Historisch Archief 1877-1940
No. 899
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
?de groote vorstinnen en staatslieden gerekend
worden.
Drie en dertig jaar geleden stierf haar man,
Keizer Hienfung; het land leed onder de na
weeën van een grooten oorlog, en eene ernstige
dynastische omwenteling dreigde. Hienfung liet
;geen kinderen van zijne hoofd-gemalin, de
keizerin-titulair, na; enkel van een zijner mindere
gemalinnen, Tsi-Tshi, een zuigeling. Hg had
vóór hy in 1861 te Sehol stierf, een raad van
regentschap ingesteld, en dit kind, (later keizer
Kung-Tshe, die vroeg stierf) als erfgenaam aan
.gewezen. De raad van regentschap bestond uit
hovelingen en uitzuigers; de keizer had noch aan
Tsi-Tshi, noch aari zijn broeder prins Kung, noch
aan de keizerin-titulair Tsi-An, eenige macht
toevertrouwd.
Spoedig bleek het, dat de hovelingen onder
elkaar het land zyn verderf te gemoet voerden.
Het kou zoo niet langer blijven. Toen trad
keizerin Tsi-Tshi op; zg bereidde in stilte den
val van het regentschap voor, organiseerde vooruit
een geheel nieuw bestuur, en liet al de leden
vaa het regentschap oplichten, vonnissen en ter
dood brengen. Toen benoemde zy tot hare mede
regentes keizerin Tsi-An, de wettige keizerin
?en Hienfnngs voornaamste weduwe, en regeerde
met deze twaalf jaar lang, tot 1873. Toen werd
haar zoon Kungtshe keizer, maar overleed reeds
dn 1875; in 1881 stierf keizerin Tsi-An. Alle
?hervormingen, die in deze drie en dertig jaar in
het bestuur zyn aangebracht, de regeling der
administratie, het tot rust brengen van al de
'provinciën, die dertig jaar geleden beurtelings
in hongersnood en opstand waren, China's
voorzichtig optreden tegenover het buitenland,
dit alles is het werk van keizerin Tsi-Tshi.
'Ook nu keizer Kwong-soe regeert, en zij zich
in naam heeft terug getrokken, is haar invloed
nog alvermogend; ondanks de traditioneele afslui
ting weet z\j alles en heeft in alles de hand.
De Duitsche dichter Wilhelm Jordan ontving
onlangs van eene dame het volgende
onbeschaamd-naïve briefje:
»Geehrter Herr Doktor! Daar ik gisteren op
de soiree bjj Zijne Excellentie *** het genoegen
heb gehad, met u kennis te maken, durf ik het
wel wagen, u te verzoeken, mij een kleinen
dienst te bewyzen. Wjy hebben plan op ons
aesthetisch leeskransje, dat Zaterdag bij mij ge
houden wordt, uw blyspel Die Lifbesleugner met
verdeelde rollen te lezen. Mijne nicht, de vrouw
van den bankier Lastgold, heeft van dr. R. die
iiaar litteratuurles geeft, zijn recensie-exem
plaar te leen gekregen, een tweede hob ik uit
de leesbibliotheek. Maar in verscheidene
tooneelen komen meer dan twee personen voor;
-daarom hadden we gaarne nog een derde en zoo
mogelyk een vierde exemplaar. U, als schrijver
hebt er zeker heel wat tot uw beschikking. Ik
verzoek u dus wel vriendelijk ons er een paar
{lagen eenige te willen leenen. Terwijl ik de
eer heb, u zoolang u in de stad vertoeft op mijn
Zaterdagavonden te noodigen, blijf ik, enz. uwe,
Agnes Sr.
Jordan zond haar een antwoord dat wellicht
wat lang was, maar waarin aardige dingen voor
kwamen
»Eene reeks van soirees, geehrte Frau
Kommerzienrathin, heeft mij de gelegenheid gegeven,
den fijnen smaak en zin voor harmonie te bewon
deren, waarvan uw telkens nieuw en frisch toilet
bl\jk geeft. Aan dit uw talent moet ik het over
laten, het volgend raadsel op te lossen: hoe komt
het dat u u alleen in zulk een uitgelezen en rijk
toilet, bij de zwaar zilveren boulloire, uit vergulde
kopjes thee drinkend, welbehagelijk en aesthe
tisch voldaan gevoelt, terwijl u het geestelijk
voedsel zonder weerzin uit zooveel minder zin
delijk servies wilt genieten.
