De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 15 februari pagina 2

15 februari 1891 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 712 talingen zijn verschenen. Graaf Luigi Ferraris is met de portefeuille van justitie belast. en generaal-majoor Luigi Pelloux met die van, oorlog. Voor marine is nog geen dignitaris gevonden; de premier heeft voorloopig Bet bestuur van dat departement op zich genomen. De benoeming van een definitieven minister zal geschieden,, als het bedrag der bezuinigingen op de begrooting van marine zal zijn vastgesteld. Waarschijnlijk zal dan de vice-admiraal Morin met de portefeuille van marine worden belast. Ten einde aan het nieuwe kabinet tijd te gunnen tot het regelen der noodige zaken, heeft de oppositie besloten zich vooreerst kalm te houden; naar de ItaUa mededeelt, zullen Crispi en Zanardelli voor eenigen tijd Rome verlaten. In een der Fransche bladen komt het vol gende verhaal voor over de wijze waarop Crispi zijn nederlaag in de Kamer heeft gedragen. Toen hij na de stemming thuis kwam, was hij vreeselijk opgewonden; hij joeg alle per sonen weg, die in zijn anti-charabre zaten te wachten, zeide alle bedienden met 15 Februari de huur op en begon alles wat hem onder de handen kwam stuk te smijten, onder andere kostbaarheden ook een Japansche vaas, een geschenk des konings. Was het niet jonk vrouwe de Lannoy, die gezegd heeft: »Maar wie nog bovendien zichzelf beheerschen kan, »Geeft dien de hoogste kroon ; dat is de sterkste man." Of Crispi aan iets dergelijks dacht toen hij den adellijken titel weigerde, dien koning Umberto hem wilde schenken, als belooning voor de uitstekende diensten gedurende tal van jaren aan Italiëbewezen ? De koning van Belgiëheeft deze weck audiëntie verleend aan de afgevaardigden der Raden van Arbeid en Nijverheid, die hem kwamen verzoeken zijn invloed aan te j ?wenden, opdat eindelijk ook in Belgiëhet ! algemeen stemrecht zal worden ingevoerd. j Feitelijke resultaten heeft dat bezoek niet opgeleverd. j De koning verklaarde door de plichten ; die de constitutie hem oplegt gebonden te zjn en het aan de natie te moeten overlaten, zich over het vraagstuk uit Ie spreken. ' »Wij willen niets anders, sire,'' antwoordde de spreker der afgevaardigden, »maar ook de werklieden behooren tot de natie.1' De koning meende, dat bet niet aanging voor de werklieden om zich voor een afzon derlijke kaste te houden ; >wij allen zijn Bul gen," zeide hij, »en binnen zekere grenzen ook werklieden." Daartegen meende de com missie te moeten protesteeren. »De werklieden willen geen afzonderlijke kaste vormen, maar de regeering sluit hen buiten. Alleen door het algemeen stemrecht toe te staan, erkent de regeering ons ook als burgers van den staat. Wij worden voldoende ontwikkeld geacht om der regeering van raad te dienen bij het samenstellen van wetten op den ar beid maar men acht ons onmondig om onze vertegenwoordigers te kiezen. Dat al leen is voldoende om het census-kiesrecht te veroordeelen." vallen!" »Och wat! Je komt niet in een adellijk salon, maar in een eenvoudige burgerwoning. Ga maar gerust mee; ik woon hier vlak bij. Het is misschien wel eens aardig voor je te zien, hoe zoo'n zeerob het Iteeft, wan neer hij in de haven ligt.1' Ze verlieten het lokaal en wandelden samen voort tot ze aan een poort kwamen, die toegang gaf tot een binnenplaats, en deze overstekende, bereikten ze na een on verlichte, steile trap te zijn opgeklommen de woning van den kapitein. Deze belde zoo h-ard, dat het huis er van daverde ; een niet te oogelijk dienstmeisje opende de deur, en Bïlskov werd bij zijn schouder gepakt en de geheele gang door voortgeduwd, tot hij in een verlicht vertrek kwam. Het was een kleine kamer mot eenvou digs, maar zorgvuldig onderhouden meubelen. Aan den; wand zag man in plaats van allerlei afbeeldingen van schepen, zooals meestal bij zeelieden het geval is, een aantal por tretten van beroemde tooneelspelers, waar schijnlijk nog afkomstig van Freybert's ouders. In een hoek stond een soort poppen kast en daarnaast hing aan den wand een gitaar. D'd gedekte tafel was voorzien van een echt, degelijk. Deenseh avondmaal, met rolpens, pekelvlessch en andere soliede gerechten, en a*n die tafel zag men een knap, nog jong rrouwtje, met een zwartoogigen deugniet van een jaar of vier aan hare zijde. Zij was bezig boterhammen te smeren, en de knaap volgde met ingespannen oplettend heid deze voor hem belangrijke operatie. Op de canapéwas een der kleinen te slapen gelegd, en in een kinderwagentje sluimerde de jongste. Bij het binnentreden der beide heeren stond de jonge vrouw op om hen vriendelijk te begroeten. Op deze redeneering kou de koning geen ander antwoord vinden, dan een nieuw be roep op de grondwet, die hem verbood over zulke zaken te spreken. En daarmede kon den de werklieden heengaan. Doch voor zij gingen herinnerden zij den koning nog eens er aan, dat hij de macht heeft de Kamer te ontbinden, indien de uitslag der stemming niet beantwoordt aan den uitgedrukten wensch der natie. Als de Belgen geen beter gebruik weten te maken van het algemeen stemrecht, wan neer het hun geschonken wordt, dan de Span jaarden het bij de jongste verkiezingen voor de Cortes deden, dan zou zelfs dat bezoek aan den koning onnutte moeite zijn ge weest. Bij de eerste verkiezing toch, die sedert de invoering van het algemeen stemrecht in Spanje werd gehouden, bleven meer dan de helft der kiezers thuis. Voor een groot deel moet deze onverschilligheid worden toege schreven aan liet stelsel van ofticieele candidateu, dat nergens zulk oen omvang heeft aange nomen als in Spanje. Er is toch geen aar digheid aan, om moeite te doen voor een tegencandidaat; en voor de ofiicieele eandidaten is werken geheel overbodig, die komen er toch. Al heeft de minister S il vela zich bij de verkiezingen ook vrij we, binnen de grenzen van het betamelijke gehouden, toch heeft de uitslag bewezen, dat de onverschilligen, zoo al geen gelijk hadden, dan toch niet geheel en al miszagen. Toch hadden de oppositie-partijen een flinke meerderheid kunnen hebben in de nieuwe Cortes, wanneer er wat meer eenheid had geheerseht. Thans, nu elk clubje eigen cantlidaten stelde, hebben in de meeste districten de regeeringscandidaten de over winning behaald, al is het ook niet schit terend. De uitslag van den strijd is; dat _M8 ministerieelen in de Cortes zitting zullen nemen, naast 15(j leden der oppositie. Die regeering.-partij zou aan het kabinetCanovas een grooteu steun kunnen geven, als zij slechts wat meer homogeen was; doch ook bij haar vindt men het/elfde gebrek als bij de oppositie. De eenige punten van staatsbeleid waarover de geheele rechterzijde het eens is, zijn : onderwerping aan de kerk en bescherming van den handel. Hoever Canovas het m 't een meerderheid brengen zal, die op elk ander terrein uit dj m>ji.'st, heterogene bostanddeeien is samengesteld, zul de toekomst loeren. Maar dat is zeker: do vast aaneengesloten libjrale Kamorclub, die onder Sagasta's leiding staat en i1. l o-ion telt,- zal het tier regooring bij do ui; voering van haar zaak lastig genoeg maken. Cauovas zal al zijn bekwaamheid en handigheid 1100di«r hebban om het dreigende govaar te bjO O O zweren. Kuasi en L-3 L te re n. HEÏTO JXKKL TE AAls rriftu V.AI. (l i'aud Tnéa'.re; Airie/tfic L"rottn'ett /'. Salon des Varii'-.