N°, 904 DE AMSTEEDAMMEK A°. 1894. WEEEBLAD VOOR NEDEKI Dit nummer bevat een bijvoegsel. Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAURIK Jr. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, te Amsterdam, Singel bij de Vijzelstraat, 542. Zondag 21 Octobar Abonnement per 3 maanden ?1.50, fr. p. post/" 1.65 Voor Indiëper jaar mail?9. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.12' Advertentiën van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer . . . 0.20 Reclames per regel 0.40 I N H O U »« VAN VERRE EN VAN NABIJ _ SOCI \LE AANGELEGENHEDEN: De groote Magazijnen, door Socius. (Verwig). FEUILLETON: De kleine tamboers van het »Fore-and-Aft" door Rudyard Kipling. (Slot.) TOONEEL EN MU ZIEK: Charles Rochussen, I, door J. II. R. Muziek in de hoofdstad, door Van Milligen. KUNST EN LETTEREN: Rembrandt en de Ita lianen, door J. V. Ada Negri, door W. Buitenl. Bibliographie, door F. C. Jr en H v d B SCHAAKSPEL. VOO tl DAMES, door E-e' INGEZONDEN. RECLAMES. UIT Dr GANNEF'S STUDEERKAMER. ~ PEN- EN POTLOODKRASSEN. ADVERTENTIËN llllllllllllllllllltllllllllllllllllllHlIlllllllllllllllllllulHIIIIIII De verkiezingen in Belgiëzullen eerst op Zondag 21 October tot een definitief resul taat leiden, daar in een groot aantal distric ten herstemmingen moeten plaats hebben, en onder anderen nog over de achttien zetels der hoofdstad moet worden beschikt. Toch kan men reeds met voldoende zekerheid zeggen, dat de clericalen hunne meerderheid, iets vergroot of iets verkleind, zullen behou den; dat de liberalen, en met hen de progressisten, eene geweldige nederlaag hebben geleden, en dat de socialisten eene ongegedachte overwinning hebben behaald. Zooals men weet, werd tot dusver het kies recht in Belgiëuitgeoefend door ongeveer 135.000 censuskiezers. Volgens de nieuwe bepalingen der kieswet konden den vorigen Zondag 1.371.000 kiezers opkomen en, ten gevolge van het aan een deel hunner toege kend dubbel en drievoudig kiesrecht, 2.111.000 stemmen uitbrengen voor de Kamer en 1.875.000 stemmen voor den Senaat. Wij bespraken reeds vroeger de bepalingen der Belgische kieswet, doch wenschen die hier nog in hoofdzaak in herinnering te brengen. Om kiezer te kunnen zijn voor de Kamer of voor den Senaat moet men voldoen aan drie algemeene voorwaarden: l'1, die van nationaliteit; 2". die van leeftijd; 3°. die van domicilie. Eigenlijk is er nog eene vierde conditie: men moet n.l. niet vallen binnen eene der talrijke kategorieën van DetlÉetaÉoernaDtóJoreaDüft", C) DOOK RUDYARD KIPLING. (Slot.) Het Fore and Aft stroomde het dal in. Wat de officieren tot de manschappen ge zegd hadden in die ure van schande en ver nedering niemand zal het ooit weten ; want noch officieren noch minderen spreken er nu over. »Ze komen!" riep een priester uit de Afghanen. »Die kinderen moeten blijven le ven ! Zie ze levend te vangen, we zullen ze groot brengen in ons geloof!" Doch de eerste charge was gedaan en Lew viel voorover. Jakin hield het een oogenblik langer uit, waggelde en zonk ineen, terwijl het Fore and Aft aanrukte, met de verwenschingen hunner officieren in de ooren en diepe schaamte in het hart. De helft van de troepen hadden de kleine tamboers zien vallen, doch zij toonden het niet. Zij gaven zelfs geen geluid. Zij mar- i cheerden flink door, m t versnelden pas, ' midden door het dal, en vuurden niet. »Zie zoo,'1 zei de kolonel van de Gurkhas, »zoo had het dadelijk moeten wezen! A'oorwaarts, jongens!" »Ulu-lulu-lu! piepten de Gurkhas onder het vroolijk klik-klik van hun kid-ris die moordende messen der Gurkhas. Er volgde geen aanval van de rechterzijde. De Hooglanders bevalen rustig hun ziel in i uitgeslotenen. Natuurlijk worden tot de stembus alleen toegelaten zij die Belgen zijn, of als zoodanig genaturaliseerd zijn. Om als kiezer voor de Kamer te worden ingeschre ven, moet men den leeftijd van 25 jaar hebben bereikt; eerst als men 30 jaar oud is, mag men voor den Senaat meêkiezen. Eindelijk moet men, om zijn kiesrecht uit te oefenen, gedurende een jaar in de plaats, waar men zijne stem uitbrengt, gedomicilieerd zijn. De uitsluitingen, die van tijdelijken of van blijvenden aard kunnen zijn, gelden in hoofdzaak veroordeelden van allerlei aard ; voorts de soldaten beneden den rang van officier, zoolang zij onder de wapenen zijn. Niet uitgesloten zijn de bedeelden, met uit zondering van die welke in rijksgestichten zijn opgenomen ; óók niet de analphabeten. Er zijn drie soorten van kiezers, die meer dan ue stem (twee of drie stemmen) kun nen uitbrengen: de huisvaders, de »propri taires" en de »capacitaires''. Om als huisvader óne supplementaire stem te kunnen uitbrengen moet men l". gehuwd of weduwnaar zijnde, wettige kinde ren hebben; 2'. ouder zijn dan 35 jaar en minstens 5 francs in de personeele belasting betalen. Om als «bezitter" eene supplemen taire stem te hebben, moet men eigenaar zijn van onroerende goederen van eene huur waarde van minstens -is francs, of van eene obligatie (op naam) ten laste van den Bel gischen Staat van minstens 100 francs rente. Wie «huisvader" en «bezitter" tegelijk is, brengt twee supplementaire stemmen uit. De »capacitaires" wier opsomming ons hier te ver zou voeren, hebben, onafhankelijk van va derschap en van bezit, over drie stemmen te beschikken. Het zal wel niemand verbazen, dat de clericalen tot dusver meester van het slag veld zijn gebleven. Zij vormden in de vorige Kamer de meerderheid, en het was hoofd zakelijk hun werk, dat het eenvoudig begin sel van het algemeen kiesrecht door de toe kenning van eene tweede en eene derde stem werd vervalscht, en dat het noodzakelijk correctief van ieder kiesrecht, de evenredige vertegenwoordiging, niet werd toegepast. De Fransche pers stelt natuurlijk groot belang in de Belgische verkiezingen, en het ontbreekt niet aan vergelijkingen met het jaar 1848, waarin het algemeen kiesrecht voor het eerst in Frankrijk werd toegepast. De Belgen krijgen dan een pluimpje, omdat de geweldige overgang bij hen zonder noeGod's genade, (want als men eenmaal sneu velt komt het er niet op aau of men in een schermutseling op de Grenzen of' bij Waierloo valt), en vuurden op hun manier, dat wil zeggen: bedaard en geregeld, terwijl de stukken, na het bovengenoemde leemen fort platgeschoten te hebben de eene bom na de andere wierpen in de dichte drommen welke de helgroene vaandels op de hoogten om ringden. »Dat attaqueeren is een ongelukkige nood zakelijkheid," mompelde de inlandschc ser geant van de rechtercompagnie van de Hoog landers. »'t Is voor de soldaten altijd een aanleiding om te vloeken, maar ik vrees toch dat het er toe zal moeten komen, als die zwarte duivels weerstand blijven bieden! Stewart, beste jongen, je vuurt tegen de zon; 't is zonde voor 't gouvernement van de ammunitie die je verspilt. Een beetje lager en langzamer! Wat voeren de Engelsehen uit ? Ze zija daar in het centrum n o ir al rustig. Loopen ze weer 'f »Neen, de Engelschen vluchtten niet. 7,e waren bezig in te hakken op den vijand, ze waren aan het moorden ; want ofschoon n blanke zelden een portuur is voor een Afghaan in zijn schapenvacht, toch kan hij, dank zij de blanke massa achter hem die hem voor uit dringt en een dorst naar wraak in zijn hart, met beide kanten van zijn geweer veel uitrichten. Het Fore and .!// vuurde niet voordat een kogel door vijf of z.;s man heen drong en het front van het Afghaansche leger voor hun salvo's achteruit week. Toen koos elk zijn man en versloeg hem, met zware ademhalingen en kort afgebroken zuch ten en het schuren van lederen gordels te gen de naakte lichamen, en ondervond voor de eerste maal dat een aangevallen Afghaan veel minder erg is dan een aanvallende Afghaan, een waarheid die de oude soldaten menswaarde ongeregeldheden heeft plaats gehad. Het plotselinge van dien overgang geeft echter eene gereede aanleiding om het blij vende der thans verkregen resultaten te be twijfelen. Dit doen vooral de conservatiefliberale bladen, die hun verslagen Belgischen geestverwanten, den doctrinair-liberalen, een hart onder den riem trachten te steken. De Tem/is brengt het niet veel verder dan eene klacht en eene betuiging van medelijden: het Virgiliaansche Sic tof; non vobis wordt toegepast op de Belgische doctrinairen, die gelijk de nijvere bijen, van welke de oude dichter zingt, niet zullen genieten van den honig dien zijzelven vergaarden, m. a. w. die minder dan iemand anders hun voordeel hebben gedaan niet het algemeen kiesrecht, waarvoor zij met zooveel wa: mte (?) hebben gestreden. Het Journal d<js Dchalx geeft zijn Belgischen vrienden, met de verzekering van zijn volkomen sympathie, eenige wijze lessen : de liberalen moeten den moed niet opgeven, maar zich reorganiseeren. Hunne nederlaag zal slechts beslissend zijn, wanneer zij die zelven als zoodanig beschouwen. »Eene partij legt zich bij hare nederlaag neder en maakt die onherstelbaar, wanneer zij afstand doet van haar persoonlijkheid en van haar pro gramma, en wanneer zij, om zich elders boiidgenooten te verzekeren, van de eene transactie tot de andere geraakt en er ten slot ie toe komt, zich met hare tegenstanders van gisteren te vereenzelvigen. Dan verdient zij niet meer, dat men zich voor haar interesseert. Uitmuntend gezegd; jammer maar, dat de les niet wat vroeger gegeven en opgevolgd is. Vóór de verkiezingen immers waren de d<>(',rinair-!iberalen bereid, met de progres- ! sisten en zelfs met de socialisten samen te gaan, onder de eenige, waarlijk al te povere leuze : »weg met het clericalisme." Vóór de verkiezingen hebben de progressisten, onge twijfeld met de beste bedoelingen, getracht de rol van bemiddelaar te spelen tusschen de aanhangers der oude Manchesterleer en de socialisten. Eene ondankbare taak, waar van de progressisten zelven de eerste slacht offers zijn geworden. De socialisten, die elk samengaan met de doctrinair-liberalen rond- ; weg hebben afgewezen, kunnen tevreden zijn over de uitkomsten van hun zelfstandig op treden. Op dit oogenblik, nu nog 5s her stemmingen moeten plaats hebben, zijn zij reeds in het bezit van .12 zetels, en zij ho- ! hun hadden kunnen vertellen. .Maar zooals reeds .-ezegd is er wa ren geen oude soldaten bij. Dat gedeelte van de vallei, waar de Gurkhas werkten, was het luidruchtigste, want de soldaten gebruikten den ktikn, dien ze ver kozen boven de bajonet, wel wetende dat de Afghaan een hekel heeft aan het halve maanvormige mes. Daar de Afghanen aarzelden, daalden de groene vaandels van de bergen af om hen te holpen in een laatste charge. Dit was onverstandig. De lanciers rechts stonden te trappelen van ongeduld; drie maal was hun eenige subaltern te paard afgezonden om den stand van zaken op te nemen. De derde maal keerde hij terug met een kogel in de knie, allerlei vloeken iu liet Ilindostansch uitkramend, steeds roepend: dat alles gereed was. Dus zwenkte het cseadron rechts van de Hooglanders en kwam neer op het over schot der Afghanen, juist toen het, volgens de regelen van den oorlog, had moeten af wachten of' de vijand nog nieer leekenen van vermoeidheid gaf'. Toch was het oen kranige charge, netjes uitgevoerd, liet einde er van was dat de cavalerie den ingang versperde tot den pas waardoor de Afghanen van plan waren den ; aftocht te b luxe n en langs den weg, door de lanciers schoongeveegd, stormden twee com pagnieën Hooglanders, wat geheel buiten het plan lag van den generaal. Deze nieuwe manoeuvre gelukte. /ij deed den vijand zijn sterke stelling verlaten, zooals een spons van de rots wordt ; gescheurd, waardoor hij, in die me doogcnlooze vlakte, aau alle kanten door vuur om ringd was. En zooals een spons door de \ badkuip vliegt, zoo werden de Afghanen na- i gejaagd tot zij zich in kleine troepjes ver spreidden, veel moeielijker meester te worden pen het tot 33 te brengen. Daarbij zijn zij te Brussel in zoover meester van den toestand, dat zonder hunne hulp de nederlaag der anti-clericalen zeker is. De socialisten heb ben besloten, slechts die liberale candidaten te ondersteunen, die zich schriftelijk ver plichten om te werken voor de invoering van het algemeen en gelijk kiesrecht, voor de ge meentelijke en de provinciale verkiezingen, en om te stemmen tegen alle invoerrechten op levensmiddelen. Dat zijn waarlijk geen overdreven, zelfs geen hooge eischen ; de elf progressistische candidaten hebben zich dan ook gehaast, de van hen gevraagde verkla ring af te leggen. Maar de doctrinair-libe ralen aarzelen nog; hoewel zij tegen de be doelde eischen geen principieele bezwaren kunnen hebben, schijnen zij het thans be neden hunne waardigheid te achten, zich door de socialisten de wet te laten stellen. Waarschijnlijk zullen zij, vóór den dag der herstemming, nog wel eieren voor hun geld kiezen. Sociale, aa. De groote Magazijnen. (l'crrolfj-) Een andere grooteche inrichting die den Bon Jlrircliéhet meest nabij komt is de LOK we. De organisatie verschilt echter hemelsbreed. Zagen wij ir. ons vorig artikel dat de llon 3liircli(' uit de handen van den eigenaar over ging in die van het personeel en zeer demo cratisch wordt beheerd, bij de Loi/m was juist het omgekeerde liet geval: daar werden zelfs de comma.idilairc vcnnooten langzamerhand op zij gezet en werd alle macht geabsorbeerd door den gerant en medeoprichter den beer Aug. Hériot. Overigens is ook dit magazijn uit -/.eer beseheiden kiem geworden tot wat het thans is, namelijk een onderneming waar van de jaarlijksche omzet HO vtil/ioen gld. bedraagt, en die dus bij den I Jon Marcliéslechts 15 millioen ten achter staat. De oprichter was ook hier een zeer eenvoudig man zonder geld en zonder relaties, maar ruim bedeeld met ijver en ondeniemingsgeos!, de: beer < "nauohard. in Is51 bediende in den l'inirre liiaUc. Eiken avond passeerde hij de plaats waar men in die dagen vóór de tentoonstelling van 1^55 druk bezig was met den bouw van bet In'itel dn Lmii'i-r en steeds was het dan zijn lievelingsdenkbeeld om in een hoekje van deze dan groote massa's. xKijk!'' riep de generaal. »Alles is ge beurd zooals ik het vooraf' bepaald had. We hebben hen van hun stelling verjaagd, en nu zullen we ze in de pan hakken." Eigenlijk had de generaal geen oogenblik iets van dien aard durven hopen, aangezien hij over zeer weinig middelen te beschikken had, doch menschen die staan of vallen door de fouten van hun tegenstanders, kan men het wel vergeven dat zij het Toeval aanzien voor Berekening. Intusschen werd er lustig op ingehakt. De Afghanen vluchtten als wolven, die, vermoeid, toch nu en dan stil staan en omkijken en de tanden laten zien. De roode lansen drongen in meer dan een lichaam tegelijk, en gingen met een gil weer omhoog, ais een mast op een onstuimige zee, terwijl de ruiter doorreed. Zij bleven steeds tusscheu hun prooi en 't gebergte, want allen trachten uit die doodsvallei weg te komen. De Hooglanders lieten de vluchtenden eerst begaan, zetten hen dan na en gaven hun, hijgend en afgemat, den genadeslag, eer zij de beschermende hoogten bereikt hadden. De Gurkhas volgden hen, doch het /-'ore <utd Aft doodde op zijn eigen manier; zij hadden een massa dooden tusschen hun bajonet eu de rotsen, en hun kogels doorboorden de schapenvachten. s We kunnen hen zoo niet verslaan, kapi tein Sahib'."' hijgde een Ilessaidar van de lanciers. »Laat ons met het geweer beginnen. De lans i* goed, maar er gaat veel tijd m heen." Zij begonnen met het geweer, en steeds verdween de vijand als sneeuw voor de zon ; bij honderden vluchtten ze 't gebergte in, daar er slechts twintig kogels waren om hen tegen te houden. Boven van de bergen staakte men het kanonvuur men had geen ammu nitie meer en de generaal zuchtte hij