De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 28 juni pagina 5

28 juni 1891 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

No. 731 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Toen Van Bibber thuiskwam, vond hy op zijn "toilettafel een briefje, waarin Walters hem meldde dat hij natuurlijk niet hoopte, zijne betrekking te ?behouden, en dat hij de achttien dollars, die het diner gekost had, hierbij insloot. Was hij er ten minste met al mijne vesten en dasspelden van doorgegaan," klaagt Van Bibber sinds dien tijd, in plaats van mij achttien dol lars voor dat malle diner achter te laten l De hemel weet het, een knecht als Walters is diners van achttien dollars waard, ja, voor mijn part eiken dag twee!" EEN PARADIJS OP AARDE. Er is onlangs te Londen een boekje verschenen, «en nieuwe bijdrage tot de verzameling utopieën over het Eden op aarde, waarvan alle volkeren in alle tijden de herinnering als een kostbaar bezit koesterden. Het is alsof het getal dier dich terlijke droomen vermeerdert naar gelang de menschheid verder verwijderd schijnt van het vrede op aarde", naar gelang de hoop op een gelukkiger wereldorde meer en meer op de groot ste van alle menschelijke dwaasheden begint te gelijken. Met News irom Nowhere or An Epoch of Rest, being some chapters from A Utopian Romance heeft William Morris, schrijver van het Earthly Paradise, eennieuw beeld ontworpen van het duizendjarig rijk. Wie Looking Backward kent en wie kent dit socialistische modeboekje niet? mag News from Nowhere niet ongelezen laten; niet wijl het werkje van William Morris, wat de constructie van het daarin ontwikkeld maatschappelijk systeem betreft op n lijn is te stellen met Bellamy's scherp zinnige voorstelling van den socialistischen staat der toekomst, de omtrekken van Morris' beeld zijn vager, zij laten zich minder vastgrijpen, maar zijn vizioen is dichterlijker, aantrekkelijker dan dat van den Amerikaan, doch daarom gevaarlijker voor wie poëzie en logica niet weten te onder scheiden. William Morris, de ziener en socialist, leidt .zijn lezers binnen een maatschappij, zooals de anarchisten zich haar wenschen en in de toe komst denken. De held van zijn droom keert 's nachts huiswaarts van een bijeenkomst met zijn ?vrienden, waar warm gediscussieerd is over het geen zou gebeuren op den morgen der revolutie; allen hadden op hun beurt hun denkbeelden uit eengezet over de toekomstige hervormde, geheel nieuwe samenleving Onder den indruk van die gesprekken, welke een schemering van hoop op dagen van vrede en rust, van geluk en vreugde hebben achtergelaten, slaapt hij in om den vol genden dag in een wonderlijken toestand te ont waken. Toen hij zich in dien nacht ter ruste legde, in zijn woning te Hammersmith, was het ?winter, thans is het zomer, een warme zonnige dag in het begin van Juni. In 1891 was hij inge slapen en bijna 200 jaar later ontwaakt hij in een nieuwe wereld, waar menschenliefde, niet langer ?een leugen, een woord is, waarmede valsch spel gespeeld wordt, maar inderdaad alles en allen beheerscht. Wat slecht en leelijk was in onze maat schappij der negentiende eeuw is verdwenen. Nijd en afgunst, hebzucht en heerschzucht; aan de eene zijde die opeenstapeling van rijkdommen, aan den anderen kant die ontzettende ellende; hier de in weelde badende nietsdoener, daar de ?van honger en inspanning uitgeputte, ze zijn niet meer te vinden in dat onbekende rijk. Ieder is hier gelukkig; ieder is vrij; ieder kan doen wat hij wil, leven waar hij wil. Vriendelijkheid en heuschheid gelden als wet voor allen, niet omdat een schriftelijk gebod of een maatschappelijke vorm dit eischen, maar omdat het tegendeel een abnormaliteit zou zijn. Twisten en geschillen over particuliere bezittin gen zijn niet langer mogelijk, wijl de heilige Schaakspel. 3d« Jaargang. 28 Juni 1891. Redacteur: RUD. LOMAN, te Londen. Adres: Mira Lodge, 49 Deronda Road, Herne Hill, Londen (S. E.) Verzoeke alle mededeelingen de schaakrubriek betreffende aan bovenstaand adres te richten. Probleem no. 80 van A. F. Mackenzie te Kingston, Jamaica. ZWART 7 stukken. ede f g h WIT 8 stukken. Wit geeit in 3 zetten mat. Teneinde onze lezers meer tijd to geven tot 't op lossen der problemen zullen wij in 't vervol;,' de oplossingen veertien dagen nadat 't probleem ver schenen is, bekend maken. Daar in alle ingezonden oplossingen van no. 73 de hoofdvariant ontbrak, meenden wij op 't eerste gezicht dat l T.hG : 't mat verhinderde ; dit bleek achterna niet 't geval te zijn. Oplossing van no. 78(Lovdjl T.d4, T.hö: 2 L.bl!, abl: 3 T.aG: T ' de oveiige varianten zijn gemakkelijk. Goede oplossingen van A. E. K. te Delft en P. A. Termos. f In het weekblad van 4 Juli a.s. zal eene opgave verschijnen van 't aantal goede oplossingen die, ge durende 't eerste kalfjaar van 1891, door onze voor rechten van den eigendom" hebben opgehouden te bestaan. Rechtbanken, derhalve overbodig ge worden, zijn opgeheven. In bijna twee honderd jaar ondergingen de menschen in karakter, in ge bruiken, in uiterlijk een verandering, en zij heb ben geleerd de dingen anders te beschouwen. De geheele samenleving berust op nieuwe, betere grondslagen. De man uit de negentiende eeuw, het tijdstip door de bewoners van Morris' Utopia verre gesteld beneden de middeleeuwen, verschijnt in die andere wereld als een vreemd wezen, een schepsel van een onbekende planeet. Zijn nabij heid is voldoende om de bewoners van Nowhere somber te stemmen en droefgeestige voorgevoelens bij hen te wekken. Tot den ouden Hammond, die den droomer" verhaald heeft, hoe de nieuwe maat schappij tot stand gekomen en saamgesteld is, zegt een dier gelukkigen uit deze betere wereld: Kinsman, I don't like this; something or another troubles me and I feel as it something untoward were going to hap pen. You have heen talking of past mise ries to the guest, and have been living in past unhappy times, and it is in the air all round us, and makes us feel as if we were longing for something that we cannot have." Dit alles herinnert den gastaan een zonnigen vacantiedag in zijn eigen gelukkige jeugd, toen hij alles bn-i, wat hij wenschen kon, want zijn nieuwe vrienden leven in de tweede jeugd der wereld, in een gelukkige wereld. Van een regeering in deze maatschappij, die uit het parlementsgebouw een mistmarkt heeft gemaakt, is natuurlijk geen sprako. Hoewel de kerk of het vergaderhuis (mote-house) nog in het midden van het dorp staat, wordt centralisatie op elke wijze tegengegaan. Geen leger, geen vloot, geen politie zijn langer noodig om den mensch te regeeren; de wil der meerderheid van zijns gelij ken is hem wet. Niettegenstaande ook deze heer schappij der meerderheid despotisch kan zijn, be weert Morris, dat aan alle tyrannie is een einde gemaakt, en n et haar haar machinerie van mi nisteries, parlementen, beambtenbestuur gevallen, want sinds de menschen vry waren, behoefden zij niet langer een regeering boven zich. Met de regeeringen is de politiek en de rivaliteit tusschen de volkeren verdwenen. Terwijl voorheen de eer lijke lieden, schaars in getal, als helden en heiligen werden vereerd (evenwel eerst na hun dood) be hoort het thans tot de hooge zeldzaamheden, wan neer iemand de grenzen der onderlinge goede kameraadschap overschrijdt; hij wordt dan echter niet als een misdadiger, als een vijand van de samenleving behandeld maar beschouwd als een verdoolde. Het meerendeel der misdaden voor heen gepleegd, ontsproot uit de wetten op den particulieren eigendom of uit de kunstmatige, tegennatuurlijke verschrompeling der sexueele hartstochten, wat jaloezie en dergelijke dwaas heden ten gevolge had Sedert de particuliere eigendom niet meer bestaat, waaruit voort vloeide dat ook de vrouw als het particulier be zit van den man werd beschouwd; sedert alle dwang, wettelijke of sociale, plaats gemaakt heeft, voor wederzijdsche liefde en genegenheid en ieder vrij is te komen en te gaan, waarheen en wanneer hij wil; sedert haat en afgunst, die ongeluk en ellende veroorzaakten, hun reden van bestaan hebben verloren, zijn daden van geweld van zelve overbodig geworden. De man, die zich door zijn hartstocht laat medesleepen en zijn naasten doodt, blijft ten prooi aan de kwellingen van zijn gewe ten, van zijn zelfvernedering. Gevangenissen zijn alleen uit overlevering bekend; zij worden be schouwd als instellingen van onmenschelijke wreed heid, onmogelijk bestaanbaar te midden van een gelukkig volk. Straf, feitelijk slechts de uiting van vrees, is onnoodig in een samenleving van vrienden. Natuurlijk hebben met al het overige de denk beelden over het huwelijk een ontzaglijke wijziging naamste oplossers werden ingezonden, irl. de heeren Termos, van Ham, \V. v. H. en W. Albregts. (Van af 4 Januari tot en met 28 Juni). CORRESPONDENTIE. W. v. H. te D. Op l D fa t, K.dG, 2 T.d4 f, kan volgen L.d5. F. J. S. te A. Hartelijk bedankt voor toezendingen. W. A. te A. Is de zelfde persoon. A. E. R. te D. Zeer verplicht voor uw juiste op merking. MEDEDEELINGEN UIT DE SCHAAKWERELD. De dezer dagen gehouden wedstrijd tusschen 't Amsterdamsche schaakgenootschap en de Amsterdamsche schaakclub had een ietwat eenzijdig verloop. Van de acht gespeelde partijen won't A. S. G zeven! en maakte een remise. De A. S. C. had echter de voldoening dat een barer leden tegen den gednchten A. E. van Foreest remise maakte. Stand van den schaakwedstrijd te Londen. Maandagmiddag 15 Juni Muller remise met Bird. avond Loman won van v. Vliet. Dinsdagmiddag 10 Mortimer Fentun. avond Tiiisley ,. Lee. Woensdagmidd. 17 Gossip Jasnagrodsky avond liird ., I.ee. Donderdagmidd.18 Loman Jasnagrodsky avond Mortimer Tinsley. Vrijdagmiddag 19 Gossip Muller. avond v. Vliet J-'enlou. Maandagmidd. 22 l'enton Lee. avond Loman ., (iossip. 22 Juni was de stand dus als volgt: Loman speelde 3 partijen won :!. Mortimer 2 ., 2. Uird 2 l!.,. Gossip 3 2. Tinsley | ,-, v. Vliet \ " yenton ,, 3 1. Muller ,, 2 i ... Jasnagrodsky 2 0. Lee 3 0. De volgende twee interessante Fransche partijen werden ia de at'gcloopen week op het Simpsontournooi te Londen gespeeld. FRANSCIIE VERDEDIGING. Wit. Zwart. R, J. Loman. M. Jasnagrodsky. l e4 cG 4 e5 P.d7 2 d-1 d.". 5 f4 c 5 3 P.c3 P.fG G dc5: P c 1. ondergaan. Echtscheidingsprocessen verdwenen met den eigendom en, de rechtbanken. Waar hartstocht en gevoel alleen den band tusschen beide seksen doen sluiten, zijn rechterlijke uit spraken een absurditeit, maar tevens heeft de code der publieke opinie, even tyranniek en onredelijk als dikwerf de geschreven wetten, opgehouden de handelingen der menschen te leggen op het Procruitusbed van het fatsoen. Niet langer worden twee menschen, die een waan te zamen bracht, voor hun verder leven als twee galeislaven aan elkander geketend. Physiek sterk en gezond vat ten de menschen het leven van de lichte zijde op; niet eene zijde van het leven wordt ontwik keld, maar alle zijden, zoodat vroolijkheid en ge not worden gesmaakt. Man en vrouw verlaten elkander als de een den ander niet langer lief heeft of een derde bemint, doch keeren tot elkaar terug, zoodra zij dit wenschen. Wat de opvoeding der kinderen betreft, deze bestaat niet meer in de beteekenis, welke wij aan het woord geven. Het woord school" als instel ling van onderwijs wordt niet begrepen; men spreekt van een school haring of een schilders school, een andere school kent men niet. Van eigenlijke opvoeding weet niemand iets af. De kinderen, meisjes en jongens, leeren roeien en zwemmen, rijden, timmeren of een ander hand werk. Hun boekengeleerdheid verkrijgen zij op vader van Alphens manier: spelende leeren zij lezen en schrijven en vreemde talen spreken, maar ook hierbij volgt ieder zijn eigen lust en begeeren. Ia hoofdzaak voeden de kinderen zichzelve op. In troepen trekken zij des zomers naar buiten, blijven daar weken samen, leven in tenten en leeren zichzelve helpen. Slechts n zorg kwelt dit gelukkige volk: de vrees dat er eenmaal gebrek aan werk zal komen. Was voorheen de arbeid een vloek, een lijden : gij zult uw brood in het zweet uws aanschijns eten," in de communistische maatschappij van Wil liam Morris is werken, hoewel geen belooning schenkend, gelijk wij dit kennen, het hoogste ge not ; het loon van den arbeid is leven; het scheppen het schoonste loon. Kan men zich stouter vizioen voorstellen dan deze hartstochtelijke liefde voor den arbeid, gepaard met an^st voor mogelijk gebrek aan werk in de toekomst ? Met overproductie is het gedaan; er wordt ge maakt wat noodig is; iemand werkt voor zijn buur man alsof het voor hem zelven is; daar koopen en verkoopen tot het grijze verleden behooren, zou het dwaasheid zijn goederen te produceeren, die ongebruikt bleven. Alles wordt goed gemaakt, niet goedkoop en slecht als voorheen; ieder streeft er naar zijn werk voortdurend aangenamer en mooier te maken, in alles beheerscht de kunst het handwerk. Evenals de sloppen en stegen in Londen met hun lage, ongezonde woningen, zijn, wat wij noemen, de centra der industrie als van de aarde weggevaagd, dank zij de groote omwen teling in het gebruik van mechanische kracht. Wat men aan steenkolen bijv. behoeft, wordt uit den grond gehaald, gezonden naar de plaats waar het wordt verlangd, maar alles geschiedt steeds met zoo weinig mogelijk omslag en verstoring van de rust der menschen. Een vrij uitvoerige beschrijving geeft de oude Hammond aan zijn vreemden gast over de wijze, waarop de hervorming der oude negentiendeeeuwsche maatschappij in de anarchistische samen leving tot stand kwam. Zij geschiedde niet langs zulk een vreedzamen weg als Bellamy zich haar voorstelt in zijn Looking Backward. Strikes, lock-outs en bloedige straatgevechten kenmerkten de vreeselijke periode, gedurende welke de over gang van de commercieele slavernij tot vrijheid plaats vond. Zeer levendig is deze revolutie be schreven. Tegelijkertijd met de maatschappelijke instel lingen onderging het uiterlijk der stad Londen, ja zelfs het uiterlijk der bewoners een totale 7 P f4 Op 't congres te NewYork 1889, waar de zet G P.c6 't eerst werd in praktijk gebracht,speelde men algemeen 7 a3. De ervaring heeft ons echter geleerd dat 7 a3 te lang zaam is en wit P.b-1 niet behoeft te duchten. 7 .... P.c5: L.ca : is meer ad rem. 8 L.b5 L.d7 9 o?O aG 10 L.cG: Op e2 staat de loopcr zeer in den weg en L.d3 is thans verkeerd, wit is dus wel gedwongen af te ruilen, niettegenstaande zwart hierdoor sterke pi onnen ij] een open U-lijn krijgt. 10 bcG : 11 K.hl L.e7 12 P.d4! P.b7! 13 D.g4 gG In een nagenoeg gelijke positie speelde dr. Tarr.ïsch tegen lïlackburne iBre-hm 1SS9' O O, waar mede hij zich een gewel digen aanval op den hals haalde. (0?0 1-1 T.i'3,on/., 14 L d-2 (?:>: 15 I'.«lc2 Wit wil 't veld f;> voor den toren openhon len. 15 ..,. T.af> l G 'P.del T.bS 17 L.cl P.oG 18 D.h3: J'.bl 11) a,'!! P.c2: 20 T.dl l'.al? Schijnbaar 'tbeste mid del om den pion te be houden. 21 f5! /wart, die hierop niet gerekend had, hield dit aanvankelijk voor een ver twijfelden zet. 21 .... P.b3 "Wellicht nog 't beste. gfa: 22 L.h6 en wit wint de qualiteit (P.b3 23 L.g7, T.gS 24 D.h7:). Op 21.... ei'5: volgt na tuurlijk 22 P.d5: 22 fgG: fgG: 23 L.ho L.h4 24 T.fö! Elke directe attaque leidt tot een afruil en valt ongunstig voor wit uit. Dij v. 24 D.f3, D.e7 20 g3, L.g5, 2C L.g5:, D.g5: 27 D.fTf, K.(18 met goed spel voor zwart. 24 .. . T.gS 25 T.dl l L.è7! 2G D.s4 Dit is betoi dun de Ko ningin via g3 naai1 ft te brengen, daar op D.y3 L.cG kan volgen. 2G .... 27 P.d4: 28 D dl: 2!) D.14 30 L.fö.' Dit wint 30 D.fT T.ges: -i L.e":) 30 .... 31 D.t'S: t Op L.fS:.' 2 zetten. 32 IU4 33 P.a4 34 1-3 35 D.d4! 3i! D.aT v! L.l>7 37 SS 'l'.tTïe zetu-n (/.ie 37 T.I'S-;-:, L.i' P. d4 f (14: D.bG L.cG T.f8: K.d7 olgt mat in aó I ).b5 !) e2 T.l,3: T.b7 .-5 t, L.c.-,: mat in 5 slot; K.cS S D.l'7-i-, K ds 3!) D.f.-i: ;-. L.cS 4D D.dii f, K.cS iL.d.7 41 T.(S =F > -11 T.cl CD mat volgt in cenige zetten. 37 P.e5r L.c5: en wit kondigde hier raat in (> /.etten aan. 38 T .17 f!! L.e7 3!) T.e7: f K.e7 : K.dS lüT.fSf, K.e7 : 41 verandering. De nauwe straten, de vuile, onoogelij ke en wansmakelijke huizen zijn opgeruimd. Te midden van tuinen en in het open veld liggen fraaie woningen verspreid. Verscheidene gebou wen zijn opgetrokken in een stijl, die de beste eigenschappen der Gothische met de Bijzantijnsche architectuur in zich vereenigt, of zij herin neren aan de schoonste monumenten der Italiaan. sche bouwkunst. Alles getuigt van zooveel voor spoed en overvloed van levensvreugde, dat het te midden van dit schoone geheel levende menschengeslacht zelven in zijn uiterlijk den stempel van dit geluk moet dragen. Vooral de vrouwen zien er schoon en jeugdig uit; veertigjarige vrou wen gelijken frissche maagden van twintig. Op het gelaat van enkelen ligt een peinzende uit drukking, doch deze is edel; geen trek spreekt van ongeluk en lijden, bijna allen maken den indruk van vroolijkheid en opgeruimdheid. In hun kleeding leggen zij een voorkeur voor vrooljjke heldere kleuren aan den dag; de snit herinnert in niets aan de smakelooze modes van onze eeuw; de vrouwen zijn als vrouwen gekleed en loopen niet langer als opgevulde leuningstoelen rond. Haar kleeding houdt het midden tusschen het Grieksche gewaad en het veertiende-eeuwsche kos tuum. Ook de mannen kiezen smaakvolle kleede ren ; een vuilnisman kleedt zich als een prins uit de middeleeuwen. Veel zou er nog mede te deelen zijn over de benijdenswaardige toestanden, welke William Morris ons in zijn droom over de anarchistische maatschappij der toekomst beschrijft, maar een overzicht van den inhoud van het boekje kan onmogelijk eenig denkbeeld geven van het talent des schrijvers. Hij laat zijn dichterlijke fantazie den vrijen teugel en weet zijn droomgezichten in de bekoorlijkste vormen te kleeden, hierin schuilt de grootste bekoorlijkheid naast het gevaar van dit merkwaardig voortbrengsel eener po tischanarchistische verbeeldingskracht. Zelfs zij, die de onmogelijkheid eener communistische maat schappij, als zij in News from Nowhere wordt voorgesteld, overtuigend inzien, zullen zich niet verstouten het aantrekkelijke ervan te ontkennen. Niet de ziener Morris, niet de socialist of anar chist, maar alleen de dichter William Morris, de schepper van het Earthly Paradise vermocht met zulke levendige kleuren de idyllische vaart langs de oevers der Theems te schilderen. Moet men ook eigenlijk dezen droom over een nieuw Utopia als een ernstig werk beschouwen? Bij ontleding van Morris' communistische maatschappij zal men spoedig op tal van onlogische gevolgtrek kingen stuiten, bovendien is veel schemerachtig, te onbestemd aangeduid om aan te kunnen nemen dat men hier met een bepaald stelsel te doen heeft. Zoo lang de mensch mensch blijft, zelfs indien hij den hoogsten trap van beschaving, ontwikkeling en deugd heeft bereikt, is een leven als in het onbekende land vanden talentvollen Engelschman onbestaanbaar. Als de droomer ten slotte weder ontwaakt in het vuile Hammersmith en aanzijn vrienden in het gelukkige nergens op aarde te vinden land terug denkt, dan is het hem of zij hem hebben wegge zonden, zeggende: You cannot beofus; you belöng so entirelyto the unhappiness of the past that our happiness even would weary you. Go back again, now you have seen us and your outward eyes have learned that in spite of all the infallible maxims of your day there is vet a time of rest in store for the world, when mastery haschangedintofellowship but not before. Go back again, then, andwhile you liveyouwill see all round you people engaged in making others lijve lives which are not their owu, whil e they themselves care nothing for their own real lives men who bate livethough 42 T.f8 f 43 T.eS: D.c5 f enz. 40 D.c5f K.dS 41 D.dGf K.cS FRANSCHE VERDEDIGING, Simpson's tournooi 1G Jtiui. Wit. Zwart. J. F. Lee. Sam Tinsley. l d4 eG zwart 14 efj: gespeeld 2 e4 d5 'lim nacl wit gewonnen 3 P c3 P tG 'lle* 1;' l'-d5 : en P 14.... '4 «5' p'o-8 gf5: Wlu'e SevolSd 15 , , ,,, '°D.g7! Hieruit zal den De/o zet heeft t na- , duidelijk worden, deel dat /wart zeer laat m ^ J ^ tot de roehade komt.Daar combm,,tie in dui doet de zet ons geheel nieuw va],en_ De wijzc<%vaaro is durven wy over de zwa).( ,< ^^ be],aald£ waarde ervan nog geen V001.cl(?el ,V(.et te hehou. mtspraak doen. \\ ij her- dcii Verdient alle aandacht mnercn ons een derge- -,r /?-. liikeopcninguit een partij '' ?"? ?'.,' tnsschen i-ritz en dr. ^ g-* g3: Tarrasch (Frankfort 'S7'. 17 D.g3: D.c7 l e-1. eG 2 (14. (15 3 P.c3, 18 L.g l'.iG 4 e5, P.gs en zwart Om 0-0 -O te verhiuverïoor de partij. (leien. 5 f4 c5 13 .... T.gS G dc5:! P.cG l!) D.f4 7 a.'!? /wart dreigde l'G. (Zie vorige partij). l!) .... D.l)6! 7.... L.c5: 20 1)4 P.b4;! 8 D.g-1 gG 21 T.bl i) L (13 aG? 21 abl :, L.b4: 22D.d2, 10 P.t3 h5! <U 23 i'-1-1*:- L.c3: 24 De/c en de volgende D.cS :, .gö: en zwart wint. /et vormen de beste ont- 21 .... l .c2:y wikkeling voor /wart. 22 K.d2 D.cG 11 D.g3 P.hG 23 K.c2: d4 12 h3 L.d7 24 h4 dc3:f 13 f5? 25 T.hel T.cS /ooals uit :t vervolg 2G T.b3 D.a4 blijkt, had wit bij deze yy D_h2 L.cG combinatie den /et h4 Op<Te"-cvcii van /wart over 't hoofd la*un» volgend numt^'x'on- nier zullen cenige par13 ...? _ l .f:): tijen verschijnen van den 14 L f5; Iï4! wu-dstrijd lunchende bei15 D.ft de Amatei-üschaakclubs. 13 D.g4. cf5:. Had

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl