De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1892 14 augustus pagina 3

14 augustus 1892 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

No '790 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. De uitslag, ik stel liet, zij ook al op voorhand, met ingenomenheid vast, zal de verwachtingen der inrichters niet te leur stellen. De stoet van 1892 zal niet alleen de meest grootsche, maar een der artistiek-smaakvolste we zen, welke ooit bewonderd werden. Treden in deuzelven op niet min dan 2000 personages, 500 paarden, 30 groepen van muzikanten, uitmakende een veertigtal groepen, staande of zittende op wel dertig praaltooneelen en.ongeveer 45 praalwagens; voor pracht en sierlijkheid der kostumeu blijven de namen borg der allereerste firma's van Brussel, Gent, Antwerpen, Utrecht, Parijs, voor de aesthetische beteekenis van de geheele inrichting de ge oefende smaak en practische zin onzer beste kunstenaars. Van heden af zonder het oordeel der jury te willen vooruitloopen durf ik de ganseh bij zondere aandacht der toeschouwers inroepen op de volgende maatschappijen: de Vriendenkring, welke het Ifuriakriiwsken van Brussel, de Rubetnikriny, welke de Pioene van Mcchelen, Vondel, welke den, Vurigen Doom van 's Hertogenboscl), en de Ver broedering, welke den Groeienden BOOM van Lier voorstelt. "Weinige kringen wisten een belangwekkender onderwerp te kiezen dan de tooneelvereeniging Vondel. Op twee wagens, waarvan een in twee deelen, en de ander in Roinaanschen stijl, stelt deze voor de vroeger onder onze rederijkers zoo populaire legende can ^laritken tan Nijmegen. Bui tengewoon interessant is, op het achterste deel Tan den eersten wagen, de voorstelling van een Zitiaetpel op de Markt te Antwerpen: Marieken zelve treedt, met deu duivel, haren minnaar, in het stuk op. De Rttbetwkïing doet het in het ff root: niet min der dan vier groote wagens, een ouderwetsche vrachtwagen, en ecne slede, maken deel van zijn contingent. Eene zeer prijzenswaardige keuze deed mede deze kring: de Autwerpsche legende van Quinten Matsijs wordt in verscheiden groepen ver beeld. Een der wagens is gewijd} aan de Verheer lijking van Matsijs en de Gothische kunst. Toch hoort de palm, voor de grootte van het contin gent, zonder tegenspraak aau Da Vrietde-nscfiaitï, welke optreedt met 453 rederijkers te voet, 55 te paard, CO juffrouwen, zeven praalwagens, zeven praaltooueeleu eu, in liet geheel, 118 paarden. Meer dan elke andere vereeniging schijnt deze er zicli te hebben op toegelegd, Het Lu m/juweel van 1561 zoo getrouw mogelijk na te volgen'". Beide laatstgenoemde kringen gaven, te zamen, niet veel minder uit, dan 50,000 gulden. Ziedaar, waarde lezer, een klein voorproefje van deu stoet; 't zij mij nog geoorloofd, even een woord te reppen van het. reüerijkersfeest, dat Zondag en Dinsdag 11 en 16 Augustus, te S uren's avonds, in de Beurs zal plaats hebben, en dat geen smaak vol bezoeker der Antwerpsche feesten zal verzui men bij te wonen. Hoofdschotel van dit feest zal zijn de opvoe ring van de Genot>rlily<-ke, C'lnlc. run. ,/Nr Norn", door de uitmuntende verecnigiiig De jonge Vla mingen. Enkele on/er schoonste oud-nederlandsche liederen en madrigalen worden aldaar mede ten gchoore gebracht, oegaugskaarten zijn a 5 en '2 frank te verkrijgen. Van veel nut zullen voor de vreemde bezoekers zijn de acht a. tien groote estrades, op verscheidene plaatsen opu'ct.iniincrd. D.: plaatsen kosten 20, 10 en 5 frank. Uitstekend zijn, als ligging in de eer ste plaats, die op de Gemecnteplaat», de K ij verheidslei, de Scliouwburgplaats. POL DK MOST. AAXTEEKEMXGEN SCHILDERKUNST. Het blauwe lezende vrouwtje van Van der Meer uit de collectie-Van der Hoop in bet liijksinuuur babbelen. Ziet u niets in deze kamer waarover u iets zouclt willen weten ? Er zijn menschen, die mecnen, dat ik een zeer in teressante verzameling van allerlei dingen bij een gebracht heb." O ja! er waren vele voorwerpen, in de kamer, waarover zij wat vernemen wilde; het bericht, hoe en waar zij in zijn bezit waren geraakt, sloot een goed deel van Derricks levensgeschiedenis in en deze voerde omgekeerd weder tot mededeeling van ge beurtenissen uit haar leven. De uren gingen snel voorbij en met een kleinen kreet van schrik boorde miss lléritagc de klok vijf uur slwan. »Wij moeten weer aan het werk," zei zij, »wat hebben we een tijd verspild! Wat zal moeder zeggen ?" Haar bezorgdheid vermaakte hem en hij begon weer te dicteeren. Om zes uur was het bedrijf gereed. »Xu is de school voor lieden uit,'' riep Derrick. »U kunt naar huis gaan, Miss Heritagc it C!"., voor uw moeder thee zetten en haar gemoed van alle onrust over dezen merkwaardigcn dramatischen schrijver be vrijden." Hij had nu alles aangaande die zieke moeder vernomen : zijn hart was verteederd en in zijn hoofd kwamen allerlei kleine plannen op, hoe hij wel een straal van vreugde in dat donkere gezin kon bren gen. Verwachtte hij niet van zijn zwager in Yorkshire een korf hoenders, in verseh heidekruid verpakt ? En stond de serre van zijn schoonzuster niet vol orchideeën en haar tuin niet voi rozen ? En was het. niet de natuurlijkste zaak der wereld, dat zulk eene zending juist aankomen moest, terwijl C°. in zijn werkkamer bezig was ? En wat kon nog natuurlijker zijn. dan dat zij eenige van die landelijke gaven mede nam, om de ziekekamer op te vrolijken ? »C°."! TJ is niet boos. kindlief, als ik u C°. noem ?" »Keen! Waarom zou ik boos zijn op u mr. Derrick, die zoo goed voor mij en mijn moeder is." seum, op den gevaarlijk slechten staat van welk schilderij bier al eens gewezen werd, is thans ter restauratie in handen van den heer Hopman. Men mag zeer benieuwd zijn naar den uitslag der bewerking. Ook een Jan Steen en een Cuyp uit dezelfde verzameling worden hersteld. Is het niet wat jammer dat dit alles juist gebeurt in het reisseizoen, nu zooveel vreemdelingen het Museum bezoeken V De Staalmeesters zijn geregenereerd en aan de Nachtwacht is kort geleden het bovenste gedeelte weder wat opgehaald. In het Dagblad voor Nederland leest men nu dat de voorgevel van liet gebouw der Sporttentoonstelling te Selievoningen »een werkelijk grootschen indruk maakt." Het is jammer dat men niet verneemt wie de impressionabele man is die dit getuigen kan. De Maatschappij ter bevordering der Genees kunde heeft het fraaie ontwerp van G. W. Dijsselbof gekozen voor de prof. Moleschott aan te. bieden oorkonde van het Eerelidmaatsehap der Maatschappij. Toen hier verleden week de drie ontwerpen werden besproken, was dat van Nieuwenhuis nog niet gereed. Had ik bet afgewerkt gezien, zoo zon er hier meer goeds van gezegd zijn. Juist nu. was er bij van 'Wisselingh weder een zeer particuliere tcekening van denzelt'den artist, een langwerpige compositie van goudzeel ten en orchideeën, die een niet geringen dunk geeft van zijn talent. Het Moleschott-comitézal den jubilaris niet alleen een schilderij van Jozef sraëls, maar ook nog een teekening van Alma Tadema aan bieden. Van wijlen prof'. Do Vries bestaan twee ge schilderde portretten. Een van al bijna twintig jaar geleden, door Jozef sraëls: oen breed ge schilderde kop vol uitdrukking. Mocht dit door de familie voor de Leidsche Senaatskarner worden bestemd, dan zon bet er naast sraëls' portret van Tborbecke een goed figuur maken. Xiet onmo gelijk echter zullen de verwanten het mooie portret voor zich willen houden, en oen wat later door Nenman vervaardigd conterteitsel. in de Senaats kamer laten ngurueren tussclicii de meeromlerls al te kunstelooze portretten van den jongsten tijd. In de Daily Te/eyraph vond men de/er dagen de volgende; advertentie : Aan A r t i s t e n. Ken rinna in de city heeft «MI bestelling voor het buitenland van ?_?OIIO olieverf-schilderijen, van drie shillinirs tot twee pond. Artisten, die reilecteeren, vervoegen zich enz." Wat do kunst bij zulk een vraag tloreeren moet ! De natuur te noemen een mateloos mu/ie-kinstruincnt, bevattend een chaos van timen, maar die; dooi1 den kunstenaar /uilen worden iij/uween! tot gleH'iense' harmonie', ha;.\i' te zenden als een notenbalk te zijn, waarvan de elementen mei wijsheiel moifen worden geschikt, (lat bet? schoone er uit voortkome', ? haar letterlijk te vergelijken bij een piano, waar men zich niet bovenop /.et, op de toetsen, doch waarop men met kun>t te spelen heeft, dit heb ik van \Yliistlcr altijd een treli'ende' greep gevonden, eu het leek mij een nieuwe tevens. ' Maar al is de vrij eenvoudige, door "Whistler klassiek geworden opmerking, daarom nog llugo nie't nnge'ze'gd, bet is kurieus te vinden, hoe door iemand van zoo gaiiscli andere inzichten en :>0nzin! En als ik getracht heb »goed" te zijn, zooals u het noemt, zou ik dan niet een onmensch zijn, als ik bet niet gedaan had ? En ik wil goed zijn, en wil ook dat u goed tegen mij zult zijn. '/MC, staan de zaken !" ;>Ik weet niet hoe ik goed tegen u zou moeten zijn, mijnheer Derrick. Ik weet zelf' niet wat ik voor u zou kunnen doen." »Niet ? Je hebt toch al zooveel voor mij gedaan, mij zoo veel geleerd, kleine C'.!" hij hield plotseling op en keek naar haar, die over de machine gebogen zal, en met een glimlach vervolgde hij: »Kindlief', denk niet i dat ik beleedigend zijn wil, maar somtijels overkomt mij de dwaze begeerte mijn hand door uw krullend haai1 te laten glijden om te zien of er geen vonken uit springen." »Xeen, neen," zij keerde zich naar hem j om, met een hevige kleur. ! -Jlet zou mij niet: invallen/oo iets te doen. i voor alles ter wereld zou ik den groenen ! eerbied dien ik voor u gevoel niet uit liet oog willen verliezen.'' .:()! dank u wel," zei C', openhartig en kreeg baar gewone; klein- terug. >Ja, u hebt mij voel geleerd," vervolgde i hij. >In deze vier dagen dat wij samen ge werkt en ons bezig gehouden hebben met mijn elwaze geestcsproduchMi en somtijels een kleine reis van af de" eenvoudig.-te comcdie van het leven naar de ernstigste filosofie ge maakt hebben heb je; mij geleerd, hoe j egoïstisch en waardeloos het leven van een j man kan zijn zelfs al is die man niet erger, ja, misschien beter dan vele van zijn soort, ,1e hebt mij geleerd, welken goeden invloed een onse-huldige, ware en brave vrouw op zulk een man kan hebben. Je hebt mij geleerd dat er iets is waarvoor men leven moet - iets wat meer waarde heeft om voor te leven iets wat meer waard is elan ele kunst." »Meer waarel dan de kunst!" herhaalde het jonge meisje. ;>En u is een groot schrij ver, en ik maar een domme copiïste. Dat kan niet mogelijk zijn." »En toch is het zoo. Wil ik u zeggen wat sterk verschillende geaardheid, reeds een diergelijke uitdrukking gebezigd is. In de ? Feuitles d'uutomne toch heeft men al deze regels: Car, e") poètes saints! l'art est Ie son sublimc, Simple, divers, profond, niystórieifx, intime, Eugitif comme l'eau eju'un ricn fait dévier, Redit par un echo dans toute créature, Que sous vos doigts puissants oxhale la nature, Cet immense clavier! Met weinig reputaties van dozen tijd is men zoo algemeen in liet onreine als met die van den befaamdstcn Duitscben portrettist van dezen tijd: von Lcnbacb. Zelden is door iemand, die tege lijkertijd zijn buitengewone kwaliteiten wist op prijs te stellen, er precies op gewezen hoe deze groote niannen-schilder zichzelf met geldvcrdienen en maakwerk jammerlijk in den grond geboord heett. Daarom dunkt mij een passage; van belang, uit een der brieven van den jong ge-storveu Stauif'er-Ben:, die thans in de Deutsche Bundschau verschijnen, waar de; belder oordeelende jeuïge man. tegelijkertijd niet zonder eerbied en ganseh vrijmoedig', over den Münchener meester zich aldus uitlaat : >-Er is hier tegenwoordig (December '87) een tentoonstelling- van portretten door Lenbach, zoo wat elertig stuks, enkel beroemde lui. Men staat verbaasd over bet rijke talent; bij is werkelijk een buitengewoon begaafd, eleior de natuur kwistig uitgedoscht man, die er evenwel in is geslaagd geheel naar de kelder te gaan. Te veel Salontirolerij en te weinig zelfkritiek, oftewel te weinig artistieke wijsheid. Terwijl hot al schandalig is, dat hij, voor wien de ineMischen toch zitten zoove'el Inj wil, wien geen woord kan worden gezegd dat niet vleiend klinkt, dat hij goe'ii streek doet zonder fotografie (waar men ziet, fotografie eMi maniërisme), zoo is het bovenal onvergefelijk, (lat hij de lieden altijd door don bril van elezem of genen ouden meester bekijkt. Wij begrijpen zoo iets tegenwoordig niet meer. Zijn verdiens ten zullen hem overigens door mij niet beknibbe'ld worden; bij is een der meest beteekenisvolle verschijningen van don tegen woe>rdiif'Mi tijd. maar wat ze;gt dat V (in Dwittchland). j Dit staat vast, wat niet uit de natuur gepuurd j is (ik meen niet slaafsch nngevolgd), «MI met baar j j niet iiv vevbaml van oorzaak en ge-vetlg staat, is j i virtnozenwei'k. niet kunst in ele-n waren zin, en ! j Lenbacbs laatste verken gaan sterk naar het vir- ! tuozigei toe. Xiet zijn vroegere, elaar zijn er onile;r die we'rkolijk van den eerslen ra n u' zijn. Sedert hij eeliteM' alle-en me.'t keizers, koningen en pausen te doen beeft, en hen steeds aan stations te be groeten heelt, ontbreekt hem de tijd tot ernstig werken. Hij is een pabode ge'Vs'orelcn, die zijn tookumst al in-ruimen tijd arliier zich heeft". De brieven van StaulVer zijn bijna ilooryaaml interessant, (Mi waard er ee'ns we'h'r op tentir te komen. het is, dat boven ele kunst gaat? Dat is liefde, kleine C". Toen je hier kwaanüin al je hulpbehoevendheid en toch zoo sterk, ont stond er een nieuw licht in mijn leven, en voor dat wij een weionl te zaaien gesprokeMi luidden wist ik, wat dat beieekende. En l'ien wij vrienelen werden e'ii je je hart voor mij opendeed en op je zachte, openhartige wijze over je. zieke moeder, over je strijd en over je geduldig wachten sprak , . ." Ik? ik geduldig! elat heb ik nooit gezegd, mijnheer Derrie:!-:." Xe-en. maar ik las het op je gelaat tussehe'ii de rege'ls door. bij je vertelling. En ik, die emlevreden, cvnisoh en hopeloos was. kreeg een Ie- van je een les elie ik nooit vergeten zal.'' -Een ies, mijnheer Derrick?" ? Een les in moed en in eerlijke voorne mens, in geloof aau de macht van ecu goede vrouw. Wil je; altijd mijn leermces'teres zijn, > Kuth !" herhaalde zij in verwarring. Ik \',\et niet: oi' ik wel luislcivn mag naar het geen u zegt: wat zou mijn moeder zeggen ?" »Als jo nioeiler zoo is als je mij haar besclirevon hebt, en elaar ben ik zeker van, elan zou zij zeggen: -Luister en laai. je hart, voor je spreken.'' Is elat zoo moeielijk liulh:" :>Ncen, neen ! maar wij kennen elkaar eerst sederl vier dagen.'' .-Laat eens zien. Je komt om tien uur en vertrekt om ze>. Dat is de reglementaire tijd voor zeven shillings daags, ele machine in begrepen, niet waar'? Dus heeft ieelere dag acht uren, acht uren zijn vier honderd tach tig minuten en in ieder van die minuten hebben wij elkander beter leeren kennen, dan wij in een maand in den gewonen om gang zemdcn hebben kunnen eloen. Op elie wijze hebben wil mekaar veertig jaar ge.kenel, en de Joden zijn er niet langer over bezig geweest om in het beloofde land te komen." »O ! houd op !" riep zij lachend. Hij lachte mede, maar werd plotseling ernstig en zei: ~Is elat zoo moeielijk, Jtuth ? Mijn hart heeft reeds lang zijn oordeel ge veld. Ik kan je precies het uur, ja de minuut De Gmette des 'Ile/tu.e Artn van Aujnisttis bieelt ] j mooie illustraties. Zinco's naar prachtige brok- j st uk - beelden va:i den Ai'rojioüs. waaronder een j i jieerhjk marmeren vroiMvenhootii, van ter/.ij ^e- i nomen, interessante afbeeldingen van primitief koptiesch beeldhouwwerk, en twee heliogravure» naar geteekende portretten van Karal IX en Maria Stuart door Erancois Clouet: koppen van een ongemeen intiem-tijne uitdrukking. Met de kwansuis naar het koninginnetje zelf opgenomen fotogratiën der jonge vorstin in Eriesch kostuum, maar die inderdaad slechts naar zon derling saamgertauste teekeningeu gemaakt zijn, wordt bet voor de boekwinkels boe langer hoe gekker. Er was er nu eene van dermate een burgerlijke drakerigheid, en elie zoo weinig van het gracieuze kind zelf weg had, dat men ge neigd zou zijn aau bedoelingen tot majesteits schennis te denken. V. Trof. Dr. MATTHIAS DE VlilES. Op een-en-zevi'iitig jarigen leeftijd overleed deze; week te Leiden de oud-hoogleeraar dr. Mattbias ele Vries. Geboren te Haarlem, il No vember lls^O, was hij do zoon van den predikant Abraham de; Vries, in wiens buis de liefde voor de Nederlandsche letteren een geloofsartikel uitmaakte. Matthias studeerde te Leiden, werd doctor in de letteren, en oefende zich gelijk zoovele latere hoogleerareu aan het Leidsch gymnasium in het doceeren. Van 1<S4(! tot 184!) was bij er praeceptor, werd toen hoogleeraar in ele Nederlandse'he; taal en letterkunde aan do academie te Groningen, en in 185.'ïprofessor te Leiden. In den se'liitterenden kring der Leidscbc boogleeraren was ele Vries een der muest gewaardeerde, en een dorgcnen elie den leeraarsstaf niet als een baton de marécha?, maar als een houweel, eeni spade', e>t' e'eMi dergelijk instrument van onverpoosdeM; arbeid beschouwden. Hij werkte niet enkel in liet verdienstelijk snipper- en mozaïek-' weM'k van bet Woordenboek, waar een blik als ele zijne noodiu' was om den weg te vinden en aan te1 wijzen in ele> chaotische; massa arbeid, maar e>p alle wijzen, door uitgaven en nnnotatiën, dooi1 warme voordracht, eloer peilemiek, door overleggingen en conferenties met uitsevers, met e'omniissiën, niet ministers. Alles in hem was jïloeil, ?linrtelijklie'id, e'ii noeste vlijt. Het was toch ifeiluveiule do lange; reeks zijner hoogle'craarsjaron, dat zich de groote1 evolutie in de; taalstudie voltrok, die een samenstel van ffehcel nieMiwe1 vakken voor de1 oude in de p hui t s stelde; maar De Vries werkte zich erin. en wist met even veel ylneil de' jon.uv litteratoivn over ( 'ethisch en Angelsaksisch (Ml klank ve'i'srlinh inu1 te; onderlioude'ii, als bij hun verziMi van lüleb'rdijk vooreii'oeu', dt liun te>t stijl -e>efe'nii\g eiMie renle van Cicero in liet llolbinilscb van (ieel liet ovurzetten. Hij baii veni' alles wat Item (ie moeite waard sclieeii, ijver IMI moeite' beschikJiaar : boe meer hij zich u'af eu uitsprak, te uieiM' selieen zijne kracht er bij (e winnen; zijne irastvrijlieiil. zijne beminnelijkheiil als 'ja-.j en al> gastlie'er, waarbij bij zoo niet* van den kamergeleerde had. zijn welwiHemie belang^'eirni;;' veio:1 scliijnbaur onbeduiilemle i'iMsenen en emf.iaih!i'_'liei!e!i. zijne uitvnerigf blieven als ;;nt\\ 'iiinle'ii op soms emkotwikti' vragi'ii, en a:n; eon-e^]><iiulei]teM die zulk eime1 <Mniers,:}ieMiiiin' ] iait \; cl i j ks schenen te verdienen, dit \vai-en elementen in de beminnelijke, vurige toewijd i n ' van rijn apostel-cban. In een Ljrent aantal ijveriire en kundige1 leerliim'en. dooi1 zijn veorbeohl in de liefde voor hun vak, de vadei'Iandsrhe taal. yekwivkt. blijft zijne hei'inneriiii;1 voortlcve'ii : simU vele jaren ken hij niet voldoening zeugen, dat de volldoiinir van den ileer hem georganiseerden arbeiii. bet i in [ zeggen." -?Wanneer elan ':" \ :;Op den eersten dng ik hoorde de klok i slaan en zag er tegelijkertijd eip ? - half twee en eenige; seconden, toen een zekere jonge l dame op een mijner vragen, bescheiden ant; wuorelde : »Ik beu ook »(''. Ik ben het alleen." Toen viel mij in en daarom l lachte ik dat in de; groote firma Derrick A: <_'"., dramatische schrijvers, ik alleen was. ! en elat iemand die op de machine kon schrij[ ven, een etnbetaalbare aanwinst in de zaak zou zen ; e:i zoo deed ik de; gelofte voor ons beider rekening dat liet mijn se;huld niet zou zijn als (..' zoowel voor u als voor mij voori\ aan niet mee-r be-ieekenen zou ik alleen. \Vij zijn beide alleen geweest. Kuth, en ik' misschien nog de meest eenzame van ons beide." ', -l1 J' ^Neen, u kunt je niet zoo alleen geI voeld hebben als ik. Toen wij in Londen kwamen, mijnheer Derrick, was het, alsof ik geen enkelen vrienel op aarde had, wa.-> het, alsof niemand zich bekommerde om zulk een nut.u-loos. klein sche]ise-l ais i!-;. 'En ik elurlde moeder niets vertellen van mijn mislukte pogingen, zij zou y.iek geworden zijn van verelriet. Dus deed ik mijn best om er vroolij'k uit te zien thuis, maar als ik door die akelige straten liep, moest, ik ; schreien, /:oo verlaten voelek; ik mij." HIJ ging naar haar toe en mini haar hand. ?Arm meis]e; I en we; wisten geen van j beiden dat de andere zat te wachten. Wit je nu mijn vrouwtje zijn, wil je lieve?" ! Ik geloof het we!,'' (luisterde zij. | .-Ga nu naar huis. en vertel 't aan je moeder, maar neem mij mee.'' Maar mijnheer Derrick! dat kan nog j niet. uw stuk moet morgen aan het Paradoxj theater woreleii afgeleverd en wij moeten nog een tooneel van het laatste bedrijf hebben. AL elat klaar is." ; Ja, als elat klaar is, beginnen wij aan een nieuw stuk, dat zal een liefdesblijspel zijn, waarin maar twee personen komen -jij en ik." En hij drukte haar aau zijn borst.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl