Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 900
Aan het trechtsch Dagblad werd van andere
zjjde geschreven:
»De geruchten in de pers aangaande de Am
sterdammer, het orgaan van de radicale partij,
z^jn voor het meerendeel onjuist. In de eerste
plaats wordt geheel ten onrechte de naam van
jhr. H. Tindal daarbij genoeaid; de heer Tindal
is niet de eigenaar van dat blad en heeft er ook
overigens niets mede te maken. Wel heeft hij tot
de velen behoord, die in den loop der jaren met
hun geld hebben bijgedragen om het blad op de
been te houden, maar die relatie heeft reeds
sinds lang opgehouden. De Amsterdammer is, na
eenigen tijd in handen van den heer Gerritsen
geweest te zijn, eigendom geworden van eene
naamlooze vennootschap en is dat nog.
Het redactie-personeel heeft ontslag genomen,
omdat de hoofdredacteur, de heer de Koo, het
niet langer vinden kon met de overige hoofden
zijner partij. Sinds lang trouwens waren er in
den boezem der radicale partij oneenigheden. Er
is geen oogenblik aan gedacht om het blad te
doen vallen. Het zal blijven verschijnen, maai
de leiding gaat over in andere handen en het
redactie-personeel wordt grootendeels vernieuwd;
de personen zijn reeds nagenoeg allen gevonden.
De richting bl\jft radicaal. Van verandering
van richting is geen sprake geweest, zoodat
het dan ook onwaar is, dat de hoofdredactie ook
aan liberale publicisten zou zijn aangeboden.
Of het blad tevens op vastere flnancieele grond
slagen zal worden gevestigd, valt sterk te
betwrjfelen."
De eerste correspondent antwoordde daarop
het volgende:
«Juist, volkomen juist, is alles wat ik u heb
geschreven en onjuist wat u door een ander uit
Amsterdam wordt gemeld. De heer Tindal, en
niemand anders, is de eigenaar van de
Amster-.dammt.r. Hij zette zijn eigendom in een ven
nootschap om, van GOO aandeelen van ? 500,
waarvan de akte van oprichting in de Staats
courant heeft gestaan. 1)
»De relatie van den heer Tindal met de Am
sterdammei heeft misschien na het collectief ont
slag nemen der redactie opgehouden, voor den
vorm ; want de heer Tindal heeft van bijna alle
zaken, die hij oprichtte of exploiteerde, naamlooze
vennootschappen gemaakt, zooals vandeelectrische
drukkerij, die hij met den heer Van der Weide
stichtte, en van de Telegraaf, die hij evenzoo
van commissarissen voorzag. Bij de Amsterdammer
werden daartoe aangewezen de heeren Grothe,
Stokes en Blussé. De heer Grothe vervult een
gelijke functie bij de electrische drukkerij, de
heer Stokes is geëmployeerde bij des heeren
Tindal's uitvinding : »De ozone-maatschappij", en
de heer Blusséis de zwager van den heer Simon,
die weder bij de electrische drukkerij en de
Telegraaf commissaris is en ook betrokken bij
de zuivelfabrieken, die weer geheel of gedeelte
lijk den heer Tindal bebooren. Te ontkennen,
dat de heer Tindal de courant gekocht heeft van
een vennootschap, bewijst alleen dat uw andere
berichtgever van deze zaak niets afweet.
Dat de heer De Koo het niet langer vinden
kon met de overige hoofden der partij, is mede
onwaar. Er is slechts oen »hoofd", dat
principiëele geschillen met hem heeft gehad, de heer
Treub, die meer naar de liberale zijde geneigd,
bij de laatste politieke verkiezing te Amsterdam
mr. Borgesius wilde gocandideerd zien, wat door
de Amsterdammer bestreden werd, en met succes,
daar de kiesvereeniging Amsteidnm in deze met
de Amsterdammer medeging. Zeker zijn enkele
Amsterdamsche radicalen het een enkele maal
niet eens met de zienswijze en met de openhartige
polemiek van de Amsterdamtii-.r, daar de redactie
de vrienden evenmin als de vijanden naar de
oogen heeft gezien ; maar die kleine
onvermijdelyke geschillen waren geenszins oorzaak van
een vermindering van abonnés van de Amster
dammer, daar het blad juist in het laatste jaar,
onder de tegenwoordige redactie, 3 a 4 duizend
abonnés had gekregen.
En wat ten slotte de nieuwe bewering betreft,
dat er van verandering van richting nooit sprake
is geweest kan ik u verzekeren dat ik weet.
dat de Amsterdammer aan de lüierale party te
koop is aangeboden. Zoo noodig zal ik u de
namen noemen."
liet Hoofdleger wezen om Paythans dood te
slaan harige kerels, die je 't binnenste
buiten keeren als ze je te pakken krijgen.
Ze zeggen dat het daar mooie vrouwen zijn."
»Veel buit?" vroeg Jakin begeerig.
»Geen enkele anna, hoor ik, of je moet
den grond omspitten om te zien wat de nik
kers weggestopt hebben, 't Is een armoedig
zoodje." Jakin stond recht overeind op den
tak en keek de vlakie over.
Opeens fluisterde hij: »Lew, daar heb je
den kol'nel. 't Is een goeie kerel. Laat
ons naar hern toe gaan en 't hei:, ronduit
vragen.''
Lew viel bijna uit den boom van schrik
over een zoo stoute onderneming. Evenals
Jakin vreesde hij God noch mensohen, maar
er is aan alles een grens, zelfs aan de bru
taliteit van een tamboersleerling, en een ko
lonel aan te spreken was...
Jakin had zich evenwel reeds langs den
stam naar beneden laten glijden, en liep
met groote passen den hoofdofficier tegemoet.
Deze was verdiept ia bespiegelingen over
een C. B. f), ja zelfs een K. C. 15. *),
want kommandeerde hij niet een van de
beste regimenten? Opeens zag hij twee kleine
jongens op zich af komen. Alen had hem
eens in allen ernst op het rapport gemeld
«dat er onder de tamboers een oproerige
geest heerschte", en dat Jakin en Lew de
Te gelijkertijd verscheen een ingezonden stuk
in het trechtsch Dagblad, onderteekend door
het redactiepersoneel van de Amsterdammer, van
den volgenden inhoud:
»Amsterdam, 17 Sept. 1894.
WelEdelgeboren Heer
In een correspondentie uit Amsterdam, be
treffende De Amsterdammer Dagblad voor Neder
land, voorkomende in uw nummer van Zondag
16 September jl., wordt onder meer onjuistheden,
het volgende medegedeeld:
'Het redactie-personeel heeft ontslag genomen,
omdat de hoofdred Acteur, de heer De Koo, het
niet laryer vinden kon met de overige hoofden
zijner partij."
Daar wij door uw correspondent persoonlijk
in de ijuaestie worden gemengd, gevoelen wij ons
genoopt u mede te d'elen, dat de goede man
zich volkomen vergist of. ... opzettelijke onwaar
heden debiteert.
Wij hebben ons ontslag genomen, orndat de
heer De Koo en dr. Pijzel, geen gevolg willende
geven aan voorstellen van den heer indal, die
niet anders konden worden uitgevoerd dan door
aanmerkelijke verlaging van de redactioneele
waarde der courant en aanzienlijke vermindering
onzer bezoldigingen, besloten af te treden.
Hoewel onzerzijds gaarne tot eenige offers be
reid, waren wij echter niet voornemens voor
minder dan een zettersloon te arbeiden, opdat
de heer Tindal een sluitende balans zou kunnen
maken waardoor hij in de gelegenheid zou gesteld
worden ons en zijn courant aan den meestbiedende
van welke partij ook te verkoopen.
Wij hebben den brief, door den heer De Koo
aan den heer Henry Tindal gezonden, gelezen,
waarin de hoofdredactie aanbood altijd als
onze bezoldigingen niet werden verlaagd ook
al om geregelder betaling onzer salarissen te er
langen, zijn eigen bezoldiging niet in geld, maar
in obligatiën te ontvangen en tevens het steeds
ontbrekende bedrijfskapitaal te bezorgen. Als
eenige voorwaarde stelde hij een contract, ten
einde te voorkomen, dat bij eventueelen verkoop
het blad zou komen in handen van eene andere
partij.
