DE AMSTEEDAMMEE A'. 189L WEEKBLAD VOOR NEDEELAM) Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Ieder Hommer bevat een Plaat. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, te Amsterdam. Singel bij de Vijzelstraat 542. Zondag 23 Augustus. Abonnement per 3 maanden f 1.50, fr. p. post ? 1.65 Voor Indiëper jaar , , mail 12. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar .... 0.12* Advertentiën van 1?6 regels ?1.10, elke regel meer . . . , 0.20 Reclames per regel 0.40 Bericht aan onze A bonnes. De Pelpiitoclit te aarteil naar ERIK D6GH bewerkt door C. HONIG H. Het 33 Illustratiën door den schil der CARL LARSSON, l» verschenen en de bestelde exemplaren ?tin verzonden. Voor abonnés die nog niet bestelden, blgft de Inteekenlng opengesteld. Aan ledere bestelling' moet net bedrag van SO Cents ?worden toegevoegd. Aan on*e abonnee buiten Amsterdam wordt de premie toegezonden na ont vangst van een postwissel ad 6O Cents. VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam, Singel b, d. Vijzelstraat 54». INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUIL LETON : Nachtelijke avonturen door I. van Ren nes. KUNST EN LETTEREN: Muzikale Kri tieken, door Van Milligen. Patti's theater en kasteel. Etsnaald of buryn, door J. V. Aanteekeningen Schilderkunst, door V. Maspëro's Oude Geschiedenis. VARIA. SCHAAKSPEL. WETENSCHAP: Genie en krankzinnigheid, door F. J. v. U. Het kleine stadje, schetsen door Max C. Een kamp van Eskimo's, naar Dr. Fridtjof Nansen. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. INGEZONDEN. RECLAMES. PEN- EN POTLOODKRASSEN. AD VERTENTIEN. BIJVOEGSEL: Gebouw der LevensverzekeringMaatschappij New-York. Van verre en van nab;j. In Brussel was deze w^ek het Interna tionale Parlement der proletariërs" bijeen. Driehonderd acht en zestig afgevaardigden, vertegenwoordigende vele duizenden hunner partijgenooten, vereenigden zich Zondagmid dag in. la Maison du Peuple, het gebouw der Belgische socialisten-vereen iging, om de opening van het arbeiders-congres bij te Wonen. Zestien natiën waren door afgezan ten uit de kringen van het proletariaat ver tegenwoordigd; uit Nederland waren opge komen de dames Drucker (Vrije Vrouwenvereeniging) en Miesen (afdeeling Amster dam der sociaal-democratische Vrouwenvereeniging) en de heeren Domela Nieuwenhuis en Fortuyn (voor den Sociaal-democratischen Bond), Vliegen (typografen), Van der Goes (spoorwegvereeniging), Gebing (tabaksbewer kers), Van Koert (kalk- en steen bewerkers) en Swart uit Brussel (als gelastigde der Nederlandsche schilders vereen iging.) Zooals ook bij andere Parlementen vaak het geval is, scheen dit Parlement het noodig te achten, om de eerste dagen _ Feuilleton. Nachtelijke Avonturen, (Uit Utrecht.) Nu ons gemeentebestuur zich langzamerhand ieeft meester gemaakt van al de krotten en sloppen, die deel uitmaakten van de, onder den algemeenen naam van Boterjacbt, welbekende buurt, die Noordelijk en Zuidelijk door de Za delstraat en Stroosteeg en Oostelijk en Westelijk door Lijnmarkt en Spiiugweg worden begrensd, is het wellicht Diet ongepast er nog eens aan te herinneren, welk eene weldaad de overheid aan de hoofdstad van het Sticht bewijst, door de oprui ming van die holen, waar allerlei mannelijk geboefte een schuil- en warmplaats vond bij vrou wen, die tot loon voor hare onbegrijpelijke aan hankelijkheid aan die wezens, slechts verwenscbingen eu mishandelingen ondergingen. In vroeger jaren was die buurt al zeer berucht. Daar woonde de familie Kippe-Sluis; handelende, en daarmede Zaterdags ter markt staande, in kippen, duiven, honden en aanverwante artikelen. Men beweerde dat die honden, beter nog dan de leden der familie Sluis, afgericht waren op het stelen van kippen en ander gevogelte en men kon dan ook menigmaal, des Zaterdags, menschen voor de uitstalling dier achtenswaardige familie zien staan, die de meening te kennen gaven, dat een of ander, thans xgemarkt", dier nog korte lings geleden tot hun eigendom behoorde. Dergelijke onnoozele opmerkingen beantwoord de het hoofd van het geslacht Sluis echter altijd met het betoog: *dat er meer gelijk dan eigen op van het bijeenzijn te moeten zoekmaken, met allerlei regelings-werkzaamheden. Hoe goed alles ook voorbereid was, toch nam de voorloopige regeling en het onderzoek der geloofsbrieven meer tijd in, dan daarvoor berekend was. Voornamelijk was dit het gevolg van het besluit, om geen anarchisten tot de beraadslagingen toe te laten, en de geloofsbrieven der vertegenwoordigers van anarchistische vereenigingen niet goed te keuren. Dit besluit werd gegrond op de overweging, dat de anarchisten den staat willen vernietigen, terwijl de socialisten streven naar verbetering der bestaande toe standen, waartoe zij door hunne propaganda den staat willen overwinnen. Doch toen het besluit goedgekeurd was, gaf het telkens aanleiding tot incidenten, die niet bevorderlijk waren voor den geregelden gang der werkzaamheden. Onder de uitgeslotenen behoorde ook de Nederlandsche anar chist Van Ommeren, voorzitter eener anarchisten-vereeniging te Kotterdam. De afgevaardigden, die op grond hunner anarchistische gevoelens van de beraadsla gingen van het Congres werden uitgesloten, vereenigden zich in de Salie Eubens en namen daar het volgende besluit: »De anarchisten, saamgekomen na hunne uitsluiting van het Internationaal Congres, overwegende dat deze maatregel tegen hen genomen is, omdat zij de meening van de groote meerderheid der congresleden niet deelen omtrent de middelen tot vrijmaking van den arbeid, hebben besloten Zaterdag avond om acht uur ecne groote meeting te organiseeren in de Salie-lïubens, om het oor deel der openbare meening te vragen over de quaestie, »of het te Brussel gehouden Congres het recht heeft den naam van Socia listen-Congres te voeren ?'' Een ander incident had bij het onderzoek der geloofsbrieven bijna de uitsluiting van de afgevaardigde der Amsterdamsche » Vrije Vrouwen-vereen i gin g," mejuffrouw Drucker, ten gevolge gehad. Voorgesteld was, haar niet toe te laten, omdat de vereeniging, die haar afvaardigde, niet den strijd voert tegen het kapitaal, maar de emancipatie der vrouw op den voorgrond stelt, en daardoor strijd voert tegen den man. Den heer Domela Nieuwenhuis, die dit advies in de algemeene vergadering toe lichtte, werd door juffrouw Drucker het ver wijt naar 't hoofd geslingerd, dat hij onwaar heid sprak; waarop de oud-afgevaardigde zeer lakoniek ten antwoord gaf: »Indien juf frouw Drucker belooft geen strijd tegen de mannen te zullen zoeken, dan stel ik voor haar toe te laten." Het voorstel werd onder luid gelach, bij acclamatie aangenomen. Al die incidenten en voorbesprekingen waren oorzaak, dat pas Dinsdagmorgen het de wereld is en dat er maar een? een het hart moest hebben om er een hand naar uittesteken." Voorts werd die buurt ook opgeluisterd door het verblijf aldaar, gedurende zomer en winter, van het huisgezin Linschoten, dat oorspronkelijk ia ijzer- en koperwaren handelde, doch ??ook al door den last dat het op de markt, van ver meende eigenaars, ondervond dit bedrijf na den dood des vaders opgaf. Behalve deze twee meest bekende familiën uit de Boterjacht, die overdag, met opgeheven hoofde hunne woonplaats door de hoofdtoegangen ver lieten, om er eerst des avonds gluiperig en door »de Keet van den Muur" terug te keeren, was de buurt voornamelijk bewoond door man nen en vrouwen van meer dan verdacht ailooi, die gaarne een buitenkansje snapten, dat in de gestalte van een dronken boer of studeut de Jacht mocht komen binnenzwaaien. Die buitenkansjes kwamen maar al te vaak, aangelokt als de slachtoil'ers werden door de Fchelle tonen der muziek, die in de talrijke danshuizen werd ten gehoore gebracht en door het heldere licht dat de bonte lantarens van »de Gloeiende Tijger" of >Van ouds Jan de Poep" en anderen verspreidden. Doch het waren juist die verhalen van brutale diefstallen eu afpersingen, van pakken slaag en min of meer ernstige verwondingen, die geheim zinnig de ronde deden geheimzinnig; want de slachtoffers zelven bedekten het gebeurde meestal maar liever met den mantel der liefde, en de politie in die dagen ging zich niet aan overdreven dienstijver te buiten waren oor zaak dat verscheidenen in den laten avond, in opgewonden toestand, naar nachtelijke avonturen zoekend, zich in de Boterjacht waagden. Bedenkt men daarbij, dat om den hoek der Boterstraat en de Blinde Steeg het van ouds vermaarde logement de Hollandsche tuin gelegen eerste punt der agenda in behandeling kon worden genomen. Dit was een rapport over den toestand van de wetgeving op arbeids bescherming in de verschillende landen. De heer van der Velden uit Brussel, die dit rapport uitbracht, gaf een overzicht van de gebeurtenissen op het gebied dier wetgeving sedert het congres te Parijs in 1889. Veel nieuws vertelde de rapporteur niet. In de meeste landen waren de genomen wettelijke maal regelen nog van zeer weinig beteekeni?. Alleen Zwitserland maakte een gunstige uitzondering; daar had men de Grondwet herzien., om arbeidersverzekering tegen ziekte en ongelukken te kunnen invoeren ; en bo vendien had de Bondsraad besloten, om de arbeidswetten voor alle inrichtingen, waar met meer dan vijf arbeiders gewerkt wordt, van kracht te verklaren. In Engeland is voorts de toestand van vrouwen en kinderen verbeterd; vooral het bepalen van den mi nimum leeftijd van twaalf jaren voor kin derarbeid werkt nuttig. In enkele takken van nijverheid is daar ook de achtuursdag ingevoerd. In de conclusie, die namens de sectie bij het rapport was gevoegd, stelde de rapporteur voor om: lo. in ieder land een voortdurend onder zoek in te stellen naar. de wijzigingen, door de wetten tot regeling van den arbeid ge bracht in den socialen toestand der werk lieden ; 2o. de afzonderlijke nationale besturen der arbeiderspartij door wederzijdsche mededeelingen voor te lichten tot het verkrijgen eener gelijkvormige en meer uitgebreide wet geving op de nijverheid ; 3o. de arbeiders uit alle werelddeelen aan te sporen, met vereenigde krachten op te treden tegen het verzet der kapitaalbezitters, en overal waar zij zich in het genot hun ner politieke rechten bevinden, hunne stem te ontzeggen aan allen, die weigeren hunne rechtvaardige eischen te steunen. Deze conclusiën werden in de namiddag zitting aan de goedkeuring der vergadering onderworpen. Bij het debat werd door den Duitschen afgevaardigde Bebel het woord gevoerd over de taak der sociaal-democratie. Die taak bestaat niet alleen in het pogen om den materieelen toestand der werklieden te verbeteren; het eerste werk moet zijn om de bourgeois-maatschappij te verdelgen van den aardbodem. Op dit punt heerscht bij de Duitsche socialisten de meest gcwenschte eenstemmigheid. Dat de Duitsche socialisten zich aansluiten bij het programma van het Congres te Parijs en bij de conclusiën van den heer Van der Velden, is alleen omdat zij overtuigd zijn, dat elke maatregel waar door de toestand van den arbeider verbe terd wordt, hen tevens sterker maakt en beter in staat stelt de bourgeoisie te bestrijden. wa?, waar mevrouw Kleine, Mttscb, Albregt en echtgeuoote, Morin, Suze Sablairolles, Wijnstok en Korft" (welke beide laatst en nooit anders dan wortellof, voor bouquetteu, van de studenten kregen) en tal van andere acteurs en actrices hun verblijf hielden, als zij hier waren. Zoo'n komedieavond was voor Jaantje Koft" (de toen malige kasteleines) de beste a»-ond der geheele week, omdat die komedianten, veel nasleep van studenten en rederijkers hadden en nogal laat bleven plakken; daarom zal men ook begrijpen, dat er des nachts nogal vaak een opgewonden troepje in de onmiddellijke nabijheid van deze avontuurlijke buurt was. Bovendien werd ook iu den Nieuweu Bak, het welbekende koffiehuis in de Lijnmarkt (thans een lampenwinkel en fabriek van de gebroeders Verkerk) voor de noodige opgewondenheid gezorgd en zoo kwamen ook van daar, in den Jaten avond, luid krakeelende en zingende jongelui, totdat een hunner met krachtige stem het voornemen opperde »om de Boterjacht ereis met een bezoek te vereeren." Dat vond bij de meesten bijval en zoo zaten zij weldra sommigen, die er voor het eerst waren, met verbaasde blikken in de ruime danszalen van de Gloeiende Tijger of van Jan de Poep te kijken naar de dames hier /ij opgemf rkt dat >daines alleen" niet werden toe gelaten die met bevallige gratie in de armen hunner zeer vertrouwelijke geleiders hingen en door de zaal zwierden. De gewone drank was daar klare jenever of brandewijn met suiker, met een pijpesteeltje om te roeren, aangezien droevige ervaringen, bij het gewone publiek opgedaan, den kasteleins geleerd hadden aan de dames, zoomin als aan de heeren, lepeltjes toe te vertrouwen, van hoe slechtequal!teit deze ook mochten zijn. Als er geen ruzie ontstond tusschen de heeren uit »den Bak" of De bourgeoisie, ging Bebel voort, voelt het, dat haar einde nadert. En daarom tracht zij door enkele concessies het prole tariaat te winnen. Maar zij bedriegt zich, als zij meent dat die concessies, zooals de besluiten van het Congres te Berlijn, de ar beiders zullen afbrengen van hun weg. Wij hebben het dadelijk gezien, dat het Berlijnsche Congres niets zou tot stand brengen; wij zien nu, dat het de arbeiderswetgeving in Duitschland niet beter maar slechter heeft gemaakt. Bebel achtte de conclusiön van het rap port doch vooral de tweede niet voor geheele verwezenlijking vatbaar, en dringt daarom bij de Duitsche leden op onthouding aan. De beraadslagingen over het rapport wer den Woensdag voortgezet. Vele leden dien den amendementen in, om de conclusiën scherper te maken en minder aannemelijk voor de bourgeois, zooals zij zeiden. Ten slotte werd besloten de conclusiën met de ingediende amendementen opnieuw aan een. sectie-onderzoek te onderwerpen. In de sectiën waren middelerwijl de vraag punten over de jodenquaestie, over het railitairisme en over de samenwerking met de bourgeois-partijen besproken. Dit laatste punt werd van de agenda afgevoerd, om de possibilisten en de aanhangers van Mars ee»e gelegenheid meer tot verzoening te ge ven. Het militaire vraagstuk gaf aanleiding tot langdurige besprekingen; de Fransche afgevaardigden wilden ook dit punt van de agenda schrappen, omdat bij de Fransche arbeiders het denkbeeld van een revanche oorlog met Duitschland nog altoos wordt aangetroffen. Met het oog daarop zocht men. naar maatregelen om een oorlog te voorko men of onmogelijk te maken. Sommige le den stelden voor den arbeiders te raden om aan bevel tot mobilisatie eenvoudig geen ge volg te gevew. Toen dit voorstel onmogelijk uitvoerbaar werd genoemd, gaf Domela Nieuwenhuis den raad, om de ingelijfde ar beiders tot opstand aan te zetten, zoodat ze weigeren zouden tegen den vijand op te trekken. Een derde voorstel, om bij het uit breken van een oorlog groote werkstakingen te beginnen, waardoor de regeeringen in de onmogelijkheid waren oorlog te voeren, werd eveneens verworpen. De sectiën vereenigden zich toen met de motie der Duitsche afgevaardigden, waarin gezegd wordt, dat de bourgeoisie niet in staat is een Europeeschen oorlog te voorkomen, en dat alleen de socialistische staat aan de oor logen een einde kan maken. De joden-quaestie, meende men in enkele sectiën, behoefde in het geheel niet ter sprake te worden gebracht. Het congres had ge noegzaam getoond, hoe het over deze aan uit iden Hollandschen tuin" wat in den regel van wege den rninnenijd het geval was dan bleef men zich daar vermaken, totdat de oude Jansen, de oudste der dienders, die alleen met het volkje van de Boterjacht wist om te springen, de mededeeling kwam doen dat het .sluitingsuur was. De glazen werdeu uitgedronken of onaangeroerd ge laten ; tegen het hoog in de lucht zwever.de orkest werd een ladder gezet, waarlangs de drie muziekanten naar beneden kwamen; het licht werd uitgedraaid en de bezoekers vertrokken met de noodige luidruchtigheid. Slechts céa pitje in het bulï'et bletf branden. Daardoor stouden dan Jansen, die een afzakkertje van den kastelein kreeg en de drie muziekanten, die ieder eea grooten tot afscheid kregen, om hun uitgeblazen en door stof' ea rook verschroeide keel te smeren. Middelerwijl zamelden de beide knechts de glaas jes bijeen, waarbij zij niet verzuimden om de borreltjes, die de »heeren" versmaad hadden, in het halfduistere vertrek, tot op den bodem te ledigen. Doch ook dat ne pitje werd weldra uitge draaid, en dan was het stil en donker in de Boteratraat. Alleen zag men in de smalle stegen en sloppen, die er in uitkwamen, bij het flauwe licht eener lantaarn in de verte, de waggelende gestalte van een dronkaard, liefderijk gesteund door den arm van vriend of beminde. Jansen, de diender, stond voor het steegje en keek het paar met diendersbelangstelling na, en ging dan zijns weegs. Jansen was niet voor ruzie.... en dat maakte dat hij zoo'n geschikte diender was voor de Boterjacht. Ja, hij kon het zelfs met volslagen onverschilligheid aanzien (of giug althans zóó staan, dat men hem met zien kon) als een troep luidruchtige jongelui zoo'n donkere steeg, waar twee personen haast niet naast elkaar konden gaan, inging, en de ver molmde dakgoten van de lage woningen afrukte \