Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Na 790
zeg ik je, jij kunt mij. . ." Of de hier ont
brekende woorden door de vertolkers van
den Götz met een welsprekend, althans
veelbeteekend, doch minder kiesch gebaar wor
den aangevuld, weten wij niet. Voor de
Jenaer studenten liet de duidelijkheid der
aanhaling klaarblijkelijk niets te wenschen
over.
De heer Von Caprivi, tegen wien al deze
uitvallen zijn gericht immers vorst
Bismarck beroept zich uitdrukkelijk op de
constitutioneele fictie, volgens welke de monarch
onverantwoordelijk is zal wel zoo verstan
dig zijn om dergelijke grofheden onbeant
woord te laten. Maar bij een goed deel
al is het niet het beste, althans niet het
meest ontwikkelde deel van het Duitsche
volk, vindt het optreden van Bismarck als
oppositieman bijval. Met recht mag men
zieh afvragen, of de keizer en diens raads
lieden verstandig hebben gehandeld, toen
zij, door de bekende instructiën aan prins
Reuss te Weenen te zenden, den toorn van
den ouden staatsman tot zulke uitbarstingen
brachten. In elk geval zal de
zomervacantie van den keizer niet zijn opgevroolijkt
door de verrassingen, welke zijn vroegere
Mentor hem heeft bereid.
BRIEVEN UIT UTRECHT,
door
GlESE VAN' DUN DOM.
Al is onze stad er dan ook eene, die men
waarlijk in den zomer niet behoeft te ontvluchten,
omdat het er zoo bedompt is en omdat de be
hoefte aan frissche lucht zich doet gevoelen
toch lijdt ook Utrecht aan de algemeenc zomer
of modekwaal. Wij zijn op reis of wij gaan op
reis, namelijk wij, die het betalen kunnen en
wier zaken, terwijl wij weg zijn, van zelf loopen.
Wij- willen eens een verzetje, wij willen eens iets
anders zien dan anders en verbeelden ons dat
we dan met nieuwe krachten terugkomen en met
nieuwen ijver en lust weer aan den ouden arbeid
gaan. Jawel, als ons dan eerst nog een dag of
tien gegund wordt om weer op ons «verhaal" te
kamen en weer aan de oude omgeving te ge
wennen.
Intusschen heeft die reismode toch ook on
tegenzeggelijk eenige voordeden. Voor dengeen,
die op reis gaat, dat hij eens eenigen tijd kan
doen wat hij thuis laten of kan laten wat bij
thuis om velerlei overwegingen doen moet dat
hij eens gedurende een week of wat een vrij
mensch is.
En voor dengeen, die thuis blijft, dat bij eens
een poosje meneer Die niet ziet en meneer Deze
of meneer Gene. En dit is in eene stad als bier
eene wezenlijke verademing. Want alle ingezete
nen zien bier elkander toch stellig eens in de
week en dat is te veel voor een blijvende goede
verstandhouding. Daarom is bet nuttig dat er
eens een tijdlang eenigen ons verlaten en met
gebruinde gezichten als halve vreemdelingen tot
ons tcrugkeeren, natuurlijk want dat krijgt
men op reis met een «minieren gezichtskring''.
Voorts verschaft ons do mode van op reis te
gaan nog dit voordeel, dat we namelijk ten ge
volge daarvan op zijn minst ne zomervergade
ring van den gemeenteraad hebben. Kn zoo'u
zomervergadering is dikwijls zeer interessant, om
dat het er gewoonlijk eene is, die volstrekt niet
De machine tikkerde en zij begonnen, zij
een weinig angstig, onzeker, hij bang te gauw
te lezen en haar in de war te brengen. Zij
waren verdiept in den arbeid. Hij reciteerde,
en haar belangstelling werd door de comedie,
die geestig en vroolijk was, opgewekt,
Dernick las niets zoo goed voor als zijn eigen
werk, en nu en dan giegelde het meisje, zoo
veel pleizier had zij. Kwam er een moeilijk
woord, dan zag zij op:
»CM pardon. Hoer"
;>Myrmidon, kindlief?m-y r-m-i-d-o-n."
»Dat was gek, ik dacht dat u marmelade
zei."
Derrick keek over haar schouder en jawel
zij was begonnen met m-a.
Toen lachten beide. »Hm, hm !" zeide Der
rick. »De eigennamen zijn het moeielijkst.
Is u nooit in Oxford geweest of hebt u daar
geen broer?"
»Neen!''
»Xeen natuurlijk, en is men niet zelf in
Oxford geweest of heeft men daar geen broer
gehad, dan kan men ook niet weten dat
mitre gespeld wordt met -e- na de -r- en
niet voor de -r-; maar dat beteekent niets
voor den souffleur, den tooneelspcler of liet
publiek, want zooals u ziet, wordt het toch
zoo uitgesproken."
De deur "naar Derricks eeikamertje werd
opengedaan, en zijn dienstmeisje kwam mel
den dat de lunch gereed stond.
sEigentlijk moesten wij onzen kostbaren tijd
niet verspillen", zei Derrick op lossen toon,
stnaar ik heb honger, en dat zult u ook wel
hebben, dan kunnen wij elkaar gezelschap hou
den. Laten we dus gaan lunchen, dan gaan
we daarna dadelijk weer aan het werk ? Wees
nu eens lief en ga mee."
Het jonge meisje stond vrijmoedig op;
oogenschijnlijk had zij haar verlegenheid
overwonnen, en wilde denzelfden toon aan
slaan als hij. Kr was iets in Derricks wijze
van zich uit te drukken, dat de vrouwen
vertrouwen inboezemde. Hij hield de deur
voor haar open, leidde haar naar de tafel,
bediende haar en praatte ongedsvongen en
vriendschappelijk, alsof zij een goede,
noodig is, wijl de te behandelen onderwerpen
best tot den eersten Dinsdag in September kon
den uitgesteld worden. Doch onder die onder
werpen is er gewoonlijk n, dat men liefst maar
zoo met een »IIeinrich spring ber" uit de wereld
wil hebben. En dat gaat gemakkelijker in een
raad wiens dwarsste leden op reis zijn, dan in
eene zitting die bijna voltallig is.
Zoo geschiedde bet in de jongste Raadsver
gadering, dat op do agenda voorkwam een goed
te keuren uitgaafspost van niet minder dan
? 40.00(1, een bedrag, waarover men meenen zou
dat onze zuinige gemeenteraad toch nog wel eens
het een en ander *in het midden" zou hebben
gebracht. Want veertig duizend gulden is in
onzen benarden tijd, nu pas de inkomstenbelasting
op bet maximum is gebracht, toch waarlijk geen
peulschilletje.
't Is waar, het geld was reeds uitgegeven, en
nog daargelaten in hoever de Raad er aan mede
plichtig is, wat een geheim is gebleven, was er
dus niet veel meer aan te doen. Doch er had er
toch wel een van de zevenendertig loden mogen
opstaan om althans voor het vervolg tegen der
gelijke uitgaven, die zeer stellig boven onze macht
gaan, te waarschuwen. Maar liet was een zomer
vergadering en de «gevaarlijkste" elementen waren
op reis.
Evenwel, al waren zij thuis geweest, zij zouden
wellicht toch gene bedenking hebben durven
maken, want de uitgaaf was gedaan voor... de
ontvangst van de Koninginnon. En bet ne touchez
pas a la Reine ! is bier nog van volle kracht.
Velen hebben er zich over verwonderd, dat de
rekening van dezen feestdag met zulk een
ongewonen en uiterst bekwamen spoed thans reeds
was gereed gemaakt; dat de verkoop van het
oude hout der tribunes, kiosken en eerepoorten
en van het velours dat dezen had versierd reeds
was afgeloopen en afgerekend en dat al de an
dere »romslomp" aan zulk een fecstviering vast,
nu reeds beëindigd was. Nog kriebelt de rook
van den planteur, dien de Raadsleden aan bet
dessert van het diner met hunne koninklijke
gasten rookten, bun in den neus en reeds kunnen
zij op de rekening nazien hoeveel die rij ne sigaar
bun (re»pectiovelijk de stadskas) gekost beeft.
Wij allen verkeeren nog onder den indruk van
liet prachtige paviljoen op liet Mnnsterkorkhof
en van bet onvergetelijke schouwspel dat de ver
lichting van de Maliebaan aanbood wie zou
bet dus in zijn hoofd krijgen om, als was hij «iet
op reis, eenig bezwaar tegen het daarvoor uitge
geven geld te maken. Neen, het was zeer goed
gezien om die rekening nog in dezen zomer te
doen goedkeuren.
Dit neemt echter niet weg. dat als de burgerij,
toen zij zoo mild een halve ton gouds bijeenbracht
als bare vrijwillige bijdrage aan bet nieuw te
stichten Universiteitsgebouw, geweten bad dat men
baar een jaar of wat later nog een bijna gelijk
bedrag uit den zak zou nemen, alleen om hot
eerste steentje van dat gebouw te leggen, zij ver
moedelijk wel een beetje scbrielor vrijwillig zon
sijn geweest.
Want do oer moge nu al zeer boog zij'; ge
weest en de aloude band, die Utrecht aan O.'anje
bindt, alweer een schakeltje nauwer zijn toege
haald (bij veelvuldige Oranjofoosten, vooral met
diners, zouden beide partijen bet batist te benauwd
gaan krijgen) niemand zal ontkennen, dat een
halve ton zeer veel geld is en dat de Koninginnen
bier maar een uur of vijf, zes vertoefd hebben.
Een troost voor onze renteniers is daarbij,
dat bet naburige Jutfaas bij gelegenheid van de
opening van bet Merwedekanaal voor een minuut
verblijf van II. II. M. M. nog een bedrag van
/?".')(/(/ aan versieringen uitgaf. Naar dien
maatoude bekende van hem was. Kn later,
toen de verlegenheid geheel verdween, bleek
het uit hare manieren, dat zjj op en top een
dame was. .Na hel ontbijt vroeg hij : »Zeg
mij nu eens wat u van mijn comedie denkt?"
»Ze is heel mooi/' zei ze. »Het is alsof men
in de comedie is, als men u boort lezen.
Hoe aardig moet dat zijn om het te zien
spelen!"
»II zult er bij zijn. Ik zal u een biljet
voor de eerste voorstelling zenden. Dat is
niet meer dan billijk.''
»Xeen, dat meende ik niet," begon zij,
maar Derrick haalde zijn portefeuille uit en
noteerde het.
»Ik zal het biljet aan Héritage & C°zen
den. Maar nu moet u mij wat meer van die
firma vertellen en mij zeggen hoe u zelven
heet. U is daar vermoedelijk op het kantoor l'
»Neen, dat ben ik niet, ik ik ben
Héritage!"
.illéritage?'.'
; Ruth Héritage."
»Kn als u dan Héritage is, wie is dan O ?"
»Ik ben ook O .Ik ben het alleen."
Derrick barstte in lachen uit, richtte zich
in zijn stoel op en zag haar met eeti
eigonaardigen, vriendelijker! glimlach aan, terwijl
zij over de schrijfmachine, waarin zij nieuw
? i i i ,
papier deed, gebogen zat.
»Is u alleen! Kn het was uw circulaire,
en zoo kinderlijk als u er uitziet, repre
senteert u alleen, den lioogkliiikenden naam
»Héritage & C" ?" Los mij dat raadsel
eens op?
.»Het is werkelijk zoo. Maar u moet niet
lachen, hooi1!"
;>Kr is niemand anders dan ik ik en
moeder, en moeder is zwak, ligt altijd op de
sofa; hadden wij Héritage en C°niet, dun
zou ik bang zijn, dat wij van honger stierven."
»Maar heb je dan geen vader kindlief:'"
>-Zoolang vader leefde ging alles goed,
maar de bank ging failliet en vader
maakte /.ich van kant; moeder was bijna
ook gestorven. Ik was zeventien jaar en kou
niet veel ; ik had een gouvernante die mij
niets leerde."
staf berekend zijn wij nog ongeveer vijftig percent
zuiniger geweest!
Nu ons oude lievelingsdenkbeeld verwezenlijkt
is en het lang verwachte Nieuwe Rijnkanaal langs
het grondgebied onzer gemeente stroomt, blijkt
de ingenomenheid daarmede, althans voor zoover
die zich in teekenen van geestdrift openbaart,
niet bijzonder groot te zijn. We zijn naar den
Hommel geloopen om de versierde stoombooten
bet kanaal te zien passeeren, we bobben de vlag
op den Domtoren gebesoben, maar toen we die
om vijf uur 's middags weer hadden neergehaald,
was er niets bijzonders meer aan ons te zien.
Alles was weer bij bet oude en vermoedelijk zullen
we voorloopig van de Kculsche Vaart niet voel
merken dan dat de opbrengst van onze sluis te
Vreeswijk nog alweer minder is geworden.
Kunsi en Letteren.
HET LANDJUWEEL VAN 1561 TE ANT
WERPEN HERDACHT.
//De Koninklijke Akademio van Oudheidkunde
vau België, te Antwerpen gevestigd, weiischeude
op waardige wijze den vijftigsten verjaardag van haar
bestaan te vieren, heeft, met ondersteuning van
het Stedelijk Bestuur, met tusschenkoinst vau
Provintie eu Staat, en met medewerking der
Antwerpsehe burgerij, den stoet ingericht, waarvan
de beschrijving volgt, en die de Intrede der
Re.derijkkamers, deelnemende aan het Landjuweel van
] l, voorstelt" ('Programma v. d. stuet vt/u het Land
juweel, 1892, Antwerpen, ISeerts).
Ik geloof niet, dat, zelfs in België, waar toch
geen jaar voorbij gaat, zonder dat in eene of an
dere stad grootere of kleinere maskerades inge
richt worden, nog ooit een vermeteler ontwerp
werd ten uitvoer gelegd, dan dat, in bovenstaande
regelen aangeduid. Wanneer de Antwnrpsclic Vio
lieren hunne uituoodiging aan al de
llcclerijkkamers van Brabant lieten aanbieden, had Antwer
pen het toppunt bereikt van haren rijkdom, en
bevonden de Kamers van Rhctorycke zieh zei ven,
dank aan hunnen steeds aatigroeiendeu politiekeu
invloed en den kracdtigeu steun, hun door Je rij le
sten eu machtigsteu in onze steden verleend, in
een toestand van ongemecnen, zooal niet
litterairen, dan ten minste iinamieelen bloei.
Ook spreidden, zooals bekend is, de veertien
kameren, die, op Zondag 3 Augustus hunne plech
tige intrede iu de Autwerpschc veste deden, eene
pracht van weelde ten toon, waarbij, volgens de
verklaring van geloofwaardige ooggetuigen, zooals
o. a. den Eiigelschman Richard Clough, alle andere
plechtigheden van denzelfden aard eenvoudig in
liet niet verzinken! //Dit. is de vreemdste zaak, die
ik ooit, gezien heb, en die ik denk ooit, te zullen
zien! Want de intrede vau Philips II in Antwer
pen, met de bekostiging- Vau al de natiën te
zamen, was niet te vergelijken bij de kosten, nu
door de stad Brussel alleen de kamer J f el
M/ii-iulcfttiixkeu nam deel aan het Landjuweel
gedaan".
Do beschrijving, weïkc genoemde Engelschman
ons van de verschiüige Kameren geeft, gaat alle
denkbeeld te boven. Laat, ik uit, zijn brief aan zijn
patroon, Thomas Uresham, te Londen, even
outieeiicn, niet de passage, waarin het, leger der rJrus- j
selsche deeluemeiiden, maar liever die, waarin de \
minder talrijke en rijke groep der Mechelschc
rlietiiririaif wordt, behandeld. Zij waren, zeu't hij, l
allen getooid in rokken van incarnaat sammet,
fraai geboord met geel passemcnt. Allen met gele
kousen eu wambuizen, roode hoeden, geie vederen
en witte laarsjes. Zij deden hunne intrede met
300 paarden, rijdende twee aan twee, beurtelings
twee met brandende toortsen en twee met bloemen
»Ken mooie leermcesteres ; het schijnt toch
dat zij u zelfvertrouwen geleerd heeft, en
dat is misschien het beste wat een vrouw
loeren kan."
>Och'. nooit heb ik van veel praten
ge| houden, dat zal wel de oorzaak zijn, maar
nu studeer ik; ik werk lederen avond en leer
de dictionnaire van buiten."
Derrick lachte weer. Gelooft u dat dat
i wat helpen zal ? Maar ga voort. Wat gaf u
aanleiding deze soort van werk te beginnen?"
«?Gouvernante kon ik niet worden en ik
i moest ook bij mijn moeder blijven. Toen
las ik ergens dat vrouwen het schrijven met
de machine leeren en een vriendin van moe
der verschafte mij een machine. Ik uam les;
toen kwamen wij naar Londen en ik
verzond de circulaire. J k zette er »(.!'> '' bij
l omdat het meer indruk maakt en dat
was ook zoo. U ziet ik doe het wat
goedkooper dan de anderen; daardoor kreeg ik
werk."
>Kn is u gewend, zooals nu hier, om naar
dictaat te schrijven ?"
O neen!" antwoordde zij eenvoudig. Jk
ben nog nooit buitenshuis gaan schrijven
en heb nog nooit met, een dramatischen
schrijver te doen gehad. Ik was bijna op de
trap weer omgekeerd, want moeder ziet het
niet graag."
Ziet zij het niet graag dat u hier komt."
;/ij zegt dat ik te jong ben eu dat bet
niet raadzaam i.s voor een jong meisje om
den geheelen dag bij een dramaschrijver
door te brengen."
l'w moeder heeft gelijk. Bij velen is het
niet raadzaam; en nu was u zeker bang om
i hier te komen ?"
i Alleen in den beginne een oogcnblik; mijn
moeder maakte /ich angstig, maar ik meende
dat ik dat fortuintje niet voorbij mocht laten
gaan. Circulaires en briefadressen te druk
ken is geen voordeel ig werk. De ma
nuscripten van schrijvers zijn het, die wat
opbrengen. Ik dacht dat u misschien over
l mij tevreden zoudt zijn en mij het
afschrijj ven der rollen zoudt opdragen. Het is al
| iets waard om voorspraak bij een theater te
in de hand. Onder hen waren 112 edellieden,
dragende elk een grooten gouden keten om de
hals, en den tabbaard met fijn goud geboord. Ieder
man had twee voetknechten, getooid als hun heeren,
in gele satijnen wambuizen, en alles naar even
redigheid Tusschen hen allen reden 7 praal
wagens, allerkostbaarst bewerkt, in opzicht van
maaksel en goud, en bijzonder uit oorzake der
personages, die er op stonden, wonder om te zien.
Zij werden gevolgd door 16 wagens met geel en
rood laken overdekt, gemaakt irTeeueu zeer vreem
den trant, gelijkende aan tenten; biunenwaarts
waren de wagens bekleed met geel laken "
Hoc zou men nu, te midden vau een uiterst
gespannen handelscrisis, uitsluitend met de hulp
middelen van eene enkele starl, welke, wellicht
meer dan elke andere in Europa, door den kracli
der Zuidamerikaansche obligatiëu beproefd werd,
een stoet te been brengen, rijk eu prachtig genoeg,
om bij de ongeëvenaarde schittering van het
zestiendeeuwseh Landjuweel niet al te beschamend
af te steken?
E" mocht men hierin nog slagen, waar zou
den de volksmaatschappijen vau het eene Antwer
pen de noodige manschappen wel halen, om de
OO ruiters en 400 voetgangers en op de wagens
zittende personen van Het Maritiki-ansken, de 450
ruiters eu voetknechten en 150 op wagens ver
voerde rederijkers van Meedelen, benevens honder
den anderen, uit Diest, Lier, 's Hertogenbosch,
.üergen-op-Zoom, Leuven, Vilvoorden, Herenthals
eu Antwerpen zelf opkomen, op eenigszins indruk
wekkende wijze voor te stellen?
Zooals de inrichters zelven het in hun
//voorwaarden tot den prijskamp" zeiden, was het ge
tal der paarden alleea in 1,501 zoo aanzienlijk, dat,
er niet aan te denken valt, er nu evenveel bijeen
te brengen; ook het getal der kleine wagens is
verre overdreven voor onzen tijd."
Eindelijk doch dit, kan evenzeer opgevat wor
den, als de taak der inrichters vergemakkelijkend,
als ... in omgekeerden zin, zijn verscheidene
declen van de zesticude-eeuwschc plechtigheid niet
of onvoldoende bekend, o. a. op welke wijze de
rederijkers het opgegeven onderwerp: ,^/yt jonsten
vemigiiit en minzaem scheiden", bij hun intrede
hebbou verduidelijkt.
Welnu, hoe vermetel ook, op zieh zelf, eens
voorgelegd aan onze bloeiende Viaamsche volks
maatschappijen, wier kunstzin en vaderlandsliefde
werkelijk boven allen lof verheven zijn, bleek het
ontwerp der Akndeniie geenszins bovenmeuschelijke
krachten te vergen ! Tot eere van onze
Scheldestad mag het gezegd worden: de geheele bevol
king heeft het plan der inrichters niet alleeu met
geestdrift toegejuicht, maar geen vau de velen, in
wier macht liet was, iets tot de verwezenlijking
bij te dragen, heeft, zich onbetuigd gelaten.
Heeldende kunstenaars, letterkundigen, componisten eu
muzikanten, hebben de veertien maatschappijen,
welke zieh voor de vorming van den stoet hadden
aangeboden, belangeloos ter zijde gestaan; de
grootc heeren van handel en fiiuintie hebben een
klein kapitaal tot beschikking gesteld vau de in
richters ; en de machtige volksmaatschappij
Anti'-fi-jji'ij Voni-nil! heeft een reclame op touw ge
zet, welke een Baruum hun zou benijden !
Doch, wat boven al 't andere bewondering ver
dient, dat is de onbeschrijflijke ijver der nederige
burgers en volksjong-ns, welke, het ledental der
maatschappijen uitmaken. Gedurende de twee
maanden Juni eu Juli was er haast geen dag,
waarop niet bij hoogdringendheid vergaderd diende,
om een of ander gewichtig vraagstuk, de deelne
ming van eiken kring betreffende, te bespreken en
op te lossen. A'eleu dreven de zclfopolfering zoo
ver, dut zij zelven het, huren vau een kostuum,
teil prijze van .", l, 5 en 000 franken, bekostigden.
| hebben. Men schijnt in het Paradox-theater
j liet répertoire zeer dikwijls te veranderen en
er wordt spoedig weer een nieuw stuk ge
speeld."
:.God beware me. Ik hoop dat mijn blij
spel eenigen tijd gegeven zal worden. Intus
schen als ik eenigeu invloed kan uitoefenen
j zult u de rollen afschrijven."
Derrick stond op en liep door de karner.
:>Ga voort, lief kind. Vertel mij alles. Ik
ben oud genoeg om uw vader te zijn. Kn
ik hm! u interesseert me, en hoewel
schrijvers in den regel tot een soort
menschcii behooren, die door jonge meisjes ge
meden moeten worden let daar goed op
zoo kunt u mij toch als een uitzondering
op den regel beschouwen. K n u moet aan
uw moeder zeggen, dat ik een zuster gehad
heb eu dat ik daarom, zoo gaarne zou
wengchen u van nut te kunnen zijn !''
Hij zag haar sterk aan met zijn eerlijke
grijze oogen waarin een vreemde glans kwam.
Haar donkere oogen ontmoetten de zijne en
een poosje bleven beide elkaar aanzien.
Kindelijk sloeg zij de hare neder en begon
nieuw papier in de machine te leggen. Kr
ontstond een stilte.
Onbestemde gedachten en wensclicn waren
iu .Derricks gemoed ontstaan. Waarom zij
juist nu ontstaan waren, was voor hem een
geheim. Plotseling zei het jonge meisje »zou
het niet goed zijn voort te gaan:--"
i »Ik ben niet van plan mijn hoofd nog
| verder te vermoeien," antwoordde hij
bej daard, »zeker niet in de paar eerste uren."
»Maar wij hebben nog geen bedrijf ge
reed !" riep zij uit.
l --Goed," zei hij onverschillig, ;.wij zullen
de drie bedrijven dan iu vijf' dagen
verdeeletv'
»Maar ik kan gemakkelijk twee bedrijven
op n dag schrijven."
:Ik niet. Veroorloof mij u op te merken
dat, terwijl u naar mijn dictaat copieerde, ik
mijne eigene gedachten uitsprak en een blij
spel-dialoog is altijd een vermoeiende arbeid.
Ik moet wat rusten en ik ben zeker dat 't,
ook voor u goed is. Wij zullen een paar