W AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOK NEDEKLAOT) Onder Redactie van J. DE KOO en JÜSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Ieder nommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verstlüjnt eiken Zaterdagavond. Uitgever: Tj. VAN HOLKEMA, te Amsterdam, Keizersgracht 436. Zondag \7 Mei. Abonnement per 3 maanden ?1.50, fr. p. post/7 1.65 Voor Indiëper jaar . mail?12.~ Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . , 0.12* Advertentiën van l?5 regels ?1.10, elke regel meer . . . , 0.20 Reclames per regel 0.40 I N B O V D: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUIL LETON: Het Sport-Diner, naar het Duitsch. KUNST EN LET TEREN: Tooneel te Amsterdam, door Fr. De Wilde Eend te Parijs. Muziek in de hoofdstad, door Van Milligen. Jnbelfeesten te Weimar van 4?10 Mei, door Mevr. Lina Schneider. Kunst en Thee, door Paulsen, Aanteekeningen Schilderkunst, door V. Der Cid. Gorter'» Verzen, (Ingez.) door Zadok. Mevrouw Blavateky. VARIA. SCHAAKSPEL. MILITAIRE ZAKEN: Kazerne leven. Lore's profetie, naar B. Herwi. Waarom Thimotheus over was, door F. J. v. TJ. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. INGE ZONDEN. RECLAMES. PEN-EN-POTLOODKRASSEN. ADVERTENTIËN. Van verre en van nabij. Het is niet gemakkelijk zich een juist denkbeeld te maken van den tegenwoordigen toestand in België. Aan de eene zijde wordt beweerd, dat de werkstakingen het onmiddellijk gevolg zijn van de ergerlijke traag heid, waarmede de quaestie der grondwetsher ziening door de regeering en de Kamers wordt behandeld, en geeft men aan die werksta kingen een overwegend politieke beteekenis. Aan de andere zijde verzekert men, dat het overgroote meerendeel der werklieden voor de invoering van algemeen kiesrecht tamelijk onverschillig is en dat de werkstakingen een zuiver economisch karakter hebben, behou dens enkele gevallen, in welke de politieke leiders van hunnen invloed op het onwetende volk misbruik maakten. Zooals gewoonlijk, ligt de waarheid in het midden. Reeds voor geruimen tijd hebben de progressisten en de arbeiderspartij, om aan den eisch tot invoe ring van algemeen kiesrecht kracht bij te zetten, gedreigd met eene werkstaking op zeer groote schaal. Doch de gedeeltelijke werkstaking die veertien dagen geleden in de vier Belgische kolendistricten uitbrak, was niet door hen gewenscht en integendeel in strijd met hunne plannen, al kan men niet ontkennen, dat zij daartoe door hunne herhaalde bedreigingen den stoot hebben ge geven en er dus tot op zekere hoogte aanspra kelijk voor zijn. Deze grève noire, die een paar dagen lang hoogst ernstig scheen te zullen worden, is reeds weder aan het af nemen, zonder voor de arbeiders, hetzij op politiek, hetzij op economisch gebied, nierkFeuilleton. Het Sport-Diner. Naar het Duitsch. Cupido's overwinning was op de gewone wijze door een prachtig diner in een der voornaamste restaurants der residentie ge vierd geworden. Cupido had zijn ouden roem op de renbaan glansrijk gehandhaafd en menig glas was reeds op zijn welzijn en dat van zijn gelukkigen bezitter, die zich in ons midden bevond, geledigd. Nu waren wij aan het eind van den maaltijd gekomen; de koffie was genuttigd, de sigaren dampten en de handen grepen reeds in de zakken, om de portemoiinaie voor den dag te halen, want het kritieke oogenblik van betalen was aangebroken. Een der heeren had zijn portefeuille te voorschijn gebracht, er een dui zend markbiljet uitgenomen en de banknoot vóór zich op de tafel gelegd. Misschien zou niemand er verder acht op hebben geslagen, want groote sommen waren bij ons niets vreemds, indien graaf Bruno niet eensklaps was opgesprongen en op zijn bekende non chalante manier had gezegd: »Daar valt mij juist iets interessants te binnen ..." Wij allen kenden zijn eigenaardigheid; bij alle geschikte of ongeschikte gelegenheden viel hem altijd iets in; daar hij echter een gezellig prater was en er goed slag van had iets te vertellen, luisterden wij gaarne naar hem. Wij vleiden ons daarom opnieuw be haaglijk in onze leunstoelen neder, terwijl graaf Bruno naar den eigenaar der bank noot toetrad, het biljet in de hand nam en zich vervolgens neerzette om te vertellen. Het is een soort strafzaak begon hij voor de waarheid er van kan ik instaan, want zij werd mij door een der betrokkenen bare resultaten te hebben opgeleverd. Toen zij nog in de periode harer uitbreiding was, deden de leiders der arbeiderspartij al hun best om haar tegen te gaan, doch teen hun dit mislukte, sloegen zij tot een ander uiterste over en trachtten de werkstaking tot andere vakken te doen overslaan en haar eene ge heel politieke kleur te geven. Dit doel is alweder gedeeltelijk bereikt. Wel keeren de mijnwerkers tot den arbeid terug, maar in vele andere bedrijven wordt de arbeid gestaakt. De metaalindustrie le vert een aanzienlijk contingent voor de werkstaking; de dokwerkers te Gent weige ren niet slechts buitenlandsche steenkolen, maar ook andere waren te lossen; de arbei ders der Brusselsche gasfabriek weigeren verder hun diensten te verrichten, en in elk van deze gevallen staan de politieke leuzen, «grondwetsherziening en invoering van alge meen kiesrecht' zeer bepaaldelijk op den voorgrond, hetgeen bij de werkstaking in de kolenmijnen nog niet het geval was. Zal het middel helpen, nu het op zoo onvolledige wijze wordt toegepast? Ziedaar de vraag. De leiders der politieke beweging hebben de gevaren eener algemeene werk staking nooit ontkend, maar zich steeds voorgesteld, dat uit een groot kwaad een groot goed zou kunnen voortkomen. Maar nu de werkstaking n ontijdig is n verre van algemeen, zijn de uitkomsten zeer twij felachtig. De heer Janson, het hoofd der Belgische radicalen, heeft de regeering be zworen eene verklaring af te leggen, waaruit der natie zou blijken, dat eene grondwets herziening werkelijk aanstaande was. Maar daar hij hier aan toevoegde, dat hij niet twijfelde aan de oprechtheid van de bedoe lingen der regeering en der centrale sectie, en dat hij de door de regeering genomen maatregelen tot handhaving der orde (dus óók de oproeping van twee lichtingen der militie) goedkeurde, gaf hij der regeering het antwoord in den mond, dat inderdaad door haar is gegeven: »Onze houding ten opzichte van de grondwetsherziening is altijd volko men correct geweest, en wij hebben dus geen reden om nadere verklaringen af te leggen, welke tot nieuw misverstand aanleiding zou den kunnen geven." De heer Janson heeft te doen met eene Kamer, van welke hij en de zijnen niets goeds hebben te wachten, en in welke zij de stad zelf, als omtrek. Een der jonge vrouw van ouden, knorrigen medegedeeld, namelijk door een ouden com missaris van politie, zooals er tegenwoordig nog maar weinigen voorkomen, even bemind als gevreesd. Hij heeft menige netelige kwestie op een goede manier uit de wereld gemaakt, want hij was geen vriend van schandalen in de kranten. Flink aanpakken, den boosdoeners een krachtige, dikwijls handtastelijke boetpredikatie houden en ze dan in alle stilte over de naastbijgelegen grens zetten, ziedaar zijn geliefkoosd middel, dat hem gedurende zijn langjarigen dienst tijd steeds beproefd is gebleken. In zijn standplaats lag een regiment huzaren, knappe en rijke jongelui, die overal gaarne ge zien waren, zoowel in bij den adel in den voornaamste dames, de een schatrijken, maar f raaf, had het ongeluk, haar hart aan een nappen luitenant te verliezen en hun harts tocht, door den dwang der omstandigheden nog aangewakkerd, voerde beiden tot onbe zonnenheid. Op teedere brieven volgden alras geheime rendez-vous in den aanvang nog op publieke plaatsen, maar.... enfin, gij weet, hoe zoo iets zich ontwikkelt en welk een indruk ook de kleinste mispas buiten het pad der deugd op derden te weeg brengt. Ondekte de echtgenoot wat er voorviel, dan was een schandaal onvermijdelijk. En op zekeren dag kreeg de dame de zekerheid dat haar geheim was ontdekt. Er was haar een brief thuis gezonden, een in beleefde, doch zeer bepaalde termen vervatte brand brief, waarin de afzender dreigde, indien hij niet binnen acht en veertig uren de som van tienduizend mark had gekregen, den echtge noot de oogen te openen. Dat de briefschrij ver zich met deze, in verhouding tot den rijkdom der dame, geringe som wilde verge noegen, pleitte voor zijn sluwheid ; hij hield zich overtuigd, dat de gravin zonder eenigen twijfel over zulk een som beschikken kon slechts eene kleine minderheid uitmaken. De regeering erkent de noodzakelijkheid eener grondwetsherziening tot uitbreiding van het kiesrecht. Dat is reeds veel. Maar zij wil daar mede slechts zoover gaan, als zij kan doen zonder de goede gezindheid ter tegenwoor dige Kamermeerderheid en de kans op eene gelijkgezinde meerderheid in de constituante prijs te geven. De druk van onderen zou al zeer groot moeten worden, om haar deze ge dragslijn te doen verlaten. En vooralsnog schijnt dit niet het geval te zijn. Intusschen 't kan verkeeren. Doch elke voorspelling hieromtrent zou voorbarig zijn, omdat de lei ding der beweging, welke de regeering zou moeten dwingen om het hoofd te buigen of af te treden, klaarblijkelijk niet berust in handen, krachtig genoeg om haar geheel te beheerschen. De Duitsche Rijksdag is uiteengegaan en zal eene lange vacantie nemen : eerst op 10 November zal zij haren arbeid hervatten. Voor sommige harer leden, die aan de uit voerige debatten over de Gewerbenovelle, de nieuwe wetgeving tot bescherming van den arbeid, deelnamen, is die rust welverdiend. Doch de meeste leden hebben hunne vacantie eigenmachtig al veel vroeger genomen, en het was betreurenswaardig te zien, hoe weinig belangstelling de behandeling van een zoo belangrijk onderwerp wekte. Misschien was dit hieruit te verklaren, dat de nieuwe wet, zooals zij eindelijk in derde lezing is tot stand gekomen, al te zeer het karakter vertoont van een compromis en daar door slechts weinigen bevredigt. Toch is daarmede eene belangrijke schrede ge daan in de goede richting, met name wat de vaststelling betreft van een maximaalarbeidsdag van elf uren voor volwassen vrouwelijke werklieden, een wettelijke maat regel, die ongetwijfeld binnen korteren of langeren tijd de beperking van den dagelijkschen arbeidsduur voor volwassen mannelijke arbeiders zal ten gevolge hebben, al wordt die duur (evenmin als in Engeland tot nu toe het geval was) ook niet door de wet ge regeld. Het Heerenhuis en de Landdag in Prui sen zijn het eindelijk eens geworden over de inkomstenbelasting. De Landdag wilde van groote inkomens eene belasting heffen tot een maximum van vier percent, en de arisen verkoos een kleiner bedrag boven het gevaar, door een al te onbeschaamden eisch zijn plan te zien mislukken. Ook daardoor bewees de kerel een sluwe vos te zijn, dat hij de bijzonderheden van de overgave van het geld op een zeer origineele wijze gere geld had. De dame moest zich namelijk 's avonds van den volgenden dag in een huurrijtuig naar de markt begeven en daar uitstappen, na het geld in een pakje onder het kussen te hebben gelegd; hij de briefschrijver zou op het rijtuig letten, er na haar instappen, en het pakje in bezit nemen. Nu wilde het toeval, dat de dame op dien dag, toen de brief kwam, geen tienduizend mark ter harer beschikking had. De ge dachte, hare juweelen te beleenen of zich op eene andere wijze eigenhandig geld te ver schaffen, moest zij laten varen, want zulk een stap zou dadelijk als een loopend vuur door de stad verspreid zijn geraakt. Een ondergeschikte die opdracht toe te vertrou wen, zou gelijk staan met haar in het ge heim in te wijden en daarvoor deinsde de gravin terug. Eindelijk schoot haar de ge dachte aan den commissaris van politie te binnen. Zij kende zijn ijver, zijn rechtsschapenheid; bij hem zou haar geheim het veiligst bewaard zijn. Zij liet zich bij hem aandienen en droeg hem het geval voor. Hij beloofde te helpen ; hij wilde haar het geld geven zonder eenig onderpand hoegenaamd en zou tegelijk zorg dragen, dat de vermetele werd ontmaskerd en onschadelijk gemaakt. Hij nam een stapeltje banknoten uit zijn brandkast, telde er een gedeelte van af en vouwde ze in een couvert, dat hij der gravin overhandigde. Bij het heengaan prentte hij haar nogmaals in, alle aanwijzingen van den briefschrijver stipt te volgen ; hij zou zorgen in de nabijheid te zijn en haar, zoo noodig, hulp verleenen. Bevend en angstig, zooals men zich kan tocratische vergadering wilde slechts een maximum van drie percent toestaan. Ten slotte heeft het Heerenhuis toegegeven. Het resultaat is dubbel opmerkelijk, omdat beide wetgevende lichamen eene conservatieve meerderheid bezitten en eene versterking van Pruisens financiën niet dringend noodig is. Het is dus het democratische begrip der noodzakelijkheid eener meer billijke verdee ling van lasten, dat hier is gehuldigd. Voor de woorden, door keizer Wilhelm II op het feestmaal te Düsseldorf gesproken: »Eén slechts is heer en meester in het rijk, en dat ben ik ; geen ander duld ik naast mij," heeft men naderhand eene verkla ring of, als men wil, eene verontschuldiging trachten te vinden. Het schijnt dat de Duit sche dichter Ernil Rittershaus, die zijne muze in dienst heeft gesteld van de groot-industrieelen van Rijnland, op bestelling een ge dicht heeft vervaardigd, waarin hij den keizer aanspoorde, zij het dan ook in bedekte ter men, om vorst Bismarck weder terug te roe pen en hem even als vroeger met de eigen lijke leiding der politiek te belasten. De keizer zou dit ongevraagd advies zeer kwa lijk hebben genomen, en zijn scherpe uitval zou daarop het antwoord zijn geweest. Is deze voorstelling juist, dan is het zeer te bejammeren, dat eene zoo hoog noodige op heldering zoo laat komt. Graaf Taaff'e, de Oostenrijksche ministerpresident, heeft opnieuw bewezen, hoe ver hij het door oefening heeft gebracht in de politique des cxpédienis. Men weet, dat hij met groote moeite in den nieuwen Rijksraad eene meerderheid had samengesteld, doch ook dat deze bestaat uit zeer heterogene ele menten. Het scheen, dat zij bij de eerste ernstige proef zou worden verbroken, en dat het debat over het adres van antwoord op de troonrede voor haar noodlottig zou zijn. Reeds waren drie verschillende concept adressen opgesteld, en de toekomst zag er voor het Kabinet inderdaad donker uit. Doch graaf Taaffe had achter de schermen eene kleine vertooning voorbereid, die het publiek niet weinig verraste. Vóór de dis cussie over het adres van antwoord aanving, gaf de voorzitter van den Rijksraad, de oude Smolka, de leiding over aan den heer Von Chlumecky en daalde van den presidialen zetel af om voor te stellen, dat de Rijks voorstellen, reed de gravin den volgenden avond naar het marktplein; gedurende den rit verstopte zij het pakje op de voorge schreven wijze, en toen het voertuig stil hield, ijlde zij heen, zoo snel hare voeten haar konden dragen. Zij had niet den moed een blik op de gestalte te werpen die in een hoek van het plein oplettend heen en weder had geloopen en nu de vigelante, die zich reeds weer in beweging had gesteld, aanriep en er insteeg. Zij zag ook niet, hoe eenige oogenblikken later de commissaris van po litie opdaagde en den koetsier beval stil te houden. De commissaris stak het hoofd door het portierraampje. »Neem mij niet kwalijk, ik heb hier zoo even een pakje laten liggen,'' begon hij; »wilt u zoo goed zijn, het rijtuig even te doorzoeken." »Ik begrijp niet...." beproefde de andere in te brengen. »Dat is ook volstrekt niet noodig. Ah! daar hebt u het pakje, dat ik verloren heb," en met die woorden wees de commissaris op het couvert, dat de nieuwe passagier reeds geopend had. »Dat is van mij," riep deze, terwijl hij het couvert trachtte weg te bergen. »Van u, dat is zeker een vergissing, want het is het couvert dat ik zoek." »Maar mijnheer! dit couvert bevat geld, dat ik zooeven aan de bank heb opgenomen. U wilt toch niet beweren....?" »Zeker niet. Zoodra u verklaart dat het uw geld is...." »Ja wel, dat is het." »En blijft u bij die verklaring ?" «Natuurlijk blijf ik er bij." »Welnu, dan arresteer ik u krachtens mijn ambt. Wat u daar in de hand hebt zijn valsche duizendmark-biljelten .... U is een valsche munter." De commissaris liet een zacht gefluit hooren, en onmiddellijk sprongen twee agenten