Mogen u al de blauwe potloodstreepjes en
kruisjes in een stukgelezen recensie-exemplaar
niet hinderen, hoe kan het dan zijn dat dezelfde
teedere handen, die wekelijks drie paar glacés il l
thaler noodig hebben, niet terugschrikken van de
boeken uit de leesbibliotheek, ofschoon hun omslag
geglazuurd pleegt te zijn met den vetglans van een
slachtersschouder ?''
Hij wijst er dan op, dat voor het blijspel, al
vorens het een leessucces werd, eerst een
toottiimimiiiiiiMiimiiiiimjiiiiiii
5de Jaargang. lij September 1884
Redacteur RUD. J. LOMAX.
Adres: Myra Lodge, Deronda Road, Ilerne Hill,
Londen S. E.
Verzoeke alle mededelingen, deze rubriek
betieffende, aan bovenstaand adres te richten.
iiiiiiiiiiniiiiniiiii
Van Max Karstedt, te Cottbus.
Opgedragen aan dr. S.Tarrasch, ( Wraitk'. ScJiachbl.)
No. 256. Mat in vier (4) zetten.
a b c d e f g h
Wit: K el, D eS, E hl, P f7; a2, b7, h4 en
h5 = 8
Zwart: K d5, E b8, P b2; b6, cö, c7,e6enf3 = 8.
neelsucces is noodig geweest, en daarvoor eene
opvoeding, eenige poëtische aanleg, oen aantal
verschillende kundigheden, heel wat noeste vlijt,
heel wat zorg b\j de opvoering, enz.
»De belangstelling van het publiek nu, de
navraag naar het gedrukte werk, is de ver
vallende rente van al dat kapitaal, is de realiseer
bare inkoopswaarde van de door my geprodu
ceerde waar. Deze rente nu heb ik voor een
zekeren tijd, van deze waar een zekeren voor
raad aan mijn uitgever verkocht.
Het is dus een verkeerde uitdrukking als u
mij vraagt, u het stuk te leenen. Wat u mij
daarna wilt teruggeven is als de schelp van een
gegeten oester; bedrukt papier, dat de eigenschap
verloren heeft, uw anderhal ven gulden in de kas
van mijn uitgever te lokken. Door uw leeslust
zijt u hem den winkelprijs schuldig geworden,
niet naar eene handelswet, maar naar eene hoo
gere wet van gepastheid. Er zyn menschen wie
niemand het kwalijk neemt, als zij de voorstel
lingen van een circus gratis door de reten van
een schutting bekijken; maar wat zoudt u zeggen,
als de Kommerzienrath daarvoor in een boom
klom, te midden van de haveloozestraatjongens?
Zoo doet u, als u een boek, waarnaar u nieuws
gierig zjjt, uit de leesbibliotheek leent".
Toch wil hij haar het boek leenen, maar en
revanche vraagt hij een paar dagen het ingebonden
pakket effecten van haar bruidschat ter lezing;
daarvan de coupenbladen te knippen, schijnt
hem niet meer dan billijke tegenpraestatie.
Men zou meenen dat er niets ontastbaarders,
onmeetbaarders, moeielijker te definieeren was dan
geur. Toch hebben de parfumeurs in
ZuidFrankrijk zoowel een harmonieleer der odeurs,
als verschillende machinerieën, om kracht en
qualiteit te meten, uitgevonden. De heer Piesse,
uitgaande van de ondervinding, dat niet alle
welriekende geuren onverschillig bij elkaar ge
voegd kunnen worden, heeft de groepen als
accoorden geschikt, van vijfmaal gestreept C in de
bas beginnend (patchouli), tot vijfmaal gestreept
C in de hoogte (ananasgeur). In deze accoorden
ruikt hij de geringste dissonant; bij elkaar pas
sen bv. bittere amandelolie, heliotrope, vanille
en clematis; maar mocht men hiertusschen iets
mengen uit het accoord oranjebloesem, citroen
en lavendel, het zou valsch rieken. Zijne opgaven,
op praktijk, wetenschap en een fijnen neus be
rustend, zijn zeer nuttig voor de grover aange
legde va' genooten.
Een collega, de heer Mesnard, heeft in dit
zelfde genre iets anders uitgevonden. Reeds lang
maakte men gebruik van het feit dat iedere odeur
met terpentijnolie gemengd, volkomen reukeloos
kan worden ; de hoeveelheid terpentijn die daar
voor noodig is geeft dan de reuksterkte aan.
Men vond die, door de odeur in een glazen ballon
op te vangen en erdruppels terpentijn in te spuiten.
