De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1893 19 februari pagina 5

19 februari 1893 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

Ko. '817 DE AMSTERDAMMER. WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Het artikel van Dumas over de vraag «Waarom ?vraagt men mg niet ten huwelijk?" waaruit wjj ?de vorige week iets aanhaalden, heeft de geheele ?wereld door de aandacht getrokken; de beste Duitsche en Engelsche bladen hebben het in zy'n geheel, vaak met een woord van instemming, o verge nomen. In de Wiener Sonn- und Montags-Zeitung komt een. vrjj aardig gesteld antwoord voor, dat in klemmende argumentatie intusschen in 't geheel niet op Dumas gelijkt. Het betoog komt daarop neer, dat de huwbare dochter wordt op gevoed tot hetgeen de troHwlustige man begeert, en dat dus by den man al de schuld ligt van ?de slechte dressuur der vrouw. »Als de man su perieur was," zegt ongeveer de schrijfster (zij noemt zich Dumas de Jongste, maar de stijl ver raadt een dame), »dan kon hij recht hebben een degelyk meisje te verlangen, en dan zou hij dat ook doen. Maar de man is zelf ijdel enopvlakkig; hy zoekt daarom geen goede vrouw, maar een schitterende. Zij moet elegant zijn en kun den representeeren; van binnen een conversationslexicon, van buiten een modejournaal. De man is niet »zoo dom als de vrouwen meenen", daarin hebt u gelyk, mynheer Dumas, hy' is veel dom mer ! De grens van zy'n verstand is, uit de meis jes die hjj ontmoet, de rijkste te kiezen; wat zal het hem pleizier doen, voor die hebzucht nog .geprezen te worden ! U noemt hetzelfde met twee namen; by den man noemt u die materieele ?beschouwing «ernstige levensopvatting," bij het meisje: «treurige leegheid van hart" De Trouwen en meisjes, men mag zeggen wat men wil, z\jn altoos nog beter dan de mannen van ?deze dagen; zy hebben trots alle verdorvenheid een reiner hart, gemakkelyker ontvlambaar voor het goede, vatbaarder voor liefde en geestdrift dan de man." De schryfster beantwoordt eigenlijk Dumas in 't geheel niet; waar hij eenig evenwicht verlangt, -werpt zij hem het najagen van gróote fortuinen voor de voeten; waar hy' wil, dat de vrouw zonder geld, evengoed aan arbeid zal denken als de mam in dienzelfden toestand, prijst zy' enkel het goede Tiart der vrouw. Het curieüsste is, dat zij eigenlijk tot dezelfde conclusie komt; zij besluit: »0nze vrouwen en meisjes zullen wei gaan wer ken , echter niet omdat een geestig causeur, maar omdat het noodlot hen daartoe dwingt. Het noodlot zal de vrouw emancipeeren en haar doen arbeiden tegelijk. Want niet mooie preeken, maar onverbiddelyke feiten hervormen de wereld. Het huwelyk der toekomst zal een vrij contract zyn -tusschen twee menschen met gelijke rechten, die toeiden in het gemeenschappelijk huishouden een gelijk vermogen meebrengen, beide arbeidskracht «n levensmoed". Dat is eigenlyk hetzelfde wat Dumas vroeg. * * * De leerlingen der hoogere burgerschool voor meisjes te Trier genieten de eer, dat haar werk als voorbeeld van het onderwy's in de Duitsche afdeeling te Chicago prijken zal. Vooral het schrift was door het Pruisisch ministerie geprezen; dit alleen intusschen zal wel niet den doorslag ge geven hebben voor hetgeen men op eene hoogere burgerschool kan leeren. Eene brochure van mevrouw Elise van Calcar, De vrouwen aan het werk voor sociale hervorming, ?vindt haar oorsprong in een verzoek van mej. Drücker aan de schrijfster, om een inleidend artikel te schrijven v»or een nieuw blad, gewijd aan de belangen der vrouw. Mevr. van Calcar kon in de aangewezen ruimte niet voldoende hare denkbeelden ontwikkelen en begreep ook, dat deze van mej. Drücker's inzichten in tal van hoofdzaken verschilden; zij heeft ze nu in eene brochure wat breeder ontwikkeld. Mevr. van Calcar hecht vooral aan individueelen invloed, en daaraan, waarop ook de arbeid van haar ge heele leven wijst, dat men het kind en de moeder leere denken en oordeelen. Daartoe moet de huiselijke arbeid bijdragen; deze is dus niet, gelijk mej, Drücker betoogt, een belemmering. »Denk niet," zegt mevrouw van Calcar, »dat zor gen voor orde, netheid, zindelijkheid, zoo gewenscht voor de hygiëne als voor de aesthetiek, iiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiimuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiftiiimii imtimmiiiMiiiiiiimtHtiiiiiiiutttiiiimmiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiitiiiuiittttlinn 4" Jaargang. 19 Februari 1893. Redacteur RUD. J. LOMAN te Londen. Adres: Mira Lodge, Deronda Road, Herne Hill. Londen. S. E. Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. IMMIIMIlmlIIIMUIIIIIMIIIMIIIMMIIIIIIIUMIIIMIIIMIIIIMIlmiMIMIIMIIIIIIUIIIII Van F. W. Lord te Londen. No. 180. Zwart 8 stukken. m a bcdefgh Wit (9 stukken) geeft in 2 zetten mat. erloren zy'n voor het vrouwelyk karakter." Zij lecht aan »de kleine plichten." Zedelijke vorming, carakter-opvoeding zy'n haar het eenig noodige ?oor de vrouw; het ijverig, krachti? en geduldig ndividu is haar alles, terwijl mej. Drücker verclaart: »Ik verwacht niets van het individu als zoodanig, alles van een betere staathuishoud kunde." Mevr. van Calcar verwacht ook veel van waar godsdienstig gevoel, dat zy vooral niet met 'anatisme verwarren wil; haar conclusie is: »A1 wat de vrouw ondernemen zal buiten het spoor van liefde, vrede, geduld, volharding, zal tegen haar natuur en onvruchtbaar blijven." E-e. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiniiiniiiiiiiiiiiiiniii LLERLEI Een aantal Bl cher-anecdoten worden,nu men den gedenk dag van zijn geboorte (voor 150 ,aar) viert, weder opgerakeld. De volgende is uit de Deutsche Romanzeitung, wellicht de minst betende en tegelijk zeer merkwaardig. Toen Na poleon den 29sten Juni 1815 ten gunste van zijn zoon van den troon afstand had gedaan, benoemde het voorloopig bewind maarschalk Davoust tot opperbevelhebber der Fransche troe pen. Deze richtte den SOsten Juni aan maar schalk prins Blücher een schrijven, waarin hy' hem mededeelde, dat de verbonden mogendheden reeds verklaard hadden, dat de oorzaak van den oor log door Napoleons afstand doen van den troon weg geruimd was, dat er met Oostenrijk een wapen stilstand was gesloten, en hij (Blücher) dus tegen over de geheele wereld een gróote verantwoorde lijkheid op zich zou laden, wanneer liij niettegen staande dit alles de vijandelijkheden wilde voortzetten. Toen de oude maarschalk »Voorwaarts" den Franschen brief gelezen had, betrok zijn gezicht niet weinig. Hij riep zijn ouden kameraad Gneisenau en dicteerde hem een ant woord aan Davoust, dat luidde : Mijnheer de maarschalk ! Het is onjuist dat tusschen de verbonden mogendheden en Frankrijk alle oorzaken tot den oorlog zouden hebben op gehouden, omdat Napoleon van den troon afstand heeft gedaan; deze heeft slechts voorwaardelijk afstand gedaan, ten gunste van zijn zoon, en het besluit van de vereenigde mogendheden sluit niet alleen Napoleon, maar ook alle leden van zijne familie van den troon uit. Wij gaan door met onzen triomf, en God heeft ons hiertoe de mid delen en den wil verleend. Bedenk, mijnheer de maarschalk, wat ge doet, en stort niet nogmaals een stad in het verderf. Wilt ge de verwenschingen van Pary's, evenals die van Hamburg, op u laden V alleen te Parijs kan een betrouwbare wapenstil stand plaats hebben. Ik maak u, mijnheer de maarschalk, overigens hierop opmerkzaam, dat, wanneer u met ons wilt onderhandelen, het vreemd is, dat u onze officieren, die met brieven en bevelen gezonden worden, in strijd met het vol kenrecht terughoudt." Toen Gneisenau dit geschreven had, zeide Blücher tot hem: »Nu, geef me je pen maar hier ! Dan zal ik mijn naam eronder schrijven, en dan zenden wij onzen minnebrief weg." »Uwe Doorluchtigheid vergeet", antwoordde Gnei senau, »dat ik den brief eerst in het Fransch moet vertalen !" »AVat, je wilt den brief eerst in het Fransch vertalen V" riep Blücher verbaasd. «Natuurlijk, Uwe Doorluchtigheid, we kunnen toch van geen Franschman vergen, dat hij een Duitschen brief zal verstaan !" »Nu en waarom kunnen we dat niet van hem vergen ?" schreeuwde de oude veldmaarschalk, wien van woede het bloed naar het gezicht was gestegen. »Heere God in den hemel, wat zijn wij Duitschers toch altijd voor nederige pluimstrijkers en onderdanige kruipers. Wij kunnen van andere volken niet vergen dat zij onze taal kennen, om ons te verstaan, daarom leeren wij gehoorzaam hunne taal, om hen te ver staan ! Ik vraag u, in welke taal heeft Davoust aan mij geschreven?" Nu, natuurlijk in het Fransch; Uwe Doorluchtigheid!" »Zoo, dat vind je natuurlijk, dat de Franschman aan een buitenlander, aan een Duitscher, in de Fransche taal schrijft de Franschman heeft dus het recht daartoe ? Nu, dan heb ik ook het recht, hem in my'ne taal te antwoorden! Hij mag mij nentwege voornaam den neus optrekken en zeg gen : »Die kerel, die Blücher, is zoo dom, dat hij niet eens Fransch verstaat en mij in zijn moe dertaal schrijft." Ik trek ook mijn neus op en zeg: »Die kerel, die Davoust, is zoo dom, dat hij niet eens Duitsch verstaat en mij in zijn moe dertaal schrijft!" Zoo en daarmede basta!" De brief werd in het Duitsch verzonden. Davoust schold inderdaad niet weinig op den ongelikten beer Blücher. inuilimmimiiiiiiiiilMiliiMiitiiiimi CORRESPONDENTIE WEDSTRIJD. (Adres: MarnixTcade 43, Amsterdam.') 26e Zet van Wit. At l e5,9 P d5c3,10 T ele81. B s 5 M, 8 L el:. C: l D g3, 2 K hl, 3 T flf5: t, 6 wordt door den heer Huese opgegeven, 8 T biel. D: l P g5 f, 2 gh3:, 3 D d3, i a5, 5 (wegens vergissing ui'gesteld.), 6 P d5f4:, 10 P d4f 3. E: 2 T e7h7, 3 D c6:, 4 D b3, 5 D f6 : f, 6 T alel, 7 P hf,-!, 8 deO:, 9 0-0-0, 10 c4. F i l g3 (in antwoord op T e5), 2 T fgl f, 3 D f2, 4 ca, 5 P et>, G L d4 (na 22. T ael, L e6; 23. c!4, K h7; 24. c4, T gfC; 25. do, L f5.), 7 K f2 (de heer v. Eelde wil het spel toch nog voortzetten.), 9 D g2, 10 dcG: (na 25?cC.) L. H. D., J. J. S. en J. IL Wij vonden tot ons leedwezen nog geen tijd, u bericht te zenden ; zoo spoedig mogelijk echter hopen we het verzuimde in te halen. H. J. d. H. Daar wij slechts van drie heeren oplossingen der Januuari-problemen ontvingen,stellen wij de bekendma king der oplossingen tot begin van Maart uit. Wij hopen zoodoende een grootere deelneming te verze keren. De prijzen voor 1893 bestaan in roll' dit/e jaargangen van acht der meest gelezen buitenlandsche schaaktijdschriften. Er 'bestaat dus voor velen kans op een pi ijs. Op verzoek van enkele onzer lezers aten wij hier oenige werrken volgen omtrent do beste wijze om zich in 't schaakspel te oefenen. Zooals wij reeds vreeger opmerkten, is het spelen uit boeken op zichzelf niet voldoende. Het kan niet meer zijn dan de grond slag van het gebouw onzer schaakkennis, dat door practisch spel verder moet worden opgetrokken. Wil zal een grondige studie van gespeelde partijen onze gave van analyseeren vermeerderen, maar tusschen den waren schaakspeler en In-m, die bij voorkeur analyseert, is een gróote kloof, die door sommigen nimmer wordt overschreden. Een groot schaakspeler moet noodzakelijk de gave van arialysueren bezitten; maar tevens kunnen bogen op geestelijke en licha melijke eigenschappen, die vour den analyticus niet noodig zijn. Deze laatste eigenschappen i;u kunnen alleen ontwikkeld en behouden worden door ernstig IIIIII1IINHIMIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIIIIMI1II iiiiiliiiiiMMiMiilmiuimiiiHiiitmtttlilllllllll Mijnheer de Bedactew! De inzender van het schetsje »Hemelkrabbers'' in uw nummer van gisteren, schiet niet weinig met spek ! »De gebouwen van 90 h 100 meter hoogte zijn te Chicago talrijk." Omtrent het door hem genoemde Auditorium Hotel vind ik in Moran's dictionary of Chicago die zeker niet onderschat dat de hoogte van het eigenlijke gebouw 145 voet, of ongeveer 44 meter is. Met den toren, en tot aan de kap van het daarop geplaatste observatorium 270 voet, of ongeveer 81 meter. De «Masonic Temple" die de schrijver terecht het hoogste gebouw noemt, en dus volgens hem zelf een eenling is, die hij niet meer dan 90 nieter geven kan waar zijn nu de «talrijke" van 90 tot 100 ? heeft wel is waar 22 verdiepingen, het meeste tot nu toe in Chicago bekend, maar met inbegrip van entresols en dakverdiepingen. Nu is het een feit dat de verdiepingen, vooral de bovenste, niet bijzonder hoog zijn, 2.50 is al wel, nemen wij dus dooreen 3 M. en dat is reeds ruim, dan blijkt dit torengebouw hoogstens 66 meters te zijn, zeker hoog genoeg om van »Hemelkrabber" te gewagen, maar toch nog lang niet een derde hooger dan de hoogste torenspits in Europa. De dom van Utrecht is 110 meter of daaromtrent. Ik vind hiervan geen gepreciseerde opgave in bovengenoemd boekje, daar dit reeds verschenen was vóórdat deze «Temple" gereed was. Het zegt: from bottom to roof" 260 voet of p. m. 78 meter te zullen worden. Lees voor »from bot tom" van af de t'undeering, dat is zoowat 10 a 12 meter onder den beganen grond. Of het ook zoo hoog geworden is 'i De Amerikaansche reisbeschrijvers schijnen zich nu eenmaal aan overdrijving te moeten schuldig maken ik heb dit al meer gemerkt het is echter werkelijk niet noodig, want de waarheid is al verbazend genoeg ! De andere details van den inzender, de vele duizende bewoners in een gebouw van 400 ver trekken, enz. ga ik maar met stilzwijgen voorbij, hij is zeker bij het op en neerschieten der «ver ticale straten" wat verbouwereerd geraakt. U dankende voor de plaatsing, Hoogachtend, Uw Dw. Dienaar JOH. G. A. KOOP.MASS. Voor alle zekerheid werd in het artikel de zegsman, von Herne-Wartegg, de bekeade reisbe schrijver, genoemd; de overdrijving, zoo die er is, komt dus voor zijn rekening. Toch schijnt ons de heer K. aan de andere zijde wat te overdrij ven. Een reusachtig gebouw, met schouwburgza len, restaurants, winkels, waarvan de verdiepingen niet hooger den ~2*A meter zouden zijn; een ge bouw met twintig verdiepingen, dat niet meer dan 400 vertrekken, dus maar 20 per verdieping zou hebben, terwijl bij Toorbeeld het (irand Hotel te Parijs er op zijn zeven verdiepingen ruim (>00 en The Langham te Londen op zeven verdie pingen 700 bevat ; dit zou een nog wonpractisch spel, dat onze geestelijke en lichamelijke krachten staalt, zooals gymnastieche oefeningen den zwemmer of looper dienstig zijn. Onverschillige partijtjes" worden natuurlijk niet tot deze rubriek gerekend. Niets is zoo verderfelijk en belet zoozeer eiken vooruitgang als het spelen van partijen met personen, die tot de school behooren, welke als motto schijnt te voeren: Doe eerst een zet en denk dan na'' en die zich strikt houdt aan de volgende fraaie stelregels: Geef altijd schaak waar ge kunt", en L at geen pion los, dien ge kunt nemen." Natuurlijk wordt de beste oefening verkregen door het spel met een ervaren en geschoold tegenstander en zelfs een zwak speler zal na dergelijke oefening oen stelligen, hoewel in den aanvang misschien onmerkbaren, vooruitgang van zijn spel waarnemen. Door nauwkeurig het verband tusschen de zetten van zijn tegenstander na te sporen, door telkens na eiken zet diens waarschijnlijken tegenzet op te zoe ken, door de reden voor diens gedane zetten na te gaün, door op te merken hoc deze zijn spel ontwik kelt, zijn strijdkrachten verdeelt, zijn aanval voor bereidt, en eindelijk zich baanbreekt tot het geven van den genadeslag, dit alles somtijds ten koste en met opoffering van ei;en krachten, zal hij nit elke wen 'ing van het spel uuttigc lessen kunnen trekken Een ding zal hij spoedig bemerken, dat zijn eiger stukken namelijk nooit daar staan, waar hij ze wen schen zou Het paard verspert den raadsheer der weg, de kasteelen zijn ingesloten, de koningin staaf in een hoekje op bevrijding te wachten en zijn pi onnen snijdt n hun eigen koning den terugtocht af Bij zijn tegenstander ziet liet er hee) anders uit. Iidaar een stuk noodig om schaak te geven, het staa altijd klaar, moeten de pionnen te hulp komen, ze zijn strijdvaardig. I u het begin lijkt dit alles wel tooverij, maar lang zameihand dringc ook voor den zwakkere licht ir deze duistern.s, en liij begint een nauw besef te krij gen van de ordenende krachten, die d;tar aan h werk zijn; een besef dat geen studie uit boeken hem had kunnen bijbrengen. Wat betreft het voorgavespel (nsschen twee strij ders van ongelijke kracht, een voorgave van toren of paard heeft geen bepaalden invloed op den aan" der openingen, en is daarom vtrkieslijk. lerlyker bouwtrant bij de Amerikanen doen onLerstellen dan de heer von Herne-Wartegg Huwelijkskans. ROTTERDAM, 15 Febr. '93. Waarde Heer Hoofdredacteur! In uw laatste weekblad van Zondag 12 Febr. as ik o. a. 't oordeel van Alexandre Dumas over mwelijkskans. Naar mijne meening zijn er echter ele jonge meisjes, die wel eenig geld mee ten mwelijk zouden brengen, die er ook goed uitien, en niet alleer kennis hebben van koken, naaien en 't huishouden, doch 't dagelijks in prakijk brengen, Czonder daarom haar muziek geheel te verzuimen), die evenmin een man krijgen - een voudig omdat 't hun geheel aan conversatie ontjreekt. Meisjes, die volstrekt niet zouden trouwen alleen om met haar man uit te gaan; die er niet nkel op uit zijn om hem te »vangen", doch hem wel degelijk 't leven aangenaam zouden maken; vooral wanneer men thuis broers heelt gehad. STeen, men stelt zich altijd voor dat een meisje dat thuis is niets doet, omdat zy geen les geeft, niet op concerten speelt of zingt, geen actes heeft, enz. dat is toch eene dwaling. Wanneer toch b. v. door ziekte der moeder of anderszins, de meisjes de huishouding geheel waarnemen, ook hare japonnen zelve maken, doet men. waarlijk meer dan niets. Maar heeft men dan geene conversatie en aoodoende geene gelegenheid om met jongelui in aanraking te komen, hoe kan men dan ooit trouwen? Enkel van 't zien geloof ik toch niet dat men kennis maakt; temeer daar de jongelui toch tegenwoordig vrees'lijk overdreven voorstel lingen van 't huwelijk krijgen, alsof er niets ongelukkigers bestond!! m. i. toch is eene onge huwde dame in menig opzicht veel onafhanke lijker dan een ongehuwd heer, en behoefden verscheidene meisjes die een weinig geld hebben, er niet zoo tegen op te zien hare vrijheid te behouden! C. B. Eene getrouwe lezeres van de Amsterdammer, IIIIIIII1II1IIIIII1IIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIN 40 cents per regel. iiiiiitrtiiiitiiiiiiiiiiiiniiiiiiiitii luiitiiiMmitifiiiiiiuimmiitujmiiiiiaMÉft VITRIOOL van Prof. NEIDE is van zeldzame schooiheid eu overtreft alles, wat men tot heden heeft gezien. Bij het binnentreden van het lokaal Kalrerstraat 105" denkt men niet een tableau doch een levend beeld voor zich te zien, zoo sprekend treft ieder figuur. 0V" Een spoedig bezoek is aanbevelens waardig. ~V@ Geopend van 10 tot 10 uur. Entree ?0.49. Magazijn KEIZERSHOF, Nieuwendijk 196/207. Witte Goederen aan het stuk. Gemaakte Dames- en Kinderondergoederen in alle soorten. Voortreffelijke Modellen. Soliede Afwerking. SCHADE & OLDENKOTT. HUSOMLER LEUS, Corsets Francais, Leidschestraat 103, Amsterdam. Grootste sorteeringCORSETTEJf in alle mogelijke genres voor Dames en Kinderen. Speciale Soorten voor corpulente Dames tot 100 cM. taillewydte. Maar bij een voorgave van een pion en een zet, of pion en twee zetten, wordt de zaak geheel anders, en o. i. kan een speler zien langdurig op deze wijze oefenen, zonder daarbij zijn spel gelijk op" ook maar in 't minst te verbeteren. In dit bezwaar voorziet de gelukkige inval van den heer Blackburne, die nl. van den sterkere niet zoozeer in materieele kracht, als wel in den tijd van aanval te beperken. Dat wil zeggen dat de sterkste den zwakkeren speler in een bepaald aantal zetten moet verslaan. Op die wijze kan zelfs de zwakste speler van de weinige oefening, die hij heeft gehad, toch ten veile gebruik maken. Waar de gelegenheid tot oefening met een meester ontbreekt, kan men toch ook uit het spel met ge lijke of bijna gelijke krachten veel voordeel trekken. lu zulk een geval is het zeer aan te bevelen achter eenvolgens eenige matches" te spelen, waarbij beide spelers zich houden aan een bepaalde opening, bijv. in de eene de Buy Lopez, in de andere het Schotsche gambiet, enz. Zelfs kan men zich bepalen tot zekere variaties van eene enkele opening. Ec moesten dan n of hoogstens twee partijen in eens worden gespeeld, met geregelde afwisseling van verdediging en aanval, en voldoende tijdruimte. Aan 't eind van iedej-e partij moeten dan de sp-lers bedaard hunne zetten nagaan, en de boeken terhand nemen, om te zien hoe andereu in dezelfde opening het spel heb ben gevoerd. Deze oefening zal bij de volgende partij stellig vruchten afwerpen en aan het emd van, zulk een match zullen de spelers oneindig meer heb ben geleerd dan zij ooit hadden kunnen bereiken, 't zij door ge luldige boekenstudie, 't zij door een onbegrensd aantal onverschillige partijtjes." Vereenigd Amst. Schaakgenootschap CaféRoode Leeuw, Vijgendam. Speelavonden Woensdag en Za terdag, 8?12. Jaarl. contributie ? 6. 't V. A. S. geeft voortaan toegaugkaarten uit a ? 3, welke een jaar lang geldig zijn. Arast. Schaakclub CaféWiederliold,Damrak, 'sMaandags, 8?12. Contributie / 3. College Zeemanshoop (Dam) alle middagen van 1-5 uur «n Zaterdag 's avonds voor gemtroduceerden en buitenleden.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl