De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 19 juli pagina 5

19 juli 1891 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

No. 734 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Lord de Bos stierf twee jaar later te Rotterdam. Niemand zal tegenspreken dat er bij de hard-draverijen sedert 1844 veel grootere sommen ver loren zijn dan ooit vroeger. In zeker opzicht is 'Crockford de vader van de moderne »bookmakers." Hij was de voorganger van Leviathan" Davis, die te Brighton onlangs stierf, en bezat te Newmarket een buiten dat een paleis geleek, ? i?.eA met koninklijke pracht en werd door een schaar gepoederde lakeien bediend Bij Tattersall kon men hem steeds bij het afrekenen zien; zijne fijne, buigzame vingers hielden duizende banknoten op de tafel vast. De duim lag op de bankbiljetjes van honderd en duizend pond. De noten van vijftig, twintig en tien lagen ouder de andere vingertoppen, en de pink hifld de biljetjes van vijf vast. Ia de biographie van lord Houghton leest men van zijn zoon, die anderhalf millioen gulden verloor, lord Houghtons vader nam op zich, de schulden van zijn broeder te betalen; dit had ten gevolge, dat de geheele familie, om zich te bekrimpen, op het vasteland moest gaan leven. Het meest bekende offer van de speehucht en de weddenschappen is echter dat van lord Devon, die in Januari gestorven is. Zijn vader had de familiegoederen 'reeds zwaar in schulden overgenomen. Lord Courtenay werd vele jaren lang bij geen harddraverij gemist, ging de verbazend*te wedden schappen aan, en moest ten slotle met achter lating van kolossale schulden het land verlaten. Zijn vader spaarde en zuinigde alles uit om de goederen, die sedert zeven eeuwen in de familie zijn, uit de handen der schuldeischers te redden. Toen hij stierf en lord Courtenay den graventitel eifde, vond hij nog 2 millioen gulden schulden aanwezig! Vermoedelijk zal het slot Pewderham, aan de kust van Devonshire in een schilderachtige streek gelegen, met de uitge breide goederen spoedig in andere handen over gaan. De minister Smitüdenkt er over, het aan te koopen. EEN STATISTIEKE ROMAN. naar KABL PH LLErgens in een verborgen hoek van de courant leest men : Deze week zijn er hier zoo en zoo veel levend geboren, dood geboren, gestorven, getrouwd, hebben een einde aan hun leven ge maakt door zelfmoord.'' Het </og vliegt vluchtig deze opgaven door, en in het volgend oogenblik zijn ze vergeten. Wat bekomme<en wij ons om die kale cijfers, die toch zooveel vreugde en leed bevatten Misschien z .u het ons meer interes seeren, wanneer wij opgaven over den huishoudelijken vooruitgang if achteruitgang van de ver schillende gezinnen bekwamen, wanneer er te lezen stond, «dit aantal ondernemers kunnen grootere inkomsten tot een gezamenlijk bedrag van X opgeven; dat aantal een verlies tot het volgend gezamenlijk bedrag " Ook ziektetabellen zijn er, een controleboek van de lijdende menschheid. En t ch schijnen met al deze aanwijzingen nog lang niet de factoren van ie Iers lot uitge put. Arbeidsmoeite en arbeidsrust, verkwisting en ontbering, genoegen en afmatting, nelgi g en zelfverloochening in alle trappen, kommer en ergernis, gedachteleden en geestesverstomping, deze uiterlijke en inwendige indrukken, door cijfers nauwelijks te bepalen, spelen eveneens een groote rol in ons bestaan De statistiek staat hier mees'al voor gesloten deuren. Ea on danks dat gevoelen we ons aangelokt ook in deze vragen eeue zekere wet en regelmaat te ontdekken. * Jonathan Holmay, de zoon van een echten Yankee en eene Duh-sche landverhuisster, had de gelukkige omstandighelen van zijne ouders hiertoe besteed, op Duitsche universiteiten te paan studeeren. Vooral trokken hem genees kunde en philjsophie aan, deze verschillende Schaakspel. 3** Jaargang. 19 Juli 1891. Redacteur: RUD. LOMAN, te Londen. Adres : Mira Lodge, 49 Deronda Road, Herne Hill, Londen (S. E.) Verzoeke alle mededeelingen de schaakrubriek betreffende aan bovenstaand adres te richten. Probleem n°. 83 van Ludwig Bennecke te Chicago. ZWART 7 stukken. ede f g h WIT 7 stukken. Wit geeft in 3 zetten mat. Een hoogst brillant probleem. Oplossing van no. 81 (Capt. Mackenzie). l Td2, Pd2 : 2 Pc3, ad lib 3 Pf3tGoede oplossingen van Bchaakelub Morphy" Kaats heuvel; F. A. Termos, Rotterdam; W. v. H., Delft; W. Albregts, Amsterdam en J. J. Speet, Breda. Yan no. 80 van W. v. H. te D. CORRESPONDENTIE. W. v. H. te D. Wij kunnen de fout van den zetter niet ontdekken. Beknoptheid is wegens plaatsruimte een eerste vereischte. G. M. S. te H. en Philax te B. Dank voor ophel dering. Houden ons voor 't vervolg aanbevolen. zusters, die alleen in preutschheid jegens hare asp'ranten wedijveren, en haar diepst innerlijk steeds weder met een nevel omgeven. Het rekenende hoof J van den vader en de na tuur vol fantasie van de moeder, kwamen In Jonathan afwisselend op den voorgrond. Daar kwam hij eens plotseling op de gedachte, al zijne levensverschijnselen in cgfers samen te vatten, de statisticus van zijn eigen ik" te worden. Logisch opgeleid, wist h'j, dat hij hierbij met meestal subjectieve waarnemingen te doen zou hebben. Maar hij wilde althans beproeven tegen over zich zelf als tegenover een and-r, vreemd suVject te staan, voor hetwelk geen zielengebeurtënis verzwegen war It of veruorgen blgft, en dat elke teltmisleiding tracht op zijle te zetten. Voorwaar, een heldhaftig besluit, ?ich aan de kwelling van de.'e voortdurende zelfbeschouwing te onderwerpen, daar de mensch toch het liefst zijn innerlykate ^an het licht afketrt en in het onbepaalde binnenschemert. Ja, Jonathan schrikte zelfs niet voor het voor nemen terug op zich zelf psychologische proeven te nemen, natuurlijk slechts zulke, die het leven niet in gevaar brengen of te zwaar lijden en on aangenaamheden oplegten. Van zijn sterke wils kracht bewust, dacht hij op deze wijze zich het materiaal te verschaffen tot de beoordeeling van het vraagstuk »rnensch'", om deze later zorg vuldig te kunnen ondernemen en er wetenschap pelijk voordeel van te trekken. De naturalistische onderzoeker vangt met zijn »ik" aan, dat was de grondslag, waaraan hij zijne geestesarbeid wilde onderwerpen. Hij maakte zich tot het statistieke voorwerp, om een natuurwetenschappelijken ondergrond te verkrijgen. Daarbij behoedde hij zich voor te veel generaliseereu, voor avontuur lijke invallen, dwaze prejudicia en grillige napeinzingen, voor schoolsche woordspelingen en overdreven fijuheden van uitlegging. Hij zag in den spiegel als een schilder, die zijn eigen portret op het doek zal brengen en het kleinste kreukeltje van zijn persoon zoekt na te sporen, dat hem tot op dit oogeublik onver schillig is gebleven. Jonathan ontwierp een »dagboek" van de ge beurtenissen, die hij aan zich zelf beleefd had, zorgvuldig gerangschikt en gescheiden. Daar vond men eene afdeeling voor physische indrukken, zooals b. v. wederontwaken van het gevoel van honger en dor<t op die en die uren, kleine ongesteldheden, grootere lichamelijke stoor nissen, arbeids- en verstropingswerkingen, slaaptijd, enz. Verder eene afdeeling voor de aandoe ningen der ziel, vreugde, ergernis, verbonden met telling der polsslagen en metingen van de bloedwarmte door de panspbygmograaf. Dit kunnen wij alleen in groote trekken meedeelen. Het boek bevatte eenige dozijnen hoofdrubrieken en een groot aantal orjderafdeelingen, nadere bij zonderheden en aanmerkingen, uotitiën enz. Hij betitelde dit allernauwkeurigst politie register van alle waargenomen veranderingen van lichaam en gr est: »Levensboek van Jonathan Holmay". Bijvoorbeeld: zag men in de lengterubriek 7 uur 's morgens de volgende dwarsafdeelingen ingevuld: «zooeven opgestaan, heb plan mij te wasschen en aan te kleeden. Bloedwarmte 38'/a graad Celsius, 87 polsslagen in de minuut, aangenaam gevoel der huid. Spanning der spieren voor 50 kg. tegengewicht, vroolijke stemming zonder bijzondere reden; een vrij hoofd, dat lust heeft te gaan werken; ondanks dit toch geeuwen, na eene pauze van drie minuten en vijf en een halve minuut. Het ontbijt wordt te vroeg binnen gebracht, zonder dat dit eene stemming van er gernis bij mij opwekt. 7 uur 10 min. begin van het wasschen; zeep zoek. Vertraging hierdoor verwekt de eerste lichte ontstemming. Ontstemmingsdrukking 21/4 " Deze aanteekeningen waren stenografisch in het boek gezet. Men kan begrij A. H. de V. te D. Dank voor toezending. Wij zullen «w probleem nazien. P. J. C. te A. Verzoeke oplossing van uw probleem. BÜITENLA.NDSCH NIEUWS. De wedstrijd te Londen is Woensdag j.l. geëindigd. Den eersten prijs behaalde R. J. Lomau, den tweeden L. van Vliet, den derden H. E. Bird en J. Mortiiuer den vierden. Het ongewone feit dat aan twee Amsterdammers op een buitenlandseli meestertournooi de beide hoofd prijzen ten deel vielen, zal zeker in Holiandsehe schaakkringen als een verblijdend teeken begroet worden. De welbekende probleemcomponist E. N. I'rankenstein te Londen h-eft een prijs uitgeloofd voor de brillantste partij, die op den wedstrijd bij Simpson voorkwam. Slechts vier partijen zijn den heer Fi-ankenstein ter beoordeeling voorgelegd, n.l. Bird versus Gossip, Bird v. Tinslry, van Vliet v. Tinsley en Loman v. Jasnagrodsky. Den uitslag doelen wij later mede. Om onze lezers in de gelegenheid te stellen over de waarde dezer vier partijen een oordeel te vormen, zullen wij in ons volgend nummer de beide partijen van Bird public-eeren ; de andere twee zijn dei: lezers reeds bekend. Overzicht van den wedstrijd te Londen. (15 Juni?15 Juli 18!)!;. Een tot nog toe ongepubliceerde partij van 1'anl Morphy!'' Onder dit opschrift verscheen onlangs 't volgende prachtige Evansgambiet in de .A'wO-rlettns Times Dcmocrat. De nog levende Arnous de Rivière siaa1 voor de echtheid der partij in. Dat 't een echte M-irphy is, zal niemand, die 't spel aandachtig bestudeert, in twijfel kunnen trekken. pen, dat zij bij gewichtige gelegenheden geheele bladzijden vulden. Doch een hardnekkige natuur als die van Jonathan, is tegen nog zwaardere taak opge wassen Aan het einde van het jaar trok hij de algemeene balans van alle indrukken, telde de gevoelens van lust en onlust op, het verkregen eigendom aan gedachten, de verkwiste of slecht bestede uren, de afwijkingen door uiterlijke din gen en personen veroorzaakt. Geen voorval was er zoo gering, Dat niet in het dagboek ging."Daarbij kwamen dan de jaarlijksche photographieën en de maandelijksche aanwijzingen omtrent lichaams gewicht, enz. Zoo was Jonathan nu bijna twee jaar bezig. Wisseling van verblijfplaats en stu diën, reUen en voorvallen van allerlei soort, die hij volstrekt niet pedant ontweek, werden syste matisch geboekt, en veranderden niets aan de methode vaa de zelfbe.-chouwing. Had Holmay de waarnemingen tot aan het eind zijns levens volgehouien, dan zou hij het eerste bruikbare materiaal voor eene naturalistische biographie hebben geschapen, die ten slotte een veel hooger plaats verdiende dan een natu ralistische roman. B.j ziekten kon hij immers aan den bïhandelenden arts de aanteekeningen overlaten, en aan andere hindernissen dacht hij niet. # * # Daar kwam de fee van het liefilesverlangen plot-eling in zijn innerlijke wereld binnen, zooals een schoolmeisje, dat nieuwsgierig de se crétaire van haren vader doorsnuffelt En zie, met de mooie schikking en zorgvuldige boeking was het voorbij. De «documenten van den me;.sch" geraakten in verwarring. Eigenlijk had Jonathan zich hetontwaken van het gevoel der liefde a's eene bijzonder interessante taak voor zijne statistieke waarnemingskunst voorgesteld, en daarom deze periode willen uit stellen, totdat hij volkomen goed met de methode overweg kon. Doch het toeval haalde het als een streep door de rekening, dat hij op een reis op een stoomboot mejuffrouw Ella leerde kennen, wier rose zomerjaponnetje en coquet voetje maak ten dat hij zelf niet met zekerheid kon zeggen, of hare oogen grijs of b'auw, hare lokken blond of bruin waren. D t afnemen van den z'n voor kleuren werd niet opgewogen door een verscherp'ng van zijne andere waarnem ngswerktuigen. Zeker, het l efelijk helder gelu'd van hare stem, het bijna k n derlij ke gelach verrukte hem, doch te -ergeef* zocht hij den toon vast te stellen. En ook de 'olie en toch slanke vormen bevielen hem, zonder dat hij de massa naar haar gewicht kon taxeeren of de spanning der geb >geu lijnen met het oog meten. Eer scheen er bij hem een ander zintu'g op te komen, dat hij na een kwellend pe'nzen slechts als een «'nnerlijke reuk" waagde te bedu den, zonder dat zijn exacte geest zich met deze hypothese vergenoegde. Mejuffrouw Ella was de zuster van een vroegeren acadenrevr end van Jonathan, die met hem gestudeerd had, eene vroolijke en eenigszius on deugende Rijndochter, die hem na de voorstel ling een g!as van haren landwijn presenteerde en een gansenen voorraad zoete dwaasheid daarbij aanbood. Hoe moest de statisticus het levendige, grillig heen en weer dartelend gesprek waar ook m zijne rubrieken een plaats geven ? Hij werd wegens zijns stilzwijgendheid geplaagd. Wanneer hij de polsslagen aan de handgewrichten zocht te tellen, om ten minste een g materiaal te ver zamelen, ontdekte Ella dit en overstelpte hem met lachende invallen, waardoor hij in deze slechte verded'gingspos tie ntet kon nalaten verlegen te worden. Hij bekende ten slotte, dat deze dag voor zijn >levensboek" geen geregelde waarne mingen zou aanbrengen. Gemakkelijker zou hij de kleine witte schaapjeswolkjes geteld hebben, die aan den blauwen hemel fladderden, of de zonnestralen, die zich in de licht bewogen golven baadden. Er verrees bij hem zoo iets als een schemerig voorgevoel, dat het hart zijne eigene Evansgambiet. Wit. Zwart. Morphy. De flivière, l e4 " e5 14 .... cG? '2 P.föP.cöDe eerste zwakke zet 'j J c 4 L c5 a5 was veel beter. 4 1)4 Lb4: 15 I>-t»3! r, (,3 L crt Dadelijk speurt Morphy 00-0 dl!' 'je. kwetsbare F1^ {? ' I df, ,ed,V l" frtó p 9', V ] Een uitstekende hoek l)Iaat* tc ?jende partij, ten gevolge. J T . SU-hiitz, die deze verde- !?' L.au diging goed heette teken- Z'.vart H behoorlijk ge nen, verloor tochinlSKS harrieadeurd en moeilijk in iez.j variant tegen t(J genaken. De helderTsehig.iriu. I'.;i3 is o. i. ziende blik van Morphy meer g' ?'iu'en l v,;or een ontwaart terstond dat l.,;1-r.1j,?ndentic-partij zwart door ali de betere dan v >< r 't praktische positie zou kiijgen en bij snel. verhindert dit dan ook 10 L.h.") Kfts'. zoo snel mogelijk. l! L.e:! P.ce7 ^ -??? p-ge.7 T >; xiover is de partij --'' ei)- i..d') gel:;k ,.an de corresp'- '21 l'. 14 te.'): parlij ;:;sschen Londen 2'2 <le.r>: de"): en J'ete.-bur- 1^7. 2:5 P.<15: ril5: !?> 11.1! Lh". 24 I'.e.ó: D.dC !?'> Ld.'!! f!) I:i de hoop dat wit zou 14 a4 afruilen, waai'na 't voorDe d'.va.-i-héid der bc- deel van den gambictv.-er.ng dut M.'rphv bij pion veel gewicht in de z:jn itanvallcn zijn atten- schaal legt. tic v.H.,i namelijk op den 2.~> I>,lr2 l'.f.") K.vh il^'el coiH'.'i.ircerde, dreigen.Ie dl w.irdt hier duidelijk ge- 2G L.f-t D.o7 log-:::stra!t. 't l- alsol (jp p.,.,.7 ]iim \\-ii met Morphy .-en voorgevoel voordeel l!7g-i spch'ii. geh.id hè., ftvan bovengen. 27P.rG D e4 c,,iT<«p.;.ai-tij,Tscïii£ünu 28 L 1)7 I» f4beha;.ii.-i,ie den aanval 1K , ' . , ' ' g.dK d op dezelfde nij/e, "t; V' -, , ook -!v zet al werd door :>u T-al ]' c4 hem -,1> de sterkste aan- ?"'l D.a,':!j iv.f7 bevolen en door Peters- .'!2 I'.af): ua5: burg gespeeld. 33 'f .fel taal heeft, die zich niet in de cijfertaai laat over zetten. Hij ontdekte, dat er eene mystieke sche mering van de ziel is, die hij lang genoeg verdre^en had en die des ondanks met hare droom beelden intocht h'eld in zijn binnenste, dat door de statistieke hulptroepen met vliegende vaan dels werd prijsgegeven. Maar toch was de zaak prachtig, en Jonathan troostte zich ten slotte daarover dat er in zijn levensboek een wit blad zou open blijven, dat hij hoogstens met eene gewetensonderzoekende randglosse kon aanvullen. * * Hij werd langzamerhand opgewekter en opwekkender, spraakzamer en meer toeluisterend. Ella was nu dubbel ingenomen met den knap pen beschaafden jongen man, die door onbe wuste tooverkunsten binnen de wondersfeer van haar eigen hart hadden gelokt. Het probleem van de herediteit had slechts tot voorspel voor de beide levende wezens gediend, nu begon het probleem der aanpassing. En deze andere vorm van de heerschappij der natuur be gon zich in verwelkomende blikken, verlangend zwellen van de borst, in schuchtere bewegingen en een daaruit voortkomende sterke strooming van de zenuwenelectriciteit steeds duidelijker te toonen. De broeder van Ella, die juist door zijn examen was gekomen en met Uod en de wereld tevreden was, beschouwde het heimelijk spel met genoegen. Jonathan was toch een wel gestelde aanstaande zwager, die zijne zuster ge lukkig kon maken en hem geld leenen. Ook de ouders zouden de zaak wel goedkeuren. Toen de zon daalde en zich achter de pur peren gordijüen terugtrok, om allengs in te slapen, ging de sluwe broeder plotseling terzijde, om op het dek tweede klasse aan een knap landmeisje, dat een opgestapelden korf met kersen bewaakte, op losse wijze het hof te makeo. De scheepclantaarns werden aangestoken en in het Westen zag men in den lichten avondnevel het gouden Mainz verrijzen. De meesten leunden tegen het want en zagen droomerig moede in het water of naar de voorbij trekkende oevers en weilanden. Velen waagden het zelfs, een melancholiek of vroolijk lied aan te heffen. Alleen kellners liepen met plechtige gelegenheidsgezichten heen en weer, om fiesschen, glazen en borden weg te ruimen. Nachtvlinders vlogen over de hoofden naar de lantaarns toe, en een huuner verwarde zich zelfs iu het haar van Ella, die zich opzettelijk eenigzius angstig aanstelde. Daar gaf de statistieke Satan, die zich nooit een menschenziel laat ontgaan, Jonathan een onzinnige gedachte in. In plaats van den fiadderendeu nachtvlinder uit de lokken te bevrijden en daarbij EJla's kopje zacht aan zijn borst te drukken, nam de waarnemings-slaaf een bandthermometer uit den zak en legde dien op dien blooten, fraai geronden arm van het teerge voelig en nu aangedane meisje. »Wat doet u daar ?" vroeg de lieve kleine verschrikt. »Ik wecschte op dit oogenbiik uwe bloedwarmte te btpalen" antwoorde de barbaar, in zijn oude dwaasheid terugvallend. Maar Eijnsch bloed heeft ook gloed. Op Ella's wangen vlamde eene onheilspellende blos, die terstond voor doodsbleek week. En op driftigen toon zeide ze: ->Zoo, u wilt gaarne constateeren, of ik te veel wijn ge dronken heb. U behoort misschien tot een matigheidsgenootschap ? Nu wees u maar niet bang, wij Rijnlandsche meisjes drinken en be minnen slechts zooveel, als wij kunnen verdra gen. Nu ga ik mijn broeder opzoeken.'' Zij greep snel parasol en plaid op en was verdwenen. Jonathan zette een overbluft gezicht en stak langzaam den thermometer weder in den zak. Hij ondervond volkomen het onbehagelijk gevoel van hem, die eeu domheid begaat. Dat kon hij uoteeren. De stoomboot was aan de landingsbrug. »Waar is Jonathan en hoe bevalt hij je ?'' vroeg de De partij is natuurlijk 35 T.eG f K.g5 voor zwart verloren, maar 3(3 D.cl f D.14 de manier waarop wit 't ^ ^4 j. P h4 spel besluit, is zeer op- ÓQ X er) f Pf4 merkelijk. , ,.,'?- T ,,'?, -j,.; pb4 ,iO l.f:>: f K.f5: 34L:(15:t KgG n?^TsvSJök De volgende aardige partij werd onlangs in de St. George's Club te Londen gespeeld. IIAMPE-ALLGA1ER GAMBIET. Wit. Zwart. Dr. Ballard. J. J. Minthin. l e4 C.5 der door den toren m2 l' c3 P c(! genomen wordt. 3 f4 ef4: 13 T.f8 4 P.f3 gf> H T.dfl L (17! r, Q^ A Zwart wint nu een geG P.g5 hG ^iehtigen zet 13 o-o _ T) ?- ,,,.-, bad dit verhinderd. ' -ii: kf': ?>:> T.18-. D?8; G Tfl D.d8 Met 't doelL.e-i te knntl.hteieter gedaan D.e8 of D.l>8 te zetten. hG K. f7: H d 4 Beter dan SL.e-lt- De zetisvaudenEnge'sehen z ( amateur Thorold ai kom- l - - s tig. b dG | - ,- , -, - -i * J.J.L1TJ . . . ? '? '? i-S' E.-n hoogst geniale m10 L.c4f A.gb val. De zet is volkomen 11 L.O.'S K.h7 eorreet, l l-J D.dd P.ge7 17 LM:! ; Tot zoover is alles J,s T.f7f K.gG : theorie. L.g7 dan 19 D.gJ'. i 1:5 o?o-o K) hó ! K.h5 : /nkertort gaf indertijd v(l T 1)7 D t'8 i in Che.s.s Monthly e^-n uitvoerige analyse van deze variant van 'tHampe Allgaier gambiet. , ()ra de uitkomsten zijner onderzoekingen op de "?"'' proef te stellen speelde J" l'.g< hij een serie partijen met '2'! g'! ? ! deze opening tegen Hirsch- Dit forceert mat tn 2 i t'eld (zie Ch. M. omstreeks zetten. De meeste spelers 1SS4I, In deze partijen zouden tevreden zijn ge: speelde /nkertort ge- wee-* niet 2:) P.f.jf of ; woonlijk 13 o-o, waar- T. h U'.* te winnen. j door de f lijn een zet eer*>\ t 17-t- p oi> ^ p'' u- t G "" ,' ( )p lederen zet vau wit "> Rechts een gucd autL

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl