N°. .801 DE AMSTERDAMMER A°. 1892. WEEKBLAD YOOE NEDEELAND Onder Redactie van J. DE KOO en JU5TUS VAN MAURIK Jr. Dit nommer bevat twee bijvoegsels. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1681 (Staatsblad So. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & AVARENDORF, te Amsterdam, Singel bij de Vijzelstraat, 5i2. Zondag 30 October. Abonnement per 3 maaudun /'l.50, ir. p. post/' 1.65 Voor Indiëper jaar ., mail,, 0. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.12' Adveiieiitiën van l?5 regels / 1.10, elke regel meer . . . 0.20 Reclames per regel O/lO INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ. FEUIL LETON: Gravin Sara, naar Colonmn'Mikszath. T. Praatjes uit Rusland over Rusland, door M. J. KUNST EN LETTEREN: Het tooneel te Amsterdam, door H. J. M. Muziek in de hoofd stad, door Van Milligen. Rohert Franz, door Van Miiligen. De opgravingen van Pompeji. Aanteekeningen Schilderkunst, door V. VARIA. SCHAAKSPEL. SCHETSJES: Uit Chicago. VOOR DAMES, door E-e. ALLERLEI. INGEZONDEN. - RECLAMES. PEN- EN POTLOODKRAS3EN. ADVERTENTIÉN. BIJVOEGSEL : Surrogaat, blijspel in n be drijf. Bij de »tamme" Indianen. Uit de Si berische loodmijnen. Varia. Advertentiën. miiiimiiiiiummmmmtimttttttnttt ~V an en van na 6ij>. inutntinniniuu 111,1111111111111111111111111111 De Kölnische Zeitung heeft het ontwerp voor de nieuwe uitbreiding van het Duitscbe leger, met de daarbij behoorende memorie van toelichting, openbaar gemaakt, ofschoon deze beide stukken aan den Bondsraad waren overgelegd onder dringend verzoek tot ge heimhouding. Het Keulsche blad verklaart niet te weten, aan welken onbekenden vriend het de toezending te danken heeft: »de ge braden duif is ons in den mond gevlogen," zegt het. Intusschen ligt de onderstelling voor de hand, dat de Kölnische het ontwerp en de memorie heeft ontvangen uit de kan selarij van een der kki^re Duitsche staten. De Itei-ehsanzcitjer heeft zich over deze publicatie zeer boos gemaakt, maar tevens den stempel der echtheid op de mededeelingen van de Kölnische gedrukt. En algemeen is men voor de indiscretie dankbaar; men weet nu ten minste, hoeveel de regeering vraagt en heeft een stevigen grondslag voor discussie en voor bestrijding. Als de keizer en de heer Von Caprivi hun zin krijgen, dan zal de sterkte vau het Duitsche leger op voet van vrede worden vermeerderd met 72,037 man, 2138 officieren, 11,857 onderofficieren, 234 artsen, 209 be taalmeesters, 208 geweermakers en wapen smeden en 6130 dienstpaarden, De formatie zal worden vermeerderd met 173 bataillons GRAVIN SARA. Xaar 't Hongaarsch VAX COLOMAN MIKSZaTH. Zij had mooie zwarte oogen en een bruid schat van een millioen gulden. De stralende glans harer oogen blonk ver, maar de roep van het millioen drong nog verder door. Uit alle oorden stroomden de huwelijks-pretendenten naar de ouderwetsche burgveste, waar de oude gravin haar kleindochter, na haar terugkeer uit het pensionnaat, had heengcvoerd. Doch niemand vermocht op Gravin Sara een eenigszins diepen indruk te maken. Zij was nog jong, zij dreef haar spel met de wereld en niet de menschcn, zij was rijk genoeg om het zich te kunnen veroorloven. Maar de vrijers lieten niet af. De schitterende glans van het goud trok met magisch geweld de aanzienlijkste edellieden aan. liet meest maakten Hertog Iwan Katuleff, een rijke Russische magnaat, de elegante Graaf Berzay en de sentimenteele Baron Peter Kele haar het hof, terwijl de jonge Daroczy, eigenaar van vijf Hongaarsche riddergoederen, hen alle drie daarin nog overtrof. Hij kon paard rijden als God Mars, schieten als Wilhelm Teil en in het Huis van afgevaardigden een redenaarstalent ontwikkelen, alsof hij een Pitt in duodecimo was. Deze heeren, allen tot de crème van het vllitjh Life,'' behoorende, vormden als het ware de keurbende van Gravin Sara's ver eerders ; de overige hofmakers maakten de reserve uit. De eersten vertoonden herhaalinfanterie (een voor elk der bestaande regi menten), 12 eskadrons cavallerie, (iO batterijen veldartillerie, (i bataillons vestingartillerie eri 6 bataillons piorfciers. De blijvende (jaarlijksche) uitgaven zullen worden verhoogd met 64,000,000 Mark; voor de niet-terugkeerende uitgaven wordt daarenboven eene som van 66,800,000 Mark gevraagd. Maar daarmede is de lijst der offers, die van de natie worden geeischt, nog lang niet afgesloten. Op het oogenblik ontbreken nog kaïemeering en stalling voor 16000 man en 7000 paarden, en in deze behoefte is tijdelijk door inkwartiering voorzien. Er moeten dus voor 100.000 man kazernes worden bijge bouwd, met alles wat daartoe behoort, pro viandmagazijnen, bakkerijen, hospitalen, ge vangenissen, schiet- en exerceerterreinen enz. Deze kosten berekent de Freiniiiniye Zeiluny op 175 millioen Mark. Dan worden nog uit breidingen van kadettenscholen en onderofh'ciersscholen noodzakelijk, terwijl op den langen duur ook de uitgaven voor pensioenen aanmerkelijk zullen stijgen. Verder is het zeer waarschijnlijk, dat de regeering, als de vermeerdering van manschappen enz. haar eens is toegestaan, niet lang zal wachten met de vorming van nieuwe legercorpsen. Eindelijk zal, als de Rijksdag zich vercenigt met de beginselen der memorie van toelich ting en ook de tegenwoordige aanwas der bevolking blijft aanhouden, de legersterkte op voet van vrede in 't vervolg niet minstens GOÜO man per jaar worden vermeerderd. Een heerlijk vooruitzicht voor den Duitschen Michel ! En als men vraagt, vanwaar de gelden moeten komen, om deze reusach tige uitgaven te bestrijden, dan tast de regeeiing hem opnieuw in zijn zwak, dooi' te wijzen op eene verhooging van de tabaksen de bierbelasting. De motiveering van het regeeringsvoorstel is uiterst schraal. Zij komt alleen hier op neer, dfit de voorgestelde regeling aan het Duitsche leger op voet van oorlog eene grootere getal sterkte zal geven dan aan het Fransehe, dat 4.053.000 man te velde kan brengen, en eene eenigszins kleiner dan die van het Russische leger, dat op voet van oorlog 4.550.01 MJ man telt. Maar indien Duitschland allén dezen dollen wedloop wil aanvaarden en volhouden, dan mag men met recht vragen, welke waarde de zoo hooggeroemde onderlinge verzekering der delijk de grappigste khichten. Hertog I wan wilde de jonge gravin zelfs eens met geweld schaken ; alle toebereidselen waren getroffen. maar zijn Doorluehügheid's plan lekte on gelukkig uit en de schalksche gravin wist het zoo in te richten, dat de hertog op ze keren donkeren nacht, niet haai', maar mademoiselle ini, haar gezelschapsjuffrouw, schaakte. Gravin Sara zat juist haar gasten onder het ontbijt op deze pikante geschiede nis te vergasten. <>Een schaking heeft toch altijd iets origineels, iets romantisch!" en zij lachte uit volle borst, zoodat al haar prach tige witte tanden te voorschijn kwamen, bij het denkbeeld, hoe kostelijk men zich gedu rende het »saison" om het geval zou amusceren.... Zij verzocht Baron Peter zelfs, er een ballade over te schrijven : ;>hij had van zulke rijmelarijen nogal verstand." Daroczy sprong na de vertelling op en kuste geroerd Gravin Sara's handen de sehoone, tengere handjes, waarin zijn lot lag : «Charmant! mijn compliment, bewonderens waardige kleine intrigante'." riep hij opge togen. Baron l'eter schonk zich verbluft een kop thee in, en mompelde tusschen de tanden : »Arme Hertog Iwan !''.... Hij verplaatste zich namelijk in den weinig eervollen toestand van iemand, die een mikpunt vau spotters en uitlachers is, en hij lachte niet medeDes te beter was de sluwe graaf Berzay tevreden. »Hm ! niet kwaad ! Een gevaarlijke mededinger minder ! Hertog Iwan laat zich niet meer zien, hoogstens stuurt hij mademoiselle iui onder rcrubours terug '.'' meende hij ironisch. Slechts n gast uitte zich niet bij het aanhooren der fameuze schakingsgesehiedenis, die de ridderschaar der gravin zoo amu seerde, behalve dat zijn voorhoofd zich een weinig verduisterde en zijn lippen een minuut lang verraderlijk trilden. Maar niemand be merkte het. AVie zou ook op het gezicht van drie geallieerden heeft. Daarenboven dient de concurrentie met Rusland op dit punt al dade lijk als wanhopig te worden opgegeven. De Sloskou-KL-ija Wjcdomosti heeft hierop gewe zen: -»Met de verwezenlijking der nieuwe mili taire hervorming'', zoo schreef het blad, »zal Duitschland de uiterste grens van de draagkracht der natie hebben bereikt, zoodat het totaal onmogelyk zal wezen, nog meer manschappen in dienst te stellen. Rusland echter zal zeer wel het aantal der onder de wapenen geroepenen kunnen verdubbelen, want van de 650.000 a 700.000 manschappen, die jaarlijks moeten opkomen, wordt slechts ongeveer een derde ingelijfd. Wanneer Rusland de geldmiddelen vindt, en het zal die vinden, als werkelijk de nood aan den man komt, wat zal dan tegenover zulk eene uitbreiding de tegenwoordige vermeerdering van het Duitsche leger beduiden ? Daarom moet men de onderstelling der Duitsche regeering, dat zij haar leger krachtiger dan het Russische zou kunnen maken , te eenenmale onjuist noemen." Eén ding mag men den heer Yon Caprivi als een groote verdienste toerekenen, dat hij niet door het uitlokken van internationale conflicten mendcnke aan het Schnaebel -incident! beproefd heeft den politieken horizont te verduisteren en zoo de meerderheid door vrees tot inwilliging zijner eischen heeft trachten te brengen. Alleen moet hij zich in een ge sprek niet enkele leden van den Bondsraad minder gunstig hebben uitgelaten over de betrouwbaarheid van Rusland's vredelievende gezindheid, welke gezindheid alleen daaraan j toe te schrijven zou zijn, dat de bewapening l vil n het Russische leger rnct het nieuw model iilf.u,feriegeveer eerst in ISilt zal zijn afgeioo|>en. Het eenige wat de Duitsche regeering den armen Michel aanbiedt als vergoeding voor de lasten, welke zij hem wil opleggen, is de invoering van den twcejarigen diensttijd voor de infanterie. Hoe weinig ernst liet haar echter is met deze concessie, blijkt uit het feit, dat zij het grondwetsartikel, waarbij de driejarige diensttijd wordt voorgeschreven, on veranderd wil laten bestaan. Dat de tegenwoordige Duitsche Rijksdag het ontwerp in den thans bekend geworden vorm zal verwerpen, schijnt boven allen twijfel verheven, ofschoon officieel omtrent zoo'n onbeduidend persoon letten 'i \Vat gin gen zoo'n armen slokker de vermaken der groote heeren aan ? AVien kan het toch iets schelen, wat zoo'n plebejer denkt, daar immers de anderen, d(! vertegenwoordigers der u/>/>er lat l/ioti.m>id zich de weelde mogen veroor loven, nergens aan te denken ?.... Deze jonge man was als ingenieur op het landgoed ingekwartierd, om opmetingen te doen en genoot als honorarium voor zijn werkzaamheden vrij kost en logies. AVellicht had allén gravin Sara de don kere wolk op des ingenieurs voorhoofd be merkt ; ii donc ! .. . In elk geval deed zij alsof zij niets had gezien. Toch verdroot het haar min of meer, dat n het gewaagd had, niet om haar guitenstreek te lachen, maar er nog wel verstoord over te zijn en zijn afkeuring zelfs te toonen. »Een onuitstaanbaar menseli een van 't echte canaille!" mompelde zij tusschen haar paarlwitte blinkende tanden. 's Avonds geschiedde, wat niemand had verwacht. In zijn r(|uipage kwam hertog Iwan aangesnord en met hem, half on machtig, mademoiselle Tini. Deze gebeurtenis clectriseerde het gehcele gezelschap. De oude Douairière zette haar bril af en legde het avondblad ter zijde; baron Peter liet zijn whistpartij in den steek en een zenuwachtige trek kwam op het gelaat vau den ingenieur een trek, die er een uitdrukking van haat en wraakzucht op te voorschijn bracht. Gravin Sara wendde het hoofd af om het »onuitstaiinbaar sujet" niet te zien. Morgen zou zij hem het souper op zijn kamer laten brengen. Grootmama is te democratisch! Zoo'n plebejer te vergunnen aan den aristocratischen maaltijd deel te nemen ! Na eenige oogenblikken klopte hertog Katuloif aan de deur. Gravin Sara ontving hem met een vriendschappcljjken handdruk. »Xeem plaats! AVeer zoo'n origineel idee van u, om ons niet te waarschuwen, dat de middelen tot dekking der kosten (tabaken bierbelasting) nog niets is medegedeeld. Bij geen enkele partij heeft het ontwerp onverdeeld instemming gevonden, bij de meeste de scherpste afkeuring. Het gerucht is reeds verspreid, dat de keizer in geen geval zijn toestemming zou geven tot de in trekking van het ontwerp, maar den heer Yon Caprivi reeds bij voorbaat zou hebben gemachtigd tot ontbinding van den Rijks dag. Indien dit waar is onwaarschijnlijk is het niet dan staat Duitschland aan den vooravond van eene ernstige binnenlandsche crisis. De pogingen om het geschil tusschen de werkstakers te Carmaux en de mijndirectie aldaar bij te leggen zijn mislukt. Na de interpellatiën in de Eransche Kamer had de minister president Loubet, niet in zijn fjualiteir, maar als particulier persoon, zich bereid verklaard om als scheidsrechter op te treden. Beide partijen hadden hiermede genoegen genomen. Doch toen de uitspraak niet in alle opzichten voor de werkstakers gunstig uitviel, besloten dezen de werkstaking voort te zetten. Deze eigenaardige opvatting van eene scheidsrechtcrlijke beslissing belooft niet veel goeds voor de toepassing der wet op de arbitrage tusschen patroons en werk lieden, welke onlangs in de Fransehe Kamer is aangenomen. Intusschen is het van belang aan te leekenen, dat ook volgens de opvatting van den heer Loubet door de houding der mijnmaatschappij tegenover den werkman maire Calvignac het algemeen stemrecht is ge schonden. Terecht is opgemerkt, dat de regeering veel ellende had kunnen voor komen, indien de::e opvatting vroeger ken baar ware gemaakt. Praatjes uit Rusland over Rusland. Mijnheer de Redacteur'. Ik geloof dat /.ij de beste vaderlanders worden die gcdwou^cu zijn in den vreemde huu brood te verdienen. JVIij iritiit, liet ten minste zoo. Kik berielit ecncr llolhindselie overwinning op gebied van kunst, wetenschap, ja zelfs van sport, doet mijn hart goed, en met belaiig.-telling volg ik hier de debatten der Tweede Kamer, iets waar ik vroeger, iii Neder land, iiiet naar omkeek. ge heengingt. AVe dachten reeds dat we u nooit zouden weerzien," zeide zij boosaardig. De hertog schudde verdrietig zijn dik, roodharig hoofd, terwijl hij zich met een zekere gewichtige langzaamheid in een fau teuil liet zakken. > Ronduit gezegd, was ik ook niet van plan terug te komen, maar .. ." »Maar 'f" . .. Ik heb hier iets vergeten." >'Aha !'' riep de gravin. »Ge hebt u zeker in het adres vergist en wilt nu het abuis herstellen ?'' In de blauwe oogen van den hertog blonk een straal van vreugde. Ik zeg geen neen." Hij stond op, trad dicht naast Sara en voegde er fluisterend bij: Als gij het verlangt, aangebedene." De gravin trad een weinig terug en op haar levendige en lachende trekken spiegelde zich eensklaps een uitdrukking van duivclschen hoon, terwijl zij onverschillig zeide: > Kan ik u dienen 'met een kop thee, lieve hertog !- Dat zal u kalmeeren !'' Hertog Iwan beet zich woedend op de lippen en mengde zich onder het gezelschap. Sara ging daarentegen voor de piano zittsn en speelde tweemalen achter elkander een ovcrmoedigen wals, waarbij haar gelaat zoo koud en onbeweeglijk scheen als marmer. Spoedig daarop verliet zij de zaal, waarna ook haar gasten zich verwijderden, het eerst Hertog Iwan en onmiddellijk na hem de in genieur. Daarbuiten gierde de storm; de straatlantaarns waren door de hevige rukwinden ui (gewaaid en het was volslagen donker. Toen hertog Katuleli' de breede marmeren treden afsteeg, tikte iemand hem op den schouder. ~Wie is dat?" riep hij schrikkend. »Ik, de ingenieur Xikolaus Eekete." »O, u! AVel wat is er?" Xikolaus Fekete ging vlak voor den hè; tog