Historisch Archief 1877-1940
No. 826
DE AMSTERDAMMER, WEEEBLAD VOOR NEDERLAND.
Haar rustdag."
(Hei lied van de winkeljuffrome?)
-Acht uur, acht uur, de korte dag is om,
Mija rustdag En dat haam'ren in mijn hoofd
Klopt altoos door, als 't haam'ren op een doodkist...
Hij ziet ons gaarne flink en frisch, de chef,
De chef met Argusoogen, 's Maandagsmorgens.
-En is het hoofd ook dof, ea klopt de borst,
-Eng, afgemat van namelooze pijn,
Hij voelt de matheid niet, ziet niet de spanning,
En wat zou 't hem nog zijn ?
De morgenzon keek binnen, vriend'lijk, gul
Als noodend tot een tochtj' in 't vrije veld,
Eén dag op zeven maar, Ea de gedachte]
Aan hagen, velden, 't was als in den hemsl
Een kijkje; d'afgedwaalde zonnestraal,
?Schuin door het stoffig blind, scheen thuis te hooren
In 't landschap van een droom ; want soms, in slaap,
Vindt men 't geluk nog wel, een drooingeluk.
t/Naar buiten l" sprak hij, «maar niet, traag van voet,
Met looden tred, den kouden zwaar beslijkten
?Gewonen weg; de winkel is gesloten,
^t Is Zondag, en een pooze zij t ge vrij !"
Vrij ? Met dien ijz'ren boei om 't moede hart,
-ï)ie naar den grond buigt, en de tranen roept ?
De moeheid, hoop'loos, onverwinnelijk,
Die op 't verzwakte lichaam drukt als lood,
-En op den jongen ge.;st! Jong ? Wat is jeugd
Voor ons ? .feugd sterft, in ied'ren zin.
-Bij d'eersten druk van des betalers hand.
-Een uitspraak, die gij werkiijk niet begrijpt,
"Gij jonge zusters op het rozenpad,
Wier een'ge keet'nen bloemeukeet'nen zijn.
flet werk dat meer is, dan natuur verdraagt,
Heeft zulk een macht, verlammend en verwelkend,
?Bevriezend en verschroeiend, dat het jeugd
-En kracht in d'eigen jonge bron verstijft.
Alleen de narrenstaf van laag genot,
<}eeft hun vergetelheid, niet onbezoedeld....
Een kwijnend rijzen van het moede hoofd
Op 't harde kussen, zegt het ons; de gift
Der Sabbathsrust is meer dan half vergeefscli.
Moe ... moe... in alles, vleesch en been en brein,
-In hart en fantazie, in pols en zenuw .. .
Dat is de vloek van hen die dienend staan
Voor 't achteloos publiek, dat zelfs de slaven
^Niet ziet, wier zielen het vertrapt.
O 't lange staan, nog staan, en altoos staan,
JHet lichaam wee, schuw en gejaagd de ziel,
Bleek, bloedloos, lijdzaam ; onze sekse zelf,
-Die ons bescherming zijn moest, doel te meer
Van last en tyrannie en plagerij.
Geen moede ploegos, dien de prikkel drijft,
Voelt meer de wanhoop, die geluidloos dol maakt,
Dan wij, in 't zwarte kleed lijkbleeke meisjes,
Die staan met steenen glimlach, spokenglimlach,
Terwijl, gemakk'lijk vóór ons neergezeten,
Geboort' en rijkdom traag de stalen omslaan,
Wegschuiven en weer nemen ; en de Waker,
Die onder hoofschen glimlach dreigend loert,
londwandelt, wreedheid krakend onder 't stappen.
Staan staan altoos staan !....
De saamgeklemde tanden, strakke handen,
?Snel schietend blosje, en trillend moede spieren
Vertellen elk die 't weet, wat wij lang weten,
Wat Wereldzin niet weten wil, waarmee
De Handel koelweg spot. Zijn wij voor 't offer
Niet opgetooid ? En aardig zien w'er uit,
Zegt menig lediglooper, wien ons lijden,
Onz' armoe erg'ren zou, als hij maar wist,
Wat kwaal, wat vonnis er verborgen wordt
Door 't sierlijk blosje en 't elegant gewaad.
O Mannen, mannen, buigen kuut ge en vleien,
Glimlachend vleien, maar begrijpen niet!
Is 't waar, dat zitten honderden van ons
Zou redden van 't vroegtijdig graf? Gij ziet
Den blanken hals alleen en 't kroezig kopje.
Naar buiten in het groen ! Deez' vlugge dag,
Te vlug, is aan de rust gewijd. Maar niet
Da rust van klaarder geest en lichter hart;
Een dof, dood, halfbewust en loodzwaar zinken
Van afgetobdheid op de schaam'le bank,
Is al de wekelijksche rusttijd. Lezen ?
Maar 't moede oog valt dicht, aan slappe ving' ren
?Ontglipt het boek; de flauwe harteklop
Houdt bijkans op. Maar wat steeds rustloos voortijlt,
Is 't uur, de wijzer; en de moeheid huivert
Bij 't nagaan van dat raatlen; tik voor tik,
?Scherp, hard, drijft naar het haastig naad'rend eind,
Van een dier korte poozen tusschen 't werk,
Die ons weer laten wat wij waren: buit
Voor werkdespoten, hulplooze slavinnen
Van dagenlange onafgebroken spanning.
Troostloos en onverkwikt, vat elk de keten,
De lange keten, weer en neemt haar plaats,
En staat tot zenuwzwakte in 't meisjeshart
Den klauw slaat, of stuiptrekkend met de spieren
Troost in tegenspoed.
.... Ik heb op mijn gezicht gehad van de socialen en van jou collega's, smeris! en van de Oranjeklanten, juffrouw!
Maar ik heb de Koninginnen DRIEMAAL GEZIEN!!
Van 't lichaam en de matte hersens speelt,
En nog en weer en steeds!
Hoe lang? tot ons de dood, gewenscht, ge
zocht?
Den waren rustdag geeft.
M1IIIIIIIIIIIHHIII
Een ongeluksvogel.
Hij zag er inderdaad deplorabel uit, toen hij
binnenkwam; zijn eene oog was bont en blauw
geslagen en bijna dicht gezwollen, zijn neus was
dik en bloederig aan de vleugels en zijn wangen
zaten vol schrammen, 'k Had hem nooit te voren
gezien en keek dus verwonderd, toen hij mij zijn
grove, eeltige hand toestekend, zei: Dag m'neer
Mauriks, 'k mot je noodzaekelijk 'rais spreken. Jae
'k zien d'r beroerd uit, maer 't is boiten m'n
schuld hoor ! 't komt alleenig deur de ko
ningin maer 't goeie mensch ken 't ook niet
helpen.
Die contradictie deed me onwillekeurig glim
lachen ; in de schorre stem waarmee het boertje
ik zag aan zijn gehavende en bevuilde kleeding
dat hij geen stedeling was sprak, klonk iets
goedigs en klagend-komisch; daarom deed ik hem
in het spreekkamertje gaan en vroeg: »Wat heb
je dan te zeggen ? '
Nou meneer, zei hij, terwijl hij, met een
natten roodbonten zakdoek, zijn pijnlijk oog bette,
'k weet jandorie nou da'k de keunigin heb
'ezien. 'k Had tot 't waif 'ezeid : Marregie, we
binnen nog noit in stad 'eweest rnaer nou
zelle we 't er ook reis van neme heur! 'k
gae met d'r op 't spoor zitten en we kommen
's mergens in Amsterdam. Op 't Darnrak hebben
we staen blauwbekken, twee en 'n half uur lang
en toen kwam ze. Mens! wat 'n raik spul, mooie
peerden en faine kessiers. Nou mo'je weten dat
ik 's mergens, voor 'k van hois ging, 'n tikkie
klaere had 'enomen, zoo'n pierenverschrikkertj e,
weet je V En om nou 'n kaikplaats te hebben,
waeren we met z'n baien vlak bij 't staatsion in
een café'egaen ; daer hadden we 'n glaessie bier
'edronken en ik nog 'n paer konjakkies met 'n
klontje en toen 'k nou vroeg of de keuningin daer
voorbij kwam, zeien ze: neen man, ze komt hier
om den hoek 't Damrak langs. Wai naer 't Damrak !
daer liepen we oit vervelendheid nog 'reis een
caféin weer 'n paer konjakkies veur main
en veur 't waif 'n zoet slokkie. Oit de raem van 't
cafékonden we niks zien, want van boiten-af
gingen de menschen er teugen staen, wel twee
en drie dik. Wai d'r weer oit en op straet.
Seldrement! wat bennen die Amsterdammers raere,
onbeskofte loi, ze loopen teugen je an, ze drin
gen je op je la.if, dat je aesem vergaet, afain! we
hebben toch der maejesteit'ezien, maer onderwijl
dat we zoo achter de raituigen met de menschen
mêeloopen, valt, oit de lucht, een allemachtig
groot pak kranten langs m'n kop ik wil
ze wegschoppen maar, Marregie zeit: »B
-iemal; opraepen Krelis en houwe! die binnen
best om in te pakken" ik neem d'r zooveul
mougelijk onder m'n arm en loop voort, maer daer
kraig ik op eens een stomp in m'n rug; ik kaik om;
'n kerel met 'n flaphoed zeit: allo! opgooien
boer! ze binnen niet alleen voor jou of
ben je 'n te stomme pummel om ze op te gooien?
Nou ! dat laet 'k me niet zeggen ik gooi zo
de lucht in zoo hoog als ik kan.
Kaik zoo'n vuile soosjael ! roepen de loi in
eens om me heen, en Ileerejéses mens ! wat kreeg
ik daer toen in eens op m'n ziel; van alle kanten
begonnen ze me te stompen, te schoppen en te
slaen ik stomp daenig weerom, want als 'k 'n
paer borreltjes op heb, val'k lang niet makkelijk.
'k Ben onder den voet 'eraekt, hè, m'n neus
begint ook weer te lekken; dat komt zekersnou
deur 't vertellen m'n waif zag ik nergens
niet meer. Wil je 'wel 'elooven meneer dat
m'n heele lichaam nog 'ekraekt is ik kan
bainae niet staen of gaen. Als de polisie niet
tusschenbeien was 'ekomen hadden ze me finael
dood 'etrapt; dat begraip ik nou pas, zieje?
Maer in dat oogenblik was ik valsch, ook al
deur die konjakkies en 'k heb met die dienders
'ebakkeleid wat 'k kon. Op 't end hebben ze
me toch mee 'enomen naer 't buro daer bin
'k in 't verhoor 'eweest en die commissaris heit
wel 'ezien dat 'k geen soosjael bin, daerom bait ie
me nou vrij 'elaeten maer 't hok most ik van nacht
toch in daer holp niks an ze hebben eerst
perses-verbaal op'emaakt en toen zouen ze
m'n allosie en m'n geld afnemen dat heurt zoo
bai 't inrukken maer seldrement m'neer! wat 'n
ding, 't hoefde niet; 'k was alles al kwait; m'n
sulvere allosie weg, m'n centjes 'k had pas
'n nieuwe portemonnc, naer de weerlicht, men
tabaksdoos 't was goddank waer 'n koperen
ook vort, alles weg!
Die Amsterdammers bennen toch effetieve zak
kenrollers, behalve jai, dat spreekt van zelvers.
En je vrouw ? vroeg ik, met moeite mijn
lachen bedwingend.
't Waif, o, da's ook weg, maer da's minder,
die is zeker al weer thois, daer ben ik sicuur
van; ze houdt wel van de pret en van oitgaan,
maer 't is een knappe, braeve vrouw en ze is
bijnae vaiftig, 't roompie is d'r af, daer heb ik
dus geen zorg veur. Die is van nacht wel weer
thois 'eweest, die heit 't beter 'ehad dan ik in
dat vieze, miseraebele, stinkende hok.
Ik had met aandacht het verhaal van den boer
gevolgd, hem. telkens aanziende, omdat ik mij
volstrekt niet herinneren kon wie hij was ; en ook
toen hij zijn naam noemde, Krelis Bakker, kwam
me die onbekend voor. Ik begreep eigenlijk niet
hoe de man op mijn bureau verzeild kwam en
wat hij wilde; daarom vroeg ik:
Vertel me eens waarom kom je eigenlijk
hier alleen om my je wedervaren mee te
deelen ?
't Boertje keek me schuins, langs zijn gezwollen
neus, met zijn nog bruikbaar oog aan en zei
doodleuk: 'k Mot toch weer naer hois, zou'k
denken.
Ja, dat begrijp ik, en ik hou je niet tegen.
Maer ik heb geen centen, 'k ben oit
'eplunderd. Jai mot me 'n paer gulden leenen.
Ik?
Jae, dat zèl wel motten, 'k ken niemand
aêrs hier in stad.
Ken je mij dan ?
Laet nou naer je kaike, en je eet m'n eiers.
Jou eieren ?
Je heit ze altaid van vier en 'n kleine
cent, en de juffrouw laet ook dukkels kippen
komen.
Van jou ?
Jae, maar niet van mezelf derek zie je. Ik
lever ze weer aan Mulders, de koopman bij ons
op 't derp en die stuurt ze weer aan jou over
de post in kissies en botter heb je ook al 'reis
'ehad.
O, zoo.
En 't is heel casjeweel dat 'k 't weet, zie
je, want Mulders hè, die beroerde neus wil maer
niet ophouwen met naebloeien ? vertelt me an
ders z'n klanten niet, maar omdat jai die man
bint. die boekles schraift, heit ie 't me ezeid
veur de rareteit.
Aha ! nu ben ik er.
Vat je 't nou eindelijk ? Nou veur 'n ge
leerd mens val je me niet mee wat de
begraipelijkheid betreft maer da's jou zaek ik wou
nou 'n paer gulden van je leenen om naer hois
te kennen komen we zeilen 't laeter met Mul
ders wel verrekenen en heb je ook bai geval 'n
stukkie pleister of iets van dien aerd, want ik
kan bijkans niet loopen zoo zeer doet men
scheen daer hebben ze 't vel afetrapt. Nou
meneer Maurik, ik weet dat'k der maejesteit heb
ezien dat 's eens, maar noit weer. De Koningin
nen zeilen leven, maar de amsterdammers, be
halve jai natuurlijk kennen veur main paxt,
stikken!
Krelis Bakker is verder zonder ongevallen te
huis gekomen, een zooeven ontvangen briefkaart
is mij daarvan 't bewijs. Zij luidt: Melieer. 1/c
zijn goed tuis gekome, 't wi/jf' was al tuis miar
zij wil niet gelwie dat ik alleen zo bestole benen
mishandelt van de polisie en spreekt van de
meissies. Schrijft mij dus stio een goet getuigenis.
U vrient
K. Bakker.
J. v. MAUBIK JK.