N*. 776 DE AMSTEEDAMMEK A°. 1892. WEEEBLAD VOOE NEDERLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTUS VAN MAURIK Jr. Dit aommer bevat twee Platen. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschynt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, te Amsterdam, Singel bij de Vijzelstraat, 542. Zondag 8 Mei, Abonnement per 3 maanden . . . . ' . ?1.50, fr. p. post ? 1.65 Voor Indiëper jaar . . . mail?12. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . .12' Atlverlenliën van t?5 regels ?1.10, elke regel meer . . . 0.20 Heclames per regel 0.40 INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUIILETON: De valsche Dawison, uit het Duitsch van Robert Misch, I. Praatjes over Rusland uit Rusland, door M. J. - KUNST EN LETTE REN: Het tooneel te Amsterdam, door H. J. M. Muziek in de hoofdstad, door Van Milligen. Aanteekeningen Schilderkunst, door V. Een beroep op de Nederlandsche Philologie, door Dr. H. C. Muller. Een nieuw werk van Kropotkine, door F. J. v. U. VARIA. SCHAAK SPEL, Er is wel een apotheker in de buurt. Voor Dames, door E-e. ALLERLEI. INGEZONDEN. RECLAMES. PEN- EN POTLOODKRASSEN. ADVERTENTIEN. BIJVOEGSEL: Bekende tijdgenooten, XII. Julius Röntgen. Van verre en van nabij. In Belgiëgaat het met de grondwetsher ziening langzaam vooruit. Langzaam, maar toch zeker. Eigenlijk is er niemand meer, die voor het census-stelsel durft op te komen. Maar allerlei middelen worden beproefd, om de afdoende oplossing, de invoering van het algemeen kiesrecht te weren. ISai eens zijn het de mannen van het capaciteiten-stelsel, dan weer die van den woning -census, die een spaak in het wiel trachten te steken. Be greep de Kamer niet, dat het geraden en mér dan tijd was, om met de rechtvaardige eischen van het volk achter de kiezers reke ning te houden, dan zou zij ongetwijfeld liet algemeen kiesrecht met overgroote meerder heid verwerpen. Doch de teekenen des tijds worden menigvuldiger, de waarschuwingen ernstiger. De grijze Frère-Orban staat in zijne ver heerlijking van het tegenwoordige censusstelsel, zelfs onder de doctrinaire liberalen, alleen ; hij is althans de eenige, die openlijk tegen de grondwetsherziening durft opkomen. Zelfs conservatieve bladen getuigen van zijn adviezen, dat zij als uit de wolken komen. En indien men dit als een compliment wil opvatten, dan kan 'het toch zeker niet zijn in dien zin, dat de bedoelde argumenten prak tische waarde hebben. De groote strijd loopt al lang niet meer over de afschaffing van den census, maar over de vraag, of een kiesrecht zal worden ingevoerd, dat aan de bevolking der steden en- aan die van het platteland gelijke rech ten toekent, of wel een dat de laatste ten koste der eerste bevoordeelt. De rechterzijde Feuilleton. DE VALSCHE DAWISON. Uit het Duitsch van R O B E K T' MIS C H. Ik zie hem nog voor mij, den dikken Angelstein van het hoftheater. Hij kon veel verdragen, voornamelijk Zweedsche punch, dien hij als water dronk. Volgens zijn zeggen, heeft hij dit i'n het land van dezen edelen drank zelf geleerd, doch daar tooneelspelerslatijn nog boven jagerslatijn gaat, geloofden wij van alles wat hij zeide slechts de helft. Maar hij was zulk een vermakelijk en gezellig prater, dat wij hem gaarne in ons midden zagen. »Wij" zijn een gezelschap van jonge tooneelspolers en schrijvers, dat dagelijks ? T T 'l 1,1" l m »rlet witte lam bijeen komt. Op zekeren avond hadden wij het over den beroemden tooneelspeler Dawison, toen Angelstcin eensklaps een kort, smakelijk gegrinnik liet hooren, dat beduidde : »l)aur zou ik een grap van kunnen verte-Hen '" »Voor den dag er mei"', Angelstcin !" »Xeen,''meesmuilde hij, >.ge zoudt me natuur lijk weer niet gelooven en toch is het letter lijk waar!" >:Kom, vooruit maar; van jou gelooven we alles." »Xu, goed.... Zoo als jelui me hier ziet zitten, beu ik eens twee weken lang Dawison geweest." »Wat ben je geweest?" «Dawison, de groote Dawison. de beroemde Poolsch-Duitsclie treurspelspeler ! . . . . Aan nemen' nog een punch!' zeide Angclstein in n adem en zette zich in postuur. »Ja, dat is een heele historie !" »Vertellen!" riepen wij in koor. «Geduld; ik begin al: Toen ik iiog prins verwacht haar heil van de vermeerdering : der boeren-kiezers, de linkerzijde van die der arbeiders-kiezers. Doch wat thans gebeurt, is nog slechts een voorloopig gevecht. Het is van beteekenis, omdat de tegenwoordige Kanier aan de herziening der Grondwet zekere grenzen zal kunnen stellen. In het allergunstigste ge val zal zij het stellen dier grenzen aan de Constituante overlaten. En dan blijft het nog de vraag, hoever die Constituante, die weer door de census-kiezers wordt gekozen, zal willen gaan. Indien onder zulke hoogst ongunstige omstandigheden toch eene uitge breide kiesrechthervorming in Belgiëwaar schijnlijk blijft, indien, met andere woorden, de vertegenwoordiging en de Constituante het stelsel ve-roordeelen, waaraan zij beiden haar ontstaan te danken hebben, dan mag men gerust aannemen, dat de onafwijsbaar heid der hervorming voor de meerderheid duidelijk is geworden, al wordt zij dan ook door velen slechts als een noodzakelijk kwaad beschouwd. De eerste Mei, het feest van den arbeid, is op enkele uitzonderingen na in geheel Europa rustig verloopen. Dat woord ;/feest van den arbeid" klinkt nog ais een biltere ironie, wanneer men nagaat, hoeveel wan trouwen de arbeiders, die dezen dag wijden aan demonstratiën ten gunste van hunneeischen, allerwegen ontmoeten. Hoe slecht dit wantrouwen werkt, heeft men in Belgi kunnen zien. Daar te lande is de bevol king gewend aan -..betooginger. en omme gangen," hetzij het kerkelijke pmeessiën, pojitieke demonstratiën, of optochten vnn volkomen neutralen aard moge gelden, hetzij de carnaval tot dwaasheden verlok!, een plaatselijke gedenkdag de traditioneele, reu zen uit de rornmelkamer te voorschijn doet halen, of eene staatkundige gebeurtenis aan leiding geeft tot protest of tol- instemming. Daar is het verbieden van een optocht even ongewoon, als misschien het. toestaan elders is. Welnu, overal in Belgiëzijn de open bare betoogingen op l Mei toegelaten, be halve in Luik, en juist in Luik hebben op dien dag drie schandelijke elvnamiet-aanslagen plaats gehad. Wij willen, door hierop te wijzen, aller minst beweren, dat de arbeidersbevol king zich over de onthouding der gewone ' vrijheid op even kleingeestige als laaghar tige wijze zou hebben gewroken. De arbeielersbeweging heeft met de anarchistische propaganda van de daad gelukkig weinig of niets te maken. Maar het is een feit dat de elvnamiet-mannen voor het tooneel hunner werkzaamheid het liefst die plaatsen kiezen, waar zij op eene algemeen verspreide en diepgaande ontevredenheid der bevolking kunnen rekenen. Parijs verkeerde op l Mei in exceptioneele omstandigheden. De schrik der laatste dynamietaanslagen zat er zoo in, dat de bui tengewone voorzorgsmaatregelen der regee ring niet, zooals meestal anders, spot en verzet uitlokten. Parijs zag er op l Mei uit als een Engelsche provinciestad op een Zondag. De straten waren ledig en de schouwburgen nog lediger ; zelfs op de peperkoekkermis ontbrak de gewone vroolijkheid. | En ne>g is de zenuwachtigheid niet geweken. j Men schijnt de gevangen genomen anarj chistcn voe>r dubbel gevaarlijk te houden, ! omdat men zich niet zeker gevoelt voor de j wraak hunner nog in vrijheid verkeerenele j geestverwanten. Het is natuurlijk heel gei makkelijk, elie vrees als men zelf op een i behoorlijken afstanel zit kinderachtig te noemen, en overdreven is zij zeker. Maar al ! staat het aan den oenen kant vast, dat de anarchistische boosdoeners van hunne hou derden bedreigingen slechts zeer enkele hebben uitgevoerd, zij hebben toch eenige '< malen woord gehouden. En voor de slacht' e.'ffers is eiil, woord hemelen allesbehalve aan; . ,-naain : daarvan kunnen de ongelukkige koffiehuishmuler Yéry en zijn doodonschul] 'ugo bezoekers getuigen. Hot Italiaansche ministerie! heeft zijn onti sia.g genomen. De heer Di IJudini is eigenlijk [ liet slachte>ller van ele megalomanie van zijn voorganger Crispi. Ongetwijfeld is de laatst genoemde staatsman niet verantwoordelijk voor het sluiten dor triplc alliantie, maar wol voor ele ontzaglijke linancieele lasten, welke eleze- alliantie oplegt aan Italië, dat zich, naar zijne opvatting, niet vergenoegen mocht, met daarin eene bescheiden rol te spelen. De: internationale politiek van het j koninkrijk gaf aanleiding tot eene gespannen j verhouding met Frankrijk, en de noodlot tige gevolgen op economisch gebied bleven niet uil. De uitgave-n voor loirer en vloot was van Arcadië, dat wil zeggen oen pas uit het ei der kunst, gekropen tooneelspolcr, was ik ook eens bij de vereenigde theaters van jCnippsdorf en (Jambel geëngageerd, 't Was een echte kermislrocp. Onder hen bevond zich echter een verwond, dweepziok moederszoontje, een heertje, IVrkuhn heel te hij, die ouders en studiën in don steek had gelaten om zijn roeping voor het tooneel te volgen. »Zijn ouelers deden al wat zij konden om hem op te sporen, maar hij speelde natuur lijk niet onder zijn eigen naam, die-n ik alleen kenele. Wij hadden ons dadelijk bij elkaar aangesloten, omdat hij in mij zijns gelijke had gevonden; oen |ongon van iroe'dcn huize, die, evenals hij, de slud!<r aan dr kun.-1 opofferde. Men noemde on.- dan ook woldra niet anders dan ( h'Oste's on Pv'adrs. Ik was Oresles, dat, wil zegg--n ik voorde ele ; boven toon, omdat ik ouder en door mijn i we-i-j;;:'! ; verblijf e>p de planken ook moe-r ervaren was dan mijn vriend. Daardoor /.;)?_' ik dr on vermijdelijke ontknoopin.'.;1 reeii- hui ' voorin. De salarissen worden se'.dcr; (enigen lijd nog slechts groschcngewijze1 o!' in na'ura briaald mot worsten, brood. vl-eM'h . :i ei-irr.. ui-, ele vrouw van den directeur bij de boeTe'ii opeleeel, wanneer zij mol kaartje's ging vrnten. Vorder betaalde dr dirocln;r .,ns nog met spijs-ooupons, die recht gaven op net middagmaal, dat zijn vrouw ons opdi-chte. Wij tweeën genote-n zijn bi/.nndciv !!-<<>gachtlng. Weliswaar had IVrkulin geen ta lent, zelfs niet om in zulke dr.-ik.u .-u-''a.nvcrteiond werden, een rol van cruise- b-ieekenis te spelen, maar daarcnirgen bez.u ii!j een rijke, weivoorziene garde; obc, die onze vaderlijke directeur als zijn cig'-ndnn buschouwdo. Wij zagen het bankroet rustig iegriin>r!. Op dien leeftijd geven de i_re\aro:i en scl'ipbreuken aan het leven oen bi/.ondoro. brko- ! ring. Ik had bovendien een i-rootseh i)lan O ^ L i uitgebroed, waarop ik niet weing trotsch was. Mijn l'ylades, l'erkuhn, had eerst wel wat bezwaren gemaakt, doch zich ten slotte ge wonnen gegeven, omdat hem niet beters inviel, (ielel hadden wij natuurlijk niet en daarenboven was hel zomer, de slechtste tijd voor tooneelspelers. Wij waren in Sachsen, dat toentertijd nog niet zoo met spoorwegen was doorsneden als tegenwoordig. Om in Leipzig of Berlijn te komen, waar tooneeldirociies zijn, zouden wij groote voetreizen hebben moeten maken of beter bij kas moe ten zijn geweest, en dan was liet nog te bezien of wij zouden slagen. Wie zou Iwee van hun troep afgedwaalde kermiskomedianlon gr-onirairecrd bobben '! K n naar iutis terngkeeroü, imii r /t/m//-/ /eg;_ren, van i:ol. vuji' kuusienaarsievrn nf/.ionV Nooit'. Terwijl wij eens, onder zulke overwegingen langs den zoom van een rapeiiveld slenter dei:, waaruit l'viaeles on ik zoo diep wa ren onze begrippen over het mijn en dijn reeds gezonken van lijd |.>l tijd oen sap pig raap,e "pdolvcu, kwam het denkbeeld eensklaps bij mi| op. Kmvka! ik heb 'l gevonden!" riep ik Vel i',' li_d. ..Wat dan?" .We maken een miizikalisch-declamatorisehe kun-lrus . . . Mijn vriend koek mij verbaasd aan. Klaarblijkelijk begreep hij er niets van. i '^ i" mort die maken;1" vroeg hij eindelijk. \\ ij Iweocn. ,lij sprell immers viool en \ rij dragelijk piano. Jij neoml dus het muzikale gedeelte: op je. Coupletten kun je ook zingen. .)o hebt ren heel aardige stem ! en oen tamelijke voordracJil. ,1e bent, dus Moi'Heiir iVrini, hoi'virtiioos van Z. M. den koning van Napels. Ik bozorg dan hot elecianiaïoriseho godeolto on ben Dawison." i DawisonV' | Ja, je weet dat. ik eenige gelijkenis met ! hem hel), vooral en profil. S'u, misschien verslonden vele millioenen. Telkens maakten de minister van financiën en de minister van de schatkist weder voor anderen plaats, maar geen hunner gelukte het den steen der wijzen te vinden. De laatste crisis, drie weken geleden ontstaan door het aftreden van den minister van financiën Colombo, is gevolgd door eene nieuwe crisis, welke de oud-minister van financiën Giolitti heeft uit gelokt. Of het voor Italiëmogelijk is, eene gezonde financieele politiek toe te passen en tegelijker tijd te voldoen aan zijne (nooit openbaar gemaakte) Verplichtingen tegen over de andere firmanten der triple alliantie, weten wij natuurlijk niet. De geschiedenis der laatste jaren wettigt echter een twijfel aan deze mogelijkheid. PRAATJES OVER RUSLAND UIT RUSLAXD. j M. de Redacteur! i Paschen hebben wij achter den rug en men kan j nu eenigszins nagaan, welke gevolgen die feest dagen op de plattelandsbevolking gehad hebben. De Russen hebben vóór elicn tijd weken lang ge vast en hoegenaamd geen dierlijk voedsel genoten ; ze zijn in dat opzicht zoo fanatisch, dat zij zel den of nooit gebruik maken van de dispensatie, die hun door hunne geestelijken, wegens ouder dom, ziekte of zwakte, wordt verleend. Op den laakten dag voor Paschen wordt in 't geheel niets i gegeten, doch nauwelijks is de eerste feestdag aan gebroken en heeft men elkander gekust en het gebruikelijke Christus is opgestaan" toegeroepen of er komt geen einde aan het gesmui, tehuis zoowel als bij familie en bekenden. Daar het Paaschfeest doorgaans samenvalt met het vrijworden der rivieren, waardoor het water zeer brak wordt en de temperatuur de grilligste afwisselin gen vertoont, is het niet te verwonderen, dat de doodgravers, de eerste weken na Paschen, ont zettend veel werk hehben en er geen tijd in 't jaar is, elat er meer inenschen sterven dan na i die feestdagen. Men moet daaruit niet do gevolg[ trekking willen maken elat de Kussen van nature zwak zijn. N'iets is minder waar dan dat. l Die vasten en feestelagen benevens de hard handige manier, waarop met kleine kinderen wordt omgesprongen, maken juist dat alleen de sterksten al die beproevingen kunnen doorstaan. Kinderen dragen 's zomers en 's winters niets dan n groilinnen hemd. De temperatuur in de kamers der boeren is 's winters buitengewoon hoog daar de kachels zeer groot zijn en alle openingen her metisch gesloten worden. De geliefkoosde zit- en. slaapplaats voor de kleinen is boven op de warme kachel, doch nu en dan krijgen zij lust om fri.is.che lucht te genieten, gaan dan in hun witte toga's, op bloo,te voeten, naar buiten, rollen zich heen ! houden de mensehen mij voor den eemten Dawison en dan zal ik hun dat geloof ook , niet ontnemen ; doen zij het niet, dan is er ; nog niets mee verbeurd." j Mijn vriend, nog geheel doordrongen van kleingeestige begrippen, elie ik leeds lang, te gelijk met mijn schoenzolen, op de planken had afgeloopen, maakte allerlei bezwaren, maar toen ik hem verklaarde, dal ik in een kunstreis onze eenige kans op uitkomst zag, dat er meer Dawison's bij het tooneel waren en ik het wel niet zou tegenspreken, indien men mij voor den echten hield, maar mij toch niet direkt voor hem zou uitgeven, stemde hij toe. Alles kwam uit zooals ik mot mijn proiblisrhen blik voorzien had. l'it het te>o>-.oelbankroel veilde ik niets elan emzo garderobe. Onzo bagage zonden wij met de Konink lijke^ Saksische posl vooruit naar (ilauwitz. en wel naar het voornaamste hotel van het stadje, waar een groote, ve>or ons doel uitstekend ge-schikte- zaal moest zijn. Wij-zelf volirden te voet. l'erkuhn had oon kost bare dasspe ld. hol laatste overblijfsel van zijn vroegere heer lijkheid, verkocht en n' een aardig sommetje . voor grkrege'ii. (>p mijn raad kocht iiij er ce-n valschen diamanten ring voor in ele plaats. De fonkelende valsche steen maakte bij hot vioolspelen aan zijn pink een prach tige vortooning. Dicht bij hel stadje wachtten wij een ge legenheid af, om onzen intocht por as Ie1 houden en hot geluk was ons o-unsiio-, Ken huurrijtnig, elat loog terugkeerde, nam ons voor enkele groschon e>p on zet l r onsvoor liet hotel De- zwarte beer'' af. Wij maakten ons bekend als de eigenaars der voornitgezondon kollers en werden dienten gevolge eerbiedig, als voorname gasten, ont vangen Porkuhn's elegante garderobe', die ook mijn leden omhulde, hielp dien indruk versterken ; oon rijk gemeubileerd vertrek op de eerste tage werd ons aangewezen en een