Maar daar er dikwijls slechts »sporen" terpentijn
voor noodig waren, heeft de heer Mesnard nog
eenandere wonderlijke eigenschap van de terpentijn
te pas gebracht. Phosphorus gaat lichten, zoodra
maar een weinig terpentijndamp in de atmosfeer
is ; hij leidt nu de lucht, met odeur en terpentijn
erin, in kolven, waar phosphorus in is, en uit
het langer of korter phosphoresceeren meet men
de hoeveelheid terpentijn en dus de kracht der
odeur.
Hetzelfde geschiedt nog op een andere manier.
In een kastje zijn twee rollen, ieder met een
streep band omwonden ; op het eene band sprenkelt
men de odeur, op het andere de terpentijn, en
beiden worden zoolang afgewikkeld, tot de neus
geen geur meer bespeurt; de lengte van het stuk
band geeft dan de kracht der odeur aan.
E-e.
'm miiuimlMiii ui MUI minimin
HOLLAND?LOMBOK.
Door den heer F. B. van Ditmar te Rotterdam
is ontworpen een uitgave, in den vorm van een
Geïllustreerd Gedenkbl/id, ten voordeele van de
nagelaten betrekkingen der gesneuvelden op
Lombok.
Reeds werden bijdragon ontvangen van : gene
raal Karel van der Heijden, generaal-majoor X.
Oplossing van No. 253.
l T c5, f3 2 P f5 f enz.
K (U: 2 D e3 : f
P f2 2 T c4
P da 2 D e2 f
0(<ge!ost door H. C. B ets te 's-liage en II. Herides
da Cobla alhier.
Oplossing van Xo. 254.
l T 17 E e5: 2 P a3 ! enz.
cc 2 P c4
Opgelost door W. v. H te Delft, C. T. v. Ham te
Gorredrjk, Wara-Atti te 'a Hage en A. Wijbrand-i alhier.
UIT DE SCHAAKWEBELD.
Jl. Donderdag werd in 't Hotel Coomans te
Eotterdatt een bijeenkomst gehoulen, ter bijtvoni g
waarvan alle Rotterdamselio achaakliefhebb.-rs waren
uit 'enoodigd. Daar al sinds lang to Eutierdam de
behoefte is gevoeld aan een schaakclub, waarvan men
tegen een ma'igc contrümtio lid kon worden, is
door de heeien van Haaften en Lantsink 't initiatief
genomen een dergelijke vereniging in 't ly-en te
loepen. De aflecling van den I! <iid vergadert wke
lijks t «emaal in 't Leeskabinet, daar de hooge con
tributie echter velen schijnt af te schrikken en 't
bovendien is gebleken, dut in den laat ten tijd nog
twee andere schnahverc enigingrn zijn opgericht,
was 't tijdstip voor de/e oproeping bizor-d. r j;,,ed
gekozen. Wij twijfelen dan ouk niet of de bij -e-i', om-t
van Donderdag zal a in 't beoogde doel beantwooi don.
Als i direct gevolg van den bondswedstrijd zijn op
't oogenbllk t.; Eotttrdam twee inatches in vullen
gang. De liefhebberij is over 't algemeen in
Eotterdam sinds den wedbtr.jd zeer toegenomen.
Op 't sehaakeongres te Buffalo deed zich 't vol
gende geestige partijtje voor,
I. leger Raedt van Oldenbarnevelt,
generaalmajoor A. Lansing, den luit.-kolonel van de Genie
van Panthaleon van Eek, kolonel Moorrees, den
lector van de Kon. Mil. Academie te Breda R.
van Eek, gep. vice-admiraal Jhr de Casembroot,
gep. vice-admiraal J. H. van Capellen, Jhr. mr.
W. F. Rochussen, lid van de Raad van State;
Oud-Ministers Seijffardt en Bergansius; profes
soren S. S. Rosenstein en G. H. Lamers en ver
der van de Letterkundigen: J. P. Hasebroek,
Johan Gram, A. C. Wertheim, Rosier Faassen,
E. Laurillard, dr. D. C. Xijhoft', P. Heering, mr.
J. Xanninga Uitterdijk, dr. J. B. Kan, D. F. van
Heijst. II. A. Kollewijn, Paul Fredericq (Gent) ;
van Schilders, als : Taco Mesdag, Josef Israels,
Elchanon Verveer, II. W. Mesdag, David Bles,
J. Stroebel, Ch. Rochussen, II. J. Melis, l.
Stortenbeker en P. A. Schipperus.
LLERLEI
Lie,schen Lisette.
Dat dienstmeisjes een groote rol in de geschie
denis der menschheid spelen weet ieder kor
poraal, en ten overvloede hebben de zeven juf
frouwen van Laurillard het ten duidelijkste be
wezen. De lezer zal het ons dus niet kwalijk
nemen, als wij hem een dienstmaagd voorstellen
die boven haar zusters dit voor heeft dat zij den
graaf van Parijs, en Fritz Reuter het leven heeft
veraangenaamd. Lieschen was een boerenmeisje
uit Thüringen, dat bij de hertogin van Orleans in
dienst kwam, toen deze na de Februari-revolutie
met den graaf van Parijs en den hertog van
Chartres in het groothertogelijk slot te Eisenach
gingen wonen. Zij werd geciviliseerd door de vorste
lijke personages, en werd langzamerhand voor de
hertogin onmisbaar. Zij vergezelde haar op al haar
reizen, en bleef'bij haar tot haar dood. Daarna, Lie
schen was lang Lisette geworden, werd Fritz Reuter
haar heer. Niet alleen haar naam was verfranscht;
zij was trotsch op haar kennis van de taal der
beschaving, en bracht die bij iedere gelegenheid
aan den man. Een schotel zou zij nooit aan
reiken, zonder daarbij »pló't-i": plait-il te zeggen,
en wanneer de goedmoedige Mecklenburger daar
over in den lach schoot, kwam een verontwaar
digd: »pfui Mussio" haar over de lippen. Op
feestdagen trok zij een japon aan die haar her
togin eenmaal had gedragen, en zij had een zoo
hartgrondigen haat tegen Napoleon III gezworen,
dat zij zwoer: »Wenn der schterbt, dan trauer
ich roth!" Of zij het gedaan heeft ook ziedaar
een belangrijke historische vraag waaromtrent
onze bronnen ons helaas, in het onzekere laten.
Böcklin is een in Duitschland beroemd
»Scbweizermaler". Hij heet Böcklin, en niet Bücklihn,
zooals de Berlijners en andere Duitschers gewoon
zijn te zeggen. En hij vindt het zeer onaange
naam, dat zij hem Böcklilm noemen, in plaats
van liöcklin. Zoo onaangenaam, dat toen Frieda
Schanz hem in de Mei -aflevering van de
Monatshefte van Velhagen und Klausing ook Böcklihn
noemde, zelfs in een lang gedicht dat zij had
vervaardigd, zijn naam liet rijmen op»Melodien"
hij haar een briefkaart zond van den volgenden
inhoud :
»"Wart, Frieda Schanz, nun komm' ich mit dem
Stöcklin,
Und klopt dir aus das Dichterunterröcklin.
Zum Teufel mit Böcklihn! ich heisse Bücklin !"
De harem der Turksche diplomaten.
Een kostelijk bezit is een harem, maar een
bezit waarvan het genot soms problematisch is.
Wij laten ditmaal de familiotwisten der dames
geheel buiten rekening; er is nog een andere
schaduwzijde aan het hebben van een harem. De
orthodoxe moslomin mogen hem niet modenemen
naar hot buitenland. Zia l'asha, de vroegere
geINDISCUE VERDEDIGING.
W.
Showalter.
l «'t «16
?2 dl g6
3 R d:? R >fi
4 <-3 r d?
5 P e2 e:>
6 W I) h4 f
7 g3 1) h:;
S P K\ D efi
i) p f3 h
10 0-0 eft:
11 R ft: iró
Zwart.
j Albiu.
12 K d2 P c7
l 13 P a:5 P b(>
14 I' 1)5 K (18
15 R g5:üh go:
H) P go:
Zwart geeft op, want
op D g6 zou volgen 17
P f7. t, K clV 18 e5,
D h5 l!) nu f, K u6 20
D h5:, T hu: 21 P d8 f,
K u5 22 P c7:
fdl OPENING.
Uit 't Sleisterturnier te Leipzig.
Wit. Zwart.
Liplie (llallc). Schilïe'-s (St. Petersburg).
l dl ,1.-, 15 ff,'"»: P er,:
2 c:5 p |« 1*5 D Ii5 f6
3 R d:5 e-J J7 K« p S«:
4 P (12 c5 1S » £«: T »''
5 c'? P c(5 1!> K c3 1)5
(i f4 R e7
7 P b:5 0-0
S P £.-, h<>
',) hl! cd i:
10 cdl: D dC>
11 P <lf'3 h-5:
12 11-5: P (4
13 R et: do4:
14 P e5 II g5:
Beter was e5.
20 0-0-0 K I'S
21 (15! edó:
22 1)1! D efi:
2:5 T h< R b7
2t R c5 f K eS
25 T j?7: T cS
2(5 T h l
zant van den Sultan bij den Heiligen Stoel,
thans vertegenwoordiger der Turksche majesteit
aan het hof van van keizer Franz Joseph, een
volle neef van den sultan, moest zes j aren geleden
in weduwnaarseenzaamheid zijn huwelijksreis
naar Rome maken, en de gezant te Belgrado, die
hem bij den paus opvolgde, zwerft eveneens zonder
de troost zy'ner vrouwenschaar over de
puinhoopcn van Xero's stad.
Voor n bijzonderen gunsteling heeft echter
Abdul Hamid de hand over het hart gestreken.
De nieuwe gezant naar Servië, Teffik Bey, die
een veertien dagen geleden trouwde met de
beeldschoone jongste dochter van Osman Ghazi Pasha,
den leeuw van Plewna", vond bij zijn huwelijks
feest te midden van de prachtige geschenken die
hij van zijn souverein, en zijn bruid Pembe Djad
Hannoun van des souvereins uitverkoren vrouwen
ontving de vergunning om zijn liefste naar het
land van Serviëmede te nemen. Zoo trokken dan
vier dichtgesluierde odalisken en de
onvermijdel\jke eunuuch met de jonggehuwde dezer dagen
de zeldzaam weelderige villa binnen die op den
heuvel Topschider door honderdjarige eiken wordt
overschaduwd, en waar Teffik Bey, als een eenig
gelukkige aan den albasten boezem zijner Pembe
zal uitrusten van de vermoeienissen van zijn
diplomatieken arbeid.
Gewetenswroeging in termijnen.
Een burger van Wiesbaden, wien verscheiden
maanden geleden te Frankfurt een biljet van 100
mark was ontstolen, kreeg dezer dagen een brief
van den volgenden inhoud: >;Zeer geachte Heer.
Ik heb u uw geld ontstolen. Xu krijg ik plotse
ling gewetenswroeging en ik zend u dus
inliggend een biljet van twintig mark. Zoodra mijn
geweten weder onrustig wordt, zend ik u weder
iets."
40 cents per regel.
' ....... iiniiiiiiiiiniiii ........ ........... iiiiiiiin ......... i ..... iiiiiiiiiiiu .....
Decoratieve Inrichtingen,
STIJLMEUBILEERING.
VOS & LE GRAND, Kalverstraat.
TRADB
MARK.
MARTELIS COGNAC.
Dit beroemde merk is verkrijg
baar bij alle soliede Wjjnhandelaars
en bij de representanten
Koopmans & Bruinier,
TE AMSTERDAM.
Prijzen van af ? 2.50 per Flesd
Magazijn KEIZERSHOF", Nieuwendijk 198.
Zijdenstoffen. G;o>tste sorteering zwarte
en gakleurde, effsn, gewerkte en gedamasseerde
Zijde, Satijn en Surah. De niauwote des
sins en kleuren steeds voorhanden.
SCHADE & OL DENKOT T.
Wit.
Vijzi laar.
2 P f 3 P c6
S o» (15
t D at f (J
5 II 1)5 P ge 7
O d3
Meer gebruikelijk i-> C
edj:, D d5: 7 0-0 ge
volgd door d4.
ENGELSCHE PABTIJ.
Ode Matchpartij.
C
7 D (-2
s j: c3
i) R at
10 P I)d2
11 P 1(3
12 0-0-0
13 J! c6:
14 cf5:
15 T hel
Te vroeg.
0-0 moeten j
H e6
P go
II e7
1) (17
fa
1)6
I) 06:
II f5:
D at
Eorst had
;eschieden.
16 P 1)14!
17 P la:
18 D b3
19 dt
20 P d2
21 II Ui
o 2 ^4.
23 cda:
21 T et:
25 T ea
2iïI) et
27 I)
a«:28 D (13
29 d«
30 T n-.i:
31 (15
32 D 1)5
33 K 1)1
3t I) (?«
Wit geeft op.
Zwart.
Loman.
D d7
D f5:
0-0-0
e4
P
D
II ga
D 12:
D sr2:
T hf8
T f 2!
K
ft!
fl:
T diS
ede :
D ?5:
T h2:
I) e3
T ff'2
1) c-5
Vtrecnigd Anist. Schaakgeuootschap CaféEoodn
Leeuw, Vrjgendam. Speelavonden Woensdag en Za
terdag, 8?12. Jaarl. contributie ? 6.
't T. A. S. geeft voortaan toegaugkaarten uit a ? 3,
welke ecu jaar lang geldig zijn.
Amst. Schaakclub De Karseboom", Kalverstraat
?'a Maai dags, 8?12. Coutril'utie ? 3.
College Zoemanshoop (Dam) alle middagen vaa
1-5 uur en Zaterdag 's avonds voor ge
ntroduceerden en buitenleden.