No. 807 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. van aan het koele te grenzen, den edelen toon en de diepgevoelde voordracht eerst wezenlijk tot hun recht deden komen" zegt de kritikus van de N. Rotterdammer. Zondag 11 December heeft de vierde uitvoering van het kleine Koor a Capella onder leiding van den heer Averkamp plaats. Het zeer belangrijke programma bevat compositiën van Sweelinck, Rllestrina, Willaert, Hasler, Clemens non Papa, Mendelssohn, Brahms en Bruchner. Dit programma benevens den goeden naam, dien zich dit koor reeds verworven heeft, verdienen een zeer talrijk bezoek. In het Berliner Opernhaus is eene nieuwe opera in drie acten Genesius (tekst en muziek van Felix Weingiirtner) zoo slecht ontvangen dat de begaafde toonzetter zijn werk na de tweede voorstelling heeft teruggevraagd. Velen achten dit fiasco onverdiend en schrijven het er aan toe dat Weingartner zich te weinig om den smaak van het publiek bekommert. Bij E. N. Smit Ez. te Koog aan de Zaan, is verschenen De Fabriekssmid, een sociaal levensbeeld in vijf bedrijven, naar het Duitsch van F. Gottscheid, door C. v. d. Zeyde. Pour l'Art." Pietje, prenten kleurende: »Moé, hoe zal 'k z'n broek maken?" >Wel, blauw, kind!" »En z'n pet, moe V" »Z'n pet? .... Bruin!" »En z'n buis?" «Blauw." »Z'n broek is al blauw, moe!" »Maak 'm dan rood." »Zie, moe, een rood buis?" .... En zoo ging dat al voort, in de kinderkamer, toen wij, voor een groot getal lustra, op de lange winteravonden, nevens de kousen-mazende mama, een cents-print, voorstellende Jan en Griet .... hier beide kloek Ruilen boezelaar voor broek, op donkergrijs kruidenierspapier zaten te kleuren, met de helderste tinten uit onze verfdoos, die juist niet van Ackermann was. Wij deden dat kleuren pour V art: want de zoogenaamde gekleurde printen op dito grijs pa pier vertoonden slechts een gele of roode streep verf over elk hokje van de Jan en Griet-prent, of van Klein Duimpje .... uit een kool gekomen, Wordt door zijn moeder aangenomen." 't Is wezenlijk geen gebrek aan goeden wil, dat de gedachte aan dat kindervermaak bij ons op rees, bij 't intreden van de zalen van 't Mu?ée moderne. De lezer moet weten dat T Art eene fractie is van de fractie der jongeren. Men herinnert zich wel dat uit de eerste scheuring L'E-ssor nevens de vingtisten ontstonden. L'Essor heeft opgehouden te bestaan. Was die Essor, die vlucht ten liooge, al te gewaagd?.... Punctwn daarbij. . . doch aan de zon der waar heid hebben die Icarussen hunne vleugelen mot verbrand. Wat het gezelschap Pour l'Art door Art verstaat, is ons niet recht duidelijk. Wij zul len ons 't hoofd daarmede niet breken, wanneer zij maar iets schoons levert. Het gezelschap is oO in getal; daaronder komen zes Franschen en twee kunstenaars met kosmopolitische namen, Xiederhilusern-Rodoz, en Martin Carlos ischwabe voor. Uit Xoord-Nederland nie mand. De algemeene indruk dien men van de tentoongestelde werken ontvangt is deze. Zonder ling, buitengewoon, oorspronkelijk zijn is 't allereerste wat een jonge schilder te doen heeft; teekening, kleur komen achteraan; perspectief rekent niet meer mede. Daarom vertoonen zich een aantal doeken als half gelukte navolgingen der Chineezen en parodieën van sommige werken der l:>o eeuw, b.v. de St. Sebastiaan van .lan Verkade te Florence. Dat is de vooruitgang ! Verreweg do meeste dezer mannen, voorstanders van het onverhulde daglicht, plein air, hebben den avond en den nacht geschilderd. Wij bemerkten 19 Nuitf, Soir*. Cri'piiiiicitles, Nocturne*, Dernières lueurs, Huit heiires du ?oir (aoüt) enz. Sommige daarvan in middernachtelijk duister gehuld, waar een doodskop of ander afzichtelijk lichaamsdeel uit opduikt. Dat de zonderlingheid nog meer dan do voor uitgang tot het streven behoort van dezo club. leerde ons reeds bij bot intreden de catalogus, op bruin papier en ingenaaid op archaoologischo wijze, dio het openen van hot boekje niet toe laat, gehuld in een omslag, waarop goen woord recht staat, geen figuur herkenbaar is, in oogonbedervend rood en zwart gekleurd. Dat is de voorbe reiding tot hot genot dor Erraticiti' van Maurice Chabas, oen mengelmoes van groene on gclo ar men on boenen. Deze Erraticit!' is zoo recht hot zinnebeeld van de orratiseho koorts dor Pourlartins. Hoc zullen wij ons anders do Vesuviusson, nu weer rood mot groen, dan weer paars mot blauw van .... (Nonnn.it nu n t othom\ en al dio andere .lan-on-Griet-doeken verklaren? Menigmaal ziet men plotseling oen dook mot roodo kleur als overgoten, on daarna oon met blauw volgesmeerd, alsof het blaasje rood was opgebruikt en do kleuren winkel moest opgeruimd worden. Sommige doeken worden daardoor gered, dat de schilder in don catalogus het woord Etude nevens den naam van landschap of doodomlans heeft doen drukken. Hierin ligt althans oen be wijs van bescheiden mistrouwen of hij zich wel op den rechten weg bevindt; hij zoekt, hij beproeft en zeker zulk een heeft de pompeuze titels van iLtsor of Pour l'art niet uitgevonden. De Fédération artistigue spreekt van encenxement mutue', door menschen, »die rijp zijn voor 't gekkenhuis:" -»la négation du beau et du possible; l'affirmation du parti pris chez les uns, de l'impuissance chez les autres," enz. Ondanks dat zijn er toch eenigen, waarvan men toch zeggen kan: »Qui vient-üfaire dans cette galère?" Wij denken aan het beeldwerk Paradis pet dn (Dfwspérance) van Pierre Brauke, aan het zelfde onderwerp geschilderd door Fichefet: Adam en Eva vluchtende voor het bedreigende zwaard des aartsengels. Hier is aan een aardige conventie vastgehouden Michael in een lang overkleed, Adam en Eva naakt te schilderen (verdienstelijk van teekening en kleur). Wij halen nog gaarne de avonden van Ilamosse on do tockeningen van Rops aan; zij zijn niet buitensporig. Het werk van Lion Jacque is gedeeltelijk ook zeer aanne melijk ; doch waarom in 't streven naar natuur lijkheid, de natuur viezer maken dan zij is ? Is de grootste viesheid, de gemeenste smeer, den stank en 't zwijnsgeknor uit te drukken de hoogste kunst die men na te streven heeft? Dat is niet eens l'art pour l'atf, dat is l'art pour Ie dfgont. Wij sluiten. Er waren eenige bouw-teekeningen. Wij hielden de voorstelling voor proeven van ovens tot lijkverbranding, maar neen: Le tempte du silenr-c, Warche reciieillie nu Tewple de VEtre des Eiren, Le Pitlais de l'eflroi, Marche (trap met treden) enthousiaste au Tewiple de l'ffero'isme. Dat er onder de bruin-zwarte doeken eveneens zulke voorkomen, die alleen door »ingewijden" kunnen worden onderscheiden en verstaan, is niet twijfelachtig. Doch eere wien oore toekomt, aan enkelen, waartoe ik slechts onder zekere voor waarde, madmo. C. E's decoratie-schildering kan mederekenen, maar ook het JVorfMrne-landschap van Ciamberlani wil tellen; al ziot men hem overigens ontwijfelbaar aan. dat hij goen on meestor heeft gehad. Wij maken ook voor enkele zaken van Dardenno oene uitzondering, b.v. zijn Vfillét de Vossem. Ook Kt. Jjnsiïe (kerk) van Hannotiau is waar van effect, al jaagt de schilder al te veel naar tegenstellingen, waareen ander harmonie zou zoeken; eindelijk zij nog genoemd de kerk van Crainhem, van Viandier, die wel doet Courtens na te streven, on niet het kosto wat het wil naar oorspronkelijkheid te jagen. A. T. Titels, banden en vignetten. Het kerstnummer van FIIjHstrntion: Noël on Terre Sainte, een aflevering overigens zonder aantrekkelijkheid . hooft als omslag oon gooden Carlos Schwabe. Hot is in stille lijnou on tinten, de verbeelding van het Christuskind in oon wies, dio aan een rijkblooionden ceder hangt, torwijl rondom, aan de gewijd n plaats, ranke, slankgevlcugelde serafijnen in vromo aandacht op harp en luite musicoeren, hot goddelijk kind tot oer. De prent wordt zeer bedorven door do inlassohing van het ontstemmend bont on heolomanl ordinair illustratief' begrepen deoaleoinenio-plaatje van een toeristen-tocht door hot heilige land. nitenop Le. Lnti-n Miixliqiir, rlnt hoogst belangwekkende boek van Remv do Gourmont. staat oon, in don titel miniatuur genoemd, vignet van Filiger. Hoo eon audors zoo stuiver princi pieel voelend artiost, zoozooi' on zoo intelligent zich richten kan naar gothioko teekeningen. maar daarbij zoo weinig zich aan het arohitoktonisoho begrip houdt van do ininiatuiirkunst. wnar olko versiering, olke verluchting voortkomt uit ver band van hot gehool. waar allo toekoniiig vol maakt strookt mot don aard, mot do letter, met do samenstelling van do pagina, ],0o oon artiost van do beteekenis van Filigor doze t'ondamonteele dingen zoo mot voeten treden kan. is iets wat bijna ergerlijk is. Want zoo maar klakkeloos on verloren staat do eigenaardige tookoning op het gewoonweg gedrukte blad, dat op dien lossen tooi niet lot. Eigenlijk ook principieel gemankeerd, want zij heeft niets weg van oon band. on is hoolondal niet naar haar bestemming gericht (mot veel moeite slechts, kan men tnssclion do sprekende figuren door. den i Hel ondorsohoidon'i; maar mot ovenwol zooiots praelitigs or in. dut men baaivan harte howomlort. dan maar als op zichzelf staande tnokening. is do compositie dio Jan Toorop maakte, voor don band van E-n l>n-l- run veri/feldirif/ door Loniso Alm do Jongh. (Fitgevers-Maatscliappij Flsovier). Van dio sohorpteer on archaïoscli grm-olijk omgotrokkon nioisjostiguron. dio in opkrinkolondo tignron. do hoogo rhytnion uitademen van linnno \\ oudere ziol. gaat oon zoldzamo bekoring uit. verrassend zér in onzi' Hollandsoho. kunst. Voor oon Vii'-tii,- in primi (uitgave van Van l.ooij on Gorlings! ontwioi-]i [)ij-sol!ioi oon oonvondigen zeer goeden stempelband. dio jam mer genoeg, in wat to latl'o kleuren word uit gevoerd. Itoland Hokt toekende vuur dep. catalogus der spoedig te openen AmsterdanisHie Van (,ogbtentoonstolling, oen omslag in pon-Hthogratio: oon grooto zonnebloem ep langen, naar d" aarde gezegen stengel. Zij", omslag voor do ongebonden exemplaren van Van Eodons J/>!i>n»>r« Vinfo>; van hot mislukken w.iarvan hier. wat vaag. gon>pt word, IN op do latere exemplaren nu goed geworden. Hot vierkant om do dessin heen was zeer oneigenlijk, zoodat iiloem en lottors wan kelend op liet veld van don omslag stonden, -maar nu is hot geheel, verkleind met hot carr er om, als eon stempel midden op bot blad ge zet, wat hoe! goed doet. Derkindoreii maakt, oon mooi titelblad voor do door I.. Simons Mzn. te rcdigoorou uitg.-ne van Vondels Gijsbroeht. Kr is in a! wat hij op hof oogenhlik in dit kader van dingen maakt weer iets hooi hechts, sober-dei'tigs. A oor eon nieuwe uitgave van Oscar Wilde's gedichten, word door Charles Iticketts. - \oor Iragic Maries van Michael Field is door Selwyn Image een band gemaakt. Over den kalender die Lion Cachet voor de Meerbode maakte, en waarover voor veertien dagen hier werd gesproken, had ik nog een al gemeene opmerking willen maken. Het karakter van houtsnêe, dat hierin met zooveel talent wordt gezocht, heeft bizonder weinig wat strookt met de bij ons gebruikelijke drukletters, en dit pleit juist tegen die houtsnêe niet. Maar het geeft iets aan, betreffende de mate van aanwend baarheid van zulke houtsneden. Op n blad, namelijk, uit n pers, op n papier gedrukt met drukletters, laat zulke houtsnóo zich niet gebrui ken. Tenzij alleen, de artiest, zooals ik verneem Dijsselhof dat zal doen voor eon luxe-uitgave van Kloos' gedichten, zelf ook voor den tekst een letter snijdt. Ts dit echter niet het geval, dan zal de hoezeer ook op zichzelf goedbogrepen houtsnee weinig tot haar recht komen. Do hout snee zooals Cachet en Dijsselhof dio zoo mooi begrijpen, en die meer van de familie van de Japansche dan van de Oud-Dnitsehe is, vergt een gevoeligheid van papier, een lenigheid van inkt en een zorg van afdrukken, die maken dat ze niet tegelijk met den tekst-letter kan worden gedrukt. Voor het aanwenden, ik zeg niet tot een afzonderlijk diploma, als dat van den Boek handel, dat nu in bewerking is, maar voor het aanwenden in een boek in verband met druk letters, is hier dus nog een bepaalde moeielijkheid op te lossen. V. Een muurschildering: voor het Achilleion. Voor haar villa Achilleion" op Corfu heeft keizerin Elisabeth, bij de Woener schilder Fr. Matsch oen groote muurschildering besteld, dat den triomf van den held dor Ilias, naar wien do villa haren naam voort, tot onderwerp heeft. Het .is de vreoselijke scène, waarin Hector door de vlakte van Troja gesleurd wordt. Hoog opgericht, terwijl bij den helm van de overwonne omhoog houdt, staat Achilles op zijn strijd wagen, terwijl de twee vurige bruine rossen door den wagenmenner met moeite ingehouden, voortijlen. Deze hoofdgroep vult den voorgrond der compositie. Op den grond sleept liet ontzielde lichaam van den overwonnen »met riemen van stierenvel" aan den wagen vastge bonden, zooals Homerus het beschrijft, do voeten in de hoogte, met het hoofd in het stof; treurig om to zien. Achter don voortvliegenden held aan verdringen zich de Myrmidonen. Op don achter grond echter, op de muren van Ilion, staan do Trojanen mot ontzetting naar benoden kijkend. Het landschap als achtergrond van het stuk met do broodo bergvesting is bijna voltooid, evenals hot span paarden, torwijl do overige figuren eerst geschetst zijn. Om het kolossale schilderstuk, meer dan S bij -l motor, in oon goed licht gemak kelijk to kunnen uitvoeren, werd den kunstenaar de groote middenzaal van het Belvédère ter be schikking gesteld, waarin bij sedert den laatsten zomer ijverig aan 't werk is. In het volgend voorjaar moot het werk op do plaats zijner be stemming, in do vestibule van het »Achilleion", tentoongesteld w-orden. Professor Frans v. I.enbach verhaalt omtrent hot ontstaan van zijne fHa.r>f/er't<mster, dio tegen woordig in hot Kiinstlorhaus te Frankfort is ten toongesteld, het volgende. Hij had hot meisje in oen lokaal voor vermakelijkheden to München zien optreden, en liaro buigzame, slangachtige bewe gingen doden bom ondanks den tbeatralon opschik, dien zij droog, bemerken, dat zij van buitengewonen lichaamsbouw moest zijn. Hij liet baar in zijn atelier ontbieden, waar zij dan ook met baar vader kwam on groot behagen vond in do heer lijke collectie wapens on antiquiteiten, die professor l,onbaob in zijn twee huizon hooft tentoongesteld. Haar vader, oen Fransohman, verklaarde don professor, dat hot meisje van oono Indische moeder afstamde, dus werke lijk eono halve Indische was. Zij noemt zich Damajanti, on hoewel zij er in den beginne veel togen bad, baar portret op hot dook to laton vereeuwigen, gelukte bot don schilder, dio mot zijn oorion zoo welsprekend kan bewonderen als niemand anders, haar tot eon sé.inee te krijgen on in oon voel vrijer on fantastische]' kloodiug. dan waarin zij openlijk opgetreden was. Ook de slangen worden naar hot atelier vervoerd, on .aldus ontstond bot schilderstuk, dat tegenwoordig in bot ICünstiorhaus tentoongesteld is on zeker tot hot interessantste behoort, wat de toovorpcnsecl van Lonbach nog beeft voortgebracht. ! ._.._. ' | Rij do firma E. J. van \Visselingh <t Co.. Kal- \ vorstraat l il l. is tentoongesteld oon olieverf studie van \. liastert Korenschovon." Arvode I'arine spreekt in do TV/K/As' over de moeiolijkheid om geschiedenis to schrij ven, on komt daaromtrent tot de/olt'do conclusie als Maoaiibiv. hot wantrouwen van allo docu menten, l lij vertelt: In do J! r n u- ricx Drii.v TVIonrles had ik oenigo maanden geleden oon brief to eitoeren van do I-Van A va", do moeder van Goetho, on stuitte op eon passage waarin de uitmuntende huismoeder ver- j telde dat zij bare Molken" gekookt had. Ik raadpleegde oen dor lichten van de Jterue in ?/;<]«' Diiitseho toestanden, en - waarom bet niet to bekennen? -ook bot licht van de 71i'liat". en mijn eigenliefde word gestrooid door do bevin ding dat dio hoeren or niet moor van wisten dan ik. Eon Klzassor keukenmeid on oen Dnitsrho | werkmeid wisten bot ook' niet - . on bet artikel verschoon met oono noot. waarin do auteur nede rig zijne onkunde erkende. Drie dagen daarna begonnen de brieven to komen van vriendelijke le/ors. die mij inliebtingon over do Molleen" gaven. Fr kwamen er uit Duitschland. Engeland. België, Roemenië, on allo waren afdoend, gescbrevon of gedicteerd door ooggetuigen, on verscheidene lieten wat ver wondering doorschemeren : boe kon men iets zóó gewoons niet kennen? Maar itllin garen iets and cru aan. Volgens de eene zijn de Molkon «kleine kaasjes, gervais kaasjes, die men van de melk krijgt nadat daar de boter is uitgehaald, door langzaam koken, tot ze stijf wordt. Men zout ze sterk en bewaart ze in een vat." Volgens een ander is het een soep, volgens een ander een waschmiddel, om het teint frisch te houden. Een vierde maakt or een drank van, een vijfde een zacht purgatief. Een zesde roept uit: »Pardon, mijnheer, maar het is werkelijk goen geheim! ledere goede huisvrouw zal u zeggen . . ." en dan komt er een soort van tooverbalsom om Sancho jaloersch te maken, togen allerlei ziekten. Dat duurde al twee maanden, or kwamen steeds brieven. Ik was in den geestestoestand van Dupuis en Cotonet, die tien jaar lang gezocht hadden vat het romantisme was; -het volgende jaar ge loofden wij niets meer." Ik geloofde ook niets meer. Als men mij geschreven had, dat de Molken een soort van schoenen waren, was ik niet ver baasd geweest, al vertelde mevrouw Goetbc clan ook, dat zij ze kookte. Ik begon pater Loriquet te begrijpen, die «den markies Bonaparte" in 1880 Weenen laat binnentrekken, als luitenantgenoraal van Louis XVIII. Pater Loriquet had zeker veel correspondenten, alle ooggetuigen, die zijne denkbeelden in do war brachten. Wat be klaagde ik Michelet, die geloofde wat hij schreef. Hoe kon liij weten of or iets van waar was? Daar kwam eindelijk over de post een eerbied waardig Duitsch keukenhoek, uit het begin van deze eeuw, speciaal geschreven ->voor de jonge huisvrouwen en jongedochters . . . aan den BovenRijn." Dat was redding, het bevatte de recepten die mevrouw Goethe zelf waarschijnlijk gebruikte. Dank zij dit heilrijk boekje, is het thans ge schiedenis, dat de Molken, in het beroemde provisiekamertje waar Goethe pruimen snoepte bewaard, een «drank voor zieken" waren, hoofdza kelijk uit karnemelk bestaande. Maar wat had het weinig gescheeld of de abonnés van de Revue des .Deux Mi m fles haddon gedacht dat de Frau Aya op dien dag soep kookte. Dat was gebeurd als ik toevallig te voren n van die beminnelijke correspondenten ontmoet had ; ik had het dan met vrijmoedigheid opgeschreven. En de moraal: al dio brave lieden hadden op hun manier gelijk; ieder deelde mede wat hij in zijn dorp, in zijn stad gezien had; maar zij be dachten niet dat men op deze aarde iedere twintig mijlen en iedere twintig jaren andere zoden, andere gebruiken, andere kazen, andere ziekendranken heeft. Mogen zij er uit zien, hoe moeiclijk hot is, de historische waarheid te vinden, en het dongenen die haar zoeken ten goede rekenen, dat zij zich nog niet vaker vergissen." Bij de uitgevers Erven II. van Munster en Zoon, te Amsterdam, verscheen het proefnummer van eene nieuwe wekelijksche courant, De, Nijrerhdd, onder redactie van den heer V. W. Wosterouen van Meeteren. liet blad is orgaan van de :Nedoriandsche Maatschappij ter bevor dering van Nijverheid '. wier officieele mededeelingen het zal opnemen. Behalve deze bevat het proefnummer eon rapport van de commissie van enquête omtrent de vakopleiding, met vragen lijst, eenige redactioborichten en advertentiën. Van Gouverneur's Oude ffulsnr/'end, uitgave II. C. A. Thieme te Nijmegen, bevatten do laatste afleveringen oorspronkelijke stukken van Joséphine (üese. J .'"H. Jacobs, C'ella, Fokko Hos, K. J. II. \Y. llamondt, enz. en voorts eenige goed geko zen vertaalde nummers. JnniKS Vrnille, oen levensschets door Jeffery C. .loff'ery. uit bot Engelsch vertaald door C. Iloltz. Eon onderhoudend geschreven boek, echt En gelsch van opvatting, ernstig van strekking on afwisselend van inhoud. Zeer geschikt voor lees bibliotheken. Duidelijk gedrukt on netjes uit gegeven bij 11. C. A. Thiemo te Nijmegen. Arnold Pinken, sociale roman naar Ernst Wichert. Van dit in Duitschland veel opgang makend boek is eon goode vertaling in netten vorm verschonen bij W. J. Thieme it Co. te Zutphen. (SgvCHLTSJES Bij de /igenners van Granada. Naar EJINSI MIN HKSSK. \YAUTH,(;. Evenals men zich liet, volksleven van Hongarije niet goed zonder de Zigeuners kan voorstellen, spelen deze ook in Audalusic oen karakteristieke rol. liijua alle Audalusischo steden hebben haar eigen Zigeunerskwartier, men ontmoet de ,/(,iitanos" op alle markten, volksfeesten, zoowel op de groote wegen der vlakte als iu de bergen, en daar zij liet. eigenlijk karakter der Andalusicrs tamelijk 011vervalscht, tot, op den huldigen dag behouden hebben, verleent juist liniiuc tegenwoordigheid aan het Amlalusisch volksleven zijn bekoorlijkheid. Iu een bekende ro/,/// zingt de Spanjaard: ..Para cantares Madrid, para diucros la Habaiia, Para yardino.s Valcncia, para gilaiios la Triiiua. (?/Madrid heeft, gezangen, en geld heeft Habana, Tuinen heeft \ alcncia, Zigeuners de Triana.") Deze Trjana is het Zigeunerskwarticr van Sovilla: maai' zelfs daar zijn (ie Zigeuners niet zoo talrijk en ouvervaWlit te vinden, als op liet Albayein van (iranada. Moest, ik na liet, Aiiiambra de grootste merkwaardigheid van (irauada noemen, dan zou ik geen andere weten dan het, , Albavrin." Tegen de kale hellingen van dezen berg hebben zich de golven der moderne bcs-cliavini;-, i!ie zelfs tot aan den voet van liet, Moorsche Alhainbra vooi'tdron^, gebroken, en evenals eeuwen geleden, tijdens do iiinoming van Granada door de Clirisleiicn, verheft, zich ook thans uog de Zigcunerberg van het, Alba\ein. Terwijl ik van (ie muren van het Aiiiambra menigmaal het gebied van de stad beschouwde, aan zijn voeten uitgespreid, dwaal