De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 1 maart pagina 5

1 maart 1891 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

1 .j rvr No. 714 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Misschien speelde uw makelaar voor verrader." Volstrekt niet, ik gebruik altijd een half ?dozijn makelaars, maar ik geef hun altijd direct en eerst kort voor den aanvang van de beurs mijne bevelen. Eens op een dag wou de zaak me maar niet uit het hoofd; ik bleef voor het raam in mjjne woonkamer staan en drukte het voor.hoofd tegen de ruiten, terwijl ik in den beginne .half onbewust in de lucht tuurde. Daar zag ik op eens eene elegante equipage komen voorbijrollen, «n aan den hoek der straat vlakbij stilhouden; -eene dame in een allersierlijkst toilet en een zeer armoedig gekleed meisje zaten erin. Het meisje stapte uit, schelde aan de deur van mijn huis en trad binnen. Ik schelde mijn bediende en vroeg, wie zooeven binnengekomen was?" De dochter van de waschvrouw, om de wasch te halen." Zoo? Komt zij altijd met rijtuig?'' Neen," antwoordde de bediende, mij verbaasd aanstarend; hare moeder is eene zeer arme vrouw." Op hetzelfde oogenblik kwam mijn eigen rijtuig voor, en toen ik voorbij de equipage reed, die nog altijd op dezelfde plaats stond, zag ik tot mijne groote verwondering, hoe de rijkgekleede dame in de mand met vuil linnen woelde en die ijverig doorzocht-, terwijl het meisje bedaard tegenover haar zat en het rijtuig wegreed. Mijne nieuws gierigheid was opgewekt; ik beval mijn koetsier, die equipage op een bepaalden afstand te volgen. -Kort daarop hield deze voor een prachtig huis stil, in de 21ste straat; het meisje stapte uit en droeg de waschmand naar binnen; toen reed het rytuig verder en hield eindelijk in Wall street voor het kantoor van een makelaar stil, en de dame ver liet het, om met een klein wit pakje, waarin ik al mijn vuilgemaakte manchetten herkende, binnen te treden." Hoe, uwe manchetten?" klonk het uit den iring der verbaasde toehoorders. Jawel, mijne manchetten; en nu was me de gansche zaak ook geheel duidelijk. Gij weet wel, w\j handelslieden kunnen het niet laten, altijd en overal aan onze zaken te denken, te rekenen, te -speculeeren. Zat ik nu 's avonds aan tafel of ook wel in den schouwburg, dan nam ik gewoonlijk het potlood ter hand en krabbelde (opdat nie mand mijne bezigheid zou opmerken) mijne op?teekeningen en berekeningen voor den volgenden dag op mijnemanchettea, die ik dan 's morgens raad pleegde, voor dat ik naar de beurs ging. Mijne waschvrouw, die een slim wijf moet zijn, had dit opgemerkt; zij bracht de manchetten naar een makelaar, die mijne Meroglyphen ontraadselde; en zoo hadden de beide compagnons mij eenjaar lang mijn spel doorkruist, ja dikwijls geheel be dorven, zonder dat ik het bemerkte. In nauwelijks acht maanden had de sluwe waschvrouw hare '600.000 dollars verdiend en waschte mijne wasch in een huis, dat haar eveneens toebehoorde en een waar paleis was. Buitendien hield zij equipage en droeg toiletten en diamanten als eene voorname dame. Slechts tegenover mijne lieden speelde zij nog steeds de arme waschvrouw." Nu, sedert dien tijd schreeft ge zeker geene ?aanteekeningen meer op uw manchetten ?" vroe gen lachend de overige heeren. O jawel, maar slechts nog een korten tijd," antwoordde met een eigenaardig lachje de finan-cier, terwijl hij in zijn wijnglas keek en den geur van den drank opsnoof. Ik behield mijne gewoonte; maar ik weet niet hoe het kwam, mijne wasch vrouw had geen geluk meer met hare beursspe?culaties, haar crediet bij de Bank was spoedig daarop uitgeput, en ik had eene hypotheek op haar huis. Zonderling, niet waar?'' Misschien waren de aanteekeningen op de manchetten nu niet meer zoo te vertrouwen als vroeger ?" Begrepen! De getallen stonden er op, gelijk Schaakspel. 3de Jaargang. l Maart 1891. Eedacteur: RUD. LOMAN, te Londen. Adres: Mira Lodge, 49 Deronda Road, Herne Hill, Londen (S. E.) .Probleem no. 6 van G. Chocholous te Bodenbach (Bohemen). ZWART 8 stukken. c d e f g K WIT 5 stukken. Wit geeft in 3 zetten mat. "Wit: K.fö, D.h3, T.g3, L.eG, P.dG. Zwart: K.f4, T.a6 en bl, P.a7 en cl, pionnen b4, d3 en b.5. Een uiterst lastig probleem, dat de moeite van Siet zoeken ten volle waard is. Oplossing van no. 63 (Hoffmann) l D.b4, ei3: 2 K.c4üenz. gf4 : 2 D e7f K.d5 2 T.e4: met meer varianten. Goede oplossingen ontvangen van dr. G. te Am sterdam, C. F. van Ham te Gorredijk en W. v. H. te Delft (no. 63); J. II. Nagel te Venlo (no. 61). CORRESPONDENTIE. J. F. H. te 's-Hage. Vriendelijk bedankt voor mededeelingen. vroeger, maar om ze goed te verstaan, had men een zoogenaamden sleutel noodig, en deze bevond zich niet op de manchet, maar in mijn hoofd!" VOOR DAMES. Eene Afrïka-touriste. Dumas fils over de vrouw. Maria Stuart. Doc toressen. Poppentenioonstelling te Scheveningen. Stanley's lauweren hebben aan eene dame den slaap ontroofd. Mrs. French Seldon is eene Amerikaansche, die de volgende maand aan het hoofd eener expeditie uit Zanzibar het don kerste Afrika" zal binnentrekken. De Engelsche komische bladen hebben er al heel wat gekheid over gemaakt; het eene stelt haar voor als een halve wilde, die reeds de kleeding en manieren der beschaving heeft afgelegd; een ander maakt er een scherpneuzige gebrilde schoolmatrcs van, die haar camera vestigt op hoopjes weerspannige zwarten; volgens allen is zij hallwijs. Haar portret en het verhaal van een interview met haar, door een reporter van Pal! Mail ge houden, stellen haar in een ander licht. Mrs. French Sheldon's neus is een weinig spits, maar een mooi, ondernemend, geestig gelaat met een hoogen wrong van donker haar, modern gekapt, doen hem voordeelig uitkomen. Haar huis, een aardige villa aan den oever der Theems, is vroolijk en smaakvol ingericht, met bloemen en borduur werk en mooie schilderijen; en haar persoonlijk heid is vriendelijk, vroolijk en ondernemend. Alleen schijnt zij zich illusies te maken omtrent het ge mak en de veiligheid der reis. Mrs. French Sheldon vertrekt naar Afrika in gezelschap van slechts n bediende, eene gewezen hofmeesteres op de Cunard-lijn, die iets van Afrika weet, op de hoogte van hospitaaldienst is, en wier moed en handigheid geprezen worden. Te Zanzibar denkt Mrs. French Sheldon een vijftigtal personen aan te werven; als eerste kous heeft Mrs. Stanley, met wie zij kennis gemaakt heeft, haar een aantal namen van betrouwbare personen aldaar opgegeven. In onderscheiding met Stanley denkt Mrs. FrencU Sheldon ook een aantal vrou wen van de manschappen mee te nemen, om te zien hoe zij op reis huishouden. Het dort van den ondernemingstocht is noch philanthropisch, noch religieus, noch c mmercieel. Al wat de reizigster wenscht, is zien en ondervinden. Zij zal een boek over haar reis schrijven, maar wil vooral het primitieve leven in Afrika bij wonen, zoolang als dat nu nog te zien is. Over twee of drie jaar zal er eep. groote heerweg door Afrika geopend zijn, en al het primitieve is er dan uit verdwenen ; iedereen is dan Afrika doorgewecst," zegt zij, misschien wel wat heel algemeen spre kende. Van Mombassa, het uitgangspunt der expe ditie, zal zij naar Kilimanjaro gaan; in het eigen lijke zwarte woud" echter denkt zij niet verder door te dringen dan absoluut noodig is. Zij neemt acht of negen photographietoestellen mee, want zij denkt honderden opnemingen te doen. Botaniseeren wil zij niet: maar zij kent wat sterrekunde, en neemt daar nu nog les in, om de zuider ge sternten te kunnen waarnemen. Als vervoermiddel, want Mrs. French Sheldon hecht niet aan wandelen door het oerwoud, laat zij een vernuftigen, zeer lichten draagstoel maken, die door vier man gedragen zal worden, zij neemt twaalf dragers mede en waarin zij en hare dienstbode kunnen overnachten. Provisie voor haar volgers doet zij te Zanzibar op, maar een tent en een paar revolvers, benevens een goede hoeveelheid blikjes met piité, groenten, sausen, enz. voor zich zelve, neemt zij uit Engeland mee. Mrs. French Sheldon heeft meer gereisd, in Italië, in Noord-Afrika, in Amerika, en soms weken W. v. H. te Delft. Ditmaal was uw oplossing niet goed. hebt dit waarschijnlijk uit ons vorig nummer reeds bemerkt. Van no. 6:i is in orde. Heeren schaaklief hebbers die lust gevoelen eene correspondentie-partij te spelen, worden verzocht zich te richten tot den heer C. F. van Ham te Gorredijk, die verlangend is met een sterk speler een dergelijken wedstrijd te ondernemen. BINNENLANDSCH NIEUWS. De schakers te Hilversum werden onlangs ver gast op een bezoek van de beroemde Hollandsche schakers J. D. Tresling en Jhr. A. E Forecst uit Amsterdam. Jhr. Foreest gaf te Hilversum een lesje in het vlug spelen. In een minimum van tijd speelde hij 26 partijen, met het schitterende resultaat dat hij 24 spelers versloeg, met een remise maakte en alleen aan den Heer J. H. Peet verloor. Wij hopen dat de leden der pas opgerichte clu'u door deze slachting op groote schaal den rnoed niet zullen verliezen. Voor de oudere leden was deze séance zeker niet bijster aanmoedigend; voor de jongeren daarentegen des te meer. De heer Tresling bracht zijne toeschouwers in verrukking door vijf partijen gelijktijdig te spelen, zonder evenwel bord of stukken te zien. I)e 1HIversummers hielden wel is waar den strijd lang vol; maar konden het op den duur tegen den blindeman niet uithouden. BUITENLANDSCII NIEUWS. De Ncw-Vorksche courant tJte &un heeft een wekelijksche schaakrubriek geopend, die door Gunsberg van Londen uit geredigeerd wordt, l'e ru briek zal een kosmopolitisch karakter dragen. GEWEIG KRD EVANSGAMBIET. Een van vijf blindelings partijen welke de heer Tresling 4 Febr. jl. te Hilversum gelijktijdig on dernam. Wit. Zwart. J. D. Tresling. N N. e5 P.c6 L.c5 L.b<; P.af» C>.... d5! hierop oen meer dan afdoend antwoord is. Het zw. paard is op a5 niet zoo slecht geplaatst als men wel denkt. Tresling speelde waar schijnlijk 5b5? in phurts van 5 a-t! daar eersfgeMr. Bird beweert dat noemde zet in den regel C L.e2 wit inliet voordeel een meer open en minder brengt. ingewikkeld spel tcngeWij meenen echter dat volge heeft dan al. l e4 2 P. f3 3 L.cl 4 b4 5 bó ? 6 D.e2 achtereen heele dagen in den zadel gezeten ; zij denkt echter geheel als vrouw te reizen, haar uitzet bestaat bijna enkel uit Indische zijde en Jaeger-wol. In een lederen gordel denkt zij een geheel arsenaal van medicijnfleschjes te dragen. Over zes maanden hoopt Mrs. French Sheldon te Zanzibar terug te zijn. * * Alexandre Dumas fils is over het geheel jegens de vrouwen niet toegevend gestemd. Tue-la! en eene reeks anecdoten geven er getuigenis van Tot een jong acteur, die in een zijner s'ukken eene vrouw moest mishandelen, en dat wat laks deed, zeide Dumas : Wat flinker, jongmensch! Quand on bat une femme, on venge toujours Hij heeft nu eene voorrede geschreven voor een nieuw deel van de Confessions van Arsène Houssaye, en zegt daarin: Uw verhalen zijn oprecht, kleurig, aangrijpend. Misschien zal men u verwijten dat gij te veel verraadt van de geheimen van uw hart, maar de vrouwen zullen het u niet kwalijk nemen. De vrouwen zijn op den beroemden man, voor wien zij liefde gevoelden, of die voor haar liefde ge voeld heeft, niet boos als hij het vertelt, mits aan de geheele wereld! Laura zou Petrarca niets verwij ten, madame Récamier niets aan Chateaubriand, en wanneer Madame de Warens en Jean Jacques elkaar in eene andere wereld ontmoeten, zal zij de gansche eeuwigheid er mee zoekbrengen, hem te danken voor de onsterfelijkheid, die zijn onbe scheidenheid haar in deze wereld bezorgd heeft. Onder degenen, die er, zonder het te weten, toe bijgedragen hebben, de beteekenis van uw Cunfessions te verhoogen, zijn er, zooals gij op merkt, ook, die door mijn boeken gegaan zijn. Inderdaad vond ik onder uw Magdalena's eenige bekende physionomieën weer. Ten gevolge van onze studiën en den vorm, waarin wij onze gedachten uitdrukken, in roman of drama, gelijken wij op die wegwijzers op de kruiswegen, waar alle strij dende levens voorbij moeten. Zij mogen komen van waar zij willen, voorbijkomen moeten zij op een gegeven oogenblik. Zij vertellen ons hunne geschiedenis, en gelijk gij opmerkt, die geschie denis is altoos dezelfde. Er zijn namelijk voor de vrouwen geen twee geschiedenissen ; er is er altoos maar ne, dezelfde. Deze geschiedenis onderscheidt zich alleen door bijomstandigheden, datums, personen, maar feiten en gevoelens zijn altoos dezelfde. Zij worden of bemind of niet bemind, zij beminden 61 be minden niet, in de verlegenheid van haar hart kwamen zij tot ons om te vragen wat zij doen moesten en deden daarna wat zij verkozen. Zij beminnen oprecht en weten niet hoe trou weloos zij geweest zijn; zij zijn werkelijk ontroost baar en kennen geen levendiger wensch dan ge troost te worden. Velen van haar liegen tegen ons; nog meer van haar liegen tegen zich zelve, zonder het te vermoeden en dikwijls tot haren dood toe. Wij zijn oud genoeg geworden, om hetzelfde liefdeleed, op twee of drie verschillende mannen betrekking hebbend, ons twee of driemaal te hooren vertellen, en de laatste maal weten zij niets meer van de eerste of tweede maal. Daardoor heeft hare geschiedenis ook voor ons een nieuwe bekoorlijkheid; het was altoos de oude en het is toch weer een andere. Zoo gaat het met de zon en met het leven, met alles wat eeuwig is. En wat is er geworden -van degenen die tot ons kwamen? Wanneer ik een collega de laatste eer bewijs en daarna doelloos op het kerkhof rond wandel, vind ik hier en daar een naam, op een min of meer vervallen grafheuvel. Nu zijn zij sfil ge worden. Is de waarheid voor haar gekomen ? Heeft zich het ideaal voor haar verwezenlijkt 'i Heeft de overzijde desgrafs de begeerte harer gloedvolle jaren 6 ... 7 o?o 8 D.c4: 9 D.e2 d6 P.c4:! L.eG! h6 ? ....Alle zetten van zwart waren tot zoover onbe rispelijk, de laatste zet is echter geheel doelloos en daardoor tijdverlies. De meest logische zet was, onzes inziens, l'.e", gevolgd door o-o en zoo mogelijk f5. Wanneer wit's koningslooper afge ruild is, r/iju zelden ge varen verbonden aan het opschuiven van dezen pion. 10 L.b2 c5? Dit sluit voor den looper op b(i zijn voor naamste diagonaal af. /\v. vreesde wellicht 11 d-1, waarom hij zich niet luid behoeven te be kommeren, indien hij 'J l'.oT gespeeld had. In plaats van c5 hadden wij hier I\e7 gespeeld en op 11 dl K. Schuift \vit daarop zijn d pion dooi- (i aar <].">) dan dreigt /wart, na zijn looper te rug getrokken te hebben met verdubbelde kracht: f5 ! 11 c4 P.f' P.e7 geeft meer uit zicht op attaque. 12 P.cH o?o l.'J P.d;> P.h5 14 P.el f..(15: Z\v. handelt verstan dig looper tegen paard af te ruilen. In etui derge lijke stelling, waai' de pionueu aldus in elkaar geschoven zijn, kunnen do loopers gewoonlijk weinig uitrichten. 15 edf) : D.g5? f 5 lijkt ons sterkei'. 1Üd3 P.t'4 17 D.c2 L.a5 18 föL.el : Hier was geen haast mee. Zw. had hier on gestraft h5 kunnen spe len, wat zijn aanval veel klem had bijgezet. 19 T.ael : D.gG ....Zw. schijnt liet geheu gen van den blindspeler op de proef te willen stellen; eenig ander oog merk kunnen wij in zijn laatste /etten niet ont dekken. Wit raakt, ge durende de geheel e partij, geen oogenblik het spoor bijster, en speelt niet groote taaiheid; zijn ge duld wordt in het eind met een foutzet der te genpartij beloond. 20 T.e3 b6 21 g.H T.ae8? Kier moest noodza kelijk f5 geschieden. 22 K'.hl Ph5 23 T.f el i'fi 24 I)e2 Kh7 25 f4! cf4:?? . ...T.t'7 en daarna .eiB was het aangewezen plan van zwart. Wit kan moei lijk in het centrum door breken. 2<! T.e8: fg3: 27 T .f8: P.f4 28 I).f'3 g2f 29 K.gl opgegeven. \Yij kunnen den blindspeler onzen lof niet ont houden over de meester lijke behandeling dezer, voor een blindspeler nitei'st mocielijke, partij. Het spel van zijn tegen stander, hoewel nog on ervaren, geeft onmisken bare blijken van aanleg. Wij hopen op de wed{-trijden van den Ned. Schaakbond meer van hem te liooren. vervuld? Wie is in het eindelooze leven de uit verkorene voor goed ? Heeft God het kiezen over genomen voor haar die niet kiezen konden, ea heeft de koude eenzame slaap voor goed haren droom uitgebluscht ? Wanneer ik toevallig in ge zelschappen kom, ontdek ik nog wel eens, met de oogen der ziel, eene die is blijven leven, die zich met alle macht tegen verleden, heden en toekomst verweert, en er uitziet als een wande lend lijk, bleek en vervallen. Ik zie haar dwalen onder de lustres, te midden der onverschillige menigte en zeg dan tot mij zelven: Ook zij is harts tochtelijk bemind geworden. Er is voor haar ge leden, men heeft haar gehaat, zich voor haar ge ruïneerd, onteerd, gedood voor haar! Rondom haar dansen, lachen, babbelen degenen die nog in het strijdperk zijn, waaruit de andere sinds lang verdween, en die overtuigd zijn, zooals zij het ook eenmaal was, dat hun van al dat droevige, wat de anderen overkomen is, niets zal overkomen!" Hebt gij alles gebiecht? Voor zoover ik mijzelven ken, zou ik alles zeggen. Het zou treurig zijn! Als ik zie, wat rondom mij geschiedt, kom ik mijzelven voor als een heilige; herinner ik mij wat in mij gebeurd is, als een monster. Vertel dat niet verder!" * * * Het toilet van mad. Carnot op het bal, Don derdag 19 Februari op het Elysée gegeven, was van pékin Louis X F, gestreept, met gebrocheerde vieux-rose bloempjes op witten grond; tabliervan point d'Alengon op vieux-rose satijnen transparant; in het haar rose veertjes en een diamanten strik. Voor concerten en andere avondfeesten draagt men te Parijs de rotondes en douillettes niet meer zwart of grijs, maar van havana, licht blauw of zeer licht grijs laken, zonder bont of watteering, maar eenvoudig geheel gevoerd met rose, gele of hemelsblauwe zijde; dit is elegant, en de warmte die zij geven valt mee. Ook heeft men manteltjes Henri II, vrij groote pélérines, met veeren omzet en hooge Mediciskraag. Men draagt ze wel over den mantel; vooral voor in het rijtuig neemt men ze van blauw, grijs of granaatrood laken, met garnituren van groote gitten cabochons. * * Te Parijs zal wellicht een standbeeld verrijzen van Maria Stuart. Aan de gravin van Caithness, die daartoe bij de regeering aanvraag heeft ge daan, is de place Wagram aangewezen. De gravin van Caithness is in het bezit gekomen van een reusachtig fortuin, afkomstig van een schat, die door haar grootvader verborgen en door haar opgegraven is. Zij is een zonderlinge vrouw, de dochter van een Spaansche grande; haar eerste man was de generaal Medina-Pomar en na diens dood verleende de Paus haar den titel van gravin van Pomar. Te Niza en in de Parijsche wereld is zij hekend om haar rijkdom en de vorstelijke wijze waarop zij dien besteedt; zij heeft in beide plaatsen een palcis. Hare eigenaardigheid is, dat zij meent eene geestelijke dochter te zijn van Maria Stuart; zij spreekt met de ongelukkige koningin van Schotland door middel van de tafelklopperij en de jilanchette; haar leermeester was Douglas Home, maar sedert zijn dood is zij niet minder ijverig voortgegaan, Zij gelijkt sprekend op de portretten van Maria Stuart, die zij ook in haar toiletten navolgt; het standbeeld, waarvoor het model in pleister reeds gereed is, kan dan ook even goed als standbeeld van lady Caithness als van koningin Maria Stuart dienst doen. * * Te Frankfort heeft, nadat de eerste doctores die zich daar gevestigd had, mevr. dr. Walter vertrokken was, om te Nordrach in het Schwarzwald een groot sanatorium te openen, reeds ter stond een tweede dame zich als arts gevestigd. Haar naambord draagt, behalve haar naam, dr. med. KIESER1TZKY GAMBIET. Onlangs met zeven andere partijen gelijktijdig blindelings gespeeld, in het Caféde la Régence, te Parijs. Wit. Zwart. Goetz (blindelings) Bastien. l e4 e5 nog daarbij 7 andere par2 14 Of4: tijen voor. zijn rek «ing 3 P. 13 g.5 Kc '? T o ? 4 1,4 g4 I( UW:-p 5 Pe5 Le7'; löK-c2: de3: De beste verdedi- 19 V.Af) f K.d6 ging bestaat in; l'.fli, 20 P.e3: K.e5 gevolgd dour L.g". Wit dreigde met I\f5~f den looper te win nen. Zwart heeft met groote mocielijkheden te kampen ; wit dreigt overal te gelijk. K.c3! (i L c:4 P.h6 7 d4 d6 8 L.f4: Wit tracht zijn ofiiciercu zoo snel mogelijk te ontwikkelen. 8 I'.dS waa echter solieder geweest. ' ; ..... K e* : «'"S met weecnier soneuer gcueesi. -n . , A 8 De'")1 8eria 22 P.cl met mat( .' ' ' ' -. \ '. ', olreiging doormiddel vaia '* li-b>: ,, ij;UT;T 2:) Tael. . Ken zwakke zet. De eenige manier het spel gelijk te maken bestond in: D.dl: l» D.d-1 :, ed-1: D.fG T.15t Kd6 £e4: : 23 L.dof, >4 Tel-'f-. ,(llf K.e7 Do zw. koning heeft liet hard te vt-nm t woor den ; geen enkele xijrier iulerdauen kauheiuhulp verleenen. K.f8 10 K.e2 11 L.e3 g3 12 K.d3 P.c6 13 T.fl L.g4! Een aardig ant woord ; op 1-1 D.g-1 ; volgt ^5 'l'.c7 :' b4 | Een laatste stuip trekking. (, IU1;T 14 T.tO: 15 T.fl 16 L.t7:t 17 P.C.H!! JJewondercnswaardi L.dl: ed4: K.e7 ^ T e5: Kt7. ^8 T.d7f v,;.,;.! i)etor danP.aS: 28 . . . . K f6 mooi gespeeld; de zet 9!) 'T f ' ' Jv'g.5 Cdeii^tuS^^rzn'b ^0 P.8: en zwart heeft tot eer strekken. ll?eveel er genoeg van. meer een blindspeler die In den correspondentie-wedstrijd zijn aan onze laatste opgave (zie vorig nummer) de volgende zetten toe te voegen. Evansgambiet. Tweepaardspel. 21 P. do LdG 21 K.fl f 3 22 P.h4 22 gf3: ef3;

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl