De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1892 16 oktober pagina 5

16 oktober 1892 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

No. 799 DE AMSTERDAMMER. WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Voor de blonde, bleeke vrouw in het rijtuig had 'dit lachende landschap <reen taal, nog minder schenen de havelooze knapen, die over de straat buitelden, haar bijval te vinden. «O foei! die kleine, vuile schepsels!'' mompelde zij minachtend, en zij wendde zich met alle teekeneu van afschuw van de groep af. »Ik was ook eens zulk een vuil, klein schepsel", zeide de man lachend, en hij tastte opnieuw in zijn zak, om anderen kinderen, die thans zonder -oponthoud het rijtuig naholden en daarbij onver moeid om een soldo" bedelden, eenige koperen munten toe te werpen. De vrouw aan zijne zijde trok een gezicht; zij scheen bij deze herinnering van haar echtgenoot aan zijne jeugd thans ook nog afkeer voor hem te gevoelen; daarna zeide zij echter gelaten, als tot haar eigen geruststelling: »Bah, dat is reeds lang geleden!" en zij monsterde daarbij nog- eens zorgvuldig het uiterlijk van haar levensgezel. Het was tot haar troost onberispelijk en vlekkeloos. De zorgelooze zoon van het Zuiden bekommerde zich weinig om den afschuw, dien zijne echtge?noote, welke in geheel andere levensomstandigheden opgevoed was, voor zijn verleden gevoelde, ja, hij scheen met innig genoegen in zijn jeugdher. inneringen te verzinken, zonder erop te letten, dat zich op het koude smalle gelaat der vrouw ?een werkelijke tegenzin teekende, hoe langer hij ervan sprak; ja, zij schoof onwillekeurig eenigszins op zij, alsof zijn nabijheid haar walgelijk en hate lijk was. Zij drukte onwillig de scherp gesneden lippen vaster opeen, en voor de eerste maal vroeg -zij zich heimelijk af, waarom zij eigenlijk dezen man getrouwd had. Hij was haar bevallen, met .zijn vurige oogen, zijn nog altijd knap gezicht, hoewel hij niet eens meer tot de jongsten telde. Antonio raldi was uit zijne Italiaansche ge boorteplaats naar Amerika vertrokken, om daar rijn geluk te zoeken; nadat hij eeuige jaren aardig .geld verdiend had, had hij plotseling al zijne spaarpenningen verloren, en toen Miss Blacksmith hem leerde kennen, had hem het rad der fortuin weder zoo diep naar beneden geslingerd, dat hij reeds blijde was, in haar huis een dienst te vin den, die hem voor verhongeren bewaarde. Maar «ij was immers rijk en onafhankelijk en toen het haar in den zin kwam, dezen armen, Italiaanschen kerel tot haar man te maken, had niemand er iets ?op te zeggen en zij was overtuigd, dat menigeen haar om het bezit van den knappen man benijdde. De man was in zijn geboorteplaats reeds eenmaal getrouwd geweest; hij had zelfs een huisgezin daar achtergelaten, maar zijne vrouw was intusschen gestorven; hij bezat een bewijs, door de gemeente afgegeven, omtrent het overlijden van zijne eerste levensgezellin, en dus was alles in de beste orde; de rijke Amerikaansche kon haar inval ver wezenlijken en den armen Italiaauschen drommel tot haar man maken. Haar had deze //aanschaffing" ook tot nog toe niet berouwd; zij kon zich met haar //heer gemaal' overal laten zien; hij was een volmaakt gentleman geworden, die in zijn voor komen bij geen van zijn tegenwoordige voorname vrienden afstak. Ach, en zij gevoelde bij die ge dachte geen kleine bevrediging, dat haar man toch steeds tot zichzelf moest zeggen, dat hij al zijn tegenwoordig geluk aan haar alleen te danken had; hij mocht wel met de wisseling van zijn lot tevreden zijn, zelfs wanneer zij hem hare heer schappij, gelijk zij dat volkomen in orde vond, .somtijds scherp en beslist liet voelen. Heden kwam de man aan hare zijde haar, de rijke verwende Amerikaansche, voor de eerste maal vulgair" voor; hij had toch volstrekt niets van een gentleman" en dat hij ook eenmaal zoo'n vuile, havelooze knaap geweest was, zooals zij dit kleine gespuis tot vervelens toe reeds overal in Italiëen thans weder ge/den had, kon zij hem maar niet vergeven. Wat had hij noodig, zijn armoede voor haar op te halen, die haar eeu ware afschuw inboezemde. Antonio daarentegen bekommerde zich weinig om de heimelijke gevoelens zijner echtgeuoote; hij had er volstrekt geen idee van, wat er zoo even in haar ziel was omgegaan, ja, zouder er verder acht op te slaan, dat hij aan zijne vrouw liMHiiimiMiiii 3" Jaargang. Octobcr 1892. Redacteur RUD. J. LOMAX te Londen. Adres: Mira Lodge, Deronda Road, ITerne Hill. Londen. S. E. Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. Van J. F. Koiiwenhoven, te Warmond. Vierde eervolle vermelding voor l zetten in den probloemwedstrijd van den Xed. Schaakbond l Si) l?'.IL'. Xo. li!1. Zwart :! stukken. een zeer mismoedige toehoorderes had, vertelde hij van de bittere armoede, die er in het huis zijner ouders geheerscht had en hoe hij nog haveloozer rondgeloopeu had dan die knapen die thans reeds in het stof van den rijweg voor hun blikken verdwenen waren. Babbel er niet langer over, anders word ik boos," zeide de Amerikaansche eindelijk scherp en verwijtend, want zij wenschte niets meer van deze walgelijke ellende te hooren. De man zag zijne vrouw zeer verwonderd aan ; hij kon haar woede maar volstrekt niet begrijpen, het verleden overviel hem zoo geweldig; het rijtuig naderde steeds meer en meer zijn ge boorteplaats en nu wekte iedere hoek herinnerin gen in hem op aan de droevige en toch zoo zalige jeugd; er kwam als eeu roes over hem. Zie, Mary, daar op den berg heb ik de geiten gehoed, met de bloote voeten heb ik in meuigen doorn getrapt; maar hoe mij ook somtijds de honger plaagde, ik zong toch den ganschen dag, ik wist immers niet, hoe arm ik was, en kende niet beter." //En thans zie je je geboorteplaats als een rijk man weder. Hoe zullen je oude vrienden je aan staren en benijden !" Benijden? Wie weet! Zij zijn in al hunne armoede niet zoo ongelukkig, als je wel denkt. Hoor maar, hoe ze daar schreeuwen en juichen !" en de Italiaan wees met de hand naar het dorp, dat met zijn wit gepleisterde huizen uit het glinsterend groen vriendelijk voor den dag kwam. Het is heden Mariafeest", voegde hij er ijverig bij, //dan zal je zien, hoe prachtig wij dat vieren en hoe vroolijk en gelukkig allen vandaag zijn !" Ik heb die feesten in Italiëtot vervelens toe genoten en geeuw reeds, wanneer ik eraan denk.' Maar mijn geheele hart geraakt in vuur! Ach, jammer, dat wij een weinig te laat komen; de processie is voorbij; nu schieten ze al," en werke lijk dreunde reeds het eerste schot in het dal en de bergen brachten een veelvuldige echo terug. De Italiaan werd meer en meer opgewonden, zijne donkere oogen schitterden zonderling en hij richtte zich omhoog, terwijl de bleeke, slanke vrouw aan zijne zijde gemakkelijk achterover leunde en met alle teekenen van vermoeidheid en verveling de oogen sloot. Ah, daar staat ook nog de oude boom, in wier schaduw ik met Assunta zoo menigmaal gezeten heb! Wij dwaalden iederen avond naar deze plek en ik..." hij zweeg, een lichte zucht ontvlood zijn borst. //En waart toen misschien gelukkiger dan thans?" vroeg zijne eclitgenoote; terwijl daarbij om haar lippen een sarcastische glimlach speelde, zag zij half minachtend, half medelijdend naar den armen drommel, die haar nog nooit zoo belachelijk en dwaas voorgekomen was als juist heden. Was het niet kinderachtig, zich met zulke geestdrift zijne armoede te herinneren, en nu waagde de bru tale kerel zelfs uog, van zijne eerste vrouw, en daarbij nog op zulk eeu toon te spreken, van een schepsel, dat zeker even haveloos en vuil rondgeloopeu had als al het arme gespuis, dat haar in Italiëreeds zulk een afschuw had ingeboezemd Antonio gaf op deze vraag geen antwoord ; h'j wilde zeker niet openlijk bekennen, wal hij ge voelde en dacht, want hij kon den beleefden Ita liaan nog altijd maar niet volkomen verloochenen, hoewel hij reeds vele jaren in het vrije Amerika had doorgebracht, waar niemand zich er voor schaamt, zijn innerlijk gevoelen bloot te leggen. (SM Ki.tgt.) Bianchiui. Keizer Willielm's kamers. Lafy Caoendixhocer sterken drank. Het recht der trouw. De artistieke costuumteekenaar aan de Groote deelnemers, -.vier partijen nog niet tot den 18en zet van AVit \Vrtren gevorderd, ona voor Woensdag mt.dedeelen, welke zetten tusscheiitijds zijn geschied, zul len \ve iu do volgende rubriek \voer de gewone tabel doen opnemen. Ons ontbreken nog de l Se zetten in A 5, A G (J. F. Hientsk-r/.-), B i (L. II. l>c. humt ,?-».), B 7 (J. ./. t-'peet), en B 10 (W. Miiitljrire, //'). H J. d. H. Wij noodigen lieeren deelnemers aan den C. W. vriendelijk uit, den heer den Hei tog tegelijk met hunne zetten, nu en dan ook eenige clubbericliten te doen toekomen. Dit verzoek is in 't bizonder gericht aan de heercn uit den Helder en (Jroningen. Probleem in 3 zetten van Jan Hamr te Pardubicich (Bohemenj. Wit: K el; 1) b,S ; P c2 en d(>: pionnen bi, eS, 'en g5. /wart: K Al; L aH; P UK; pion v l (uit de .-fchaakrubrick der l''«r. (it'uti. <'»tii-init i. Probleem in 3 zetten van Emil Palkoska te i'ra.Tg. Wit: K 17; D dl; L ali en g:i: P d:!, pion .11. /.wart: K d5: L bG :»'pionnen a:>, c"), d7. i'i>: gl en gö/ //<//<CORRESPOXLENTIE. J. 1:\ H. te s-Hage. Stuur oirs s. v. p. ol(k eenige Sclicvcning.sche partijen, die gij de moeite waard oordeelt. l',. J. (.. te A. Vriendelijk bcdanl.t voor toi Zegging. 1.. H. D Jz , te * i roniuern. -- Y\'ij zijn het i:i geeiien deele mei u eens, dal ,.oe '..nel zoo ;n 't honden! loopt.'' --- Over d;' doei' u voorge- !i Me wijziging in de bedoelde p.'Ktij is de beslissing .vin leu beer Speet. \Yij persoonlijk xijo nie' siirK vnnr dergelijke Veranderingen, voora'. \\anneer d<- partijen reeds zoo vei1 gevoideid zijn. ('''. //) Opera en een aantal andere theaters te Parijs, Charles Bianchini, heeft zich als couturier ge vestigd, onder de volgende omstandigheden. In een sierlijke cottage vlak bij de stad woont een elegante dame, wier recepties beroemd zijn. Op een Woensdag-middag in den vorigen winter, toen er heel wat menschen waren en men niet wist, hoe zich te amuseeren, stelde de gastvrouw voor, tableaux-vivants te organiseeren; het plan vond bijval, en Bianchini, die tot de gasten be hoorde, nam op zich, geheel geïmproviseerd de dames te costumeeren. Met allerlei lappen, die de gastvrouw te voorschijn bracht, gordijnen, be hangsels, vloeipapier, kleedde en drapeerde hij de elegante sujetten zoo artistiek, stijlvol en har monisch, dat er maar n roep was over zijn wondervolle kunst. ;üe moet couturier worden!" zeide men. «Ik beb geen geld en ik ben geen koopman." Op staanden voet verklaarden een paar geld mannen voor het een en ander te zullen zorgen, en deze maand wordt Bianchini's atelier geopend. Bianchini is een serieus artist; al wat in biblio theken, manuscripten en musea te vinden is, heeft hij gezien, en is gewoon het te verwerken met zijn aangeboren smaak en met het wonderlijk en onbeschrijfelijk cachet van het zich steeds vernieu wend Parijs. Hij heeft in elf jaar (hij is pas 32) niet minder dan 35'2 acten gecostumeerd; voor de Groote Opera Sgurd, Patrie, Romeo, Ascanio, Le Mage, voor de Opéra-Comique Le roi <CYf, Exclar monde, Mireille, La Basoche, enz., telkens honderden costumen; voor de Comédie Francaise tiamlet, Monsieur ticnpin, Le Flibustwr, Henri III et sa cour, Thermidor, Par Ie Glaive, Ariiahe, Le Juif Polonais. In het vorig seizoen, terwijl hij zijn mode-atelier inrichtte, monteerde hij Lohengrin voor de Groote Opéra en (rriséhdis voor de Comédie Francaise. Zijn modemagazijn is schijnbaar heel eenvou dig, zelfs ernstig ingericht, maar een model van comfort. De nieuwigheid erbij is in een der salons een klein tooneel, met electrisch boven- en voet licht, waar dus de artisten en ook de dames die naar olectrisch verlichte salons zullen gaan, onder het werkelijk avondlicht haar costunms kunnen aanpassen. * * * De kamers waar keizer Wilhelm in hot keizer lijk paleis te Schiinbrunn logeert, zijn in den oostelijken vleugel van het slot. Door den KapellenHof komt men in een vestibule van waar een breede gemakkelijke trap met een looper van een zilverachtige stof met roode randen naar een portaal voert, met tropische planten bezet. Links gaat men naar de -marmeren passages", eene galerij van vier lange kamers, met kostbare schilderijen, maar zonder c-enig ameublement, zelfs geen stoel. Dan volgt de cerenioniezaal" of «Marien-Theresion-Zimmer", waar men eenige portretten van de beroemde keizerin vindt, maar vooral drie reusachtige schilderijen, die betrek king hebben op het huwelijk van Jozef II en Isabella van l'arma, en honderden ligurcn, alle portretten, bevatten. Zij zal nu voor antichambre of audientieaaal dienen. Als salon /n', de keizer den ulauweii salon" gebruiken ; hij is behangen met tapijten van blauw leder, met Ohineesch schilderwerk bedekt. By daglicht zijn al de Chineesche poppetjes op die behangsels wit, bij kaarslicht vlceschkleur. De geheele kamer is met blauw gemeubeld, alleen het vloerkleed is van oen andere kleur; het vertrek geeft uitzicht op het beroemde Sch nbrunner Kicscnparterre", met het Xcptunusbassin er achter, en verder de heuvels, die naar het Wiener Wald leiden. De volgende zaal is do vieux-laque" kamer, alles van Japnnsch zwart- en goudlak, tafeltjes, kastjes, ook de paneelen die de plaats van be hangsel innemen. De slaapkamer is met gobelins behangen, en met groen fluweel gemeubeld; een kolossaal kamerschut is weer .lapansch: toileten waschtat'els zijn, evenals de aangrenzende bad kamer, wit met goud. De slaapkamer zelf zoowel a b c d e f g li "\Yit (S stukken) geeft in l zetten mat. CORRESPOXDENTIEWKDSTRIJD. (Adres: Marnixkade -13, Amsterdam.} De heer Muntjeweriï' geeft Partij B O {^^(HIHSI^I». 'crf'j: Sluutjewcrft.'-?den Htrtoj.*) op. Als uu IIII. hebben gehandeld m niet b"t minst dut ik oji die manier (U; leden der jury ev u K het wart1 in heb laten kmjK'n en unl'air heb gelumdeid tegemi\ er mijn mededingers. Natuurlijk ontken ik niet dal dr/r gebeurtenis aan mij js te wijr"n en we! aan slur igbeid, aan het Ter nimen van aan te tot-kenen dat het probleem reeds \\ as gepubliceerd; maar de vergissing was i:eht'«>l ie goeder trouw: immers als ik be.drug~had willen plegen hart ik geen prubleem geKozen dat bet rel; kei ijk ?nu kurt ^t.-lt-il* n geplaatst was, IM\ nog wel n een x.nd\ rel j^eb'/en bl ad aN -l te Aiustt-rdammer". T /.uit in i j /.eer verniieliren duur in hut eerstvolgend nummer van hei "Weekelad dit srhrij\"n verkort ut in zijn geheel to rillen i>pneiuen. intu.ssclien itiet de meeste .u-htiiiL' f'n- D(>'. Dr. Hi. MKMM-S DA C"-TA. | UIT DE SCHAAKWERELD. l DG piijzLii tts Belfast waren als volyt: lïhickbur: e CD iliiaoii itder X 25. Ilird X 15. Lef 4.' lr. j L;isker vertrok 2.S Sept. van S(iutliampi(>n nnar Newi Vork. Du li(iltirti<n-f Snit'!";/ .V-"-.,- van 2."t S >pt. is van l meening dat 't den jeugdigen Pnii^ir-chcn moester iu ! New-Yurk ineei' inspanning '/.&\ >'>sten. zijn roem te ] liundliaveti dan in JjnuK-n. Kvn <\\-r stt-rkstc Ameriuaaitselio speleis, \. ]',. Hod^r-^. v>vui>pt-H datLask-r ; in Ameiika evenveel lanwen-n xal oudsten al.s Moi'pliy \ in Euiopa t o beurt vielen, ten/ij Stt-initx xirli met 1 .it1 /aak ^aat bemoeien. \Vi] zullen <})tM.idig over de ! ^'aai'Jr van i!e/e v.;or.-pellin^ kunnen dunieelen. Wij i /i j n van meeiiini; dal. \v.u. na! rmrlijkc bepaaldheid i aangaat, Lasker a U.en int-1 .Muruliy ^un worden ver j ^[aarnlii^ :! (Jettdier jl. begon .'u- jaarlijks,'h luiis | Kt' v/o n i t gespeeld in d rse k l;i s s e P. Werd verleden : jaar e^n pr<K J geiKHiK-n niei '?? r/-!'<-l<tt> spc-bipenin1 gen. di.maal xtln !'e d«. elnemvrs m Iiutine keitxe ge'? :,('.?! vrij. - Aan den :;' ?? f'r-ihf' ? :,int,/,i>-sii<!!*,t'i -I.--I,'tjd ' der A. S. r. die i/elnktijdig m r t de ^e'.vone wed; strijden \vndt gi huilde n, nemen 11 leden deel De : \\it\ Instaat u:t de berre:; W. B. 11. 31 eil.eo <_~'.i IL J. 1 'den Hertog. i 11 '/,\\ o] Ie si di n i! r int n i 'i is : Snlri't id i1 e a t. en | aar g< l"den ailiier et n >r]i;,akrlni* i]'^erirl;f is. die geleg-ld \v-Lelijks vrnt l S.-j.teinb'jr tot l .M .-i bijeen! k- -int. h''eH het s.diaaMeYt n L e::e niet nubelangrij];e i Mabrrid.iu'j,' g e"!-, vegen. ! Er besia;;r ve< l Kans, na! de o;i f,, ri.-lilen Afdee! lirg van d e u .N'. </, ,?<,-!,,!,/.( /?.i,'i - .p l Januari a. s. 7u:ii' -ten?, een 2U-M.1 leden zal teil-ju! als het bed is historisch beroemd: daar logeerde Napoleon I, daar stierf de hertog van Reichstadt, ook keizer Wilhelm I heeft er gelogeerd. Als schrijfkamer zal keizer Wilhelm II de »porseleinkamer" gebruiken, alles wit en blauw, zelfs de vloer bestaat uit ruiten van wit en blauw porselein, voor een deel door leden der keizer lijke familie geschilderd. Het kostbaarste is de »Feketin of millioenenkamer" ; feketin is een uiterst zeldzame en kost bare houtsoort, die in de geheele kamer als marqueterie, met geëmailleerde koperen platen. Indisch en Perzisch, ertusschen, is aangebracht; de in richting moet een millioen florijnen gekost hebben. In deze kamer is keizer Frans Jozef geboren. Kog volgen een »waaier-kabinet" en een -gobelin-zaal" welke gobelins uit Nederland komen en marktscènes in den stijl van Teniers voorstellen; de twaalf fauteuils daar, ook met gobelins, stellen de twaalf maanden des jaars voor. * * * De groote Parijsche modehuizen hebben voor dit saizoen de stijlen onder elkaar verdeeld. Worth kleedt zijn klanten in Empire of Louis XIII; Doucet maakt specialiteit van de costumes 18öO; mad. Laferrière begunstigt de periode Henri II en de Middeleeuwen; Morin Blossier geeft zijn cachet aan de toiletten Louis XIV, Louis XV en Directoire; de andere firma's van naam sluiten zich aan een van deze aan. Wie dus eenige variatie in haar costumes wil hebben, dient meer dan n couturier te begunstigen. * * IK De Engelsche dames moeten dezer dagen de waarheid hooren. Lady Jeune heeft het onlangs gehad over de wuftheid en verkwisting van het aristocratische leven; deze week, ter gelegenheid van het kerkelijk congres te Folkestone, heeft Lady Frederick Cavendish het gehad over het misbruik van sterken drank onder dames. »Is het woord >a pick-me-up" (een hartversterking) alleen onder heeren bekend? Zijn «slokjes" om elf uur 's morgens of na den eten iets onbekende, en »brandy and soda" iets ongehoords voor dames? Wat is de samenstelling van de verversching dio geheimzinnig -iets warms" wordt genoemd vóór het naar bed gaan ? Ik heb gehoord van een jonge dame, die de vermoeienissen van de Londensche season alleen kon uithouden als er altoos een »cordial". een aardige naam voor een »borreltje" in een hoek van haar toiletdoos stond; en ik herinner mij mijn verbazing aan een theetafel, na een namid dagconcert, toon een dame naast mij om ->whito cup" vroeg. In mijn onnoozelheid dacht ik dat zij bijzonder op wit porselein gesteld was; het was een glas champagne-cup dat zij verlangde!" Lady Cavendish vertelt dat de jonge dames ook mee naar de rookkamer gaan en daar zoowel rooken als spirits" drinken. Maar ook in minder geëmancipeerde kringen maakt men misbruik van sterken drank. ;Een voornaam dokter vertelde mij van zeur respectabele oude dames die thuis leven, in mooi gemeubileerde kamers, die om hem zenden en hem, in volkomen argeloosheid, bare kwaal uit eenzetten, die op de grens van delirium is' Na een beetje uitvragen bekent de dame dat als zij 's morgens opstaat zij zoo beverig" is, en niet buiten een dropje" van het een of an der kan. Aan het ontbijt heeft zij geen eet lust of zij moet nog een dropje" in haar thee doen. Om elf uur gevoelt zij zich zoo ;flauw" en dan is een glas van het een of ander" noodig. liij het middagmaal behooren weer een glas of wat, in de thee weer het >dropje", bij het souper weer een glas of iets warms", en de flesch gaat mee naar boven, voor het geval dat het >flauwe gevoel" in den nacht mocht terugkomen '" Lady Cavendish vindt het bier ook niet on schuldig-; naar haar meening drinken de dienst boden en huisnaaisters te veel ale; ook in de hospitalen geeft men het te veel aan arme vrou wen en zendt deze naar huis niet een smaak voor zware dranken. De l'ruf. Orerij elsctn' en Ziroltclir Crt. bevat te genwoordig tene sehaakiubriek, onder leiding ran den heer A. van Eelde. In de Alg. Vergadering van 5 Oet. '92 besloot het Uih'ersitin + clt Sc]iu(tkyeno<>t> chnp tot het honden van een Omb'rliitffen Weilstrijd tnct roityyilt. e deelnen er- zijn in li klassen ingedeeld. Do voorgiften zijn de alom gebruikelijke. Woensdag 12 Oct. jl. nam de wedstrijd een aanvang, Eindstelling uit een onlangs te Berlijn gespeelde partij. Zwart (Berlowitzi 12 stukken. a b c d e l' g h Wit (Mtillei) 10 stukken. l T föl i) (?:> ?2 r. ii« -i i) tuf Op «Üvolgt rnat in :"! zetten. :\ K o2 :5 D 1>2:-;4 K l l 41) l»l f ?"> K l'2 Opgegeven. Vereenigd Amst. Schaakgenootschap Cal'e Roode L1 euw, Yijgendam. Speelavonden Woensdag en Za terdag. -S?12. Jaar!, contributie /"G. Amst. Schaakclub Cal'e \V:i deihoM.Damrak, 'sMaandags, ^ 12. Contributie f 3.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl