DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 750 verruimde gevoel gekend, dat de kennismaking met een wezenlek vrij standpunt in letterkunde en kunst geeft; gij hebt dus nooit den tijd, en dat legt iets, vergeten, omdat gij gansch waart inge nomen door die lectuur; nooit hebt gij de echte verontwaardiging over het leelijke daar kunnen bewonderen. Ik weet wel, dat g\j zult zeggen, eok wel die gevoelens te kennen, maar dat zij door andere lectuur vroeger ot later bij u zijn gewekt, doch bedenk, dat deze menschen uitdruk king geven aan de sentimenten (neen, geen Nieu we £?wfe-woorden) aan de gevoelens en meeningen en ijjne schakeeringen in de waardeering van deeen tyd; van de jaren, waarin wij zelven leven, en dat die gevoelens bij hen ontstaan onder dexelfde impulsies van buiten, die wij zelf ook eiken dag door wat het wereldtooneel ons te aanschou wen geeft, ontvangen dus dat er daardoor, door hun frissche actualiteit nl., een soort van band is, die ons aan hen verbindt, terwjjl we Eliot en Thackeray, ja ook Stuart Mill en Multatuli en Heine anders bewonderen, minder intiem, minder zelf-meevoelend. En hunne kritieken ? Neen, ge wilt ze immers heusch niet vergelijken met de pasklaar gemaakte recensietjes voor onze gewone tijdschriften ? Ge weet, dat er geen spoor van overeenkomst daartusschen bestaat, maar als ge ooit zoo gul en fceerlyk had gelachen, om 't aan de kaak stellen tan letterkundig prulwerk, als ik bij 't lezen van de N. Gids-kritieken deed, dan alleen reeds zou dankbaarheid u weerhouden hebben, zóó over de lieuwe Gids te schrijven. Want, ik deel het u in confesso gaarne mede, voor mij is lang niet alles helder, noch in Gorters verzen, noch in 't proza van van Looy of van Deyssel, en slechts zeer zelden krijg ik by geluiden kleurindrukken, ja, ik vrees, dat ze die enkele keeren nog niet eens spontaan komen, maar zoo'n klein beetje weerslag zijn op vroegere lectuur,?maar toch, daar Wjjft zooveel schoons over, dat ik den sfinx voorbij ga, om mij aan de koele frischheid om hem heen, aan de heerlijke uitzichten op de hoogten, die hem omgeven, te verkwikken. En daarom hinderde imj uw scherpe afkeuring, daarom moest mij dit «ven van het hart. F. J. v. . Uit bovenstaand spreekt of ik vergis mij leer een teeder vrouwenhart, dat trilt van vreeze, dat een harer zusteren door den ijdelieididemon te pakken wordt genomen. Stel u gerust, bezorgde ziel, ik vind ijdelheid zóó belaehelijk, dat ik haar zelfs iu vermomming niet meer, dan een staanplaatsje vergun onder mijn gebreken. Uw bezc rgdheid is roerend, doch uw inconse quentie om, bijvoorbeeld, te beginnen met: Uw artikel van de vorige week dringt mij op papier te zetten welken indruk het op mümaakte" en dan juist te vertellen, welken indruk het niét op n maakte ; is dat tegenstrijdige: geen haar op uw hootd zal gekrenkt worden, omringd als ge u moet voelen door een onafzienbare menigte be schermers, die, in hoofdzaak, nog al erg laffe luidjes" blijken te zijn; dat theekransjesachtige in confesso," aan het slot, waaronder alle lezers begrepen zija, doen uw logica niet op het voordeeligst uitkomen. Edoch, in uw hartelijke bezorgdheid kondt ge daar niet op letten, evenmin als op het feit, dat ik volstrekt geen aanspraak gemaakt, en zelfs niet gezinspeeld heb, op het verrichten van een moe dige daad. Eenigen bengels een tik te geven, sluit vrees uit, maar vereischt nog geen moed. Intus ? fchen hebt ge op u zelf een ik veronderstel valechen schijn geworpen; uit uw aanhef toch, distilleert zich dit: Niet gij, Jo van Sloten, zijt moedig, om ringd als ge u moet voelen dooreen onafzienbare menigte beschermers," welk een naïve over drijving maar ik, F. J. van Uüdriks, ben dat, die tégen u en dus ook tegen die naflienbare menigte'' optreed als een Jeanne d'Arc, ter verdediging van ... van ... Ja, van wat ? Niet van zenuwzieke knapen, die kunst noch politiek begrijpen, maar van mannen, die op een wezenlijk vrij standpunt" staan, die letterkundig prulwerk" dus niet den maker aan de kaak stellen", die door hun frissche actualiteit een band vormen, die ons aan hen verbindt." Ik heb jongens aangevallen, die, bij hun slaafsch navolgen, in het kleinste opstel een taalbankroetje slaan en u gaat mannen verdedigen, die op een wezenlijk vrij standpunt staan in de letterkunde". Ge zijt ontwijfelbaar een goed-meenende vrouw. maar een slecht advocaat, zuster Uildriks. Ge terdedigt, wat niet is aangevallen en vertoont dus een Don-Quichotterietje, dat juist niet van slecht heid des harten, maar ook niet van groote han digheid getuigt, want het releveert de gebreken der aangevallenen", het valt aan, in den vorm sener verdediging: een aardig geval van onbe doelde ironie. Ik vraag me af, hoe dat komt'? Hebt ge mijn irtikel waarin gezond" van ziek" werd onder scheiden te vluchtig gelezen? Of heeft het gezicht op die <'» n afzien bare menigte" achter .mij, u verleid? Waart ge voor het wassen van mijn hoogmoed misschien beducht, omdat uw eigen ijdelheidsduiveltje werkelijk aan het hoorntjes krijgen is V Jo VAN' Si. "T K N". VARIA. TOONEEL EN MUZIEK. Uit Leipzig wordt geschreven: 13innen weinige dagen zal hier bij Senft't het aangekondigde boek yan Anton Rubinstein over muziek en musici ver schijnen. Het begint met een voorrede, waarin de schrijver aan eene dame in zijn salon, de busten der vijf mmici toont, die hij het meest vereert: Bach, Beethoven, Schubert, Cliopin en Glinka. LETTEREN EN WETENSCHAP. De lotaini ren de liurtogi». ifl'^i-x. Uit Parijs wordt van (J dezer geschreven : Ongeveer gelijktijdig niet den onverwachten zelfmoord van Boulanger is te Parijs een nieuwe roman verschenen waarvan de schrijfster zich Manuela noemt. Wie Manucla is, weten de bezoekers va» den salou eeds lang. Men leest namelijk bijna iu iedere salon-catalogus Manuela (Mlle Auna) als beeldhouwster aangeduid, aaa wie in het jaar 1887 zelfs eene mention honorable ten deel viel. DJZC naam is echter het pseudoniem van de bekende hertogin d'Uzès, de edelste en meest zelfopoffe rende vriendin van Boulanger. In dsn laatsten salon, waar de jury bijzonder streng was, is de hertogelijke kunstenares eeu ongeluk overkomen. Esn groot standbeeld van de Jonkvrouw van Orléans vau haar werd teruggezonden en alleen een kleine Diana toegelaten. Wellicht is deze gedeel telijk mislukking de oorzaak geweest, dat zij zich van het beeldhouwen afgewend en aan den roman overgegeven heeft. Of heeft /ij alleen daarom naar de pen gegrepen, om volgens liet voorbeeld van zoovele anderen tegen het naturalisme te protesteeren ? Wij vinden namelijk in het dagboek van haar van liefde smachtenden held Julien Masly, wiens naam den titel vau het boek vormt, eene tamelijk ongemotiveerde philippica tegen Zola. Oeze litteratuur ziet alleen door het vuil. Hoe kan mon iemand tot .1 oofd van eeu school maken, die zijn groot energiek talent alleen aanwendt om door het vuil te waden ? Ik lieb geen harts tocht voor het vuil en begrijp den roes dor ver rotting niet!" Overigens is de roman zelf, die deze geloofsbekentenis bevat, volstrekt niet z 10 ver van het na turalisme verwijderd, als meu wel denken zou. De hertogin d'Üzès is namelijk niet alleen beeldhouwster, schrijfster, politieke vrouw en sportswoman, maar ook eene groote vriendin der armen. Zij brengt een groot gedeelte van haren tijd met, armenbezoek door en heeft, zooals bekend is, hierbij kennis gemaakt met Louise Mtchel, eene kennis making, die tot een soort vriendschap geklommen is. Zij schildert ons nu in haar roman wel is waar in zeer onvolledige, maar met vele juiste en interessante, op eigene beschouwing berustende trekken, eeue verarmde, familie, die door eene voor name dame ondersteund wordt.üe man, Julien Masly, is de zoon vau een echtbreekster uit, den burger stand, die door zijn wettigen vader, welke hem haat, als scheepsjongen weggestuurd wordt. In het jaar 1871 onderscheidt hij zich ouder de marine-soldaten die Parijs verdedigen. Hij redt een officier liet leven, die hem, later, wanneer hij als wapenvoerend eommunard gevangen wordt ge nomen, hem in den krijgsraad voorspreekt. Hij verdient daarna zijn kost als vioolspeler in kleine theaters en verleidt een onervaren laudmeisje, dat naar Parijs gekomen is. Hij wordt haar echter spoedig moede en zendt haar weg. Alleen de bedreiging, dat zij in de eine zal springen, maakt dat hij haar en haar kind bij zich houdt. In een oogcublik van grooten nood wendt Masly zich tot de weduwe van den ollicit;r, de prinses van Viermornas, ouder het voorwendsel dat hij kapitaal voor de stichting vau een modetijdschriftzoekt. De prinses is onzeker, of hij de gewe/.eii eommunard is, die zich voor haar man heeft opge offerd, /ij waagt het niet er naar te vragen, en hij is te trotsch om haar daaraan te herinneren, /ij on dersteunt hem toch maar grootmoedig en bekeert hem tot betere beginselen, zoodat hij zijne maitresse trouwt en zelfs naar de kerk gaat. Maar uu wil het ongeluk dat Masly op do' vooruams dame verliefd wordt, daarom zijne vrouw mishandelt en door zijue ruwheid haar dood bespoedigt. De prinses heeft van dezen hartstocht minder afkeer, dan men denken zou. /ij laat zich de band kus sen en ontvangt zelfs deu proletariër bij zich. /ij keert zich eerst van hem af als Masly's vrouw gestorven is en hij opdringend begint te worden. Daarop verliest hij het verstand en komt iu het krankzinnigengesticht. De prinses zal voor de op voeding van zijn dochter zorgen. Daar de roman van eeue zeer voorname dame afkomstig is, die feitelijk zeer vele zulke armenbezoeken maakt, kan men daaruit de gevolgtrekking opmaken, dat onder dit werk der barmhartigheid ook wel eenige lust tot avonturen loopt. Tot lof der hertogin moet nog vermeld worden, dat haar boek ver verwijde.'d is van vrouwelijke brecdsprakigheid. De uitgever heeft de grootste moeite gedaan, uit haar roman het gebruikelijke beau volume a, trois fraccs cinquaiite ' te maken. Vijftien regels vallen op eene b.iidzijde, die voor vicr-vijfde uit, rand bestaat. Men heeft, liet boek bijna even gauw gele/en als opengesneden. -\a Deroulrde, Barrès, Paul Adam, C'ahu is Mannela reeds de vijfde Boulangist, die zicli door roman schrijven over de begraven politieke illusies troost. Maar niets vau al wat zij geschreven hebben, komt in belangrijkheid den doorleefden roman nabij, die hun heer en meester iu den dood ge leid heeft. liet origineel van Lorle. Ken der voornaamste anatomen van onzen tijd, professor Jacob Ilenle uit Göttingen, die zes jaar geleden gestorven is, heeft in zijn opvolger en schoonzoon, prof. Merkei, onlangs een zeer sympathiek biograaf gevonden. Henle was niet alleen de hervormer der algemeene anatomie, maar ook als mensch eene krachtige j persoonlijkheid; als volksleider leerde hij de ver[ schrikkingen der Ilausvogtci': te lierlijn kennen en was met mannen als Ilcrwegh, Gervinns, Jolly zeer bevriend. In dit opzicht biedt bet boek, meer dan 400 bladzijden dil<. allerlei interessante bij dragen tot de geschiedenis onzer eeuw. Xaar de Tiigliche Jtumlschtiu mededeelt, leeft Ilenle in de Duitsche litteratuur in twee bekende wei ken voort, niet als schrijver, maar als model. Ken dezer werken is de novelle van erthold Aiicrbach : Die Fr au Professorin; voor professor Keinhold is Ilenle het model geweest. Hcnle woonde als professor te Xiirich in n huis met zijn vriend, den chemicus Löwig, die onlangs in hoogen ouderdom te Breslau overleden is. Bij dezen was Klise Kgiotl, <'en mooi meisje van ongeveer .'i tot 4 jaar. als kin dermeisje in dienst en werd doodelijk op den ge leerde verliefd. Zooals zij later bekend heelt, ver goot zij, achter de deur staande, tranen van ont roering, wanneer bij bij zijn vriend aan de piano zat en zong. Bij den romantisch-sentitnenteelen ge moedsaard, die den geleerde kenmerkte, deed hem j deze diepe en innige liefde zoo zeer aan, dat hij spoedig baar van barte beantwoordde. Na langou zielenstrijd en vele moeielijkheden besloot llenle, Klise, die intusschen naaister geworden was. in eene kostschool aan den Rijn te laten opvoeden en haar dan als echtgenoote in zijn huis te voeren. Op Paasclidag in 1<S4G had de echtverbinteriis plaats; Henle, intusschen naar Heidelberg opge roepen, kon spoedig zijne vrouw als beminnelijke, schoone en met gemak optredende huisvrouw roe men. Doeh reeds na een echt van nauwelijks twee jaar sleepte eene longziekte de jonge vrouw in het graf. Barthold Auberbach kwam dagelijks als vriend bij Henle. Maar later was Henle er weinig door gesticht, dat de dichter den roman van den geleerde in eene van zijne Dorfsgeschieliten als stof aanwendde. Men kan begrijpen, dat bij nog minder in zijn schik was, toen Lorle in het veel gespeelde stuk van Birch-Pfeiffer, Dorfund Stadt, zelfs het tooneel betrad. Het tweede gedicht, dat den persoon van Henle aan het nageslacht over leverde, is de Grüner Heinrich van Gottfried Keiler. Henle leerde den jongen dichter in 1848 op eene reis in Zwitserland kennen, maar kon bij de bekende stilzwijgendheid van Keiler weinig met hem aanvangen. Henle had daarentegen op den dichter een des te grooteren indruk gemaakt, want Keiler bezocht hem terstond, nadat hij in de helft van 1848 naar Heidelberg vertrokken was, hoorde zijne beroemde voorlezing over anthropologie en vlocht ze later in zijn Ordner Hein rich, waarin zij een schoon gedenkteeken van den aanzienlijken invloed van Henle ook op niet-medici uitmaakt. Annie Besant's eerste redevoering. In het voor jaar vau 1873 hield mrs. Besant, toen 26 jaar oud, hare eerste rede, waarvan zij zelf het vol gende heeft gezegd; Ik sprak die rede voor nie mand uit, hoe vreemd dat ook moge klinken. En het was ook inderdaad zonderling. Ik leerde orgelspelen en was gewoon in de kerk alleen te stuieeren, zonder orgeltrapper. Eens, toen alle deuren goed dicht waren, wilde ik eens proberen, welk gevoel" het was, om van den preekstoel af te spreken.... Hoe dwaas het moge schijnen, ik beklom in een groote, leege, eenzame kerk den preekstoel en begon mijn eersten speech. Ik zal nooit vergeten wat heerlijk gevoel van macht en genot ik had, toen mijn stem door de gewelven rolde en toen, wat er in mij omging, invloeiende zinnen hoorbaar werd, terwijl ik mij bewust werd, dat al wat ik begeerde was, om de kerk vol op geheven aangezichten te zien, in plaats van die leege. stille banken. En als in een droom werd do stilte bevolkt; ik zag de luisterende oogen en de belangstellende aangezichten en terwijl de zinnen ongeroepen mij op de lippen kwamen en mijn eigen klanken tot mij terugkwamen tusschen de pilaren der oude kerk door, wist ik met zeker heid, dat ik de gave des woords bezat en dat als ik ooit, wat mij toen nog onmogelijk scheen, voor de openbare zaak zou werken, ik ten minste het talent had, om op welluidende wijze uiting te geven aan de blijde boodschap, die ik zou bren gen .... En werkelijk, niemand, dan wie het ge voeld heeft, kan weten, wat vreugde er is in die macht over de taal, die ontroert en meesleept; als ge gevoelt, dat de menigte op alle wenken antwoordt; dat de aangezichten ernstig of vroolijk staan op uw bevel, als ge u bewust zijt, dat de bronnen van menschelijken hartstocht en menschelijke ontroering op uw woord gaan springen en als ge weet, dat de gedachte, die een duizendtal hoorders bezielt, van u is uitgegaan en tot u terug keert, voller, sterker door het meekloppen dier duizenden harten. Is er grooter, edeler vreugde denkbaar, een triomf, die inniger intellectueel genot geeft?" Te Detmold is de oriëntalist Georg Rnsen over leden; hij was 70 jaar oud. Bahalve tallooze klei nere opstellen heeft men van hem eene Geschichte der Tiirkei ron lH;i<> 1S,~HJ en een aantal verta lingen van Oostersche sprookjes en vertellingen. Onder zijn grootere wetenschappelijke werken zijn bekend zijne linilimenttt Persica, Ueber die prache der Lazen en Oésetische Grammatik. Rosen was lang Pruisisch consul in verschillende plaatsen van het Oosten; het laatst was hij consul-generaal te Belgrado, tot 1875. Wetenschap. SKVliKS PORSELEIN. De porscleinfabriek te Sèvres verkeert sedert ccnige jaren iu een kritieke periode eu in de/.e periode schijnt liet (ogenblik der crisis aange broken te zijn. Het, Sèvrcs-porselciu is niet meer wat het geweest, is, en erger, ander porselein gaat voorvit eu zal liet weldra overtreffen. Ondanks de vorstelijke dotatie, die de Republiek blijft volhouden. (i()0,000 francs per jaar, is de zaak in verval. Dat op dit oogenblik al de harde woorden gesproken worden, waartoe de toestand reden geeft, \iixlt zij» aanleiding in de aanstaande benoeming van een nieuwen directeur. De ver schillende camlidafen brengen deu toestand in de bladen ter sprake, y.oodat meu er alles van weet. IV schuld ligt, reu weinig aan de vrocgercdireclcurcncn natuurlijk (iu Frankrijk) aan de ministers die de/.e gekozen hebben. Soms waren /.ij eenvoudige ad ministrateurs, zonals de lieer Deck, soms geologen /ooals Broirniart, of rollretioiiiieurs zooals ('lianipIh'iirv. Maar meestal Maren liet chemici, die ;ils hun voornaamste taak beschouwden, liet geheim vau hel, beroemde hlc/i-XV/vv,- goed toe te passen en 1e bewaren ol eeu nieuwe tint, ecu nieuwe pate uit te vinden, /ij rekenden op het subsidie. lieden reusachtig kostbare proeven, en letten in 't geheel niet op den verkoop. Hun producten waren \aak onberispelijk en hun proclneiniiigcn hebben vaak tot interessante ontdekkingen geleid, maar toch niet in veurclijking vau de kosten, omdat zij hel product, waar liet eigenlijk op a:iu komt, tocli niet hebben kunnen terugvinden. Dit product is de ]K/'<<- Icm/n'. liet. was van pate teuiire dat de beroemde xervic/cn van lijn porse lein met het Pompadour-blocmwcrk vervaardigd waren: in pul e tendre werd op de petits levers het drjcunor op^edrau'en. Maar zelfs het proecdc is verloren gegaan toen de /iiitu i/nn' uitgevonden was. Deze uil vinding dankt men aan den direc teur Macquer. die op Kerstdag, \\aarop ieder jaar in de appartementen te Vrrsaillrs cru tentoon stelling van de mooiste stukken vau dat jaar werd <_'ehouden, aan l.odcwijk XV ecu kofliekan MUI /,/,-/!' lii'iv aünbooil. De verdienste der nieuwe uit vinding was, dat hel porselein tegen liet vuur kon. De koffiekau was vol kokend water, het was op een komfoor aau de kook gekomen, 's Namiddags toen Mesdames kwamen, stond de kan nog te vuur en was niet gesprongen. De koning was er zeer tevreden over, klopte den directeur op de hand en beval, dat de oadeaux, die hij voor het volgend jaar zou aanbieden, alle van pate dure zouden zijn. Sedert werd er geen pate tendre meer gemaakt. En nu blijkt het, dat het verval van het S vresporselein juist aan het verlaten vau het procédéis toe te schrijven, omdat de pate dure voor de nieuwere kunst niet te decoreeren is. Dit althans beweert do heer Bracquemond, die als artistiek directeur der inrichting genoemd is. Bracquemond is de beroemde graveur, die onder anderen Edmond de Goncourt en meer moderne roman ciers gegraveerd heeft. Bracquemond, die reeds te Sèvres woont, is ook eeu geleerd ceramicus eu heeft eene brochure geschreven, waarin hij de in richting critiseert. Met het email vau de pate dure," zeide hij, is iedere vrijheid, iedere imporovisatie, iedere fantasie uitgesloten. Daarentegen eischt zij eeu nauwkeurigheid van uitvoering, eeu zorg, een technische kunstgrepen, die ook al aan het kunstwerk niet tot voordeel strekken." Kunstwerk is daarom het Sèvres bijna niet meer. De vervaardigers werken bijna altoos naar dezelfde moules. In de ateliers is alles ofiicieele routine en slaapt men als ambtenaren; decorateurs, kunstenaars, schilders, alles gevoelt zich bezorgd, iu ruste, onafzetbaar. Er staat iu het museum eene vaas, die 30,000 francs waard is; zij is imposant, schitterend van verguldsel, maar het decoratief is in den stijl van David, nieuw klassiek, zeventig jaar oud. Verbeeld u eens hoe Puvis de Chavaunes of Rodin zulke klei- en porseleinranden zouden betooverd hebben!" Bracquemond wil wel de directie op zich nemen, maar stelt zijn condities. Hij wril her vormen en vooral de pitfe dure afschaffen om zich minder met volmaakte p»te, dan met artistieke motieven, patronen en decoraties te bemoeien. Maar voor dat alles is juist de pate tenilre noodig, waarvan tot, heden het geheim verloren was. u zie, toevallig is juist nu dat geheim teruggevon den, door een chemicus, deu heer Vogt, maar zie ook, deze heer Vogt vraagt, als conditie om het aan de fabriek van S'vres af te staan datzelfde directeurschap. De minister heeft zich uit deze mocielijkheid willen redden door drie directeuren te beuoemeu: den heer Vogt voor de wetenschappelijke directie, Bracqucmond voor de artistieke en den lieer Baumgart als directeur-generaal, voor de administratie eu de leiding van het, personeel. Bracquemond echter weigert, want hij vreest dat meu hem dan zijue revolutie niet zal laten maken. De fabriek zal dus allicht blijven wat zij was, eeu mooi museum, waar men al de oude S vressoorteu met allerlei mooie Japausche, Mexicaansclic on Jtaliaansehe ceramiek verccuigd viudt, al het vergulde porselein van liet Keizerrijk, al het oude, als 't ware gepoederde julle Inrfre, eu de nieuwe soorten, op Japausche wijze in het vuur geëmailleerd. In de ateliers zal meu waarschijnlijk blijven sluimeren ; men zal er de werklieden weer hun gouden randjes op blauwe bordjes zien lithografeereu en deu rand van kopjes uitwerken tot een tulle-aehtig a, jour. Vau tijd tot, tijd zal men op schrikken, als de presid'mt, C'aniot een paar S;'vresva/.eu bestelt, eu daarna weer indommelen als ze afgeleverd zijn. Er is juist een boek verschenen, dat aan de hoogc artistieke waarde van het, oude p/ite tem/re volle recht doet wedervaren en er ook de geschie denis vau geeft. De linna Nimmo te Londen heeft vau het l'ranschc opstel vau L'duard Garuier eene vertaling doen verschijnen, eu deze voorzien vau ?-?.">() prachtige platen, aquarellen naar de be roemdste origiuccicu, zoodat het geheel een der kostbaarste litions de luxe wordt, die de liefheb bers elkander zullen benijden. 'Keu Kngelsch blad zegt er van: tiet zou onmogelijk zijn iets prachtigers iu dit opzicht te vinden dan de illustratiëu vau dit, boek. De platen hebbeu al de kieschheid vau kleur van j lid, porselein zelf en, uit de voortreffelijkste histo rische exemplaren bestaande, .stellen /ij deu !''rauschen kuustgeest in zijn grootste volkomenheid voor, in eeue wij/.e van artistieke productie welke thaus iu onbruik is geraakt. Do julli' Icudfe was \ het resultaat, vau talloo/.e pogingen van de beste l platcel bak kers vau Europa om door de uitvinding van kunstmatige klei iict ('hiueesclie goed te ! evenaren. Toen' liet porselein voor het eerst, in Europa j werd ingevoerd, iu de l Ule eeuw, wekte het de | jilucmocm: bewondering, en eeu tijd lang bezat het alleen alle markten. Toen beproefden Kuropresche | fabrikanten het na te bootsen, eu liun eerste stap l was, de chemici te raadplegen om de klei te helpen j namaken, /ij wisten niet dat, de Chineczen de j hardheid van hun poivcli in, da', wil zeggen zijn venuogen om een hoogc lemp'.'ratiiur in bet, vuur l te doorstaan, te danken luidden i mi het gebruiken vau een natuurlijke v itte klei. die voor hei grootste gedeelte uit kiczclverbindingcn bestaat, /ij kouden de origiiieelcn iu de onutmcntciring overtreffen, t maar bun zoeken naar den steen der wijzen" wat, ! liet materiaal betreft, bleef lang vruchteloos. Eiu| delijk ontdekte een Dnitsi-her bij toeval eeu rijke natuurlijke ader vau kaolin" en richtte terstond , daarop, onder koninklijke bescherming, de beroemde fabriek vau Drrsdcner porselein te Meisscu op. De l'ransclieu gingen HOLT jaren daarna voort met jnj'li /,'/"//'<; te maken uil hun kunstmatige klei. totdat zij toevallig ook een bedding vau kaoliu ontdekten in hun eigen land, nabij Limoges, en toen eerst, werd dit, nieuw materiaal ook te Srvres ; aangenomen. Maar het lijnsU' werk vau die fabriek, l in schoonheid eu zuiverheid vau stijl, was vau ! de piili- l<'iir/ri' gemaakt, en 1oeu liet. gebruik hiervan l gestaakt, werd, in liet;eind van de vorige eeuw, werden deze vrocü'cre exemplaren uiterst zeldzaam en kost! baar. Het uu verschenen werk is ecu soort vau j artistiek gedenkboek ervan voor/oever /.ij nog be! staan, en liet doet. on/e bewondering voor l ransch | talent en 'l-'ransclie kiinstvaardiglicid tot deu hoogl sten ^raad khmnirn. j -\iets mooicrs kan meu zich voorstellen, dan de vormen, de kleuren, de algemeene geest, van } decoratie vau dit oude S: vrcs, e \u/,eu, de scho