. Helene gehoorzaamde, hoewel ook met zicht baren tegenzin. Drie, vijf, zeven minuten verliepen, Helene keerde niet terug. j -Ik zal haar opzoeken,'' z( ide mevrouw Minca en verdween eveneens achter de muren. Weder rolden vijf' minuten in de eeuwigheid ; noch vrouw noch dochter kwamen teruir. Ge wilt zeker Baas Jochem stuurde Joosje in 't veld" gaan spelen." riep de burgemeester j kwaad, en maakte zich gereed om zelf te gaan j zien waar vrouw en dochter bleven. Daar kwamen ze eindelijk te voorschijn, ge- j vijftig millioen lire op de jaarlijksche uitga ven voor te stellen, zal zich in Italiëniet lang meer kunnen handhaven, al paste het de brutale politiek van Crispi toe. Niet gemakkelijk zal aan deze crisis een einde worden gemaakt. De eigenaardige samenstelling der Kamer, verkozen onder leuzen, die met de binnenlandsche politiek weinig of niets te maken hadden, maakt de vorming van een zuiver partij-ministerie zoo goed als onmogelijk. Doch het is minstens genomen voorbarig nu te beweren, gelijk de organen van Crispi en van enkele meridionali doen dat ook een coalitie-minis terie, als cabinet <Taffaires optredende, niet te vinden is, en dat de koning genoodzaakt zal zijn Crispi te behouden en de Kamer opnieuw te ontbinden. Waar Bismarck ge bleken is niet onmisbaar te zijn, zal ook Crispi nog wel kunnen worden gemist. Onwillekeurig hebben wij bij de hoofdge beurtenis der laatste week wat langer stil gestaan en moeten dus bij de vermelding van andere voorvallen zoo beknopt mogelijk zijn. Te Oporto is een opstand uitgebroken, die een duidelijk republikeinsch karakter droeg, en die wel spoedig, maar niet zonder bloed vergieten door de regeeringstroepen werd onderdrukt. Het is later gebleken, dat het plan was geweest, op vijf of zes verschillende punten van het koninkrijk tegelijk republikeinsche pronuuctainicnto's te beproeven ; was dientengevolge de hoofdstad van troepen ontbloot, dan zou men daar den beslissenden slag wagen. De revolutionairen te Oporto begonnen echter te vroeg,omdat zij meenden, dat hun toeleg was ontdekt, en daardoor mislukte het geheele plan. Voorloopig is de orde hersteld, maar het is opnieuw bewezen, dat de soliditeit van Dom Carlos' troon veel te wcnschcn overlaat. In Spanje hebben de algemeene verkiezin gen, zooals te verwachten was, eene groote con servatieve meerderheid voor het kabinet (,'anovas del Castillo opgeleverd. De op positie beklaagt zich over de «ongehoorde'1 pressie, voor de rcgeeringscandidaten uitge oefend , over de vervalsching van cijfers, enz. Juist dezelfde klachten kwamen van den kant der conservatieven, toen de libe volgd door een hem geheel onbekenden heer, naar het uiterlijk een Italiaan, in lichtgeruite kleeding, vuurroode das en twee uitgebloeide rozen in het knoopsgat. Signor Parmisano, ' stelde mevrouw Minna voor. De Italiaan boog diep, sprak twee minuten lang, zotider ver.-t»an te worden, en reikte ten slotte zijn kaartje over. Cesare Parmisauo dei Fromaggi, zoo luidde de met fantastische kiulkn omgeven naam voluit. i-Zeker een voornaam jongman. Dat >dei" wijst op hoogadellijke afkomst," fluisterde de geleerde vrouw van den burgemeester haren man toe, terwijl Helene met hoogroode wangen en neer geslagen oogen naar den woordenvloed van den Italiaan luisterde, waaruit ze zoowat begreep dat hij het toeval zegende, dat hem nog eens op den weg der familie Lavendel gebracht had. 7/ij was namelijk niet weinig verschrikt toen zij ach ter de muren van den Venustempel h«ar nog niet vergeten kennis uit het Palazzo Borghese aantrof; bijna had zij luid een gil gegeven, maar de stralende uitdrukking op het gezicht van den Italiaan, zijne vurige oogen, zijre vriendelijke begroeting lieteu haar daar niet toe komen. Toen verscheen gelukkig de moeder, die eerst boos keek, doch door de vleiende maniereu en den diepen eerbied, dien de onbekende in zijn groet legde, spoedig gewonnen was. Knorrig keek de burgemeester naar den vreemde, die met naïeve onbeschroomdhedd een stoel naasi Helene zette en luid en levendig zijn gesprek met haar voortzette. Eerst een zachte ribbenstoot van mevrouw Minna en de woorden : »burgemeester, bestel toch de champagne!" herinnerde hem aan zijn dorst en zijn in de ruïnen gegeven belofte. Hij bestelde eene lle^ch en drie glazen, niet geneigd, den als uit de lucht gevallen nieu wen vriend der familie als gast op te nemen. Midden in het gesprek keerde echter Signor Parmi>aro dei Fromaggi zich orn en stak vier vingers in de hoogte, waarop de kellner met vier glazen verscheen. De burgemeester was dus over troefd. Helene oog in o<-g ziende, ledigde de Italiaan zijn glas, vulde het terstond weder en dronk op beide ouders. Onbeschaamde kerel!" bromde de burge meester. Voornaam nonchalant," zeide mevrouw Mirma in zich zelf. terwijl Helene zalig aan haar glas nipte, den blik nu eens op haar buurman, dan weder op den Vesuvïus daarginds gericht, boven