No. 795 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. ciatie vooral niet zou mogen ontbreken: Was ihm cm positivem Wissen und tiefer Empfindung abgeht, ersetzt er dwreh Oberflachünkeif-." Da hort .ja alles auf1', zouden zijn landslieden zeggen. Wanneer een schrijver eigen kleinheid en zwakheid zoo gul bekent, zoo goedmoedig belacht, met eigen onvolkomenheid zoo pochend te koop loopt, is er voor de kritiek eigenlijk niets meer te doen. Hoogstens zou men van haar nog kunnen verlangen, dat zij de werken onderling vergelijkt, de trappen en graden van middelmatigheid nagaat en vaststelt. Als ik De Mexicaan in het Theater' van Moser een plaatsje zou moeten geven, zou dit uiterst beschei den en in het allerachterste rijtje zijn. Het is een van de zwakste producten van den Duitschen 2>osser<fabrikant. Het is origineel noch geestig, boei end even weinig als vermakelijk. Het mist zelfs de eenige eigenschap, die Duitsche kluchten soms nog , een schijn van oorspronkelijkheid, in meerdere of mindere mate recht van bestaan geeft: het naïef sentimenteele, het gemoedelijke, huiselijke, zelf genoegzame. De Mexicaan is louter intrige-stuk, verwikkelingsklucht, een genre, waarin het voor alles op het métier, op handigheid en tooneelkennis aankomt en waarin de Duitschers zich lang niet zoo op hun gemak gevoelen als de Franschen. De overeenkomst tusschen een Duitsche en Fransche klucht is voor mij, dat zij beide onzin zijn; het verschil, dat in den Franschen onzin methode zit, zooals Polonius zegt. Een Duitscher weet geen voet bij stuk te houden, schijnt geen plan gemaakt te hebben, dwaalt steeds rond en af, raakt ten slotte in zijn eigen intrige verward en maakt er zich met een Jantje van Leiden af. In De Mexicaan wordt de hoofdintrige bijna voortdurend door de zij- en bijin triges in een hoek geduwd. Men weet eigen lijk geen oogenblik, waarom het te doen en waaraan men zich te houden heeft; de draad breekt telkens af; het is oen warboel, dat men er moe en suf', ten laatste draaierig en zeoziek van wordt: een zuinig, en slim drama turg zou er 4 of 5 kluchten uit gefabriceerd hebben. Men krijgt te veel en toch eigenlijk niet genoeg, boomen en geen bosch, brokken en geen geheel, kluchten en geen kluchtspel. Om de geheele geschiedenis na te stamelen zou men veel combiriatiegeest en een machtig geheugen moeten bezitten. liet zou veel tijd kosten en de moeite niet loonen. Van de personen valt niets te ver tellen; zij zijn al even weinig origineel als hun avonturen, hebbelijkheden en geestigbeden; de manzieke oudejongejutt'rouw ontbreekt evenmin als de onvermijdelijke bakviscbjes: de stotteraar stottert er vroolijk op los; de knecht is brutaler dan ooit. De Mexicaan zelf is uit de «Femmes fortes" van Sardou woggdoopcn. Voor den tooneelspeler valt er in stukken als De Mexicaan weinig te doen en weinig roem te behalen. Als hij zijn vak kent, kost het hem geringe moeite de marionetten over het tooneel t'o laten huppelen en trippelen. Fantasie en vroolijkheid zijn de hoofdzaak. Hoe gekker hoe beter. Als de poppen spreken en zicli bewegen als gewone mensclien, handelen zij in strijd niet hun poppoiinatuur. Een Jan Klaasson-spd ver draagt geen lijkbiddcrs-gezichten en grafstemmen. De vertooning van De Mexicaan liet in dit opzicht soms te wensehen over; in losheid en lenkheid kan zij nog winnen. Het best op dreef waren de heeren Tourniaire (de Mexicaan) en Schulzo (de knecht); zij brachten wat leven in de brouwerij, lieten do bellen van de narrekap goed klinken. De stotteraar van den heer van Xuijlon was niet kwaad, maar wat erg droog en zwaar op de hand, te dof' en eentonig. Hetzelfde geldt van den heer de lioer; hij nam de malligheid wat al te ernstig op. De verdere rollen zijn van weinig of geen beteekenis. Was het kluchtspel soms wat vlug ingestudeerd, of ontbrak de recht» animo? De ensembletooneelen liepen miserabel. De tooncelinrichting daarentegen was voortreffelijk juist en typisch. H. J. M. Bayreutk 1892 door IIuGO NOLTIIEXIUS. V. Die Heistersinyer, Doch weun der midi im Hinimcl hiilt dann liegt zu Füsscn mir die Welt." Menigmaal kan nicu de opmerking hoorcu dat »die Mcistcrsiuger" door \\ agner geschreven zijn om in Walt.her vou Stolziug zich zelf te verheerlij ken en vooral om zijn talrijke tegenstanders be lachelijk te maken. Gaat men echter het ontstaan van dit werk na, dan valt liet dadelijk in J»;t oog1 dat dit, niet, zoo is. liet plan voor het werk werd opgevat, dadelijk na Taiinhauser", dus iu 1S-I5; Wa.'ner b,:vond zicli voor zijn ontspanning in een badplnatsjc iu Bohemcii. Hij bericht ons zelf ((les. Sehr. IV, t'.l). ., Wie bei den Atheuern dn heiteres Satyrspid nuf die Tragedie folgte, crschien mir auf jcner \ ergmiguiigsrdse plötzlich das Bik! eines koinischen Spieles, das in Wahrheit als beziehungsvolles Satyrspid meinei» Sa'ngerkricge auf Wa-tburg'' sicli anschliesseu konnte. Es waren dies die Meistersinger zu Nürubcrg" mit, Hans Sachs an der Spitze. leh fasste Hans Sachs als die let/te Erschdnuug des küustlerisch produktiven Volksgeistes auf, und stellte ilm rnit dieser Gcltuiig der ineistersiugerlieheu Spiessbiirgersehaft eiitgegeii, deren durchaus drolligem tabulatur-podischem Pedaiitismus ich iu der Figur des -/Merkers" eiueii ganz persó'nlichcn Ausdruck gal)." Xu werd liet, plan, ofschoon reeds toen zeer uitgewerkt, eerst, veel later geheel uitgevoerd. De tekst, is te Parijs geschreven iu 'C>2; de compositie, iu hetzelfde jaar te Biebrich begonnen, werd te Penziug bij Weeuen voortgezet. Iu '6(i en '07 is het werk voltooid en iu ESb'8 beleefde het de eerste uitvoering te Müncheu. Uudcr het eompoueercii zijn vele ver anderingen in den tekst gebracht eu mag nu hier en daar iets voorkomen wat op een toespeling ge lijkt, het geheel is te grootsch gedacht, om ook zouder de wordingsgeschiedenis te kennen, aan een vernederend gebruiken van de kunst voor persoon lijke doeleinden te denkeu. Spreekt hel met bezieleuden gloed van liet goede recht vau Wagners kunst, dan is dit een bepaald gevolg vau omstandigheden, maar ertoe bestemd is het nooit. Neen Leiizcs Gebot, die süsse Noth, die legten's ihin in die Brust: nun sang er, wie er musst";" //L'ud wie er musst', so koiint er 's." Zeer terecht is de opmerking van Scliuré;)Uue des particularités de II. W. c'est la hautenr don t l'artiste en lui doiniue l'homme. Sou esprit plane d'habitude au-dessus de sa passiou comme l'air trauquille au-dessus d'une tempêtc perput.uelle. Parfois l'homme s'umporte, dans Ie feu de la poléuiique, a la violeiice, a l'exagération, a l'injustice; mais l'artiste se garde de tels c-xcès dans ses conccptious dramatiqaes et se réserve une autre région. La nulle personiialité; l'idée domiue en maitrcsse absolue; hommes et choses n'apparaissent qu'au poiiit de vue Ie plus général, sub x/m-ie uelerni." ^\ at er op die Meistersinger al zoo aau te merken is geweest kan zeker een lijvig boekdeel vullen. Nu liet werk /.ich in een bijna onverdeelde sympathie (zelfs vroegere bestrijders zijn bekeerd) kan verheugen is liet bewezen dat zeer. vele critici, aan liet hoofd waarvan Ed. Hanslick, «der Merker" bij uitnemendheid, steeds te viudeu is, zicli deerlijk vergist hebben met hun voorbarig afbrekend oordeel; en iu allen gernoede herinner ik ieder, die nog vermeent er naast zijn lof iets op te moeten aanmerkeu, aan Socratés' gezegde: //Wat ik begrijp is moui, maar nog mooier zal wel dat zijn tot liet begrijpen waarvan ik te dom beu.'' Vijanden telt het, werfc maar zeer weinig. Ik keu muzikaal-orthodoxeu, ja ik weet van muzikaal-doleerenden, die niet het werk //dwecpeu". Ach ja die Meistersinger! die sind abcr himmlisch: wenn Wagner nur Solches geschriebeu liiitte !'' Ik ben overtuigd dat, zij de eigenlijke heerlijkheid van liet kostbare stuk' niet doorgroudeu. Zij kuuneii het, helaas niet, Beloof ik. £11 hun waardeereu steunt op uiterlijkheden. //Es ist viel Coutrapuukt dariu", meermalen lijkt een episode op een afgesloten geheel, het melo dische element komt meer aau den dag. er komen koren in voor (uud welche!) het orkest bevat geen buitengewone instrumenten. Wellicht treft, echter ook ongemerkt de lueesleepeude macht van het drama, zoo levendig, zoo kostelijk komisch alsof het van Shakespcare ware. Is dit stuk leven niet ge schilderd als met de woudcrvcrf van Ilembraiidts palet!' Als een satvrspel dan kwam den Meester zelf deze comedic na de Taunhauser-tragcdie voor. Ook hier als daar vereeiiigen zicli in den jeugdigen, ridderlijken hoofdpersoon de eigenschappen van ecu kunstenaar, en van iemand, die bemint. Niettegenstaande de bonte omgeving, de schit terende lijst der handeling, hebben wij ook hier slechts te doen met liet van alle conventie losge maakte zuiver mcnschelijke. En in Sachs heeft hij ons werkelijk een held leeren kennen, zooals er weinige ooit voor het tooueel zijn gedacht. Bij hem gaat, de geheele handeling innerlijk haren gang, waardoor de muziek ook onontbeerlijk wordt. Sachs kenmerkt hoogste zielenadel en wij zien dezen eeuvoudigeu handwerksman door /.ijn laatste gioote overwinning op zicli /elven behaald, even verheven voor ons als cfe roemrijkste held. Sïiohs ,/eiTeicht bcruhigt und buscliwicht.gt die aussersle Heiterkeit einer milden uud seligeii Kcsignation" (Wagner, Gedaukeu und Fragmenten). Even schoon is het, gesteld met de andere personen, die de handeling dragen. O, het drama op /.ich zelf reeds is werkelijk een der grootste schatten, op wier bezit de kuusf niet trotseh genoeg kan zijn. Eu de muzek'r Geen oogenblik is er dat zij niet in volkomen overeenstemming is met liet drama: ja, ook hier wordt men gewaar hoe nauw woord eu voorstelling en toon bij Wagner steeds verbonden zijn. Wij begrijpen hem uu geheel als hij schrijft : Die Musik ist nicht, Nebeiibuhler des Dramas, sondcrn seine Muffer. Sic tont, und was sie tc'int, muget ihr dort, auf der Bühne erschauen; ' evenals in zijn uiting vau groote bctcekeuis: -Wo die anderen Ivünste sagen : ili'x liedï-Htel, sagt die Musik : dtiK /.v/." Modi t ik met u stilstaan, als hij ecu verfrisschende tocht in hel, gebcru'te, die ons toch reeds verkwikt vau 't begin tot het einde, op die punten 11 u en dan, waar God ons als liet ware met schoonheid overstelpen wil en een loflied, voor wij het weten, aan onze /iel ontstroomt, ik deed het zeker bij de diepzinnige inleiding vau het derde bedrijf, die ons zoo duidelijk spreekt vau Sachs' edelen strijd, zijn overwinning, zijn mild berusten, ik deed het bij liet plechtige \\ ach auf, den waren volksjubel, de warme opgetogenhcid vau het volk iu de vereeriiiLi' van zijn geliefden dichter, ik deed het, bij den Flieder-Moiiolog van Sachs, bij den dialoog met, \\ alther, waarbij .Sachs dezen inlicht: -Giaubt mir des Mensclien wahrster Walm wird ihm im 'l'raume aufgcthan: all Dicht kunst und Poetcrci ist iiiehts ais \\ahrtraumDcuterei :" zeker ook bij het letterlijk ieder treffende tooneel mot Eva over het schocnf |e; als {;a Walt her verschijnt' het moment dat K va geheel doordrongen wordt van Sachs' opofferende vriend schap! Maar met te veel stilstaan /ouden we onzen tocht niet volbrengen, \erder dus nu! Van de hoofdrollen waren toevertrouwd: Sachs aau Gura en Plank: Poirncr aan Krauselior. Beckmesscv aan Ncbe (de lijst vermeldt, een ander, die bij de repetities niet voldoende bleek I. kothner aan liaehmaun, Walt her aan Anlhes Daviil ;j;,n Staudigl. De Sachs is sinds zeer langen tijd als een ware /. Meistcrleist ung" vau (iura bekend; gelukkig ge(lisponeerd heeft hij opnieuw bewezen den veelbeteckeiienden roem, die in die bekendheid liirt opgesloten, ten volle te verdienen. Al het, hoogpoé'iische, lijn humoristische, dat deze haast, zot ik zeggen aantrekkelijkste van \\ agncr s helden vau het begin tot het einde in overstrooinemle maat bevat, stelde (iura in het volle licht. Vol komen duidelijk maakte ons du kunstenaar hoc Sachs, ecu zuiver menscheli]k type, in den strnd, dien hij met zichzelveii voert, overwint door zich een liefsten weusch geheel bewust te ontzeggen, en tot die kalme berusting komt, waardoor hij zelf den goeden afloop vau het dramatisch conflict kau bewerken. Dankbaar voor het edele genot, zullen de bezoekers vau 25 Juli 11. zijne mede werking voorzeker steeds gedenken. F>ij de 2de opvoering van die Meistersiuger" trad Plank als Sachs op, vau vele kanten wordt hij zeer geroemd. Plauk's geluid is m. i. buitengewoon geschikt om het gemoedelijke, dat Sachs kenmerkt, te doen uit komen. Hoe het, zij, of men Gura of Plank treft, j zeker heeft men te doen met het werk vau fijugevoeleiidc artisten van krachtig kunnen, dat dus in alle opzichten genotvol blijft boeien. De Poguer vau Frauscher was werk, dat niet af moet hceteii; het zou mij verwonderen of deze zanger, met flinke middelen, het, geheele werk wel wezenlijk bcsiudeerd heeft. "J s dit voor elkcu medewerker eigenlijk overal een vereischte voor het verkrijgen vau een goed geheel, te Bayreuth kau ik mij /ouder dat, de opvoering niet denken; het, is de eerste voorwaarde tot ecu volkomen iupengrijpeii eu opgaan iu elkander vau alle ouderdeeleu ; hoeveel meer dus is dit niet uoodig voor hem, die ecu hoofdrol vervult. (Slol i-t.Ii//.) Victor Wilder. Te .Parijs is eeue (ook op de Boulevards) zeer bekende figuur overleden, de dichter en muziek criticus Victor Wilder. Wilder zag er alles behalve dichterlijk uit. en niemand zou in hem zeker een man gezien heb ben, die zich met zoo-cel gomakkelijklieid in verzen wist m te drukken, en vaak zoo geluk kig was in het weergeven van de denkbeelden vau buitcnla/idscbc dichters in zijne taal. Hij was geen Fransclimaii, doch een Belg, die aan dn Universiteit te (ient den doetoralen graad behaalde. In ISóS kwam hij te I'arijs, waar bij spoedig door zijne metrische vertalingen vee! naam maakte. Het aantal vau die vertalingen is legio. Ook over Mozart en licetboven heeft hij belangrijke monographioöu gc-sebro\en. Met de vertaling van Wagnor's muziekdrama's lierft hij zicli echter de grootste cereznil gesticht; niet omdat die altijd de waarde van Wagncr's ge dichten nabij komt - zijne vertalingen zijn boven dien zeer ongelijk' van waarde, --doch omdat hij het mogelijk heeft gemaakt dat Wagner in Frank rijk en Belgiënaar waarde kon geschat worden. Aan hem toch heeft men de iinportatie van Wagner in frankrijk te danken. \\ ililerwus een getrouw \\ agnoriaau en beeft nog voor enkele weken in den Gil-Blas zijn laatste j draaltocht beschreven. Als criticus was bij zeer ! gevreesd om zijne scherpe pen, doch steeds werd i zijne rechtvaardigheid erkend. Hoewel volbloed Wagneriaan was hij in alle andere opzichten zeer wat de t'ranschen noemen een acailcuiiiiuc even als de eerste l'arijsche mu/iekcritici. Bij de be kende (,'r<m//eï-(V<-kwestii> te Parijs wils het vooral Wilder d i o de cioi'higstrompct stak. Hij was ook een vau de medewerkers aan hot libretto van de opera J'ïiii/uernnidf, die het pnI bliek van de t >pcra-('onii<|iie xulk ecu ongn1 Avonsoht vroolijkcn promicre-avond bezorgde. Dit j fiasco trok hij zicli /oer aan. Hij heeft /.ich ook i camlidiiiit u'e-tciii voor hel Directeurschap van do Groote Opera. De i iyaru hoeft indcriijd de gees tige uiteenzetting van Wilder's plannen bekend gemaakt, die in dit blad /ijn overgenomen. Hij Ken vau Wilder's laatste vertalingen, die hier j te lande weinig of in het geheel niet bclfud zijn en toch onze aandacht zoozeer verdienen, zijn. die vau ecu twintigtal Vlaamsclie liedekciis uit j de l.tc. l'ie (Mi l je eeuw. /ooais die ti'o/OMü'en j werden door de burgers vau Gent en Antwerpen ! tijdens de regeering van Maria van Bourgondië, i Karol V en Philips II. De vertaler heeft zoowel geput uit de «S'oittfirliedvkens :\\^ int: ci'i/, ilcrout cndc ]>roftltJJi/ck P>oec,i'l;eii; ook is dn,u1 hem bet bekende werk' van onzen landgenoot dr. Ka Hl' liet lied in de Mitlileneeuiceii meer dan een> geraadpleegd. Op ecu der letterkundige congressen heeft prol'. Paul l''i'i'déricq door de geestige voordracht vau enkele dezer liodokons ou/e aaiulacht op die wij/en gevestigd. (Velen zullen zich nog herinneren boe bij: i zeg liiri.'3elkcn wilde i/e duitscn zong en boe iruij ti;;1 Ilibiebrand toen koek. die op eens dacht aan i zijn: Dtni.i iiotmclicn duin*). ^\ilder heett op uci^stige \\'ij/e dez*1 liedjes in een Kninseb kleed u'cstokcn, hoc»c! soms blijkt dat niet alles juist over te brengen is. gntniü'c liet slot van llcl lurvzelkeH : Ik kan wol dansen Ik mag wel dansen Dansen is on/e rond wol Begijntjes en kwe/dkciis dansen wel. dat aldus vertaald is: Ma Joi j'r pciisc Je sauto et dan-e (Mi peut s'amuscr saus peiiser au inoral I.a daiise est plutöt uu jdaisir moi'al. Dit bundeltje, bij Scliott et ('o. te Parijs uitil'cwvcn. /ij ten zeerste ter kennismaking aanbe volen. l'e nnnite laat ni-'t toe oen en ander v;ni A\i!iler's persoonlijkheid te verhalen. Ieder bdangstdliMide die l'ai'ij-- bezoekt. begove zich echter eens naar de mnziokhandd \-an Sdiott et ('o.. T'l I!ue du l-'iiuboiirg St. llonon'1. Ili| /al daar keuui-- maken met den chef \~aii dal huis. don heer Knoth (een Nederlander) die ved van Wilder weet te vertellen, omdat deze (als hij te I'arijs was) bijna iedereu dag een praatje in den mn/.iokwinkd vau Sdiott kwam maken. v. M. Do zesde Internationale Tentoonstelling van Kunstwerken te Münclieii. y;;.v?///,v/' ,n I.,r?l,n-l,. /),' JM!,/t/(/crx. enz. Muuchcii, d. l U u Aug. 92. Eene nachtmerrie, cene ware naclitmcrric drukt met al haar gewicht den blind gekeken referent, die, ua meerdere dagen zorg- en kommervol dren telen door de lange rijen van bont dooreen |ehaugeu doeken, zich rekenschap vil geven van de ontvangen indrukken, zoo dat zij anderen duide lijk worden. Zijne hersenen schijnen te schudden en te draaien als iu ecu droom, waaraan bij zich vergeefs wil onttrekken; niet zulk een als Brizeux beschrijft: .. . Après nn domineil dunt Terreur se proloii$;c, On aime a suivrc ciieor le^ prestigos d'im sunge! l'fcxtiye! I5cgoocJieliiig, zoete begoocheling! Daaraan kau wd gedacht worden, tegenover 61 zalen eu zaaltjes, met 2S50 -/kunstwerken", die, gelijk altijd, in een betrekkelijk korten tijd moeten worden afgezien! Hier is geeiie Ariadiie om hulp te bieden. Gij wordt aangepakt, vastgckluistcrd; de lever wordt u uitgebeten, bij -Ju graad Gclsius. Doch zie, den schrijver dezes was het toeval behulpzaam: eeue ge/agvoerende stem klonk hem in de ooren, ver klarende dat een der werken geteekciid I tot LVI de 2,y>0 andere overtrof. De Redding was daar!... Wie was die Ver losser? ... No. 1(5 der Lin/iseuslrniise. achter het filiix-Palast, waarin sedert 187o' de //internationale Kunstausstdluug", die //Kcine politischen Grenzen kennen1', wordt gehouden, woont, in ecu vorstelijk gelegen villa, vau struikgewas en bloemen omgeven, de beroemde portretschilder Eranz von Lcnbach. Schrijver dezes had de gelegenheid den schilder vau Eeo XIII, Stroszmaier, Gladstoiie, Döllinger. Moltkc, eu vooral vau Bismarck persoonlijk te ontmoeten. De beroemde man. bij wien de voormalige rijkskansdier op zijnen bekenden hulde- en zegetocht, vóór weinige maanden zijn intrek nam, bood mij den meest ronden, eenvoudigeu welkomstgroet. Vau groote, volle gestalte, met rossig haar eu baard, vriendelijk doordringend oog, meer buu-cuant dan asceet, maakt hij den indruk vau vele andere zonen des .Bcijerschcn lauds en der Muuclieuer kunstkrings, niet aangeboren tact, waaruit meer 't hart spreekt dan de aangeleerde manieren. Hij had zelf drie portretten naar de tentoonstelling gezon den. Dit, belet,te echter niet dat hij onmiddellijk vroeg of de oiidcrgetcekende de zaal met werken van oude meesters (I?L V]) reeds had bezocht. ,, F, en dier werken is meer waard, zeide hij, dan al de moderne schilder ij e n te / a m c u." Zie daar mijn redding nabij! Ik slot1»- den catalogus op eu vond op blz. 1-1-5: Saai .'52 und ,'i.'5, Kollektiou vou Werken alter Meister, arrangiert von Eranz vou Lcnbacli." Daarmede zou ik mij (dacht ik) al zeer wel teirenover de pers kunnen verantwoorden. iidertusschcu leidde mij de meester in zijn eigen atelier rond, terwijl hij verder over de y//w//'///-//7 sprekende, de doeken der moderne u c d e r l a n ds c h e schilders met lovcilden nadruk vermc dde. .. Wij 1 raden door twee '-V/-//-r//?/-, behangen met //--//r////.* en enkele oude meesterwerken. Men hoorde van ter zij het zacht, geruisch vau springend wa ter, uit, ecu gemetseld en gewelfd schulpcnkainertje, aantrekkelijk met, cenigc even sierlijke als gemak kelijke stoelen, voor 't nmhh'gstaapje ingericht. 'L'oen kwam men in de eigenlijke wcvkp'aats, waar 't eciiigszius opgeruimd uitzag: verklaarbaar door dat, de kunstenaar op 't, punt stond cc) o reis te ondernemen en tevens meerdere der kostbare meu bels en schilderwerken in zijn bezit (l>.v. (TM por tret, vau Philips II v. Spanje en ecu van Frans I v. l-'rankrijk, door itiaau)' aan de Kolh ktiou" had toevertrouwd. Toch bleif er iu die /<Y->-/-c nog bijzonder veel omLs en hcer'ijks, zoowel als eigen werk des meesters over, wat mijne bijzondere aandacht, trok, en daaronder iu de eerste plaats.... de p o r t r e t t e n v a u 15 i s m a r c k . welke, bij elke ontmoeting met, den meester, voor hem schijnt, te ..zitten''.... Behalve het, aantal vroegere Piismarek-poilrdleu, en een profiel-schilderij op de tentoonstelling, allen vau (IciizdfVten meester, vond men bij Ecnbach d c 11 grijzen staatsman als burger geschilderd en verscheidene schetsen met wit, eu zwart krijt op bordpapier, onregelmatig opeen gestapeld liggen. Ecu geschetste kop vooral, die iu uitdrukking afweek vau de andere, trok bijzonder mijne aan dacht. Het, gelaat, droeg duidelijke leekenen van neer slachtigheid, ja zelfs van bitterheid. Dit, is zeker het allerlaatste der portretten vau uwc hand r' vroeg ik. >-Dc melancholische trek doet het mij denken." -Inderdaad", antwoordde Lcnbach. doch wat de uitdrukking betreft,.... Bismarck is eigenlijk te levenslustig, en houdt te veel vau eten en drinken, om na zijn ontslag verbitterd te wezen .... Groote mannen hebben natuurlijk af euloeoogcnblikkeu van neerslachtigheid.... Mij is Bismarck aau 't hart, gewassen: ik kan genie sombire zijde bij Jit'in ontdekken: en ik heb :nij va» dien trek door u vermeld u a u w c l ij k s r c k e u s c h a p g e ir e v e n." Deze laatste woorden troffen mij sterk; want de uitdrukking van den kop was niet te miskennen. 't, Is dus mogelijk dat een groot schilder door een genius geleid wordt, die hem du waarheid doet zien eu wedergeven, /ouder dat de/c iu 't, hoofd ilcs kunstenaarh nader tot bewustzijn komt. 'i, Kor.-itvoliroJiil bc/ook aan de -,AusMcllung" gegeven gold natuurlijk du IA'I uitverkorenen, bchooreude tot, de privaat kabinetten vau keizerin Ercdcrik, Adolf 'l'hicm, te Berlijn, de barones Todesko te Wecncii, Dr. Schubart, te Münchcn eu vdc anderen. Men leerde eruit dat Leubach juist' geoordeeld had. De beuk; /.uien aan de oude meesters gewijd lagen links vau den grooteu ingauu'. Gelukkig voor de nieuwe meesters had ik den eersten dag mijn wandeling naar r c c li t s begonnen, anders zou mijn oordeel misschien on gunstiger zijn uitgevallen, na het genot, der intorctto's, Patiuir's. Mcneudez's, Mostacrt's, t'uvp's, werken vau Kcmb.andt, llubcns, vau Dyck, Zcitblom, Ambcrgcr cu veler anderen aldaar te y.icn. Eigenaardig boven allen was het portret vau Margarctha vau Oostenrijk (in ond-italiaansche, ge beeldhouwde lijst) door Jan Mostaert, eu dat van .Philip II hierboven genoemd; al mogen ook andere werken deze iu virtuositeit des pencecls overtrollcii hebben. Eeue bijzondere, buitengewone aantrekkelijkheid kreeg deze kleine verzameling door de wijze waarop