Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 870
mand nog meer dan hun gezonde,
humor" volle blik op personen en dingen.
Doch ik wou van Pieter spreken en ik
spreek van beiden evenzeer en kan den nog
levende niet scheiden van den doode.
Is het wel mogelijk dit te doen, en zullen
zij, op denzelfden dag in dezelfde kamer ge
boren, opgegroeid in hetzelfde huis, ontwik
keld onder' dezelfde invloeden, niet nu als te
voren zijn en blijven 'de gebroeders Oyems' in
de kunst evenals in het leven?
't Moge waar zijn, dat David gemakkelijker
werke dan de meer peuter- en knoeilustige
Pieter, zeker is het dat wat deze geschilderd
heeft door den band het handteeken van gene
zoude kunnen dragen. Dezelfde onderwerpen:
kijkjes in het atelierleven, een hoekje eener
kroegj, trokken beiden aan; met gelijke op
merkingsgave bedeeld, lieten zij vallen het
licht op dezelfde eenvoudige, stille, maar steeds
geestige trekjes en bijzonderheidjes; en om
die trekjes, treffend en prettig weer te geven,
vonden zij, de een wat sneller, de ander wat
trager misschien, dezelfde vettige, ongege
neerde, bijna brutale, maar altijd juiste tonen.
Idealisten gut neen, dat waren de Oyensen
wel nooit. Een wijsgeerig idee, zelfs een meer
intens gevoel, dat wat wij zoo vulgair weg
sentiment heeten, was niet hun zaak. Men
kan zelfs niet zeggen, dat zij steeds hebben
uitgemunt door een bijzonder fijnen smaak,
door aristocratie van kleur of elegantie van
lyn.' Hun fort is de werkelijk goede luim
hunner uitvoering, de warmte van hun nu
en dan wel eens wat vuil koloriet, het leven
dige van hun licht-en-donker.
Zoo ken ik David en heb ik hem lief. zoo
kende ik Pieter en had hem lief, zonder hem
te vragen, wat hij zeker niet gegeven hadde.
Zoo vooral waardeer ik den nu en zeker veel
te vroeg gestorvene in het beste, dat ik van
hem _zag, »De Rust'', met dien tnooien, licht
en spiritueel geënleveerden schilderskop, een
? Amsterdamsch Dienstmeisje, zoo levendig, ge
zond in het bloeiende vleesch, en dat heer
lijke Portret van Mej. B...., lachend, met al
de begoocheling van het leven, uit zijn kader.
Dat David en Pieter een tijd lang, onge
veer vier jaar, het beroemde atelier van
Portaels bezochten, zeide ik hooger. Zij telden
er, onder hun medeleerlingen, tal van talenten,
die later onder de eerste artisten van Belgi
geteld werden, o. a. den beeldhouwer v. d.
Stappen, de schilders Verheijden, Verdijen,
Blanc Garin, van der Hecht, en Agneessens.
Noch Pieter noch David hoeven, voorzeker,
bij een dezer allen achter te staan.
POL DE MONT.
Bij de heeren Preyer & Cie., lokaal Pictura, is
geëxposeerd een schilderij van Willem Maris,
>In de weide."
B\j de firma E. J. van Wisselingh enCo.
Kalverstraat zijn geëxposeerd 2 schilderijen van Bd.
Karsen Amsterdam" en Am Harz".
mtiiiHiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiMHiiiiiiiiiimiitmitiiiiiiiinnim
Stenografte.
In de laatste jaren wordt voor de stenografie
ook in Nederland druk de trom geroerd. Beoefe
naars van verschillende stelsels bestrijden elkaar,
noemen ieder hun methode de beste; de dagbladen
bevatten advertenties, waarin goedkoop wordt aan
geboden de fttenografie te leeren en er zijn er velen
die -van de gelegenheid gebruik maken en tal van
kostbare uren besteden om iets te leeren, dat hun
in 't vervolg van weinig of geen praetïsch nut is.
Waartoe de stenografie al kau dienen volgens
de reclamemakers, is bijna niet op te sommen. Het
is, volgens hen, het ware schrift van de toekomst
en als 't goed was moest op elke lagere school
'de stenografie als leervak worden ingevoerd. De
koopman, de student, de schrijver, de journalist,
de politicus iedereen die veel en snel moet
schrijven wordt het aanleeren der stenogralie aan
bevolen. Het komt ons voor, dat ook bij al die
lichtzijden de schaduwzijde van 't nieuwe vak wel
eens mag aangetoond worden, opdat zij, die zich
voorgenomen hebben, stenografie te gaan leeren,
vooraf zich wel zullen bedenken.
Allereerst zij dan de aandacht gevestigd op de
vele stelsels. Indien de stenografie een algemeen
leervak moet worden, mogen lieeren stenografen
wel eens een wereld-stenografeucongres bijeenroe
pen om te beslissen welk stelsel het meest aan
bevelenswaardig is. Dat stelsel behoort dan als
algemeen systeem voor alle landen te worden aan
genomen. Zooals het nu is, -waar men bijna even
veel stelsels als leeraren in de stenografie heeft,
kan de eene snelschrijver ternauwernood de cor
respondentie van den anderen lezen, indien beiden
eenzelfde stelsel beoefenen. Wanneer A- een an
der systeem heeft dan B., kunnen deze eikaars ste
nogram in 't geheel niet ontcijferen, Xog onaan
genamer wordt dat, wanneer men wil gaan
stenografieeren in een vreemde taal. Engeland b.v.
stenografleert hoofdzakelijk in Pittman's stelsel;
Duitschlaud in dat van Stolze of (fabelsberger
Een Nederlander die het stelsel Steger heeft be
oefend, kan dus nooit een Eugelscli of Duitsch
stenogram lezen. Want het is ondoenlijk meer
dan stelsel te beoefenen, daar bij twee stel
sels de snelschrijver allicht het eene teekcn van
stelsel A. voor dat van stelsel B. neemt en zoo
onbewust een nieuw derde stelsel C." vormt, dat
hij echter zelf zeer moeielijk zal teruglezen.
Maar indien wij aannemen dat over de geheele
wereld dezelfde teekens zijn aangenomen, dan uog
is het aauleeren niet zeer aan te raden.
Ten eerste is de stenograiie niet alleen kortschrift,
maar ook verlcortschri/'t en zou men. indien men
met gewone letters schreef zooals de stenografen
doen met teekens, al een heel eind komen. In een
der stelsels wij wenschen hier geen namen te
noemen opdat niet aan reclame of iets dergelijks
gedacht worde schrijft men bijvoorbeeld voor:
Winzucht doet ons de zaken vaak verkeerd voor
stellen.
Wizu doe o zaak vaak vke voorstl.
Het gevolg hiervan is, dat het teruglezen van
een stenogram een inspannend werk is niet alleen
maar soms tot ernstige vergissingen aanleiding
geeft. Bij stelsels die uitvoeriger zijn, worden de
teekens zoo samengesteld dat men eerder van teekcn
dan van snelschrift mag spreken. Men behoeft niets
van stenografie te kennen om te kunnen zien, dat
een stenografisch teeken uit zoovele krullen bestaat,
dat nooit een hand zoo geoefend kan worden om
een dergelijke samengestelde krabbel in een paar
seconden neer te schrijven. Wie stenograiie gaat
leeren, raden wij vooral aan, zich zeer goed op de
hoogte te stellen van 't stelsel dat hij gaat leeren
en vooral bij et-leerlingen informaties in te win
nen. Zoo gij eenmaal een stelsel hebt aangeleerd,
is het dubbel moeielijk een ander stelsel te gaan
beoefenen daar men dan evenveel af- als aan te
leeren heeft. Eisch van uw leeraar een proef, waar
door hij toont dat zijn stelsel bruikbaar is ; want
er zijn er die stenogralie leeren en zelf niet in staat
zijn een gesprek of redevoering die matig snel
worden uitgesproken, te volgen.
Het nut der stenografie wordt ook zeer over
dreven. De student b. v. zal bitter weinig aan de
stenogra/ie hebben. Ten eerste komen er in de
verschillende leervakken honderde vreemde woorden
voor die onmogelijk letterlijk door stenogralische
teekens zijn wear te geven; zoo ze verkort worden
neergeschreven heeft de schrijver later zeer veel
moeite <om ze te ontcijferen en zoo hij de termen
niet uit het hoofd reeds kon, voor hij ze
stenografeerde, zit hij heelemaal verlegen. Het stenogra
fisch dictaat is na een jaar misschien geheel niet
meer bruikbaar omdat dan het geheugen machtige
factor bij 't uitwerken ons dan in den steek
laat. Ook zelfs indien men het zoover gebracht
heeft dat men een stenografisch dictaat woordelijk
kan maken, dan heeft men een verkort dictaat in
gewoon schrift nog de voorkeur, want n uur
stenografie kost bij 't uitwerken minstens drie uur.
Waar zal de student ook de ijverigste den
tijd daartoe vandaan halen! Men verbeelde zich,
dat elk collegeuur tehuis nog drie uur arbeid
kostte voor machinaal werk.
De journalist hetft ook al bitter weinig aan zijn,
met opoffering van veel tijd, aangeleerd vak. Ten
eerste geldt hetzelfde bezwaar als bij den student
de tijd die 't uitwerken eischt. De journalist
moet vooral snel werken. Wanneer om drie uur
een grafrede is uitgesproken, moet te vier uur de
lezer ze reeds in de courant kunnen lezen. Voorts
wordt nooit een woordelijk verslag van een ver
gadering verlangd, dat zou te veel ruimte in de
courant vergen. Zij die weten wat persklaar wer
ken is, zullen inzien dat stenografie hun ai heel
weinig zoude kunnen dienen. Wie drie uur in
een vergadering had doorgebracht, zou 3X^ uur
tehuis aan 't ontcijferen moeten gaan. Want zel
den kan een ander persoon zoo goed uw steno
grafisch handschrift leeren lezen, dat hij 't zonder
kans op grove vergissingen kau overzetten. De
zetters zoo zij al stenografen waren, zouden
uit uw teekens moeielijk kunnen wijs worden.
Wat maken ze er bij gewoon handschrift al
niet van !
Het kan zijn, dat in Engeland hier en daar iets
dergelijks gebeurt in ons land zou. geeu dag
blad zulke hooge kosten kunnen dragen als eeu
staf stenografen medebrengt.
Een derde bezwaar is de verplichting om zich
daags te oefenen. Wie n week verzuimt te
stenografieeren, is merkbaar achteruitgegaan eii zal zijn
snelheid in 't schrijven zeer zien afnemen. Wie
zijn snelheid wil behouden moet eiken dag, ook
zoo hij de stenogralie volkomen machtig is, nog
's morgens en 's avonds een half uur zich oefenen.
Een vierde bezwaar is het feit, dat het snelschrift
zoo groote nauwkeurigheid eischt. Een streepje
dat te dik wordt gemaakt, oen punt die te hoog
komt, geeft een zin een geheel andere bctcckenis.
Wie weet, op welke wijze de verslaggever zijn
verslag dikwerf moet maken in gedrang, op
het kerkhof rond een groeve met het boekj ? in d
hand, op den hoek van een koffiehuistafeltje in
vliegende haast, bij officieele gelegenheden vaak
staande, zal 't met ons eens zijn wanneer wij zeg
gen, dat er dan van nauwkeurig schrift al heel
weinig sprake kan zijn.
De klerk, die een brief, door den patroon ge
dicteerd, woordelijk moet overnemen, kau de ste
nogralie benuttigen ; ook zij die in den gemeente
raad, de kamer, het gerechtshof, kalm en rustig
gezeten, zonder gejaagdheid voor de wachtende pers,
verslagen moeten maken, kunnen zeer goed van de
stenografie gebruik maken. Maar zij moeten zich
er dan ?uitsluitend op toeleggen en uit den aard
der zaak is dus het aantal plaatsen beperkt.
Een klein aautal beroepsstciiografcii met een
universeel stelsel is het ideaal; de stenograaf kan
dan een behoorlijk honorarium eischcn. Het drij
ven dergeuen die, om 't lessengcld te verdienen,
Jan- en alleman aanraden hun guldens te storten
en hun uren te besteden ten einde een voor huu
nutteloos vak te leereu, is zeer laakbaar.
Voor geheime correspondentie behoeft men waar
lijk de stenogralie ook niet, te gaan beoefenen;
cijferschrift is in dat geval even goed en met
miuder moeite aan te leeren. Buitendien, wie waar
borgt u. dat anderen uw stelsel niet kennen ?
Cijferschrift kau men elk oogenblik veranderen,
stenografie niet.
Xog n raad: indien gij niet geboren autodidact
zijt, beproef dan niet door zelfocfening of door
correspondentie de snclsclirijfkunst machtig' te
worden, ok bij groote volharding zult ge een
kruk blijven; slechts door het nauwlettend toezicht
van een ervaren meester, leert gij de fouten over
winnen. /ij die zenuwachtig van aard zijn, niet
zeer vlug van begrip of niet sterk van iiiemori.1,
zullen het evenmin tot goede snelschrijvcrs brengen,
terwijl zonder grondige kennis van de taal en
algemeeue kennis van de zaken waarover gesproken
wordt, nooit door u een verU'ouwbaar versla1.;1 zal
kunnen geleverd worden. Daarom stelt de heer
Steger terecht zijn eischen, wat algemeene ont
wikkeling- aangaat, vrij hoog.
FA' il tc,lctti'tj!.'*l-'lil /nii,j')u:[i*[-sti_'ifi~>?ji'n(f f.
iiiiiiiiiMimiUMimiiiiHliimtfUiliimillliltiiiiiiMtiiMiMittiiiiiilMttiiimiiittt
CHETSJES
Papa, sedert den vorigen 13 Januari ben ik
heuseh nog niet jarig geweest.
Ja, juist; 13 Januari is een mooie dagjeer
gisteren het gevecht bij Chazey ....
??Toen ze gezegd hadden dat u dood was, en
het was goddank niet waar. Anders had ik nooit
zoo'n lieven papa gehad.
Stroop-potje! Nu, wat wou je dan voor je
verjaardag hebben?
A party !
A party! Maar kind, daar ben je nog veel te
jong voor, en ook als je ouder bent, gaat het niet
gemakkelijk, zooiets juist tegen een verjaardag te
bezorgen.
Ik begrijp u niet, papa .... Ik meen een
visite, een kindervisite ....
Och zoo; . . . . nu, zeker, je zult je par
tijtje hebben. Heb je dan hier al vriendinnetjes ook ?
Vijf en dertig.
Vijf en dertig? ....
Ja, misschien als ik er eens over denk, nog
een stuk of wat meer.
(Ik, ter ijrJej. Gelukkige leeftijd. Heerlijk
saizoen van knoppen en bloesems. ledere andere
bloesemknop is een vriendin; dan komen de stormen,
de wormpjes, nijd, onoprechtheid, de alles doodeude
worm der onverschilligheid, en alles, alles valt af,
alleen gij treurt eenzaam op den stam des levens
fl/MJ.GneA dan. Alle die je voorstelt, worden ge
nviteerd. Waarmede amuseeren zich je vriendinnen?
Zoover zijn we nog niet, papa. Eerst moeten
we de invitaties opstellen.
Dus heel ceremonieel?
Anders gaat het hier in Engeland niet, en
als u 't goed vindt, koop ik gedrukte
invitatiekaarten.
Sapperloot! Nu, voor mijn part.
De iuvitaties worden bezorgd. Daarop stond te
lezen: Wilt you coiae to uur party ? We a-re haring
one. De kaartjes waren allerliefst met groepen //uit
het jonge volkje" geïllustreerd. Eenigen van de
gemviteerden antwoordden met stijve cartons, waarop:
Master of miss accept with mach jileasure;
anderen schreven een brief van bedanken of aan
nemen, met alle ceremonieuse versieringen, zooals
zij onder volwassenen de gewoonte zijn. Maaralle
invitaties werden beantwoord, ook schenen de kleine
invites zelf huu briefjes in de bus van de huis
deur, gestoken te hebben. Dat is een niet hoog
genoeg te schatten businesslike trek in het
Engelsche karakter, dat men alle brieven beantwoor
den moet, ook die welke schijnbaar geen antwoord
noodig hebben. Ik heb mij in het begin van mijn
verblijf, door niet terstond alle brieven te beant
woorden, menige vermaning berokkend, en heb mij
op mijn hooge jaren nog aan grootere oplettend
heid moeten gewennen; nu iutusschen waardeer
ik er het gemak en voordeel van.
Nadat dus het iuviteeren afgeloopen was, gingen
wij over tot het beraadslagen over de vermake
lijkheden. Een goochelaar en de tooverlantaarn
zijn afgezaagd. Beide kan men al heel gemakkelijk
krijgen. De groote magazijnen Whitcrley, Spiers
en Ponds hebben ze in voorraad, en ook vaste
tarieven, zooals voor Yorkshire ham, waaiers, prui
men en regenmantels. Een brief, en de bewnste
goochelaar of tooverlantaarn, met of zonder
magnesiumlicht, komt aangesnord. Wij besloten, in
overstemming met mijn dochtertje, de kinderen
aan zich zelf over te laten, en ze vooral niet op
stoelen vast te plakken.
Precies half vier arriveerde de kleine visite.
Dat is ook alweer een mooie trek in de
Eugelschen. Ze laten nooit wachten: Time is money ;
maar ze nemen het ook terecht zeer kwalijk, als
rnen een afgesproken tijdstip verzuimt. Dat strekt
zich uit zoowel over het gezellige leven als over
de zakenwereld. Het kan iemand heel licht ge
beuren, dat, als hij op een diner niet precies op
tijd komt, hij vergeefs op verdere invitatie wacht.
Een heer, dien ik wilde spreken, maar tien minu
ten liet wachten, verklaarde mij, op de vriende
lijkste wijze, dat hij mij tien minuten had kunnen
geven, maar dat, nu deze verstreken waren, hij mij
verzocht, de zaak met zijn eersten klerk te be
spreken.
* **
Het toilet van de kinderen was uitgelezen, en
bij eenige uiterst smaakvol. De jongens droegen
het korte zwarte Eton-jacket, en hoe klein ze ook
waren, den hoogen hoed er bij. Ik ken niets mooiers
dan een troepje van die frissche, krachtige
Engelsche kinderen. Een gelukkig toeval maakte, dat
twee van mijn vrienden, de een was een van onze
eerste pianisten in Londen, de ander een uitste
kend cellist, op dien dag bij ons kwamen. Beiden
waren een nog gelukkiger toeval, groote kin
dervrienden, en speelden dansjes voor hen. /ooals
ik mij nu, als man, nog met groot genoegen den
betooverenden nacht vol maneschijn in Rome her
inner, waarin Liszt ons, al was het dan ook niet
om bij te dansen, walsen van Strauss voorspeelde,
zullen de kinderen met genoegen zich later den
avond herinneren, waarin zij op de walsen en
polka's, door twee beroemde virtuozen geïmprovi
seerd, gedanst hebben.
En nu vraagt mij een slauk poppetje van elf
jaar, of zij een solodans mag uitvoeren. De kleine,
met verstandige schitterende oogen in het fijne
kopje, omlijst door eeu overvloed van rood haar,
draagt een japonnetje met een dicht sreplooideii
wijden rok. Ze had ons onder de jonge danse
ressen al door haar bijzondere gratie getroffen.
Daisy, zoo heette het kleintje, vroeg om een
grootcn ronden waaier. Hare nicht, eene vriendin van
miju andere dochter, een allerliefst jong meisje,
dat juist voor een uuiversity-exaineu zaf, ging
aan de piano en begon een menuet. De kleine
begon bij de muziek een aardig liedje te
declamecren.
Grootmoeder heeft het mij verteld,
En alles is waar wat zij ons meldt,
Hoe zij danste . . .
Grootmoeder danste . . .
Long, loi/ff t'f/o, long <KJO . . ..'
Daarna maakte de kleine hare eerste /v;(V/r«rv;
in den gracieusen mcnuetstijl. En nu vertelt liet
lied verder, hoe grootmoederlji1 haar aardig kopje
bij het dansen hield, hoe /.ij haar inooirn japon
wist uit te spreiden, en ieder van deze
oogenblikkeii werd door eene nH'iiuctbcweging door de
kleine allergclukkigst geïllustreerd.
Tegenwoordig draatrt grootmoeder eene muts.
en houdt haar middau'slaap]e: on, wie zou het
gelooven, vroeger Jauste /.e toch dagelijks den menuet.
Dan volgt een lange j,nx il<' nir,n«'l . . .
Een kindervisite
te Londen,
naar
OTÏO BKA.MH:S.
Papa, 13 Januari ben ik jarig.
/oo ioo? Al weer?
niet verschillenkc révérences begeleid, tot do kleine,
ik zou bijna zeggen kunstenares bij de laatste
maten van het vers haren waaier uitspreidt, en met
onnavolgbare patio de diepe, diepe hofrévércnce
uitvoert. .Men kan zich niet voorstellen, hoc deze
claus bij de declamatie en het telkens
wcdeikecreude meianeholiede -/lonu', long' ago" werkte.
liet was een echt dansgedicht, door liet kind niet
alleen gesproken, maar ook gedanst. Deze combi
natie van muziek, gesproken woorden en de illustra
tie daarvan dooi' den dans, was mij geheel nieuw,
en ik ineen niet indiscrect te zijn, wanneer ik als
uit vimlstcr van deze nieuwheid het nichtje van de
kleine, miss Roberta Elliot, noem, die juist ook
op litterair gebied baar eerste succes geniet. De
Ualiaansche marinesehüiier de Martino. die pas
uil Berlijn terugkwam en rr ook met zijn kinderen
was, kon. ofschoon aan /mdchjke h\','nurljes
ge\vemi, niet genoeg kijken naar de wisselende
gr:iciensc poses, die .little Dais\'' te zien gaf. -Maar
dit kind was, ofschoon uniek in dit eigenaardig
trenre. toch niet de eenige solodanseres. Een ander
klein meisje danste een pas, ook op de dansles ge
leerd, die een bullctiat haar niet verbeteren zou.
Tot slot van de dansvoordrac'nten kregen wc een
pas-de-dcux met castagnetten, door Daisy en nog
ecu derde klein meisje in de perfectie gedanst.
Aardig is het, zooveel waarde als de Engclselien
opvoeding aan het gracieus vormen der jonge
mei.-jo hecht. Zelfs in het gvinuastiekoudcrwijs,