Wij namen ook kennis van het antwoord van
den heer Tindal op dit schrijven, liet gevolg
was, dat wij allen collectief ons ontslag namen.
Met spoedige opname van dit schrijven zult gij
ons zeer verplichten.
Was get. : C. Croll, J. II. Geerke, Chr. Xuys.J. G.
Barenbroek, AndréJolles, S. van Milligen."
Volgens verschillende courantenberichten heb
ben in den loop dezer week ook nog de heeren
J. Trosée te Utrecht, mr. II. J. Biederlack te
Amsterdam, de heer van den Pauwert, hoofd
redacteur van de Middelburgsche Courant en ds.
J. van Loenen Martinet, te Santpoort, voor het
hun aangeboden hoofdredacteurschap van het
Dagblad voor Nederland bedankt.
liet Vaderland deelde bovendien mede, dat de
verschijning van een blad onder leiding der
tegenwoordige redactie van de Amsterdammer,
D. c. N. verzekerd is; onzeker is nog slechts,
of het reeds met l October kan geschieden. 2)
De heer llenry Tindal plaatste in de Amster
dammer van Dinsdag de volgende Advertentie:
Bij mijne terugkomst uit het buitenland vind
ik te huis stapels brieven waarin de schrijveis
solliciteeren naar eene betrekking bij de redactie
van de Amsterdammer.
Dit geschiedt naar aanleiding van verschillende
courantenberichtjes. Hoewel liet mijne gewoonte
niet is aandacht te schonken aan hetgeen zoo van
tijd tot tijd omtrent mij verhaald wordt, wil ik in
dezen eene uitzondering maken om aan velen
teleurstelling te besparen.
De Am xl er dammer is een Xaamlooze vennoot
schap, waarvan ik zelfs geen commissaris ben. A!
de toegezonden brieven heb ik, zeker in over
eenstemming met de bedoeling der schijvers. ge
zonden aan den heer directeur van het blad.
1) Volgens medeeling in de acte van oprich
ting was toon f :>0.(!00 kasgeld aanwezig, doch
een feit is, dat zelfs de kleine tractementeti niet
op tijd konder! worden uitbetaald.
'_') Die zekerheid is thans verkregen.
Sociale
iiiiiiiinmiiMiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiMiiiiiiitntil
De Trades' Unions en het
Socialisihe.
Tot voor betrekkelijk weinige jaren kon
men de Trades' Unions en het Socialfsrne niet
in n adem noemen zonder daaraan de
gedachte te verbinden van twee elkaar scherp
vijandig gezinde partijen. De gebeurtenissen
der laatste jaren gaven ons echter al meer
malen aanleiding om er op te wijzen dat de
Trades' Unions meer en meer in socialistisch
vaarwater verzeild geraakten en reeds ver
leden jaar moest worden geconstateerd dat
de meerderheid volkomen zelfbewust had koers
genomen naar het einddoel der sociaal-demo
cratie : hel ycinecnscl/rtpiielijk bc: // van den grond
en de overige middelen van voortbrenging.
Op het toen te Belfast gehouden jaarlijksch
Congres toch werd na een fel debat, uitgelokt
door den afgevaardigde Macdonald van Londen,
toen er sprake was van de stichting van een
fonds ter ondersteuning van
arbciderscandidaten bij verkiezingen, met 1;J7 tegen 97
stemmen eene motie aangenomen krachtens
welke de ondersteunde candidaten moesten
beloven het beginsel te zullen voorstaan van
collectief eigendom en beheer van alle productie
middelen. Het was vooral de bekende socialist
John Burns, lid van het parlement, die het
voorstel verdedigde en daarom was het onge
twijfeld een bewijs te meer van den uiterst
radicalen geest, dien het congres beheerschte,
dat deze roode man verleden jaar bij de sa
menstelling van het Parlementaire Comitéder
| Trades' Unions niet minder dan 21 t van de
353 stemmen verwierf, en daarna zelfs geko
zen werd tot president van dit Comité, eene
waardigheid, die slechts weinige jaren tevo
ren nog werd waargenomen door den betrek
kelijk conservatieven heer George Hhipton.
Wij vestigden er toen de aandacht op, dat
deze feiten mochten worden beschouwd als de
einduitslag eener onvermoeide propaganda,
die sinds jaren door do E'igelsche socialisten
f werd gedreven en van een krachtige mani
festatie ten gunste van het socialistisch be
ginsel door het Interna!ionale Trade* (Jnions
ConyrcH dat in November Isss te Londen
werd gehouden en dat zeker niet zonder in
vloed op de denkbeelden der Engelsche ar
beiders is geweest.
Hoewel de meerderheid die zich verleden
jaar vóór de socialistische richting uitsprak
reeds vrij aanzienlijk was, bleet' er toen toch
waarschijnlijk nog twijfel mogelijk of deze
meerderheid der nfijeiruirdiijden wel (ie meer
derheid der leden vertegenwoordigde en of
de uitspraak soms ook bij wijze van overrom
peling kon zijn verkregen. Van grootbelang
was het daarom nalcgaaii hoe het volgend
congres dit jaar van 3 tot !) dezer, te
Xorwich gehouden over deze kwestie zou
denken, vooral ook omdat thans beter dan
vroeger was gezorgd dat bet; aantal af
gevaardigden, dat de verschillende
vcreenigingen mochten zenden, in gelijke verhou
ding slor.d tot haar ledental. lïopaald was
dut elke 2111)11 leden een afgevaardigde konden
zenden op voorwaarde dat de vereeni»ing
voor elke lOOO leden /' 12 bijdroeg in de
kosten van hot Parlementair Comitébene
vens f O entree voor eiken afgevaardigde.
Zoo waien er nu opgekomen 372 iredele
verden vertegenwoordigende l.|>>i.i.51.~j loden tegen
;N) afgevaardigden op een niiilioen leden
in het vorig jaar.
De kwotie van hot privaat bezit kwam
werI kelijk ook op dit congres weer ter sprake en
de ditmaal gevallen uitspraak bowij-l
v>ldingend dat men verleden jaar niet te doen
had met een overrompeling of mot den waan
van een dag. maar nul PO n welgovestigde
ovurluiü'iiiL' bij de, meerderheid der Engelsoho,
iiiiiiimiiiiiiiiiiiinimimiiiHi
?[-) Cbmpauion of the Bath.
*) Knight Coinmander of the Bath. (V.)
belhamels waren. Wat hij nu zag, had we
zenlijk ie!s van muiterij.
De jongens hielden op twintig nieter af
stand 111, niarcheeideii toen in den pus en
maakten te gelijk het militaire saluut, beiden
stokstijf stilstaande, beiden niet veel hooger
dan een laadstok.
De kolonel was goed in zijn humeur; de
jongens zagen er op die eenzame vlakte zoo
verlaten uit, zonder eenigen beschermer en
een van de twee was ontegenzeggelijk een
mooi ventje.
»Zoo!'' zei de kolonel, die hen dadelijk
herkende. »Zijn jullie van plan me in het
open veld te attaqueeren? Je hebt je over
mij anders niet te beklagen, en toch. . .."
hij snoof' veelbeleckenend in de lucht
heb jullie weer gerookt!"
Het svas zaak het ijzer te smeden nu het
heet was. Hun hart klopte bijna hoorbaar.
Jakin begon.
«Pardon, S i r, mag ik vragen, of het waar
is dat ons regiment in actieven dienst her
steld is?"
»Ja zeker, jongens, dat heb jullie goed
gehoord," antwoordde de kolonel vriendelijk.
»En gant de muziek ook mee, sir?" vroe
gen beiden te gelijk. Toen te gelijk: »Dan
mogen wij ook mé, niet waar, sir?''
i Jullie!'' riep de kolonel, een paar schre
den achteruit gaande om die twee kleine
kereltj s des te beter te kunnen opnemen.
«Jullie! Je zoudt bij den eersten grooten marsch
bezwijken."
«Neen, zeker niet, sir. We kunnen alle
niarseheu van 't reg'ment mie maken; het
doel er niet toe hoc ver.'
vervangen door de nationalisatie van alle
middelen van productie, verlxer en ruil". Dit
amendement nu werd aangenomen met niet
minder dan 219 tegen Cl stemmen, een resultaat
dus voor de socialisten nog veel schitterender
dan dat van verleden jaar. Bovendien
bewezen ook de overige beslujten van het
congres, waaronder n aandringende op de
afschaffing van het recht van veto door het
Hoogerhuis onmiskenbaar een steeds toe
nemende neiging tot politieke bemoeiing en
Staatstusschenkomst, een karaktertrek elie
mede sterk uitkwam bij de verkiezing van een
secretaris van het Parlementair Comité, toen
het congres, na tamelijk heftige scènes, aan
den aftredendcn secretaris, Feniuiek, zijn
congégaf wegens zijn vijandige houding tegen
de achturenwet voor mijnwerkers en in zijne
plaats verkoos het parlementslid tiamuelWonds,
die zich daarvan een voorstander had betoond.
Onze revolutionaire socialisten zouden,
dunkt ons, wol doen, zich aan dit S'.icces
hunner veel gesmade geestverwanten in Enge
land te spiegelen. Deze toch, hebben zich
nooit geschaamd voor hun beginsel uit te
komen, maar ook nooit geleidelijke verbete
ringen afgeslagen en andersdenkenden van
zich vervreemd. Daardoor mogen zij zich nu
niet alleen verheugen in een afzonderlijke
socialistische partij, maar ook in den bijval
van een meerderheid der trades' unionisten,
waarvan men het aantal wel op op SOOdÜO
man mag schatten. Het Nederlandsen soci
alistisch orgaan Recht voor Allen werkt nu
al 10 jaar lang, maar het heeft nog geenszins
den schijn dat het met zijn tactiek zelfs in
oen verwijderde toekomst een resultaat zal
bereiken dat bij het succes der Engelsche
socialisten ook maar in de verste verte te ver
gelijken zal zijn.
Aan den anderen kant schijnt de merk
waardige evolutie der trades unions, waarop
wij hierboven de aandacht vestigden, wel te
bewijzen, dat geen enkele staatkundige partij
op de duurzame sympathie der arbeiders zal
kunnen rekenen indien zij geen diep ingrij
pende hervorming van het overgeleverd eigen
domsrecht in verband met een betere verdeeling
van het maatschappelijk inkomen in haar pro
gramma durft opnemen. Soctus.
iiiiiiiiimimiii
zie
~^K^^Crr^s'> i*1 de Hoofdstad.
''
In l,u Tr?i]ix van 5 September 1. 1., heeft Artlnu
l'ougm een reeks van onuitgegeven brieven van
Ros-ini uepnbLceerd. Do brieven loopcn van !^17
tot 1"-IJ^ (vijf maanden voor zijn dood.) ' .Men vihdt,
er bril ven onder aan zij» viiend Cicognarii, aan
den v.eomic Sosl.l.ènes do la Koehefoiicauld. aan
(ieu ba'-zaii.uvr /oboli. aan de componisten
Mereadeute, Doiii/.etüen l'aciiii, aaa Tito Kicordi den
/.oon van zijn uitgever, aan den componist l.auro
kos.-i en eindelijk Au l'ère teniel. (l)oeh over
de/en laatste straks).
In (ie/.e brieven vindt men Rossini's oordeel
over sijiiini i^'e meesters, /ipio jn/.ioliteu omtrent
den ojvra- -l }]\ en in n brief: /.ijne s1, nipa:, hl';
vniir de lla!ia,ii]>ehc eonsen atoires nitgeiiaiki .
! V ,(.Ts!e brief (1S17) is wel een der zonderlingste,
'etui^e de volgende aaniiali!'^'. -/Van den da^' at'
dat. er vijf tonen aan liet klavier zijn to.'uwo.'gi!,
hè!) ik Vii')i--pj.']d dat. er eene noodlottige
oinweuteiinu' \\erd \ oorberoid in ue kunst, die to. MI reeds
tot, vui :;iakiiii;' \t as gekomen, \vaut (ie eivarut-T
heeft, ^i leerd, dal, wanneer men iets aan liet
v»ortrül'eluk;; \u'i virbeteren. men in liet S.'K eiitere
venalt. ]|;;vdti \\ as reeds begonnen den -maak
te bederver, (! ! i door in zijn eoiiipositii'n vreemde
acitnoru; n, knnsi matige tLrurcn, stoute
niciLwii.1;hcileii te ijri'im-en, doch hij behield ten miii.-;i (h,
xooveei \ erl.etiiü' eji smaak voor liet onJe. dat
/iine d \\ al inurii !?; versehoonen waivn. .Maar iia
hem hèlicrven (,'ramer en eindelijk Beethoven met
IIIMMMIIIliniHEI
knipmes in mekaar vaiiea."' zei Len. Torn
heeft erge spataderen, sir.''
s Erge" wat''."
«Spataderen, sir. Daarom zwellen ze zoo
op als er lang g( xereoerd wordt. Ais hij
nuêkan. kunnen wi] l ook."
Wederom zag de koloi;el hen lang en op
merkzaam aan,
Xit ja, de muziek gaat nu ," zei. hij
oinI delijk, even ernstig alsof hij tol een collega
;-prak. iLevcn jullie ouders no_r, van een
van beiden r'
«Neen. sir,'' klonk hè' juichend, van L(>w's
en Jakin's lippen. .>\Ve zijn allebei wee/en!
Er is niemand voor \vien we 't een van
i beiden behoeven te iaion."
j >.-Arnie jongens! En nu wou jullie wezen
lijk graag met het regiment nu naar 't
hoofdloger 'i Waaro'n ioe'n '!"
-Ik heb Hr. M~s. uniform al twee jaar
gedragen, sir," zet Jakin. En hot i-: (och
wel hard, als een m-.n> al dii-n tijd zijn plicht.
dool en er nooit voor belo'md wordt.'1
?>Kn en als ik niet rneémag, sir,'' v;el
: Len zijn vriend in de rede, %zegt de kapel
meester dal hij van mij oen misera - d.it
| hij me voor kapelmeester zal opleiden. En
dan zou ik nooit in 't gevocht geweest zijn,
sir!''
Het duurde geruimen tijd eer de kolonel
antwoordde. Eindelijk sprak hij :
»Xu, als jullie goedgekeurd wordt door
den dokter, dan heb ik er niets tegen. Maar
'k zou je raden niet, te rooken."
j De i.iii^cns maakten het militaire >n!uut
| en iiurebuorden af. Du kolonel wandelde
door, naar huis, en vertelde het ge'oeurde
aan /.ij n e vrouw, wie de tranen in do ongen
! kwamen. Maar de kolonel was in zijn nop
je-, Als 7.00 de stemming was onder il- kin
deren. wal kon liij dan niet van tle soldaten
verwachten !
Jakin on Lew traden statig de
jongenskaz ino binnon; hot duurde wel tien minu
ten oer zit zi.jh verwaardigden een woord
niet, hun kameraden to wisselen. Toei: b 'gou
Jakin, die bijna barstte van trots: »Ik heb
j den kol'jiel gi iHervieuwd. 'n Goeie k- re! die
kol'nel. k Zeg t-°gen 'm, 'k zeg: »Ko'Vel. '
zog ik, ik zou wol méwillen met hoi rog'
ment. naai' 't hoofdkwartier." »Goed" zoL;t,-ie,
??'hit kun je, 'k wou d; t er meer zulke liinke
de trommels slaan." Kidd, pas op, a'.sj;j me
met laar/.en gooit, omdat ik je, tot je eigen
bestwil, do waarheid zeg, dan krijg je nog
o nj 7.00 dikke boenen.''
: l>esnieu,emin ontstond er in de sla;.07,aal
van do kazerne een hevig gevecht, want de
i jongens werden verleerd vau haat en nijd,
on iioc'ii Jakia's noch L'^w's houding was er
naar 0111 hen verzoenend te stemmen.