és: Stut Ja, Tivoli: Dokter Kimeaa. Met hH Daitsche gezelschap treelt in het Grand Tuéa'jre een nieu ve gast, .Mtrie Bark my, ;>Hier zie-je nu nijn vrouw," aldus stelde de kapitein do/e aan zijn vriend voor. »Ze is wol niet gro >t, rn iar ze is good ; en dit is een oud schoolkameraad van mij, oen Noorman, die hier in dj stad is om zich ! e amuseeren mat zich te vervelen, of zich te vervelen met zich te atimsearen, z-uals jo het nemen wilt." De fijne, blanke hand mot den foakelenden ring werd uitgestoken en drukte die der jonge vrouw. Zij grootte mot een vriendelijk lachje, en scheen evenmin verwonderd als verlegen bij dit onverwacht, laat bezoek. >,Ik mag wel beginnen met u mijne ver ontschuldigingen aan te bieden, om lat ik u op zulk een ongelegen tijd nog kom over vallen," zeide Belskov. O, dat is niets; ik ben er al aangewend dat mijn man af en toe een kennis mee brengt, en wanneer ge het eenvoudige voor lief wilt nemen, zijt ge van harte welkom," was het antwoord. Op dit oogenblik trad een jong meisje uit een aangrenzend vertrek binnen. Zij was mooier dan do vrouw des huizes, maar ge leek toch veel op haar, en had dezelfde levendige, donkere oogen als de kinderen en hun moeder. Zij was eenvoudig, maar smaak vol en naar do laatste mode gekleed in een donker, wollen kleedje, ter beveiliging waar van zij zich een coquet geschulpt voorschootje had voorgespeld. Zij stond oen oogenblik verrast bij het zien van den onverwachten gast, maar trad toch dadelijk met een lichten blos nader om hem te begroeten. Mijn schoonzuster, julFrcuw Brauner, de heer Belskov.'' De blanke hand werd op nieuw uitgesto ken om een zacht, warm vrouwenhandje te drukken. »Toe, doe je overjas nu uit!" (Slot volgt). op. Deze actrice heeft, een interessant uiterlijk en eeiie slanke gestalte, waardoor zij een aaugename verschijning op het tooneel is. Zij kleedt zich goed, beweegt zich gemakkelijk ea heeft aldus veel in haar voordeel, maar haar stem niet, deze miste, althans toen ik de voorstelling van Adrienne Leeoucreur bijwoonde, die buigzaam heid, die ten der grootste hulpmiddelen vaj de artiste moet zijn, om de toehoorders te boeien. Dit daargelaten, maakte Friiulein Barkany wel den indruk een zeer beschaafde kunstenares te zija, vooral in aanmerking genomeu, dat ik haar ia een stuk zag optreden dat geheel buiten de krachten ligt van het Duitscae gezelschap in het Grand Théatre. Ik heb reeds na deu Aloli reavond er op gevvezeu, dat deze ardsteri niet ge schikt zijn om een Fransen stuk, teuzij misschien een zeer modern, te veriooüeu en dit is bij de voorstelling van Atrienne Leyottt'rctir weder j gebleken. Noch Frauleiu W alter, noch de h.h. Dmvmn, Meery of Koen wisten eenig cache: aau un spel te geven. Was Ffl. Walter een prinses BjiiUlon of had ! Hans Meery iets van een beroem i en berucht krjgso verste, die oader de vrouwen vaa hoogen i stand rn*i>r te kiezen hal, en zijn hart schonk aau de schoone actrice Adrienne Ltcoucreur'? Deze Alaurits ran Saksen scheen een Duitsche gardeluiuünunt, die een balletdauseresje het hof maakt, maar liet lieve kiud geheel vergeet, zoo dra hij de deur vau den foyer achter zich dioliti getrokken heeft. j E-i de abbé, die fijne figuur, in het stuk zoo [ j'list aangegeven, neen! voor nem was de lieer Koch niet de juiste vertolker. Aldus ter zijde gestaan moest Frl. Barkany i veel verliezen. In ae reciteer-scè.ie, ocu bij de i vergiftiging vond zij voldoend tegenspel en voor een groot deel is hut waarschijnlijk dan ook daa'aau te vvijteu, dat zij niet ui6-'r uitkwam. tl at stuk werd zoo verduascut dat men zelfs hoorde spreken van Adr.i'-n />ee mvreur', met deu iiulruk op L-3 en van die /V/<clos ', met dezelfde uitspraak. Het is te lopen, dat Frl. l! irkany een andere keuze van stukken zal doen. Die \Va>se con Lowaud is vr.j ou l, en overigens schijnt zij, evenals de meeste Duiiscue acteurs, die wij hier ter stede zagen optioJeu, bij voor. keur in klassieke of venaalde stukken op te \ treden. Dut is toch vreemd, ter,v ij l de eigen literatuur ; zoo rijk is, en liet gezelschap, nu in liet Gra-id T.iéiitre verzamel l, zulke g >ede krachten telt voor mo lerne tooneelspelen. Zoowel Domann als .VLie:y ei Ivoc.i w.irdii in Die Eire, ia Onl;el \ IJfÏKty e;i in LliniiK \tttti' onberispelijk. Mtvry : als de re.serve-ofneier en ah r. U-nnhmi; muntte uit; ik h top. dat nij o;n op Mirit» tuit aaksait reva ,<? H- z.ügeven. ) Dit men in den ,S ilon steeds bij onze buren gaat le-'iJt-u, is onvcraiijdeiijk, \\'ij zijn arm aau soUrij.'ers van vertoonbare tooiieelslukköu, gelu'ikig daarom dal d^ direorie van da.-i CvUou ! ire.voonlijk ren got-de keiüe doet uit. dea vreeiu Ie. Of dn met ,s' in l«. eciiter liet geval is, durf ik i.iet to b '\veren. \V'et komen in dio looneelsjiel van Liilwig (ï.iugaofer zeer pikkende tafereeien voor, iiii-ir gaat uien later Kalm het vertoonde na, dan blijkt het dat er vrijwal in voorkomt, liai aan de eenh-id ea handeling schaalt. Ki^t-nlijt heet liet Ua lirii'lojt tz i'u'cni en onder iLen naam H het te U itterdain vertoond, maar had niet, vejUujces. U'el daareuU'geu W;r.d hei /.eer geroeai l toen het in liet Uuit-c 10 Volkitlieaier te \Veenen werd vorto »n.1, maar dair had het xijn opgang te diiikea aaa eenj inge actric.', die vermaard begon te worden, en zal het in de Amsielsuaat eeingeu tijd op het, afliche olijven, duu zil dit m. i. te danken iiju a-iu uiej. Beukers en den heer i'oolma i, die de voornaamste too neel en in handen hebben. unda, is ee.i Zigeunerineisje, moe van de ellende in luar kijderjaren geleden, die zich heeft late.i op moeden op kosteu van oen rijkeu ouden [ b>J!iar en nu, o:n voor al.ijd voor de armoede ' bewaard te blijven, met hem trouvvea zal. Liei'ie iioch achting gevoelt zij voor hem, en als zij een jongen bojaar terugziet, dien zij als kind geleend l eu toen gewond tieefo met een steenwoip, be grijpt zij dat de gouien band haar sterker druk ken zaïdan het kleed der armoede. Op haar bruiloft, terwijl daar man aan de speeitafel zit, bekent zij de j j mgeu bojaar haar liefde, maar i dezo is intusscheu bekoord door een onschuldig meisje uu ziju eigen stand en wijst hnar af. Ter wijl Xiiiida nog alleen is, ko/nen acatereenwlgeus ' haar vader en een oude aanbidder bij haar. diaar vader, dien zij in geen jaren sprak, daar hij niet toegelaten werd bij haar bescüermer, en meeital met zijn vi >ol roaddoolde, komt haar uu vertellen hoe de in 111, dieüzij tot echtgenoot iiaui, vroeger haar moeder met zijn liefde achter volgde eu deze, toen zij haar m.ui niet ontrouw wilde worden, dood liet ranselen met zweepsla gen. Zoo heeft de rijke bojaar met de arme ! Zigeunervfouw gedaan, thans is haar dochter in zijn macht. { J Iet leei stijgt bjven Sïnla's hoofd en dreigt ; haar te verstikken. D m komt de oud-aanbi Ider, esn mismaakt en cynisch man. Jij raadt haar te berusten, zooals hij heeft berust. Zijn kracht vindt hij in het bewustzijn meester to zijn van zijn lot en zoo sprekeade toont hij Saii'la een flescjje laudanum. Als hij half' bssclionken vertrekt, ontrukt Saitfl^i hem dit. Z j wil ook de macht hebbej een einde aan alles te maken, en dat wel dadelijk. Zij . pcheukt zich water in, ledigt het fhschje in het glas en zal het opdrinken, als eensklaps haar man verschijnt. Hij wil haar naast zich doen uederzitteu eu vraagt om wijn. | Hij ziet het glas, grijpt het, en voor Sanda \ het kau verhinderen, drinkt hij het ledig en is hij een lijk. A'ausveiijks is hij begraven of er loopen praat jes dat hij niet zijn natuurlijken dood stierf. Ue man, dien Sand i het lleschje ontnam, is ambtenaar van het Openbaar Ministerie. Hij komt haar bezoeken en weet haar het verhaal van het gebeurde te ontlokken. Dan biedt hij haar zijn stilzwijgen in ruil voor haar liefde. Sanda weigert en hij klaagt haar aaa, De jonge bojaar zal haar verdediging op zich nemen eu in net laatste bedrijf wordt de te rechtzitting op het tooneel gebracht. Het O. M. eischt een veroordeelend vonnis, de verdediger wijst er op dat die ambtenaar niat onpartijdig is daar wordt de terechtzitting gestoord door een bende boeren, die reeds ver toornd over de bojaarsche rechtspraak, welke hua een proces over landerijen deed verliezen, nu den verdediger verwijten dat hij met den recbter samenspant De boeren dreigen met de soldaten handgemeen te zullen worden. De jonge bijaar eischt stilte, maar het bloed is te warm geworden. Er valt een schot. Het was voor den verdediger bestemd, maar Sanda heeft zich voor hem geivorpen en wordt in zijn plaats gedood. De schrijver het ft klaarblijkelijk bedoeld een schets te leveren van den strij'l die er woedt tusschen de b ijaren eo Zigeuners, tu^scheii het arme volk en e hoogere «tanden ia Hongarije ; sreeds s-aau in het stuk de bei ie partijen tegen orer elkair, maar dit wordt den toeschouwer niet, duidelijk genoeg, omdat de eenheid van het vertoonde met bewaard is gebleven. Ue band is te los : men deukt den jongen bjjaar, wiens terugkomst zoo hoopvol te gemoet wordt gezien, een belangrijker rol toe, en be schouwt de boeren, die hem om zijn hulp komen vragen, nieer als illustratie. Dan wekt liet bevreemding dat een jong ge trouwde vrouw op haar bruiloft, 's avouds als zij alleen is, achtereenvolgens met een man, dien /.j liefheeft, met een man, die h;i:ir liefueeft, eu met haar vader lauge gesprekken houdt. Ook de sam-ukomst vau Sanda, met den ambtenaar vau het Openbaar JUiuioterie in het huis van ecu ander uoet ons het hoofd schudden. Het is een mooie scène, maar zoo even was het huis nog vol menschen, eu uu schijnt het uitge storven. Het wonderbaarlijkste zijn de terechtzitting, het reijuisitoir en het pleidooi. Uat men ia Hongarije een vreemd soort recht spraak heeft, htiü'jaa de boereu reeds gezegd, maar dit g uit alle venvachüug nog te boven: De beschuldigde praat iu het debat vau O. M. en verdediger maar mede, eu de rechters schij nen vau de geheele zaak ijiet het minste begrip te hebbsu. Dit is dan ook het zwakste tafreel van hot stuk. De glanspunten zijn de bruiloft en het verhoor, eu daar zijn het, zooals ik reeds vermeldde, mej. liuikers eu de heer d'oolmau, die uitmunten. Korsigeuoeinde heeft steiiibuigingen eu uitroepen gevoudeu, die ik nog uooit van haar hoorde. iiij moet eciter opletten dat zij zich oui het hoofd met door sluiers te breed maakt. Den heer v. Kuyk komt v njr de regie alle lof toe. JJe heer liiaaser moet in langzaamheid van spreken niet overdrijven. Over het geüeel is aan de vertoouing vau einnddi veel zorg besteed. l u het tluVr.re Tivoli heb ik de voorstelling bijgL'.vooirl gegeven ter gelegenheid van het 20jarig kuusteuaarsjdbheuiii vau den heer (JU. de la -U ir. Ongetwijfeld zal die avond een aaugeaiiici herinnering bj dej ijverigeu directeur vau diea suüouwlmrg aciiterlaieü, w^nt talrijk, sier lijk im luidrucatig wareüde blijken vau belang stelling, die hij uiitviug. dieeüs bij zijn optreden werd hem een krans aangeboden, u ie lit r uog door twee ui drie ge volgd werd. De arüsteu aau wiêrszijiieu van het voetlicht deden hem door deu heer Vos iu de pauze een fraaieu b-iromder aanbieden ; de suppoosten kwamen met een borstbeeld aan, kuüstvrienden nadden eeu kristallen suikerschnal op zilveren voet gezonden. Audereu et-n buste op een staudaard, weer anderen een wand versie ring. Kortom, de jubilaris had geeu handen ge noeg om alles aan te kuuneu nemen, uu uioesC hij zicli links en dau rechts weudeu om zijn dank uit te spreken voor de hartelijkheid, die hem vau alle zijden beloond werd. i/u het pubiietf, op alle raugen vau deu scüouivburg dicht opeen gepropt, juicnti elke geschenk J uidiuchtig toe eu deea de faufares heraalen, die uit het orkest weerklonken. du dej volleu zin des woords was het Maan dag eeu feestavoud ia Tivoli. vVat de voorstelling aangaat, er werd voor de eerste maal vertooua dr. H'imcau, bewerkt uaar deu roman vari GtSorge Oauet. /^ooals het altijd gaat met de vertooniiig vau bewerkingen vau romaus tot tooneelspeleu, het aauscQouweu brengt bij den bezoeker, die ook aandachtig lezer was, eeu gevoel van teleurstel ling teweeg. De stof, iu oen roman over een groot tijdsverloop verdeeld, moet op het tooneel lueengeurougeu worden, eu elke portie, dw er vau toegediend wordt, is dus iu omgekeerde evenredigheid zwaarjer te verteren. Keu gevoelsmeusch, die door den roman kleine zeuuwscuokkeu ondervindt, krijgt vau de vertoouiug slooteu als met een heiblok. Boveudieu doet ue suelle opeenvolging van e gebeurte nissen de macht verliezcu om deu. indruk te geven dat een menscherileven voor onze oogeu afgespeeld wordt. iu den roman wordt ons de strijd geschil derd van de geloovige jouge vrouw, die uit liefde, achting eu dankbaarheid haar leven verboud aau dat vau deu geleerde, den atheïst eu langzamerhand vau hem verwijderd werd, als zij de oumogelijkheid inziet heru te bekeereu, tot zij zelfs m de armen vaa eeu ander haar plicht vergeet. De schrijver doet ons e wroeging ken nen vau <ie scuuldige vrouw, die later haar medeplichtige gestorveu weet, zouder dat hij door de tusscUeukomst, van een priester zij u schuld vergeveu zag ; hij beschrijft dau de smart, die de echtgenoot ua den dood zijner vrouw ondervindt, als hij tot de ontdekking komt van haar zonde, en eindelijk hoe ar. Hameau uit dankbaarheid ua de zieüte der dochter, die tocu waarschijnlijk niet zijn iiud is, er toe komt het hoofd te buigen en te bidden. Zoo is iu den roman onckita eea geloovige, hoewei dwalende vrouw, dn het tooneelstuk is. zij eeu bijgeloovige. Telkenmale voorspelt zij uit de samenleriDg met den ataeïst ongeluk. Haar misstap wijt zij geheel daaraan, den dood van haar minnaar, die

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl