De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1891 11 oktober pagina 2

11 oktober 1891 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Na. ;746 itang" der Vroedschap in liet jaar 3574, drie honderd en zeventien jaren later, de niting werd van de meest gezellige vreugde bij oud en jong, groot en klein, rijk en arm. *** Zoo ook nu weer tooiden zich reeds in den vroegen morgen van den 3den October toren transen en gevels der huizen met het dundoek en een vroolijke Oetoberzon scheen op het Oranje, bl&nje, bleu", welke kleuren ruim drie eeuwen geIfeden ook wapperden van de masten der schepen, die 't Arragonsch geweld" deden verstuyven in de vlucht" en op het uur dat de admirael vailliant" met 's princen scheepsarmaden" de Vlietbrug bereikte, ten einde de stadt te spysen, met eoorn seer abondant", togen nu de borghers jonck en out" naar het Van der Werffpark, de vroegere groote Ruïne, om aandachtig te luisteren aaar de koraalmuziek van de dd. Schutterij, die liet feest, volgens den wensch der Vroedschap, plegtiglijk oponde met de statige tonen van het : Dankt, dankt nu allen God." Volgens de overlevering men kan het trou wens ook nog zien op het geschilden stuck" van meester Pieter van Veen bestond het eerste voedsel, dat de watergeuzen van hun schepc'l aan de uitgehongerde bewoners toewierpen, uit brood en haring, en het is de herinnering aan dit heugelijk feit, dat de 3-October-commissie er tel ken jare toe voert, om aan de nooddruftigeu brood en haring uit te deelen. Zoo zien we dan ook op dezen morgen na af loop van de koraalmuziek de menigte naar de Ailmarkt trekken, waar in het Waaggebouw aan ruim 3000 vrouwen brood en haring in ruime boavee heid wordt uitgedeeld, terwijl in het ge bouw der vereeniging Nut en Genoegen op de Pieterskerkgraeht aan een nagenoeg gelijk a-mtal mannen tabak, pijpen en kruiken bier met milde hand worden verstrekt; gelukkig is het nu niet aoodig voor de overheid, zooals m 1574, om, ten «inde kwade gevolgen te voorkomen, nu men overvloed hadt, zoowel als toen de honger neep, maat op 't eeten te stellen." Gedachtig aan de woorden van het oude GeuscMaer wilt considereeren In dese wonderdaet, De stercke hant des Heeren En niet der menschen raet," volgen velen het voorbeeld der bevelhebbers van <Je Vloote", die met hun scheepsvolk naar de Bieterskerk togen, ten einde onder p-almgezang Godt meniger hande" te danken; weer anderen "wandelen door de al voller en voller wordende straten, luisteren naar het Wilhelmus van Nassouwe" op oude voys, dat, met tal van andere volksliederen van den slanken toren vau liet stadLuis op de zilveren klanken van liet carillon over de aloude veste weergalmt, of verlustigen zich in de waterstralen van de fontein op de Vischmarkt, die vroolijk in de gouden herfstzou schitteren. ?Wij echter, wij togen ter bedevaart naar de Lakenhal op de Oude Vest. In dit gebouw zijn nog vele voorwerpen bijeengebracht, die uit den tijd dor belegering dagteekenen en o. a. ook de koperen pot, welke, gevuld met hutspot, door Gysbert Cornelis Schaak werd gevonden in de Lammen-schans, die de Vliet, met paalwerken sfgedamd, waardoor de Watergeuzen toegang tot de stad konden krijgen, afsloot, Pieter Cornelisz van der Mosch, bijgenaamd Piero, maakte daarop liet volgende versje, dat op den pot is gesneden: Doen Godes hand. Dreef den V}' and Bij nacht uit Lammen-Schans; Kreeg Schaak dees pot, riep aan Boizot : Gy moog over Dammen thans." Sinds dien dag eet men in- alle huisgezinnen ter herdenking aan dit feest op den Sen October iutspot met klaprib. Het was drie en dertig jaren geleden dat wij den pot ? deze bevond zich toen nog op het Stadhuis het laatst hadden gezien, niet uit gebrek aan piëteit, maar omdat 's levens stroom ons elders had gevoerd, maar, zoo als meestal blonde, blauwoogige, baardelooze jongelieden; hun lichaamsbouw is slank, inaar niet boven de middelbare grootte; zij hebben eene «zwellende borst'', en ieder in het bijzonder heeft, zooals Tlciuru-li Hrinr. het ergens zegt, »zooveel moed als een leeuw, en zooveel verstand als twee ezels" : zij zijn louter tricot en gevoel, van vleesch en been is weinig te bespeuren. De drijfveer van al hunne handelingen is de liefde, hun voedsel bestaat uit maneschijn met suiker. De waar heid van deze schildering zal men beamen, als men denkt aan de min of meer onmo dern geworden belden uit de opera's van Bcllini, aan den L/jond in MurtJtfi, aan den Octavio in Don Jwm. De heldentenor is veel mannelijker van aard, maar is toch in den regel te snel en onoverlegrl in zijn besluiten en laat al te licht invloed op zich uitoefenen. Altijd is hij evenwel goedhartig. Een tenor en een doortrapt booswicht zijn zeer tegenstrijdige begrippen. Als voorbeelden noemen wij hier de helden van Ilirl/ard Wnijncr, verder Florestan in Fidvlio, Jfanrico in Lf Tronri-iv,. Dat Ctoi/nod's Ftimt in het begin van de opera tenor zingt, moet men uit de later volgende Gretchen-geschiedenis verklaren : hij is niet de diepzinnige denker, maar de man, die in het 2e bedrijf den verliefden jongen man moet spelen. Eigenlijk moest Fausi in het begin van de opera las zingen, en na zijne verjongingskuur tenor. Als interessant voorbeeld is nog hierop te wijzen, dat graaf Almarira in Kossini's Barbier tenor zingt, maar in den Fif/aro van Moxnrt bariton. Dat dit volkomen juist is en door de karakters en de situatiën ge rechtvaardigd. zal na de ontwikkeling van bovenstaande grondregelen duidelijk zijn. Nu komen wij aan de vrouwenstemmen. toen, bewonderden wij ook nu de Hollandsche zindelijkheid, die thans ook weer aan het histo rische voorwerp een glansje had gegeven. * * Welaan gij volken, komt en \veest Met ons verheugt in deze Peest; Ons straaten, markten ziet ten besten Betreet ons Cliingelen en Vesten, Scliout de liooge kerken aan Daar dit wonder is gedaan." Aan deze uitnoodiging van Jan van Hout, de rechterhand van Van der Werif', den schrijver van het Dienstbouck der stadt Lnyden," deu se cretaris der eerste curatoren van de nieuw ge stichte akademie, hebben wij gevolg gegeven en met ous honderden en houderden, die ,/straaten en markten" vulden; want aan den feestdag was een nieuwe aantrekkelijkheid toegevoegd, ecu kind van onze eeuw, een optocht van stedelijke verecnigingen met hare banieren en van allegori sche voorstellingen van beroepen en bedrijven, in de aloude veste uitgeoefend, welke tevens dienst baar zou worden gemaakt aan de eeredienst van de godin fin-de-siï'cle, vrouw Reclame, terwijl voor hen, die het vurigst waren om deze te dienen, prijzen waren uitgeloofd. Een zee vau hoofden in het Noordeiude en op de Breestraat golfde heen en weer, een pret tig gestemde verzameling- van vroolijke mcnsclieu, op wier gelaat 't te lezen stond, dat zij tenminste voor dezen dag de zorgen des levens wilden doen verdwijnen, van jolige studenten eu in lichte zomertoiletjes gckleede schoone Joll'ers, waarom trent 'Leiden zijn ou !e reputatie nog glansrijk handhaafde. De stoet zette zich voor de Kweek school voor Zeevaart in beweging eu trok weldra langs de Breestraat voorbij het Stadhuis, waar Pieter Adriaauz. van der Wcrff eenmaal zijn his torisch woord sprak, door Jacob vau der IJoes en vader Vondel bezongen, nog niet door de histori sche eritiek aangevallen. Het ligt niet op onzen weg. van den optocht ecu uitvoerige beschrijving te geven. Hoge een geoefende teekenpen door enkele figuren daarvan ecu veel beter denkbeeld schenken, dan onze ge wone pen dit vermag. Als reclame-optocht, slaagde zij bij uitnemendheid, terwijl de deelne ming van een aantal werkliedon-vercenigingeu aantoonde, hoezeer dit feest ook iu de harten van het volk voortleeft. Een uitvoerig programma leerde ons alles bewonderen en wanneer wij een uitzondering maken voor de reclame van den lieer W. van Veen, bloemisterij Ro^ai/liixt, Zijlsiugel bij de Plantage, dan doen wij dit omdat deze blocmciijockey en zijn paard, geheel in witte en roodc dahlia's gehuld, die ecnjcereplaats hadden kunnen innemen in een bloemen corso, als mooiste nummer den eersten prijs behaalden; en wanneer wij dan ook nog den een-sten prijs noemen voor het geestigste nummer, de bouillon reclame van deu heer J. de Haas, dan hebben wij aan tuut se.it) w; u r tont honneuf" bewezen. Op liet dekkleed van den os, die den optocht medcmaakte, stond te lezen hiervanwordt de bouillougciuaakt'1 en da-ir nu dit, vlecschnat verkrijgbaar is in een restau ratie, do->r professoren en doctoren aanbevolen. werd duidelijk door het levende beeld aanj-etooml, dat deze hoeren voor ditmaal in hun bouillonanalyse niet gefaald hadden. Het programma ver meldde niet, misschien ter wille der verras sing voor de dames de aanwezigheid in den stoet, van de Leidsclic stedemaagd in haar sehelpvorrnig voertuig, die, door liet uitstrooien van bonbons mot versjes en omwikkeld met c!o aan kondiging, dat men voor zeker bedrag lid of do nateur kon worden, reclame maakte voor de S-()ctolier-J~<!rceiiiffii;;i en haar moeilijke taak tot laatste oogcnblik m::t grootc waardigheid ver vulde. Zoo trokken zo ons langzaam voorbij, de fraaie, nummers op wagens in allerlei vorm ; een van bamboe opgetrokken huis te midden van oostersclie planten, waarbij een panr Javanen zaten (reclame van don heer T. G. Waldkötter, als vertegenwoor diger vau de Kamper siirarcnfabrick van de lirma 11. on J. \\ . lliilsoher), drie ?I£erinann Zcitmigs'' De nik staat in velerlei opzichten tot de sopraan, als de bas tot den tenor, maar niet in alle ; op sommige punten is de verhou ding juist de tegenovergestelde. De alt is evenals de bas de stem van de grijsheid. In zoover aan den ouderdom ervaring en wijsheid verbonden zijn, drukt de alt, ook deze eigenschappen uit; ranar liet gezond . verstand, vooral in jongere jaren behoort, tot de attributen van de sopraan. Als bijzon dere specialiteit heeft de alt slechts het ge heimzinnige, demonische en bovennatuurlijke zich voorbehouden. Ook de moederliefde tegenover volwassene kinderen, en de liefde van de oude vocdster voor het volwassene pleegkind, behooren uitsluitend aan de alt. Men denke aan .M'irijurr/li</ (Dmnc. Ji/t/iifli"), A'.iii'fiii'! (l? Tronci''!'/'}, Oi'/i'/i'J (L'iln n tji'iit). Terwijl de mannen de lage tonen bezigen om zich een air van wijsheid te geven, ge bruiken oudere dames de hoogere om zich jeugdig voor te doen. De alt, is steeds min of moer sentimen teel, maar kan ook groote energie ontwik kelen. Daar het gevoel voor het komische, en daarom ook hei, lachen als er reden voor is een bewijs is van de gave tot vergelijken en van een vlug begrip, maar dit laatste niet bijzonder eigen is aan een alt, zoo is een guitige en lachende alt eene groote zeldzaamheid. De vroolijke vrouw Jlcirli in de J^natii/fii Wcil/T nm }}'!u<lxor zingt alleen all,, omdat zij een energiek karakter heeft, maar vooral omdat de com ponist behoefte had aan eene lage vrouwen stem. De alt is verder alleen in staat om de meer mannelijke, in ieder geval onvrou welijke hartstochten, als haat, wraak, heersehzucht enz. op aannemelijke wijze weer te geven, wanneer zij zich in het lage register beweegt, en dus ook hierin de mannelijke in een koffer van de zadelmakerij van de hoeren S. G. J. de Groot, de zeepziederij van de firma Droz en Tieleinan, een Chinees als vertegenwoor diger van Kooy's Koffie- en theehandcl, een reus achtig aquarium van den heer J. A. M. Bekking, de machinale schocrimakerij van deu heer H. C. de Jong, met een reusachtige laars op den voor grond, con ruiter, gestoken iu oen cost.uum geheel van bier-ctiquetten vervaardigd, als vertegenwoor diger van het agentschap der Beijersch Bierbrou werij Dn Am.ttcl, een groote wagen van de firma J. T. Porquin eu Zonen, waarop een reusachtig stuk steenkool, wegende 2200 KG., te midden van varens, bloeiende begonia's cu groen en ecu mijn werker van den arbeid uitrustende, de Lcidsche katoenspinnerij, directeuren T. Driesseu en C. Unessen, die van Saroiigkatoen op een wagon een veelkleurig paviljoen hebhen opgericht, waarin een paar werklieden met ecu haiidpers honderden zak doeken met het Leidsche wapen en den naam der nna bedrukken eu aan de rondom juichende menigte uitreiken cu nog meer aardige nu'umcrs, totdat, de stoet in do richting van do Hoogewocrd verdwijnt. De orde word gehandhaafd door een negental commissarissen te paard en ecnige iirtillenstcu die, mot do politie, echter geen moeielijke taak haddon. Zoo trok de optocht, die door drie muziekcorpsen werden begeleid, verder langs de Plantage, het L'trcehtsclic Veer, door do Kniaierstraat, de Hoogewoerd, Watcrsteeg, langs do Hooigraclit, door de Bakkersteeg, over de Oude Vest, Turfmarkt, Haarlemmerstraat, Hocrcugracht, Nieuwe Rijn, Koornbeurs, Breestraat, Stccuschnur, Rapenburg ou Noordeiuds wederom naar het punt vau uitgang, waar hij werd ontbonden. Geheel Leiden on de honderden, die met ons naar de oude sleutelstad waren getogen, hadden zich vermaakt, en do opgewekte feestvreugde toonde zich daarna niet iiet, minst, iu de soci teiten MinefM, Amifititi on Co/icon/i*', die volgens oude gewoonte voor dien dag waren geó'mancipeerd. Het dagprogramma was afgeloopen; on, dat alles zoo uitnemend was geslaagd, dat de optocht zoo flink van stapel liep, op den langen weg de grootst mogelijke orde heorschtc, is zeker in de eerste plaats te danken aan het bestuur der 3 Oi-tnlier rereenif/iiiff en aan do Commissie van Bijstand, die hot, zoo wakker ter zijde stond. Eindelijk keerde ieder huiswaarts en in liet hotel Lio» <t Or, waar wij onze tijdelijke penaten hadden opgeslagen, konden ook wij, met vele dui zenden der traditie getrouw, ons vergasten aan hutspot, met klaprib, /ooals do ouderen gedaan hebben en zooals wij hopen dat de nakomeling schap tot in verre geslachten nog eeuwen lang zal doen. * "' * Een avond zoo mooi, als liet begin van Oetober na oen regen-zomer slechts kan geven: troon windje aan de lucht ; de sterren weerkaatsen in liet spicgclgladde Galgenwater; 't is halfacht, over do Breestraat, het Kort-Raponburg, door do l aardenstceg on langs de Veemarkt, stro.imt de menigte iiii'ir buiten naa- het feestterrein, hot, Si'hnttersveld. dat zich achter don tuin van het, welbekende '/.niiii-r^nfi/ bevindt, welke ons een prins \\illom van Oranje in herinnering bracht, <iie, nog in do volle kracht van zijn jeugdig leven, bij het, af scheidsfeest, hom bij zijn vertrek van de akailemie door do studenten mingeboden, ecu dronk wijdde aan Lcidcn's sehoonon. Zijn asoh rust reeds laiig bij die van zijn grootcn voorvader, V\ illem den Zwijger, on de Lridsclic sehoonon zijn wellicht, nu reeds.... grootmoeders. Maar geen herinneringen aan het verleden mo gen ons storen bij de feestvreugde van het heden. Wij treden '/.omt'r:r:rr/ binnon onder do vroolijke tonen van don 3-Oclober Marsoh, gecomponeerd door den heer (Jottfricd ilann, onder wiens leiding de stafmuxiek van het, 'Jde regiment infanterie don avond zal opluisteren. Alle lanen van den grootcu tuin, die veel zouden kunnen vertellen, zijn vol met een vroolijke menigte en op het daar naast gelegen /niiiefliixl, waar het mnziokkorps der jagers zich doet hooren, gaat liet even lastig toe; maar achter beide tuinen, die slechts voor de leden en hun dames en tegen entree toegan kelijk zijn, ligt het eigenlijk feestterrein, een groot, effen, hard veld, op wiens midden een muziektent staat, waaromheen zich een ruim plankier be vind ; en rondom, in een reusachtigen halven cir kel, gevormd door een schitterenden boog van lichten, staan de vertegenwoordigers van een oude, ouderwetsche kermis; draaimolens, schiettenten, slagmachiues, het levend worden van twee steenen beelden, schitterend om aan te zien, Minerva, théater-gymnastiek, ballententen, poortjes- en wafolkrameu, de alomtegenwoordige Van Houten met de schoonste vertegenwoordigsters van nationale kleederdrachten, die verliefde studenten ecu kopje kokende cacao met een glimlach toereiken, dat dezen voor deze enkele gelegenheid opdrinken als ware het Franciskaueibröu en de hemel mag weten wat meer, geven gelegenheid tot een dolle vroolijkhcid, die zich echter in de, moest volkomen eensge zindheid uit. Hot, grootste aanlrckkingspuut is de muziek!ent: Gelegenheid tof, Jansen" zegt het programma, maar wals eu polka blijven uit, n monstergalop vereenigt allen in n agglo meratie van alle standen ; vroolijke dienstmeisjes met, studenten, elegante juli'ertjos met, kranige artillerieën, feestcommissieledcn met Leidsche maagden, crntfeste huisvaders met hun re«pecticve wederhelftcn, die angstig om hun aardige dochtertjes roepen, in hef, gedrang geschaakt door een kloeken muzenzoon,?het springt eu hotst en holt en draait alles dooreen en boven dit reus achtig rumoer, geschater, gelach eu gestoei hoort men nog nu eu dan slechts een cornet a piston of ecu donderende Turkschc trom de maat aangeven voor den dollen rondedans. Eii zoo ging do feestvreugde ongestoord voer1, totdat, de eerste ,/vuurbom ofte Serpent" het sein gaf, dat het luisterrijk vuurwerk, een product van het pyrotcchuisch genie des heeren A. Gall te Rotter dam, zou worden afgestoken ; en we hebben ze weer gezien, zooals wc zoovele malen gezien hebben, (ie gloria's en rosetteu en blinkende bcngaalsohe zonnen, on aan het slot hebben we mode gejuicht on modo hulde gebracht aan de groote decoratie, aan het feest gewijd, zooals deze ecu goed Hollandsch feest moet besluiten. En zoo toog de mcnschcumassa tegen midder nacht in de meest opgewekte stemming naar huis ifiind ('Kt r/emoi/xlrai/'/iihi want wij gingen liog niet naar huis, maar naar Jfi/><irt;r/, waar ecu kroegjool wachtte en waar men bet bestuur der 'A-Üctober Venniigii/f/ verwachtte. Dat, de studenten het feest moesten besluiten, is eenmaal door \Villom den Zwijger beslist; waut, Zo hacst het land van -Mars bevrijd was on ont slagen, Quam Phoebns in zijn plaets, die hadd 111 hacr behaegen Minerva qnam met hom, die hebben in (Ie stad Gestadig van dien tijd haar wooningo gehad." en dat dus hot, feest, besloten werd in het Te Huis" der Minervazonen spreekt van /elf. Verwelkomd door hot irilhi'liiiux, nam liet be stuur der vereeniging de aangeboden eerezetels in, «MI 1o n werd (;r getoost en no_i' eens u'etoo^t, ge dronken on u'eklonken tot laat, m den nacht Haar oude co.-! innen en ge'nruyeken. Want, hoc nivol1,?erend de tijdgeest ook moge werken, in do diepe vercering van dit »gebru\ck" blijven de heidsciic student en de oprechte Leidenaar zoo consenatief mogelijk. Laat, dit zoo mogen z;ju tot iu verre gcslaclil.cn.' Wij hopen dat do zwakke poging om door plaat on schrift, de viering van den gedenkwa'irdigeii feestdag van den Men October in liet. «Acdorliiudscli Athciicn, de woonplaats van de Facnf' voor de nakomelingschap tot, stichting, Iccring en navolging te bewaren, ('enigszins geslaagd is, want,, ;,-Dc tooiTiis yann te niet, do muyren en de wallen sVerfclijlen door den tijd, do steenen die vervallen. »Maer dat, de peunc treek t, geholpen van :t verstand, »Wordt in der eeuwigheid in 's incnsehen hert geplant." eigenschappen nadert. In de tegenwoordige opera's wordt de alutcm helaas! veronacht zaamd, wat hieraan moet worden toegeschre ven, dat de vervaardigers der libretto's om aan j den smaak van het, publiek te gemoet te komen, karakters als de bovengesehilderde i niet meer opnemen. De groote hoop vindt degelijke karakters vervelend, niet pikant genoeg. In de vorige eeuw, den klassieken tijd (Ier adagiovereering, had men meer zin voor degelijke karakters en voor altstemmen. Men vond dat de lage middentonen der alt, bij voorkeur het leedere, lieflijke en smach tende weergaven; van daar ook dat de laagste fluit, /Inn/o li'n/iiorr, de althobo olmf. tl'iniKirr, eene lage viool rioli ti'n/i/t/rr beti teld werden. Overeenkomstig dozen smaak zijn de alu'ollen van den <ii'iilii-nn van (lhu-I;. en van den ,V./-//w van M<i\>irl b.v. Ook aan eene alt verbindt men onwille keurig de voorstelling van een bepaald uiter lijk. Ken van beide, nf de alt stelt eene oude van dagen voor, of zij is jong en dan j is /.ij krachtig gebouwd, brunette of zwart; in het. laatste geval natuurlijk met een don ker temt. Hare bewegingen zijn nooit haastig, maar langzaam en afgemeten. De xn/ii'niiii eindelijk is die stem, welke het veelzijdigst de meest verschillende ge voelens kan uitdrukken. De luidruchtigste vroolijkhcid, de diepste smart, schalksheid, kinderlijkheid, vroomheid, liefde, wat men maar wil, alles wordt gemakkelijk gevoeld en natuurlijk weergegeven. De sopraan is steeds jong, blond, mei blauwe oogen, ethe risch gebouwd, meer tot vroolijkhcid en op timisme geneigd dun l» het, tegenoverge stelde; zij wisselt spo-' '..;er van gemoeds stemming dan de alt, zj vat, alles bovendien sneller, gewoonlijk evenwel oppervlakkiger op dan gene. In latere jaren gaat zij dik wijls tot de altpartij over, en dan zijn deze kenteekenen ook verdwenen. Kvenals de klank van de bas aan het, ijzer, die vanden tenor aan glanzend brons, die van den ba riton aan mat goud, die van de alt aan ge polijst goud herinnert, zoo is de sopraan als zilveren stem algemeen erkend, en zekere overeenkomst lussehen de natuur van dit metaal en het karakter van de bczitsler van dit soort van geluid valt niet te ont kennen ; uitzonderingen komen natuurlijk voor; zij bevestigen tevens den regel. Als zulk een regel kun men ook vooropstellen, dat, de bas het meest het cholerische tempe rament, de alt het melancholische, de tenor en de sopraan liet sanguinische naderen. Voorbeelden voor de juiste schildering der sopranen behoeven wij niet, te geven, il y a enibai'ras de richesse in dit op/ieht. Uit, liet vorengaande blijkt dus, dat ieder menseh naar zijn uiterlijk en naar zijn in nerlijk wezen aanspraak kan maken op een soort van stem. Xooals de geologen en de zoüloiren slechts een tand van een onbekend voorwereldlijk dier behoeven te hebben om dadelijk het, geheele dier te construeeren, zoo zal (te oplettende Ie/er van deze regelen voortaan slechts de stem van een menseh behoeven te hooren desnoods in een phonograaf' -- om onmiddellijk den gehcelen persoon uiterlijk en innerlijk haarklein te kunnen beschrijven, of wel heelt hij slechts eene treffende anccdote over iemand te hoo ren om direct diens stem zonder fout te kunnen diagnostiseeren, dwaling natuur lijk overal en ten allen tijde voorbehouden. (Vi'ij naar 'na IIwjilaiL-iflt van 11. L.J

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl