De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 5 april pagina 4

5 april 1891 – pagina 4

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 719 vond men zijn werk nooit in de verzamelingen van groote Fransche kunst vertegenwoordigd. Men meende dat hij niet behoorde te hangen naast Bousseau, Millet, Corot, DupréDelacroix en Daubigny. AUeen bij enkele schilders vond men wel eens een Monticelli. Schilderijen nu die de schilders willen hebben, vallen gewoonlijk in den smaak van serieuse kunstverzamelaars. . . . van een periode later. De heer Jozef ]>raëls beschaamt vele jonge schilders door de blijvende frischheid van zijn enorm talent, dat wel met den dag jonger schijnt te worden. Hij beeft altijd wat nieuws onder handen, en behoeft nooit niet thuis te geven als men hem komt vragen voor een tentoonstelling. Naar den Salon van het Champ de Mars te Parijs zendt de groote Haagsche schilder nu een schilderij, zeer nieuw van compositie, Préparatifs pour Ie <-iner. Bechts voorop zit een oude vrouw koeken te bakken op een groot vuur, in een ruim van opzij verlicht binnenhuis. Op den achtergrond zitten twee mannen in afwachting van den maaltijd; tegen de tafel aan, bij hen, een poes. De te Parijs zeer in de mode komende pchilder Besnard, die, zou men kunnen zeggen, de kunst van Manet en die van Degas een weinigje vulgarizeert voor de Salons, zal in die tentoon stelling op het Champ de Mars een portret te voeten uit hebben van de kunstlievende prinses Mathilde Bonaparte, die indertijd zelf schilderde. Van den grooten beeldhouwer Auguste Rodin die een ongekenden adem, een polsslag te geven weet aan het harde marmer, komt er een buste van den cobelen schilder Puvis de Chavannes. Wel iets voor hem, die mooie, plastische indrukwek kende kop, die door Bonnat zoo rauw geschil derd werd. Paul Renouard de rustelooze Parijsche illustrateur, de origineele zwerver die ongeveer nooit te Parijs is, de onvermofide nomadi-che artiest, die Engeland, Ierland, de Vereenigde Staten en welke landen al niet, doorreisd heeft, om er het mo derne leven, niet in de koelheid van zijn uiterlijk vertoon, maar in zijn pittige bewegelijkheid te teekenen, met een zeer persoonlijk krasse, ro}7ale levendigheid, bet publieke leven bestudeeiende in zijn echtheid van achter de coulissen, de man die in de mijnen en in de muziekscholen, in de ziekenhuizen en op het seeschip, in de postkantoren en in de gerechtszalen, in blindeninstituten en in de opera's, op de beurzen en in de Salpëtriére, in dierentuinen en in de Halles, in openbare vergaderingen en op tentoonstellin gen, in musea en in de speelzaal, in gevange nissen en in schouwburgen heeft gewerkt, de onuitputtelijke Renouard, heeft nu bij Boussod, Valadon en Co. een nieuwe collectie van tweeenvijflig teekeningen uitgegeven : Rome pendant la semaine sainte: aanzichten van het particu liere hedendaagsche Rome, karakteristieken van het bont-schilderachtige Italiaansche katholieke leven van dezen tijd. In het groothertogelijk Paleis te Darmstadtis een zaal ingericht, geheel gewijd aan Holbein; de beroemde Madonna is er in een omgeving op gesteld die getrouw een kamer uit den tijd van Holbein weergeeft. Dr. Schceider beeft bij deze gelegenheid de geschiedenis van dat schil derij opgerakeld. Het werd Holbein besteld door een bu'gemeester van Bazel, Jacob Meijer, en in 1606 werd het uit diens familie door een Hol lander aangekocht. In het begin der 18e eeuw was het nog in Holland in het bezit van de fa milie Cromhout te Amsterdam, wier wapen thans nog de lijst versiert. In het begin van deze eeuw hoorde het aan een Parijschen kunstkooper Delahante die het aan Prins Willem van Pruisen verkocht, door wiens dochter het in het bezit van de Groothertogen van Hessen overging. Te 's Gravenhage is overleden de historie genre schilder H. F. C. ten Kate, 67 jaar oud. l April '91. V. JOSEPHIN SOüLARY. Weder is een Fransch dichter gestorven, dit maal van een nederiger naam dan Théodore de Banville. Soulary's bekoring lag in den keurigen eenvoud, waarmede hij mooie eenvoudige dingen wist te zeggen. Zijn meest bekende is het sonnet Les deux cortfyes; ook is aardig Devise amoureuse.? Pour que l'avenir se souvienne encore D'un si beau lien,.. en een schoone gedachte maakt de kern uit van Sur la montagne. Eene proeve van vertaling van het eerste, volgt: HET NAAVCI.H-KH. Dat ook later tijd «etc, koe wij minden Ku genoten saam, Moog men op deez' eik 't cijferteeken vinden Van ons beider naam." Maar waar 't harde staal krachtig wordt gedreven In den stam, zoo l'orseh, Vloeit een heldre stein, met het ?ap van 't leven, Lit de ruwe schors. Wees gevloekt, gij beul, die mijn arme leden Mavtelt met uw mes! Waarom op u zelf 't cijfer niet gesneden Van inv hartvoogdes? Welhaast zng men u een er naast graveeren, Twijfelt gij er aan? En uw ribben dra over-tatoeëren Als een Indiaan. Waarom dit bewijs, twijfelachtig' voorrecht, Juist aan mij gegund r Meent gij dat mijn stam gaarne 't ieder voorzegt, Hoe gij liegen kunt? Schrijf hem op het zand, schrijf hem o]> de baren, l'w lichtzinu'gen eed! Op der winden wiek, op de brooze blaren, Op al wat vergeet! Maar de krachtige eik heeft te goed geheugen, Sterk voor n er bij,... Morgen reeds wellicht is uw spreuk een leugen, JJd'le snoeverij. Morgen reeds wellicht, wand'lend in deez' dreven Met een nieuwe vlam", Hoort gij hare vraag: Wie heeft dat geschreven ?" Wraakt gij dan mijn stam? Want met ieder uur sluit de wond zich weder Waar uw hart op snoeft, Maar met ieder uur wordt de wonde breeder Die mijn hout doorgroeit. En denzelfden dag dat uw uitverkoren" Weer heeft afgedaan, Heeft als beeld der trouw d' eik zijn sap verloren En be/.wijkt er aan. En van het tweede: OP DEX BEI»;. De hoogste bergtop is dan eindelijk bestegen, .Maar is er verder niet nog sehooner horizon? De vogel vliegt omlioog nog nümer ruimte tegen, O dat ik hooger dau de vogel stijgen kou!" Hoe hoog de vogel /weeft, hoog boven storm en regen, Zijn oog rust nog op 't neslje in 't groen bij gindseliebron; Hoe hiag de mensen ook ki'uipt, diep in der aarde wegen, Zij u oog drinkt hemelblauw, zij» oog aanschouwt de zon ! Wat heem'len nog doorkliefd, wat ruimte nog doorvlogen, Om gauseh de oneindigheid te omvatten uit den hoogen? ? Doe als de vogel, knaap, zie rond in uw ravijn! Wat gij zoo verre zoekt, gij vindt het om u weder; 'l'rekt u Gods grootheid aan, Guds JieJ'de houdt u neder, Waar, Hij daarboven slechts, zou Hij wel ergens z'jn? Joséphin Soulary (eigenlijk Joseph Marie Solari) werd in 1815 te Lyon geboren, en stierf er dezer dagen aan een longontsteking, in eene kleine hermitage, hooggelegen aan de helling der Gloriettes, waar hij het laatste gedeelte van zijn leven had doorgebracht. Hij dicteerde indertijd als volgend zijn paspoort". Taille haute. Age: quarante ans. Ne dans Lyon. Visage ovale. Cheveux et barbe grisonnants. Front levc. Teint un peu pale, Yeux gris-bleu. Boucbe au coin moqueur. Nez original. Menton béte. Signe particulier: du c«;ur. Nature du crime: poète. Hij had er bij kunnen voegen: leeuwenmanen, want in den tijd van héophile Gautier was dat de consigne voor de dichters, en ook Soulary onttrok er zich niet aan. Soulary's bagage littéraire bestaat uit: A travers champs. Les nept cordes du luth, 1838, Les J phi'mères, 1846?57, Sonnet» humoristiques, 1858, Les fif/ulines, 1862, Les diables bleus, 1870, La chasse aux moucltes rf'or, 1876, alles bundels kleinere gedichten; ook schreet bij een paar comcdies in verzen. Zijn Oeuvre is bij Lemerre in drie deelen uitgegeven. Het duurde lang eer zijn verdiensten hem van het bescheiden postje van klerk aan do Lyon- j sche prefectuur tot ints winstgevendere deden be- j noemen. Eerst in 1867 maakte men hem directeur eener bibliotheek. Zijn candidatuur voor de Aca démie, in 1884, mislukte; de te Parijn wonenden weten daar gewoonlijk een provinciaal buiten te houden. Soulary laat nog een onuitgegeven werk na: Promenade autour de mon tiroir, waarschijnlijk een bundel kleinere gedichten van verschillenden datum. VARIA. PLASTISCHE KUNST. De lirma Krederick Keppel en Co., kunsthan delaars !e New-York, geven sedert eenigen tijd speciale tentoonstellingen van etsen, en annon ceeren er thans eene als een echte en interes sante nieuwigheid." Ofschoon de moderne aquarellisten reeds oen zeer grooten naam hebben in Amerika," schrijven zij in de uitnoodiging, zijn tot heden de Nederlandsche etsers hier nug bijna onbekend, en toch zal men vinden dat vele der etsen die thans voor het eerst tentoongesteld worden, dezelfde goede eigenschappen bezitten welke altoos de Hollandsche kunst beroemd gemaakt hebben." De etsen zoowel als de etsers zijn door de kun stenaars zelve gekozen. Het is dus geheel zooals zij zich geven willen, dat zij zich aan het Amerikaansch publiek voorstellen. Het is slechts een gezelschap van tien kunstenaars: Philip Zikken, Barbara Van Houten, W. de Zwart, Jan Veth| M. Bauer, Jac. van Looy, J. Ed. Karsen, Floris Verster, A. L. Koster en Etha Fles. De tentoon stelling blijft van 1?30 April geopend in het lokaal 20 East 16th. str. te New-York. Het museum van kunstnijverheid te Haarlem is gedurende de maand Maart laatstleden door 1126 personen bezocht. Bij Hugo Helbing te München wordt op 15 April een groote collectie teekeningen verkocht, van oude en nieuwe meesters; van Rubens zijn er zeer belangrijke, verder van Altdorfer, den monogrammist II. F. (Hans Fries), Rembrandt, Titian; ook zijn er scboone werken van GaJIidi Ribiena, Jan en l'eter Breughel, Goltzius, Meissonier, J. H. Koos, Jacopo Robusti (Tintoretto) en anderen. TOONEEL EN MUZIEK. Op het eind van hot saizoen komen te Parijs nog overal de nieuwe stukken voor den dag. Van Gandillot is in den Vaudeville een stuk opge voerd, Le bonheur a quatre, dat heel ondeugend, maar heel amusant is. Indertijd had Labiche ge sproken van Ie plus heureux des trois", dat was de echtgenoot; en sedert heeft het bonheur a trois" stof tot een aantal blijspelen gegeven. In het stuk van Gandillot wil noch de dame, noch haar man, erin toestemmen, dat de beide huisvrienden, een platonische en een amusante, die op elkander jaloersch zijn, worden wegge zonden. Curieus is het, dat het publiek, door Gandillots humor bekoord, over veel heenstapt, dat het in Becque's Parisienne niet heeft willen hooren. Gedurende de week vóór Paschen worden in andere lokalen passie-drama's opgevoerd, in het Cirque d'hiver gedeelten, van de Passion van Haraucourt, waar Mad. Malvau tot haar nadeel de vergelijking met Sarah Bernhardt uitlokt; in de zaal op de Boulevard des Capucines Le mystère du Christ van Grandmougin, door hemzelf met vier acteurs voorgelezen, met muziek van Lippacher. In de Porte Saint-Martin is een groot drama opgevoerd van een Rus, graaf Rzwuski, L'imp ratrice Faustwe; het heeft niet veel succes gehad, oischoon men een paar jaar geleden den jongen Rus, na een moderne comédie de moeurs, Le compte de Witold, in het Théatre Libre opge voerd, een goede toekomst voorspeld had, en ook het laatste drama werkelijk goede eigenschappen heeft. Rzwuski heeft, in navolging der Meiningers, de figuranten op het forum een wcrkdadig aan deel aan de handeling laten nemen, zelfs wat al te veel. Jane Hading, eene uitmuntende actrice, was voor de rol van de wulpsche Faustina in 't geheel niet geschikt. In de Menus-Platsirs is onder do nieuwo direc tie Lagoanère eene operette van Audran opge voerd, L'oncle Célestin, die succes had. Er is eene nieuwe operette diva in, Yvonne Stella, met wei nig stem maar veel bekoorlijkheid en dramatisch talent. Wij vestigen de aandacht op de Benefice-voorstelling voor den verdienstelijken acteur J. Jurgens, welke in den Schouwburg Van Lier, Plan tage Franschelaan, op Donderdag !) April 1891, zal plaats hebben. Opgevoerd zal worden: Net Meiye van het eiland Marken, tooneelspel uit het Marker usschersleven, in zes tafereclen, door W. N. Peijpers, In een concert te Weenen is Moj. Loiiise Ileymann opgetreden. Prof. Ed. Hanslick spreekt met veel lot, vooral over de coloratuur van deze jonge dame. Hij wil haar zelf terwille van de voortreffelijke uitvoering vergeven dat zij o. a. de leelijke variaticn van Proch zong. Vooral de bui tengewone staccatie vermeldt hij met ingenomen heid. Hij noemt haar eer/ van de meest talent volle jongere leerlingen van Mevr. Marchesi. Mej. Heyraann deed zich hooren in eenige nummers die zij ook hier eens of meermalen voor droeg o a. Taubert's Vogel hn Walde. LETTEREN EN WETENSCHAP. Ikne juridische qiiaestie uit Giïth-e's Faust. In den Götue-Verein te Weenen hield dezer dagen Dr. Alfred Freihcrr von .Berger eene voordracht over den aard van het contract, dat Faust met den duivel sloot". Omtrent do contracten met den duivel" be staan namelijk twee opvattingen. Volgens de eeno is het contract niets anders dan een huur van diensten", dat Faust met Mophintopheles voor den duur van zijn eigen leven sluit, liet contract be paalt, dat Fatist de verplichting op zich neemt, in het volgend leven Mephistopheles te dienen, terwijl de contra-praestatie van den duivel daarin bestaat, dat deze aan Faust gedurende diens leven alles zal geven wat hij verlangt. Volgens eene andere opvatting en deze wordt door baron Berger gedeeld, heeft het contract een aleatoir karakter, het is spel en weddenschap. (Volgens het Nederlar dw:h recht zou er dos geen actie uit volgen). Faust is namelijk overtuigd, dat de duivel hem nooit zooveel genoegen zal kun nen bezorgen, dat hij het voortvliedcnd oogenblik zal willen bevelen nog te toeven. Mephistopheles daarentegen beweert dat dit hem wel gelukken zal. Bbiden gaan nu een weddenschap aan. Wordt deze door Faust gewonnen, dan is de duivel hem, zoolang hij leeft dienstbaar; hij ontvangt dus den prijs der weddenschap reeds vooruit. Maar wint de duivel de weddenschap, dan verbeurt Faust zijn ziel aan hem. Wie heeft nu de weddenschap gewonnen ? Niet Mephistopheles, zooals het op het eerste oogenblik zou kunnen schijnen, maar Faust. Als deze na melijk, schijnbaar blind, maar innerlijk helderziend, ineenzakt, bedient hij zich niet van de beslissende woorden tot het oogenblik: verweile doch, du bist so scbön!" maar hij zegt: Zum Augenblicke durft ich sagen: Verweile doch, du bist so schön! lm Vorgefïihle solch hohen Giückes geniess ich jetst des schönsten [Augenblickes." Mephistopheles heeft dus de weddenschap zoowel naar de letter, als naar den geest der bepaling verloren. Aan dit juridische betoog knoopte baron Ber ger deze opmerking: De inhoud van het contract, de weddenschap en de eigenaardige toestand bij het sterven van Faust geven een diepen blik van Göthe's meening omtrent het wezen van den mensch. Ieder mensch laat zich met de helsche machten in, wetend dat hij hun toch niet toebehoort, ook als hij zich aan hen belooft, om zich van hen te bedienen. Ieder heeft zijn klein duivelscontracr, met bloed geschreven, in de kast of in de kas of onzichtbaar in het hart, maar troost zich met het duistere gevoel: al doe ik ook dikwijls wat verkeerd is, geheel verloren ben ik toch niet. Uit dit verborgen bewustzijn is het duivelscontract ontsproten." Dinsdag 31 Maart werd te Leiden door geoefenden in het Ned. stelsel van stenographie een algcmeene vergadering gehouden tot oprichting van een Bond van Ned. Stenografen." liet resultaat dezer bijeenkomst was, dat het voorgenomen plan tot uitvoering werd gebracht, en een Bondsregleraent werd aangenomen, waarin, als doel van den Bond, wordt aangegeven: de gelegenheid tot aanleering der stenographie (Xed. stelsel) zoo algemeen mogelijk te maken en wegen te openen, waarlangs de toepassing der sten. wordt bevorderd. De onlangs opgerichte Stenografen-Vereenigingen" te Leiden, Rotterdam, Haarlem en Schie dam traden als afdeelingen toe. Het Hoofdbestuur is samengesteld als volgt: X. C. Hennis, te Haarlem, Voorzitter, J. J. v. d. Berg te Leiden, Secretaris, J. II. Kraay, te Leiden, Penningmeester, S. Linnebrink, te Schiedam, 2e Commissaris. De firma D. Bolle, te Rotterdam, geeft eene nieuwe vertaling uit van de werken van Frits Reuter. De overweging, dat de Ilollandsche vertaling, die vijf-en-tieintig jaren geleden door de firma Engels & Zoon, te Leiden, werd uitgegeven, tot hoogen prijs in den handel is gebracht, gaf de verklaring, waarom tot dusver de werken van den beroemden Platduitschen humorist slechts zeer wei nig in Nederland bekend waren. Daar de heer Bolle voor deze uitgave zich wenschte te verzekeren van de toestemming en medewerking van de eigenarenuitgevers van Frits Reuter's werken, nl. zijne weduwe en de Hinstorffsche Hofbuchhandlung te Wismar, stelde hij zich met hen in contact en vernam dat tot dusver GEENE ENKELE Nederlandsche firma, door hen tot de uitgave van de vertaling van Frits Reuter's werken was gerechtigd. De heer Bolle kocht nu van de Wed. Reuter en de Mecklenburger uitgeversfirma het recht om al de werken vau den bekenden humorist te doen overzetten, benevens de clichés, behoorende bij de werken van Reuter, welke in Duitschland geïllustreerd zijn verschenen. Ook verbond zich die firma, deze clichés direct noch indirect aan een anderen Nederlandschen uitgever te verkoopen. Daarenboven werd aai) do Nederlandsche artisten Wilh. Steelick en Ed, Witkamp opgedragen, de oosspronkelijk niet geïllustreerde deelen met tal van teekeningen op te sieren. Terwijl de eerste aflevering bij den heer Bolle ter perse was, verscheen de aankondiging van de Gebr. Cohen (door aankoop eigenaren geworden van bet fonds Engels) dat door deze firma een nieuwe geïllustreerde uitgave van Reuter's werken in het licht zou gegeven worden, en ook deze noemde hare uitgave als eeniyst geautoriseerde in Nederland. De moraal van deze historie is voor het lezend publiek alleen, dat het voor goedkoopen prijs de keuze heeft tusschen twee uitgaven van Fritz Reuter, terwijl de uitgave der firma Bolle, naar de eerste aflevering te oordeelen, er keurig en aantrekkelijk uitziet. Reuter zal, als weleer, weer veel lezers vinden, want hij bezit twee dingen die niet uit de mode gaan, een frisschen ukop en een warm hart. Te Parijs is op 31 Maart het congres voor de kaart des hemels" bijeengekomen, om de laatste details voor dezen reusachtigen arbeid te regelen; daarna beginnen terstond op de verschillende observatoria de werkzaamheden. De photographitche kaart des hemels zal uit 20,000 afzonder lijke bladen bestaan, en naar men meent, 40 millioeu sterren bevatten. Achttien sterrewachten nemen aan dezen grootschen arbeid deel en zullen op bet congres vertegenwoordigd zijn. namelijk die van llelsingfors, Potsdam, Oxford.Greenwich, Parijs, Bordeaux, Toiilouse, Catania. Algiers,San Fernando, Tacubaya, Rio de Janeiro, Santiago de Chile, Sydney, La Plata, Kaapstad, Melbourne en dio van het Vaticaan. Bij Brockhaus te Leipzig verscheen deze week Dr. Heinrich Schliemann's Bericht ber die Aus(jriibuiitjen in Troju i m Jahrc IS'JO, met bijdra gen van Dr. Wilhelm Dörpield, en een voorwoord van Mevr. Sopbie Sdiliernann, waarin zij verklaart, het als een heilige erfenis van haar man te be schouwen, de opgravingen te Hissatlik ten einde te brengen, en de verslagen, die haar man ge woon was, daarvan te geven, voort te zetten. liet voorwoord is gedateerd uit Athene. De gouden herinneringsmedaille, die aan prof. Virchow ter gelegenheid van zijn 70sten verjaar dag zal worden aangeboden, en waarop zijn por tret staat, door den medailleur Anton Scharff te Weenen gegraveerd, zal niet minder dan 170 millimeter in doorsnede zijn, en vijf pond wegen. Vele buitenlandsche musea en corporaties hebben zich reeds voor afgietsels aangemeld. Den 31en Augustus a.s. zal Prof. Hermann vou llelmboltz zijn 70-jarig feest vieren. In alle lan den hebben zich leerlingen en vereerders vereenigd om bij die gelegenheid blijk te geven van hunne hulde: als vorm daarvoor is gekozen de stichting eener jaarlijks uit te reiken von Helmholtz-medaillo. Ook in Nederland heeft zich daartoe eene commissie geconstitueerd, waarvan te Amsterdam de hoogleeraren Van 't Hot, Stokvis, Place, Van Pesch, Julius. Kubn, Korteweg, Guye, W. M. Gunning en Bellaar Spruyt leden zijn. SOUVKRE1NEN THUIS. Er is in Londen een dik boek verschenen met zoer uitvoerige biographieën van de vorsten van Europa. Wij ontleenen er eenige schetsen aan omtrent het huiselijk leven van eenige koninklijke en keizerlijke gezinnen. * # * Vooreerst die van Duitschland. Do keizer staat onveranderlijk zeer vroeg op; de keizerin ontbijt met hem samen; want hoe vroeg hij ook uit zijn vertrekken is verschenen, nooit ontbreekt zij bij het eerste maal. De lunch is verbannen uit bet paleis, evenals alle Engelsche gewoonten. De keizer is getrouw aan het burger lijke gebutik van om oen uur te dineercn; zelfs hecht hij daar zóó aan, dat ook de gala-diners op dat lastige uur gehouden worden. De Franscho keuken, zoowel als alle Fransche namen op de menu's, zijn verboden door den keizer. Om vijf uur vcreenigt zich do familie bij do thee;'s avonds nemen de keizer en de keizerin nog een vluchtig en sober souper voordat zij zich ter ruste bege ven, op het uur dat hunne grootmoeder, de koningin van Engeland, nauwelijks klaar is met haar diner. 's Namiddags, indien de bezigheden van den keizer bet toelaten, gaat het echtpaar samen uit, te voet of per rijtuig, soms zelfs in een boot; zij nemen gaarne hunne kinderen meo, van welke do keizer, die zeer vatbaar is voor hartelijke aan doeningen, zeer veel houdt. Gedurende de afwezigbeid van haren echtgenoot houdt de keizerin zich bezig met liefdadige genootschappen, welke zij gesticht heeft of waarvan zij beschermvrouw is, en 's avonds vereenigt zij om de tafel in haar salon een aantal dames, die met haar kleederen voor de armon naaien. Evenals haar echtgenoot houdt zij zeer veel van muziek, bovenal van die van Wagner, wiens Duitsche en vaderlandscho strekking den keizer zeer behaagt. Maar de kei zerin heeft niet de artistieke waarde van haar man, want ofschoon de keizer weinig op zijno moeder lijkt, heeft hij een van hare gaien: hij schildert, ovenals zij, uitmuntend, vooral zeestukken, welke hij boven alle verkiest.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl