De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 4 oktober pagina 6

4 oktober 1891 – pagina 6

Dit is een ingescande tekst.

frouwen, wat Alexandre Dumas indertijd met be.Jh:. trekking tot de actrices opmerkte. De directeuren JÈJ: dw schouwburgen evenals de administrateurs der ml''. "magazijnen zien hoe dan ook schijnbaar op ..il eenvoud gesteld gaarne een zekere elegance ;.jj'ï, b\j hun damespersoneel. Nu gaat deze eigenschap ,ss. vooral wanneer deze elegance gewoonte moet ? /; worden, en dat is noodig, zal zij den indruk maken ijêy ' van natuurlijke distinctie al heel slecht samen '!,>.,; »et het allertreurigste salaris dat regel is; en de 1 ," directeuren en administrateuren zijn de eersten ??>":!.' om een armoedig gekleed juffertje minachtend af te wijzen. Deze moeten dus wel eene zekere elegance ;, najagen; op welke wijze zij dat doen, is den waardigen hoeren onverschillig?en juist om in dit opzicht haar doel te bereiken en de aandacht te trekken, is de bewuste brutale oogopslag" en het opzich tig toilet eenigazins noodig. Het zou natuurlijk onbehoorlijk zijn, in dezen alle Berlijnsche winkeljuffrouwen met óón el te meten. Velen, zooals de berichtgever zegt hungern sich tapfer durch's Leben", en als zij 's '? middags in de gaarkeuken haar diner voor 30 pfenning gaan nuttigen, ruischt haar zijden sleep ;, de ooren der klanten niet doof. Voor die klasse, welke van 30 a 60 mark 's maands alles moeten : - doen, zal zeker de verordening weinig verandering '?" brengen, en of men aan de anderen haar frisona, haar Titu-ikoppen'1, haar weelderige boszelaartjes, '. opzichtige colliers, diademen, oorknopjes et.z verbiedt, zij zullen dit alles weten te ontduiken, - ? zooals altcos alle lois somptuaires ontdoken zijn. * * ; Da onlusten in China worden door de Fransche en Engelsche kappers met leede oogen aangezien. ? Men vreest een stilstand in den aanvoer van Chineesch haar; en die aanvoer bedraagt jaarlijks eenige raillioenen franks. Het Chineesche haar is wel niet het mooiste, het is grof en stug; het wordt ook niet voor de frisons der modedames ? gebruikt; maar men koopt hot voor 10 a 12 francs het kilo, en met zwavel gewasschen, verdund, ontklenrd, geverfd en bewerkt, voldoet het heel goed 1 voor derde en vierde soort. De mooie haren, Ie cheveu vivanf' zooals men zegt, komen uit Europa, vooral uit Frankrijk zelf. Een blonde vlecht van 80 centimeter lang is 1000 francs waard; echt zilverwit wordt 25000 francs het kilo verkocht. Da drie grootste huizen te Parijs hebben ieder hun specialiteit; het eerste werkt enkel met Fransch haar, het tweede en kel met Chineesch, het derde mot Ie cheveu remis", het voddenrapershaar. Dit laatste wordt door de werklieden in emmers water met groene zeep gedompeld en na eenigen tijd komen al de haren naar boven met den kop omhoog, zoodat zij van zelf geschikt zijn om gesorteerd te worden. Ook wordt er veel Napolitaansch haar gebruikt; dit heet in den handel cheveu de cnnte", het schijnt dus dat in Napels do haren sterk uit vallen. Als eenvoudigste vervalsching gebruikt men buffelstaarten; deze dienen vooral voor de tooneelpruiken. Het tooneel toch gebruikt moer haar dan alle klassen der maatschappij gezamenlijk. De meest gevraagde zijn: do cache-poigne voor danseressen, de gamin" voor travestis, voorts de perruque de négresse, de ramoneur, de implantc, en (de triomf der kunst) de perruque chauve. * jfe In het Englisli Illustrated Magazine van Sep tember komt een artikel voor over den particu lieren tuin van koningin Victoria te Osborne. In dien tuin staat een werkloods, die de prins van Wales en de hertog van Edinburg als jongens in 1857 bouwden; eene vesting, door prins Alfred en prins Arthur gemetseld, en een museum vol herinneringen van de reizen en avonturen van leden der koninklijke familie. In het museum zijn een arend, door den prins van Wales in het Oasten geschoten, een krokodil, door den hertog van Connaught in'Egypte gedood, schelpen, kapellen, steenen, olifantstanden, een mummie, etc. Inte ressanter is de laan, die naar het museum leidt; zy bestaat geheel uit hoornen, ter gelegenheid van huwelijken en strafgevallen geplant; de eersten werden daar bij het overlijden van den prinsgemaal in 1861 gezet; de grootslen zijn Iwee reusachtige dennen, die aan het huwelijk van den prins van Wales moeten herinneren. Dicht bij ds vesting staat een mirtenboom, met het opschrift: Mirt, gegroeid van een takje uit den bruidsbouquet van de kroonprinses, 25 Januari 1858'' (Keizerin Friedrich) ; »hier geplant door koningin Victoria op 17 Februari 1878, ter eere van het huwelijk harer kleindochter, prinses Charlotte van Pruisen''. Deze prinses (Jharlotte was de oudste dochter van keizerin Friedrich. Takjes van dezen mirtenboom zijn sedert dien tijd in alle bruidsbouquetten der koninklijke familie opgenomen. ^f. * * Eenigen tijd geledon vestigden wij do aandacht op de gelegenheid om hier te Amsterdam ook kerbsnit en verschillenden dames-handenarbeid to leeren. Do nieuwe cursus daarin, onder directie van Mej. II. M. Sluijter en M°j Clasina Vis (welke laatste den cursus in houtslojd to Niiiis in Zweden bijwoonde) is weer geopend, liet adres is Aiexanderkade, 15; de cursus loopt van begin October tot einde Juli, eenmaal 's weeks twee uren achtereen, dus ongeveer 40 dubbele uren, voor /' 35.?Hieronder is bet gebruik van do vele benoüdigdliedcn en grondstoffen begrepen; de vervaardigde voorwerpen blijven hot eigendom van den leerling. Op lederen cursus worden niet moor dan tien leerlingen toegelaten; de cursus van Zaterdagmiddag half 2?haif 4 is reeds bezet. Ook is er op aanvrage van eeiiige onderwijzeressen een cursus geopend, uitsluitend voor degenen. die het aanstaande jaar examen wenschen af to leggen, tot verkrijging van oen diploma. Er is aan de Aiexanderkade oen ruim lokaal ingericht; hot onderwijs omvat: Vouwen, knippen, snijden en plakken van papier; Vlechten van touw, koord, lapijtwoi, \otorband, apothekersgaren, riet, esparte, enz. Werken in karton, houtbard, Icerbord, linnen, enz. (kartonneeren); Werken in hout (methode Ni'iiis, Zweedsehe houtslojd); Kerbsnit; on De theorieën van het onderwijs in handenarbeid. Van dit alles zijn verschillende producten on modellen in de inrichting aanwezig: belangstel? lenden worden gaarne van l tot 4 uur tot be zichtiging en het ontvangen van inlichtingen toegelaten. Ook is er een vakbibliotheek aanwezig, waarin ongeveer alles voorkomt wat op dezen betrekkelijk nieuwen tak van onderwijs betrekking heeft, tijdschriften, maandbladen, Zweedsehe, En gelsche, Duitsche, Fransche en Hollandsche werken, ten bewijze, hoe ernstig de directie hare taak opvat. * * * Twee dames te New-York hebben eene groote onderneming op touw gezet, een hotel voor enkel vrouwen. De oprichtsters, Mrs. Wbeeler en Mrs. Custer, zijn in de litteraire en artistieke kringen der stad wel bekend; en men gelooft dat baar plan veel succes zal hebben. Zij hebban terstond besloten, dat hun holel niet zooals andere Te huizen" allerlei beperkende bepalingen zal hebben b.v. het gas wordt er niet op een bepaalden tijd uitgedraaid, piano's, naaimachines, schrijfmachines zijn niet verboden. Alles zal een gewoon kosthuis vormen; alleen zal alles vrouwelijk zijn. Er is geen liefdadig fonds of zoo iets b;j noodig ; men rekent op voldoend succes om de kosten te dek ken, misschien later op dividend. Zelfs zullen de dames op haar kamer een kat, hond of kanarie mogen hebben. * * * Te Toulouse is eene wonderlijke oude dame ge storven, dio wegens hare zucht om do reizerde Engelsche dames na te apen, door haar spelzieke stadgenooten Madame Miss genoemd word. Zij heeft haar fortuin, 7 ii8 millioen francs, vermaakt aan een ondernemer of onderzoekingsreiziger, die eene karavaan van minstens 500 man .dieper in de binnenlanden van Afrika brengt, dan iemand vóór hem deed. Maar dan alleen kan de onder nemer zijne aanspraken op de millioenen doen gelden, wanneer hij minstens de helft van zijn gezelschap ongedeerd en gezond in Frankrijk terugbrengt. * * Xiet speciaal mot het oog op roeiwedstrijden, maar als hygiënische en versterkende leefregel in 't algemeen, is het de moeite waard, het régime te vermelden, waaraan zich de Oxfordsche bootroeiers houden gedurende de laatste weken van hun training. Sir Morell Mackenzie vermeldt het in de New Reden': Opstaan om kwart over zeven, daarna een be schuit en een glas melk, en een kalme wandeling van een Engelsche mijl. Half negen ontbijten: twee kopjes thee of chocolade, tong of een andere visch, een cótelet met een spiegelei, en wat groente. Geen marmelade, ofschoon men beweerd heeft, dat daarvan te Oxford zooveel gebruikt wordt. Lunch: koud vleesch met n glas bier. Middag maal: visch, kip, kalkoen of osselondo (in elk geval versch vleesch), meikpudding en gestoofde vruch ten (liefst rhabarliarstcelen), twee glazen bier; als dessert een chinaasappel en een glas port. Om tien uur naar bed. en bewassching alleen aan de willekeur der dienstboden werden overgelaten. Terwijl de markiozin in hare pronkkamcrs honger en kou !e leed, moesten hare kinderen zelfs het nood zakelijkst onderwijs ontberen, daar de markies hardnekkig weigerde voor hunne opvoeding de geringste uitgaven te doen. De vertoogen van de markiezin en hare beden om eene opvoeding der kinderen volgens hun stand hei-fc de echtgenoot steeds met mishande lingen en beschimpingen beantwoord Ten ge volge hiervan ontstond in het hart der kinderen een onuitsprekelijke haat jegens hun vader, en elk hunner deed herhaaldelijk pogingen om te ontvluchten, en zich aan zijn gezag te onttrekken, totdat ten laatste de dochter tegen zijn wil trouw de. Nu vindt de markies het noodig, het pu bliek door hot thans verschenen vlugschrift in zijne geheimste familieomstandigheden in te wijden. Goede en dr.chte wijnjuren. Te LJjrdeaux is onlangs eene wijnstatisliek verschenen, welke de wijnoogsten uit deze eeuw kritisch duet befcuouwen. Volgens deze zijn van de 91 jaar 23 van zeer miildelmatigen en slechten aard; 28 jaren * * De Amerikaansche kolonie to Londen is bekend l om hare excentriciteiten. Een dame uit ConnecI ticut heeft zich dezer dagen een jipon laten ina1 ken met 1800 knoopen er op, van allerlei vormen ! en grootte. De naaister is twintig dagen bozig geweest met het aannaaien van deze knoopen. Op iedere mouw draagt de dame er 100; <p hot corsage 350 en op den rok 1250. Deze knoopen zijn als driehoeken, sterren, manen, halve manen, enz. gearrangeerd. De japon weegt 40 pond, hetgeen voor een ba'costuum nogal zwaar is. De dame had 2000 knoopen besteld ; mot de 200 die de naaister er niet met goed fatsoen moor op kon krijgen, heeft zij nu het jurkje van haar acht-jarig dochtertje versierd. E?e. AllerleiEen arMocratitch huwelijk in liilic. _ l. it Bologna wordt geschreven: lu de aristocratische kringen van Italië' baart de volgende sensatiegeschiedenis veel opzien. Een dor rijkste groot grondbezitters van bet land, markies Galeazzo Ba<mo die zoowel in de provinciën Mantua, Lrcscia, Moden'a, Bologna, Forli, Ravenna, l'csaro on Rome uitgestrekte landstreken, volden boss;hen, wijnbergen, prachtige kasteolcn, heerlijke ullas, als in de genoemde steden schoono paleizen 7,ja eigendom noemt, trouwde don 21n .November 181:0 met prinses Chigi-Albani uit Kome. _ De prinses was de jongste van vier zusters alle wcfons hare schoonheid beroemd, prinses Giovanelïi, prinses Torlonia on gravin uonaccorsi. liet huwelijk schoen in den beguine zeer gelukki» bot werd ten minste mot vele kinderen gezegend; doch spoedig viel de eerste seluumw op h-t leven der cchtgenooten, daar bij den markies de lust tot bet spel ontwaakte on^ mettertijd zoozeer eon hartstocht word, dat zinu- cchtgc noote in 1871 tot verzekering van het vermogen harer kinderen zich genoodzaakt zasr, c.urati e!e voor den. markies aan te vragen. Hot gelukte uaar echter slechts, het vastzetten van eou aanaeel m den grondeigendom van haar zooi.s on Ho lin-' voor de huwelijkskit van haar docnte, liiauca tot een bedrag van 150 nu i Inuic.s te u krijgen. Van dien tijd al' worden de verdere vu, val'lon in do familie met hot diepste gohe; dekt; tot ter gelegenheid van de echtve.lu van 'de intussehen meorder.inr.g geworuen kiezin lüauca mot graaf Sanlcgna uir l welke dat jaar plaats had, het conflict opnien-.v losbaistte Ouder hot voorwendsel, dat <,u lm,,e,ijh te*en zijn wil gesloten wa,, weigerde de markies ; ,10 huwélijksgift uit te betalen, _en gateen smaad. schrift, teuon zijn schoonzoon in t iioü,. «aani^ l hij ook de oor van zijne ga ie ,,p t govc.onpi kwetste. Daardoor tot liet niion-to-obiv.^it.-,tou nu de markioziu eene klacht in tut ec.ir,"!:e ??? on verlangde, dat aan haar ee^ger.uot net m over haai- vermogen onUrokken, on n.tar iaarliiWho rente van 8<).(>'io tram-, nitoetaa do opvoeding van do twee jongde, nog onuu-i kinderen zou worden toevertrouw-.). Daarlej do markiizin aan, door getuigen te iaU->> . ,ton dat haar echtgenoot. terM.il hij Kimmen aan do speeltate!-, ver'our. hanr bittert gebrek liet lijdon, en zij en bare ueren te:; opzichte uw v-eJirg merken "tv-li*^-" "V " u i-, goede en achttien zeer goede. Zien we de laatste categorie nader door, dan vinden we daaronder, categorie zeer optimistisch, roeds de jaren 188!) en Ifc'JO aangeteekcüd, wat toch zeer gewaagd schijnt, want de wijnen van 188',) zijn voor een ge dcelte nog niet eens op liedenen, c.n oen defini tief oordeel is voor het verloop van 5 tot 10 jaar niet mogelijk, en van die van 185)0 weet men natuurlijk nog niets met zekerheid. Als in alle opzichten volmaakte wijnen zijn die van de jiren 1811, 1834, 18(»4 en 1875 aan te duiden. Van den wijn van 1811 , het jaar van de komeet," werd Cha'eau Lafitte nog in het jaar 1868, tor gelegenheid van den verkoop dei bezitting Cha'eau Latitle aan baron Hothschild geveild, daar de voorraad in de slotkelders afzon derlijk werd verkocht. Voor de van dat jaar nog voorhanden 21 ttesschen (dubbele flosschon, magnum'') kreeg men: 10 ilesschen elk voor 75 francs en 11 fiesschen elk vdor 121 francs. Koopers waren l'arijsche eerste restaurateurs. Er waren buitendien van ieder jaar sedert 178!) wijnen voorhanden, eene verzameling zooals die zoo volledig geen tweede maal is voorgeko men, doch de meeste waren niets meer waard; do wijn \vas flauw on zonder gehalte, bij was to oud. Eenige jaren later echter is er in don par ticulieren kelder van een eigenaar vau oen holel to Bordeaux, loon deze stierf, i og eon schat ge vonden, bestaande uit twee t'esschen uit. do oogst \an 1811. (Jha'eau Laliito, waarvoor een lief hebber 220 frav.cs per ll-^ch betaalde. De wijn van 18(14 zal thans misschien nog eenige weiiiigo wijnproevers door zij'.o wonderbare keurig heid on tijiiheiil in herinnering gebleven zijn. iïij is niet moer te koop ; waarschijnlijk echter wordt bij nog in eoni:>e voortreffelijke koideis wel als Oi-ne zeldzaamheid aangetroffen. Do wijn uit 1875 j daarentegen zal nog velen van ons bekend dozo is ook nog bij eiken gooden wijnhandelaar te verkrijgen, hoewel ook voor prijzen die niet ieder sterveling geneigd is voor eene tlasch wijn te besteden. De witte wijnen, die de grond der Gironde voortbrengt, zijn niet minder daa de roode wij nen beroomd. Worden de roode wijnen als wij nen gewaardeerd, die bij alle gehalte en andere goede eigenM:happen nog dat voordeel hebben, dat zij het hoofd eerbiedigen, in tegenstelling hiermede mag men zich slechts voorzichtig aan hot gunot van de witten overgeven: zij zijn stree lend ir.anr verraderlijk, en menigeen heeft reeds te root vertrouwen berouw van zijn ehad. Ze bezitten in goede jaren suikergehalte on een eigen fijnheid, die met niets te vergelijken is. De wer kelijk goede jaren zijn buitengewoon zeldzaam, de besten lot nog toe waren de jaren 1S47 en 181)!); daarentegen zijn er weinig jaren waarin de wijn geheel slecht is. Oude lit'j'ile rot*/ nint. Een merkwaardig huwe lijk had, naar uit Temesvar aan de Penter Lloijil bericht wordt, Zondag 21 September in de synag'igo aldaar plaats. De bruidegom was een aa.uzionlijk koopman uit Krünstadr, president van de Israi-liUsc.ho. gemeente aldaar. Lubl. Aronsuhn, 78 jaar oud ; zijne bruid was do weduwe Katharina Markbreitor uit Graz, lii jiar. Hun liefdesgeschiedenis, die thans hare In-kroning vond, is roeds in i.Sil waren zij verloofd. het ?17 jaar oud. Twee dagen voor hot huwelijk echter kwam tnssrlion ben beiden tot oen twist; de man ver land, en uit déiiit vorloetde zich terstond Oak Bultman te Amsterdam en M. Geurts te Blerik, gouden medailles. Nederlandscbe leden der jury waren de H.H. r. Wyr.and Fockink en A. van liysterveld van Amsterdam, en Van Duiken Weiland van Rotter dam. De cxpisanten waren gerepresenteerd door J. lliidolph O'ar, Vondelkade 214, te Amsterdam. liene Syrische meisjesbeurs. Men schrijft uit Damaskus aan het Wiener Tayblait van 4 Sep tember : Gelieve mij per omgaande per stoomboot Anatolia, voor den Pacha X. V. ticee Soedantetumnnen te zenden. Zij moeten nog jong zijn; ongeveer 14 en 17, tanden gaaf en zoo mugelijk flinke mai:e:i. Bruin is de lievelingskleur van deu l'acba.'1 oodan-leeuwinnen tot mijn spijt niet voorradig. Zal don Pacha daartoor twee prachtige Perzische i/nselle», van slanken bouw zenden. Bezit, ook een jonge berin uit don Kaukasus, Suloika genaamd, een allerliefst dier. Is weelderig gevormd en heeft, blauwe oogen. Suleika kan ook dansen en do bekkens slaan." Zend Suleika, maar spoedig. Pacha reeds begeering dit inte ressante dier in zijne menagerie te zien." Dit zijn zeker zeer onschuldige telegrammen. En toch zijn deze telegrammen van twee meisjeshan delaars, of om het krasser te zeggen, van twee slavonhandolaars, waarvan de een hier in Damaskns woont, en de andu-e in Bassorah en die de harems der Syrische grcoten en pacha's van het Ewig weiblicho" voorzien. Ja, in het openbaar is do afschuwelijke menschenhandel in het goheele Turksche rijk verboden; de slimmen echter, waartoe bijna alle l'acha's van het rijk hchooren, weten meestal welde wet te ontduiken en hunne harems steeds op hieuw met schoone bewoonsters te vul len. Komt nu h.v. hier oen bezending van zes aardige Tscherkessenmeisjes, tegenwoordig verbinden zich dikwijls eenige Tscherkessenmeis jes tot een gezamenlijken pelgrimstocht naar Mekka dan geeft men dadelijk bericht van hun aankomst aan de l'acha's en de verschillende Mobammedaansche en iiiet-Mohammodaanscho harembezitiers van onze stad, terwijl men hun met ht-1 onschuldigste gezicht dor wereld vertelt, dat er zooeven weder zes prachtige dieren, leeu winnen, gazellen, wolvinnen, berinnen, of hoe de verschillende vlocsciietcndc dieren ook heeten mogen, zijn gearriveerd en verzoekt hen beleefd ze te komen bezichtigen. Waarom zou een Pacha niet eenigo wilde dieren mogen gaan zien? Ilij gaat daarom naar hot huis van den zoogenaamden dieren- maar in werkelijkheid menschenhandelaar. beziet on onderzoekt nauwkeurig die voor gebrachte s-ebof.i'.on en koopt eindelijk eene of meer van baar. Na bet vallen van den nacht wordt de aldus aangeschafte odaliske in den ha rem van haar nieuwen gebieder gebracht. De licrlijnsche bladen verhalen de geschiedenis van oen afschuwelijke grap". De directeur van do verzekeringsmaatschappij op don Grünon Weg had een partij gegeven tor ecre van den achtticnden verjaardag vau zijne eenige dochter, een mooi mei-je, dat mot eeii officier van het 3.>ste regiment te Brandenburg verloofd wa=. De jonge man kun er niet bij tegenwoordig zijn, hij werd door zijn militairen dienst in het noorden van Duitschland teruggehouden. Twee oude schoolkameraadjes van bet meisje besloten tot do vroolijkheid van den avond mede te helpen door haar oen poets te spelen. Zij gingen naar eene andere kamer en schreven een brief die van haat verwijderden beminde boette te komen. Deze word haar door eene dienstbode, welke zij in hot ge heim namen, overgegeven. Do jonge dame scheurde bom opon en las oonige regels, toon zij plotseling uitriep, O mijn God! Hij heelt mij verlaten'.'1 Do brief zoidc dat bij eene dame gevonden heeft, waar hij moor van hield, en het engagement moest verbreken. Zij snelde naar do keuken, groep eon mes, on maakte eene diepe snede in den pols van' haar linkerarm. Het bloed spoot er uit en het meisje viel bewusteloos neder. Er werd onmiddeliik om een doktor gezonden, maar de hulp kwam te laat, want de jarige stierf door het bloedverlies on don schok. Zoo hebben twuc dwaze meisjes, door oen domme grap, oen leven v-:rvvoost, een vader kinderloos gemaakt, oen veelbelovend jong oflicier van zijne bruid beroofd, en misschien zijn gchcele toekomst bedorven. K'i (iiilitutc :oon. l'it Londen wordt geschreven : Van don jongen lord Dudioy die do/er da-en ge trouwd is, wordt verteld, dat bij zijne verloving aan zijnen moeder op eene bijzonder lactvollo wijze mededeelde. Ilij kuste baar en zcide dat hij wél do schoonste dame van Engeland naar hot altaar zou hebben willen leiden, maar dat gii g niet. daar eon man zijn moeder niet maL'--rouwen; I bij besloten, hart on h:ind an:i mejuffrouw Dudley. die we le.we i~. ;,s nog als eehe schuui,bekend. nu ha Garney te schenkel;. Lady l staat, zooals men weet, tba O p de sigaron/aVjfs var. de enrtinc van het 1ste regiment vesting-attilloric to 1'trec.ht. /ii'i ir. eon iV'_'el of vijftien oetiigc inüchtingon omtrent do lïijks iioMsiciarbank afgedrukt. i)it pi'.ietUeh propaganda-oidd"!, duur den kapHeiü-lfhoerdor artiüorie-c'innne. .Ilir. C. van I. wn-dt door' do directie nu-t waanieering aanbevolen. on de oude lieid< var. in dezelfde bruid goslaan l)c joügL'ehuwd de bruid aanzie! M: !,A!:XKEKlM.l' OK DIJK: i-»<:>? r v:m s Orhr V>rm. '\Voir.rl Di:üSCHL£-BLï1JGh.R ';'. l:'-.',.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl