DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 903 bouwers wordt de grootste helft gerangschikt onder de pairons (eigenaars en pachters), op wie de socialisten uit den aard minder vat hebben, zoodat voor hen slechts de kleinere kelft overblijft, waaronder, om de zoo_ even genoemde redenen, ook nog maar weinig gefchikt timmerhout voorkomt. Als het dus op (temmen aankomt en van het stemmen noet de zoogenaamde Parti Ouvrier het heb ben, want zij bestaat uit wat men hier te lande tegenwoordig noem t de parlementairen dan staan hunne kansen op het platteland tamelijk slecht. Wat hiertegen te doen ? Dit was een vraag die de Fransche socia listen zich reeds meermalen hadden voorgelegd en waarop nu eindelijk het congres teNantas het antwoord heeft gegeven. Als de boeren niet tot ons komen dan komen wij tot de boeren, aldus werd daar eenvoudig besloten. Parijs was Hendrik IV wel een mis waard, wij hebben voor het platte land ook wel een stuk van ons beginsel over, dachten de heeren. en namen toen na een Jan ge speech van den bekenden leider Paul Lalargue een heele lange motie aan om hunne houding te verklaren. Deze resolutie luidt als volgt: »Volgens het partijprogram zijn de arbeiders «eerst dan vrij als zij in het bezit der produc»tiemiddelen zijn. »In de nijverheid zijn deze pro ductiemiddelen kapitalistisch reeds zoodanig ge?concentreerd, dat zij den producent alleen in col»leetieven of socialen vorm teruggegeven kan wor»den. Anders staat het bij den landbouw, daar hier »het productiemiddel, de bodem, nog voor een goed »deel met individueelen rechtstitel aan den produ cent toebehoort. Hoewel ook deze toestand tot on dergang is gedoemd, zoo is het toch geen zaak »voor het socialisme om dezen ondergang te be spoedigen, want het mag eigendom en arbeid >niet scheiden, maar moet veeleer beide middelon, »wier scheiding ellende en knechtschap mede>brengt, in ne hand vereenigen. Indien dus het socialisme de groote bezittingen met evenveel irecht als de mijnen, spoorweg-n enz. aan »hare niet arbeidende bezitters ontneemt >en ten bate der landelijke proletariërs in ge»meenschappelijk bezit omzet, zoo is het anderer»zijds zijn plicht om de eigenaars die zelf hun »land bebouwen tegen den fiscus, den woeker en »de uitzuigers-landheeren in het bezit van'hun >grond te handhaven. De Arbeiderspartij, die >niet zooals de anarchisten, de verandering der «maatschappelijke orde van de algemeene ellende >verwacht en de bevrijding van den arbeid en >van de maatschappij alleen hoopt van de samen»werking der stedelijke en landelijke arbeiders, >die zich van de wetgeving moeten meester ma>ken, heeft daarom een agrarisch program aan«genomen dat bestemd is om in den krijg tegen »den gemeenschappelijken vijand, de feodaliteit >van den grond, allen te vereenigen, die den *nationalen bodem bewerken." .Ter uitvoering van dit program worden dan eisenen gesteld, als afschaffing der indirecte belastingen, afschaffing der grondbelasting yoor eigenaars die hun grond zelf bebouwen, verlaging van den rentevoet, iage vracht tarieven voor landbouwzaken, staatsmaatrege len ter verbetering van den grond en ver meerdering der productie, vrijheid van jacht en yissehorij, enz. Dieger langen Hede kurzer Hinn I* dus een voudig dat de socialisten om de boeren op hun hand te krijgen uit hun beginsel schrap pen het gemeenschappelijk bezit van grond en bodem voor zoover de boeren-eigenaars betreft. Ons plaatsende op het standpunt van de soci alisten zei ven kunnen wij niet 'zeggv.n dat de hier door hen gevolgde politiek ons aan bevelenswaardig en sympathiek voorkomt, /ij is eerstens in lijnrechten strijd met, hun be ginsel van gemeenschappelijk bezit der pro ductiemiddelen en vergeet dut de zelf boerende kleinen tamboersdegen trok. De drank be nevelde reeds zijn brein, evenals bij Jakin. e gek ! Ik weel iets beters dan te vechten,'' riep Jakin, wien de ruin op een prachtigen inval bracht. sLaten we die laf aards bet sein geven om aan te treden. Die leelijke Payi-hans zijn voor 't oogenhlik ner gens te ien. Kom mee Lew, ze zullen ons geen kwaad doen. Neem jij een fluit en geef mij de trom. De gewone nuuveh, moer ver- | dienen ze niet l Daar komen er al een paar. i Kom, sta op ; rechtsomkeert, marscli !'' j Hij sloeg den tromriem over zijn schouder, | stopte L<?w de fluit in de hand, en de twee j jongens marcheerden achter de "ots vandaan j het dal in, onder een afgrijselijk getoeter en getrom van »De Britsche Grenadiers." Zooals L?. w gezegd had : eenigea van het Fure aii'l Aft kwamen met loome schreden en beschaamd terug, voortgedreven door de [ sabels en verwijten hunner officieren, hun roodc uniformen vertoonden :-:ich weer aan de opening van de vallei en achter hen de zwaaiende bajonetten. Maar tusschen deze verbroken gelederen en den vijand, dio met Afghaansche achterdocht meende dat, «leze spoedige vlucht ten doel had hen in een hinderlaag te lokken en daarom o-fen voet verzette, lag een halve mijl grond, bedekt met de lijken der gesneuvelden. Het soldatenlied hield aan ; de jongens stonden schouder aan schouder, Jakin sloeg op de trom als een bezetene. DJ cenigeiluit bracht een schellen piependen toon voort, maar reikte niettemin ver, zelfs tot do ( \ arkhas. »Kom dan toch, il au we kerels !" mompelde Jakin tusschen de tanden. ^Moeten we eeiuvig en altijd blijven spelen?" Lew keek recht voor zich uit en hield zich zoo stijf alsof hij ep 't exercitieveld was. landeigenaars toch arbeiders in dienst hebben, die, altijd naar hun eigen leer, door den boer worden geëxploiteerd maar thans door de socialistische vrienden worden in den steek felaten ; zij is voorts echt conservatief' in de wade beteekenis dat men iets handhaaf t waar van men zelf overtuigd is dat het ten onder gang is gedoemd; zij is ten slotte irrationeel en daardoor oneerlijk wijl het natuurlijk on mogelijk is naast het communaal bezit het klein privaatbezit te handhaven. Waarschijnlijk hebben wij ook hier weer te doen met hetzelfde verschijnsel dat bij parle mentaire menschen (niet alleen in Frankrijk) meer voorkomt, namelijk de onweerstaanbare zucht om met den grootst mogelijken spoed het parlement binnen te treden, zij het ook met opoffering van een gedeelte hunner beinselen. Zij kunnen niet afwachten tot dat e tijd en de omstandigheden, gesteund door hunne propaganda, hun een kiezerspersoneel bezoiül, dat hunne denkbeelden is toegedaan, en daarom gooien ze, zoover noodig, hun eigen beginselen maar over boord om zich bij de bestaande kie :ers we!g yallig te maken. Zulke menschen zijn niet in staat anderen tot zich op te heften maar dalen steeds tot anderen neder! Wij betwijfelen echter ten zeerste of de Fransche boeren wel dom genoeg zullen zijn om zich door zulk een doorzichtige taktiek te laten vangen. De Fransche socia listen boden hun te Naiues als het ware een oprichtersaandeel aan in hunne maat schappij der toekomst waardoor aan de land bouwers-eigenaars het behoud van hun grond zou worden verzekerd, maar deze zullen ze ker wel verstane!ig genoeg zijn om te begrij pen, dat als ooit die fameuse maatschappij uit den smeltkroes der bestaande verhoudingen mocht te voorschijn treden, de directie zich niet bizonder zal haasten om de handteekening van den heer Paul Laf'cm-gue te honoreeren! Ze zullen dan even goed worden op geslokt als de niet arbeidende landheeren I Sonus. IIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIIII TOONLlKnMVZlLK Eenzamen" in het Salon des Variété's. Toen ik Gorh. Ilauptmaim's ->Kinsame Menschen" had gelezen en vergeleken bij zijn andere dramatische werken, die ik kende, nl.: Die Weber, Vor Sonnenaufgar.g, College ('rampton en Das Friedensfest", moest ik erkennen, dat zelden een stuk, bij do lezing, zulk een diepen indruk op mij liad gemaakt als !']insamc Meuschen". Ik stel dit drama verre hoven de aiulerenv tiie ik zooeven noenui.', om ie;ii meer eouvotu'igen. waren inhoud, 't volkomen gnmis aan effectbejag en den zuiver logischer, godachiongang. De dialoog is zoo natuurlijk' mogelijk en do karakters der personen zijn. in ieder opzieht, voortreffelijk yeteekend en \ ->.-;oiioreioii. Hoer een aaneenschakeling van uii.er.st lijne. k'ieine, gevoelige trekjes, worden die karakters, in al hu;; bijzonderheden, door tien sehr;j\i>r ..:;t\vikko!J, en de eenvoudige handelhur vordt in het -tuk. door oen reeks van. kleine details, onophoudelijk voortgcschoven, totdat het trairisehe conilict i'er karakters volkomen nereiKl is. Haiiplmaen lie-eft. in geen van zijn anJere tooiioohvrken, met zoo weinig middelen. i.-;et zulk een .soberheid. e"n zóó trettend. w.'.ar jeheol gegeven een stuk weemoedig me;; s.'hèn i o ven. IFier en daar is hut drama !:ü!i!":'ist!sjh uv;int. En b'.tiere ironie le warde troepen in de vei'te datenliod d'.hk lioog op ui* ,,\l,v, v.-.' van Ai \";.i; } ? i'iik s er :? \ e e l! e'or en i,v In de ver: e hooi',u; men handen k]..:;.]i -.'*? r n ?}-? II maar g^en =cüo', werd g r.ocli A i'.<J!;i;iii. Do i >vv' r.-) sleed- voorwaarts over ;:c hei, i'roni, van .Ie"' v.';i:;<l. door het natuurlijke samenvallen van tragische oogenblikken en enkele banale gezegden of op merkingen, die waren zij niet in het stuk ge bracht, veel, zeer veel van de natuurlijkheid zouden hebben doen missen. Immers zóó is het echte leven: midden in de diepste smart, in de meest tragische of verheven oogenbükken, treedt het dood-gewone, de nuchterste alledaagschheid eensklaps te voorschijn en roert u onbarmhartig aan. Vandaar dan ook, dat dikwijls, zonder dat men 't helpen kan, een glimlach op de lippen komt, terwijl de oogen nog vochtig zijn van tranen dat is de humor, die in eiken levens toe tand is. Ilauptmann heeft in zijn drama dien echten onvervalschten humor meesterlijk weerge geven. De pittige, uit korte, dikwijls afgebroken zinnen, geconstrueerde dialoog, deed mij de verzuchting slaken: ik zon gaarne dit stuk zien spelen, maar welk tooneelgezelschap, hier, zal zich de moeite kunnen getroosten om zich zóó te oefenen, zóó samen te werken als noodig is, om dit intieme familiedrama, dat, zonder de minste atïectatie of pretentie, ons als 't ware moet worden voorge leefd, ten tooneele te brengen, en waar moet het worden gespeeld? Het gezelschap van den heer Chrispijn in het Salon des Variétés in de Amstelstraat heeft daarop het antwoord gegeven, door een zóó goede, zóó verzorgde opvoering, als hier zelden aan een stuk te beurt valt. Dit kleine tooneelgezelschap, waarvan de leden, ieder op zich zelf, geen sterren zijn en allén staande zeker minder zouden beteekenen, is door de goede leiding van den heer Chrispijn zoo aan elkaar gewend geworden, dat het n voortreffe lijk geheel vormt in Eenzamen". De toeschouwer vergeet inderdaad door hun zoo bijzonder goed samenspel, door het elkander volkomen begrijpen en aanvullen op het tooneel, dat hij in den schouwburg zit. l lij leeft mede in het gezin van de Vockerat's hij weent met hen of glimlacht al n/iar zij doen. Een critiek wil ik hier niet leveren voor criticus heb ik geen aanleg de bult is er niet! maar daar ik zelf nu on dan wat heb ge tracht to maken, en daarbij ondervond hoe moeielijk het is om »het leven" dragelijk terug te geven, bewonder en waardeer ik gaarne, wanneer ik van een ander iets zie of lees, dat mij treft zooals »Einsame Menschen" van (!erh. Ilauptmann. Ik wil hier slechts even er op wijzen, hoe eon goed, mooi tooneelgezelschap kan ontstaan uit betrek kelijk kleine krachten, die, elkander steunend en begrijpend, onder goede leiding samenwerken. liet is aan alles te zien dat de heer Chrispijn een zeer goed regisseur is, die zooveel invloed op zijn artisteu heeft dat hij hen weet te doen doordringen in de karakters, die zij moeten voor stellen, hen weet te doen begrijpen, dat ieder individu moet zijn n drel van liet harmonisch geheel en dat het treheel moet schitteren en niet enkele deelen. Het is te hopen, dat dit kleine troepje, vast aaneengesloten, door voortdurende oefening ernaar blijft streven om, in bei kleine .SW'o» den Vurit'tfx. dat voor intieme stukken jii zich meer en moer tot een i:1 nemend gezelschap '?" vn:1;;]-.1! door talrijke opkom-4 en lui. het streven var, te waardeeren, zijn steun. Dat in i1. ' j '.Vnznmoi!. wordt gomaakt ;-:iii:ak. lloe :;tn st groot genoeg is, :>Ho opzichten uitpuldi'-k. dat, n ' Küslelc in de Hoofdstad. vYeru'.' i ',' ( !: vo'he'i ik in s'.ap'i'-'i/.e nachten, iie'a'Ls! ver^'rrfM'li op ai,l\\oord \\ aehien. Mijn i:iru\ve \ erl a l I:IL;' du 1:1 de Xeii. t )p"i'a op het, l,??! !vhe i'iei-ïwoi-,!t :; ', ra/,i. Moe hrii ik iiiel \ , r!a 'i'.ve u:1gi'/.i.-n naar et:m' v-'i]/'L"i i:u' '.a:, ,!>' !h-'*c'c: i ik>(..? var, aüe \eriaaidc o;irr:;t; ks'cü<!:?? M ij al (vit w j.trcil 1-eVj a genol .-n. ]'.?; liïVM1-:-.' .'."' '!v OII'JVWÜ'! k ol:> ;?,;?!'(' Zrtteli 11U ren- /..KI.l'11,! \' \'>\\\~']iie't doe' l '!a::-: .. M !jii wr ??ver.) ;;i"1 \ey::o::'.f '. \\ "l '/..}': er lenige /iiinettes (iin-v.-i 1. .!'..?';; i!.' nie-i\\e viriaün kikt, mij geen Ie,a- hrir;- ,i:,n de o a !e. ',', - , . ':..?_? .: ?.'. '; i1.!.1:'1'"! i;: !''aai- v:n ..al d:,, -i . !?,::?;? /e ?> :i'i, tot ,!'' n", 'i n \"\ rï'jii". nu : '. !.a.i ui : .?.?'.??!???! !':"r ?>!' v. iji. i.-, ile .'x-kci' i;irt i^l'/i: . ',\aae'!::i /?''.'. - ,'? i.i o'iiiat^ v:;n : ,,dic beminnen kr:i f n \ar, ; >::i ???';(,:.rn !:"( I \\:.1". nu /imi'i : ,':'? -ii v, ;c urn:1.":! o. k'?rkb.'A, is !i''f wa^er geen .;",, -": ,:??'?'? ,! '? .-,i \::' ,; T'.', l'!- \\ ij/ :Ü'! 'Igell I)Chet volstrekt niet verwonderlijk geweest zijn, dat hij het testament, dat Faust heeft oridertcekend in de eerste acte, in ontvangst nam met een'; Dank u beleefd! zooals men hier te Amsterdam bij voorkeur zegt. ? Ik heb, mijne verbazing over het behoud van zooveel slechts in deze vertaliag uitende, ten antwoord gekregen, dat er groote bezwaren aan een geheel nieuwe vertaling verbo.ideu zijn, en dat men wellicht daarom zooveel mogelijk de oude behouden had. Men zeide mij: het is zoowel voor zangers als tooneelspolers haast ondoenlijk uaar eene nieuwe vertaling te spreken ofte zingen wan neer zij eenmaal aan de oude gewend zijn. Ik kan dat onoverkomelijke van het bezwaar nog altijd niet inzien, doc'i laat liet oordeel aan hen over, die liet thjaterlevcii moer <;eh er de schermen medeleven dan ik. Doch ik wil nu vau de r'aust-cicographic af stappen en iets over de uitvoering zeggen die vooral interessant was ter wille van de vertolking van Mr/iliixln door deu heer Oreho. Ik heb evenwel aangetoond dat de librettisten vau deze ii,j;uur een individu hebbeu gemaakt, dat Let zotste en wonderlijkste iiguur J;au maken wan neer de vertolker geeii smaak genoeg heeft of geen begrip heeft vau Goethc's Geist der stets verueint; die zich noemt Eiu heil der K ra f t, die stets das Böse will und stets das Gute schall't. Voor enkele weken zag ik een anderen Mephisto. Dat was een verbazende grappenmaker. Die viel haast om van plezier dat hij iedereen zco beet had: hij was blijkbaar voortdurend iu tweestrijd of dien nvoud nu eigenlijk de Kleine Faust, van Ilervéof de Groote Faust vau Gounod werd gegeven. Daarover heb ik toen maar het stilzwijgen in dit blad bewaard; doch ik moet het thans even als tegenstelling, releveeren. De heer Urclio heeft met groote zorg alles ver meden wat die rol in eeu potsierlijk licht zou kunnen s'cllen. Met, alle kracht heeft, hij er uaar gestreefd aan deze lU'iuir goed te maken wat er door de heeren Barbier en Carréaau bedorven is. Hij heeft, een ernstig karakter iu zijne opvatting weteu vol te houden, die het geheel zeer ten goede kwam. De groote soberheid gaf iu vereeuiging met zijn schooncn zang ecnc creatie die iti liooge mate mijne belangstelling boeide. Wel komt liet mij voor dat het sarcasme soms nog scherper gearticuleerd kan worden, doch dat komt natuurlijk voort uit het zelföedwaug dat de heer Orelio zich heeft op gelegd. Ook de regie heeft grootcn dank verdiend dat zij Mcphisto niet meer als eeu dief in de kerk laat rondsluipen, en lederen keer angstig laat weg kruipen, wanneer het luor zingt, welke .smakeloos heid zelf-i nu nog in de Groote Opera te J.'urijs iu eere blijft. Deze opera is dus wat rt-gie betreft, gelicei her vormd. Zoo iets doei iroed te zien, ai ka i men misschien niet .'die wij/.igiiiireu ais afdoende vcrbeteriiiU'eu bcscluuwen. Hei, i* vooral voor hem, repertoire-opera's als debiiiit.voor.stelliiiL' weer ziet en hoort, zoo TCU:<C!OOS eeM.onig, alles .--lucds oj> dezelfde manier ie zien -pelt n. \\ ann..'er in' ii ' en toouetlsl uk van ve'^ehii en-ie kiinMeiiaai- zie! ;s er vaak groot verse.:il V.I'.L oe\;d1;i!i: ;.j,i, .- .en;--!., docli i)ij de opera u as :.. ;. i,. Je iüa'.-t.e ; ?.,?:, , ot. (U)uina \'eriieven, tt d. loemi.nn zei] - een aiie.'reu land- of arm'ic .i eu'ii.g mueid maxen ihi". ue !:'i.!,(ie voorschreef. Daarom vcrsehicn l'an.-.i. ! ?? ?:,? '.eer eens in een niet:\v : ,' t, e : etareiii ',- ' '? ;i: oe reil'ie liankbaaj', die :,,,;, eei. >':.,%j(. /?????/? '. .-.anschouwcn ir;tl. st.etlitm' L!C. k: en ,;e Ki'.e /:ct,i ,.,:-;, >ri^:j _./.,. ee ,,, iloeii sehu'it in th: ;. ? \' ''. i- k ':'. i'.,j o. ' .. . : U;: vooi>iel!i;ig was ;,:jk k. de .':. ade v-. ; .: .. l-, uitgezo:uierci so.niü'^e Piaien ;n (ie..,ee\i r 'e leer i'oons i,- ('en /::vi' \(j:\;., te- e.,_;:e' , ' ? -', die zijn.' parlij net .'.or_' zi.iji en \.ieh- .. \ m veel roe<u>e g-eemt, 11,- n e. r ll.^Mn ..:... '. f i.: als / ,'«sl in Ie inde ee-i aa:iu;. i:; :e.n oru" :,.' :? de ? /illen \\:d a.ie in elk ...-w...;.,.'.! !;e, i'l s. .',.?:. hij \.,or ee.i J.iieia' j...'- u J,- _N-..a. v)p.-i' , v ;, ,. ll.j moei. zien 1:'.,'^ 111 Je per.'le i).'-i ko'iv.e:'. i: . ,,eU Ie ocioven uij Met ingt nom U"e/.v!>e!,aj> zeer alle jongere kr oetenen. ( lok V i'.yVil \.-h-.i hei o!l l t\\ ijs ia cene zeer :-.i' i--: i.-k.' s))' e'a'ite o/.e t'a:i i.lch s;:u.'i l kon in,e:: Ai ilczc di.m-n; iv.vübclol'lv-ii -, oor Dal varen toeh v;oral de :-.\v:ikke zijd' e-u -, -ee-ce J De niansc!i:i(;p'''ii v.i stonden in ma-sa's a:: n vallei. De gei:;: aal :i,o ;\}\~- n r.y/.a-.f van W''c<e. o g a'i ;?( ;' der den vijand. Hei \vu~ , stond om {??? kijK.n naa Jakin niankU; iini;, ei: vijand op de v . volgens iiW'.; cf mijtte ineeitiiiL' ,)' \\eerj-even. Dat i.,j ;r i'ik«ijs nu:: knm;. de veitolkiiiU1 naluuilek leii ;:oe,! . ,,.;, ii :j ,^,'liis meer i ; a ii' t' 'il' ' ^ , dan h: /.d" spel en sia.ii. Zijiy Viutedo n. nt nog ' wel eens in de.i weg. Da' nei mr. ich'.er i::e'. v.eg dat. vm de solis'.cn bij deze opera de heer dt) \ries <!>? man is. i DU heer Van Loo zou als Arnold eeu ijeiereu.