N°. 907 DE AMSTERDAMMER A°. 1894 WEEKBLAD VOOE NEDERL Dit nummer bevat een bijvoegsel. Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTUS VAN MAURIK Jr. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, te Amsterdam, Singel bij de Vijzelstraat, 542. Zondag 11 November Abonnement per 3 maanden .... Voor Indiëper jaar Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar Advertenliën van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer Reclames per regel ?1.50, ir. p. post ? 1.65 ? . . . _ mail?9. , . 0.12' , . 0/20 . 0.40 I N H O V Ds VAN VERRE EN VAN NABIJ. SOCIALE AANGELEGENHEDEN: De Parijsohe nachtver blijven, door Socius. FEUILLETON: Edelweiss. TOONEEL EN MUZIEK: Gerhard Hauptmann I, door F. C. Jr. Muziek in de hoofdstad, door Van Milligen. KUNST EN LETTEREN: Een Hollandsen illustrator, door J. V. Uit een Dionysius Gothofredus. Zedelijke opvoeding, door F. J. v. U. Buitenl. Bibliographie, door F. C. Jr. en II v. d B. SCHAAKSPEL. VOOtl DAMES, door E-e. RECLAMES. UIT Dr. GANNEF'S STU DEERKAMER. PEN- EN POTLOODKRASSEN. ADVERTENTIËN. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii De verkiezingen in de Vereenigde Staten hebben in vele gevallen dit eigenaardige, dat de daarbij aangewezen uitverkorenen der na tie eerst geruimen tijd later tot de uitoefe ning hunner functiën komen. Het op 6 No vember verkozen Representantenhuis zal feitelijk eerst tegen het einde van het volgende jaar zijne zittingen aanvangen, en terwijl de bedoelde verkiezingen aan de republikeinen eene belangrijke meerderheid hebben bezorgd, zal het tegenwoordige Representantenhuis, met zijne democratische meerderheid van 80 stem men, nog maanden lang de wetgevende macht behouden. Het is echter duidelijk, dat onder zulke omstandigheden de kracht der thans overheerschende partij gebroken is, en dat de wetgeving zich zal moeten bepalen tot zoodanige maatregelen, die bij de aanstaande meerderheid op geen ernstig verzet stuiten. Wij hebben er hier reeds herhaaldelijk op gewezen, dat de beteekenis der beide groote staatkundige partijen in de Vereenigde Staten in den loop der jaren aanmerkelijk gewijzigd is. Tijdens den burgeroorlog noemde men de noordelijken republikeinen en de zuidelijken democraten ; het hoofdverschil dier partijen, hare verhouding tot de quaestie der slavernij, viel na dien tijd natuurlijk weg, en op dit oogenblik is er waarschijnlijk zelfs in het geheele Zuiden geen verstandig mensch meer te vinden, die eene wederinvoering der sla vernij mogelijk acht. De strijd werd over gebracht op politiek en economisch gebied. De republikeinen, de zegevierenden in den '"""""" '" J niiiiiiiniii De ouders stonden naast elkander en lazen een brief, die de handteekening van een be roemden heelkundige uit de hoofdstad droeg. »Volgens de wetenschappelijke beschrijving, die uw huisdokter er aan heeft toegevoegd," aldus luidde de inhoud, »meen ik te mogen aannemen, dat het kwaad in ongeveer vier weken te genezen zal zijn. Een besliste voor stelling kan ik mij natuurlijk eerst maken, als ik het geval persoonlijk onderzocht heb. In elk geval moet ik den genoemden heer gelijk geven, dat, hoe eerder u het kind aan een grondige behandeling onderwerpt, hoe beter het is, al was het alleen omdat de pijn, die de kleine zal moeten verduren, minder hevig zal zijn, naarmate hij jonger is. Aan staanden Woensdag komt een kamer in mijn kliniek vrij; indien u die gelegenheid wilt benuttigen, verzoek ik omgaand bericht, en zal die dan voor u reserveeren." De jonge vrouw legde de handen op haars mans schouders en ook hij, door een zelfde gevoel gedreven, sloeg den arm om haar heen ; toen, met een lichten zucht, zeide hij : »Ja, 't zal wel moeten gebeuren." Zij zag hem in het gelaat en antwoordde: »Ja het moet, en ik moet mee. Een meid kan ik hem niet toevertrouwen en jij zelf j bent niet genoeg met kinderverpleging be- ] bekend; ook kun je hier in 't drukst van i den oogst onmogelijk worden gemist; 't zal j burgeroorlog, waren voor centralisatie en voor protectionisme, en reeds hierdoor werden hunne oude tegenstanders gedrongen in de richting van de centralisatie en vrijhandel. Bijna vijf-en-twintig jaren bleven de demo craten van de regeering uitgesloten, en dit maakt hunne stemming niet beter, hoewel de eigenlijke principieel politieke verschillen langzamerhand meer op den achtergrond tra den. Met name in de handelspolitiek zijn de sch( rpe verschillen verdwenen; het be ruchte Mac Kinley- tarief, dat onder presi dent Harrison werd aangenomen, was de laatste stuiptrekking van het protectionisme d outrance. Hebben de republikeinen in dit opzicht water in hun wijn gedaan, de democraten zijn evenmin als, of zelfs nog minder dan vroeger, vrijhandelaars in den Europeeschen zin van het woord. Ook volgens de demo craten moeten de invoerrechten de hoofdbron van inkomsten voor den staat blijven; ook volgens hen moeten de verschillende takken van nijverheid worden ontzien, welke bij eene plotselinge en aanmerkelijke verlaging van Invoerrechten tegen de concurrentie van het buitenland niet bestand zouden zijn. Reeds in 1884 verklaarden de democraten in hun partijprogram : De noodzakelijke vermindering der belasting kan en moet tot stand komen zonder den Amerikaanschen arbeid te berooven van de mogelijkheid, om met goed gevolg te wedijveren met buitenlandschen ar beid en zonder lagere invoerrechten te heffen dan ruim voldoende zijn om de meerdere productiekosten te dekken, die het gevolg kunnen zijn van de hier te lande gebruike lijke hoogere loonen." Dit is ongetwijfeld een protectionistisch standpunt, al verschilt het ook veel van het vroeger door de republikeirische partij ingenomene. Na eene reeks van republikeinsche presi denten trad in 1885 Grover Cleveland als eerste democratische president op. Zijn op volger, president Harrison, behoorde weder tot de republikeinsche partij; doch de ver kiezingen van November 18!)0, die den weg baanden voor Cleveland's herkiezing, bezorg den aan de democraten eene meerderheid van 157 stemmen in het Representantenhuis. Toen Cleveland in Maart 1893 voor de tweede maal het presidentschap aanvaardde, was die meerderheid reeds aanmerkelijk gedund ; toch verwachtte men van hem, als tarief hervormer en tegenstander der silcenncn eene ingrijpende en vruchtbare werkzaamheid, te meer omdat ook in den senaat eene kleine democratische meerderheid was gekomen. iiliiiimmMMiiiiilliiiiiiMiiiiiMiiiiiiiiiiiii zwaar vallen, maar ik moet mee." Hij knikte zwijgend en kuste haar op het voorhoofd. Na een pauze sprak hij: ;:Ja, je hebt gelijk en het zal 't beste zijn, dat ik den brief dadelijk schrijf." Terwijl hij zich aan de tafel zette, verliet zij het vertrek en kwam een oogenblik later met het kind terug. Het was een allerliefste krullenbol, die pas begon te praten, overigens een bloeiend kind, maar helaas niet totaal krom gegroeide voet jes. Zijn vader nam hem op den arm en zeide alleen : »Mijn lief, arm ventje," en der moe der sprongen de tranen in de oogen, maar de kleine greep naar vaders baard en juichte met kinderlijke vroolijkheid. Enkele dagen daarna waren de toebereidselen voor het vertrek gereed en het. rijtuig bracht de echtgenooten naar het naaste station. Hij drukte vrouw en kind nog een maal aan het hart, toen de trein het station binnen reed en toen stapte zij in, zonder veel te zeggen, maar zeer bleek; het kind strekte nog eenmaal de armpjes uit hetportierraam en de trein reed heen. Hij stapte peinzend in zijn wagen en mom pelde : »Als de ellende haar maar niet te sterk wordt! En toch, geen ander dan de moeder kan het arme kereltje helpen. In 't ergste geval moet ik zelf overkomen." Van dag tot dag kwamen uit de hoofd stad de brieven, die vóór alle anderen geopend werden.In den eersten meldde zij de behou den aankomst; in den tweeden den afloop van het onderzoek: de professor verzekert, dat hij hem stellig in vier, misschien reeds in drie weken, met rechte beentjes zal ont slaan. Hij zal nog een tijd lang in windscls moeten loopen, maar de hoofdzaak zal in ' die enkele weken terecht komen. De derde behelsde slechts een kort bericht: »Het linker , Die verwachting is slechts ten deele ver wezenlijkt door de intrekking der ShermanAct, die den Staat dwong, jaarlijks voor een bepaald bedrag aan zilver aan te koopen, en door de invoering van een nieuw tarief van invoerrechten, dat het resultaat was van veel schipperen en knoeien; maar toch al tijd nog verre te verkiezen was boven het onzinnige Mac Kinley-tarief. Voorts werd besloten tot de invoering van eene inkom stenbelasting en tot eene kleine vermindering van de buitensporige zoogenoemde militaire pensioenen. Dat Grover Cleveland in zijn tweede presidentschap niet meer heeft tot stand ge bracht, is waarschijnlijk allereerst toe te schrijven aan zijne strenge onpartijdigheid. Terwijl vroeger, bij den overgang van de regeering op eene andere partij, de leuze »flic spoils for tlie rictors« op de meest on beschaamde wijze werd toegepast, bleef Cle veland ook nu weder getrouw aan zijne overtuiging, dat het noch betamelijk, noch noodig, noch nuttig was, verdienstelijke en voor hunne taak wèlberekende republikeinen uit hunne staatsambten te ontslaan, alleen omdat zij geen democraten waren. Dit heeft bij de vele duizenden hoog en laag geplaatste democratische baantjesjagers teleurstelling en ergernis gewekt, en geleid tot afval en scheuring in den boezem der partij. En zoo is het gekomen, dat thans aan de geheele democratische partij wordt verweten, de plechtige beloften, bij de vorige verkiezingen afgelegd, niet te nebben gehouden. De uit slag der tegenwoordige verkiezingen moet dan ook meer worden beschouwd als een votum van wantrouwen in de democratische partij, dan als een votum van vertrouwen voor de republikeinen; die uitslag heeft een negaifeve en goen positieve beteekenis. Naast deze algemeene oorzaken voor de nederlaag der democraten zijn er ook andere van meer plaatselijkcn aard aan te wijzen. Zoo hebben de suikerplanters van Louisiana, die door de nieuwe tariefwet van de al te lang genoten premiën verstoken bleven, zich met de gansche blanke bevolking van dien staat, in welken zij een overwegenden invloed uitoefenen, zich bij de republikeinen aangeslo ten. Daarmede is voor het eerst een inbreuk gemaakt op W//r tmlid ^oitlli", dat sedert meer dan dertig jaren democratische afgevaardig den naar Washington zond. Opmerkelijk is het, dat de negerbevolking deze volte-face niet heeft medegemaakt, en zoo doet zich het zonderlinge verschijnsel voor, dat de negers stemmen voor de partij der vroegere slavenbeentje zit in het verband; zij hebben hem gcchlnroformiseerd, maar toen hij wakker werd, schreide hij erbarmelijk. De professor zegt intusschen, dat hij met den eersten afloop der strekking bijzonder tevreden is." Hij schreef haar een langen liefderijken brief tot antwoord, waarin hij haar bedankte voor wat zij ter wille van het kind mede moest uitstaan. Zij was hem wederkeerig dank baar voor zijn schrijven, maar haar brieven bleven kort en afgetrokken : ;>Ik kan hem geen oogenblik aan zich zelf overlaten," meldde zij; -zelfs 's nachts als hij zich dicht tegen mij aanvlijt, schrikt hij vaak op en kreunt: »Maatje, voetje doet pijn !" Na vier dagen kwam de tijding: »De eerste smart is geleden, maar de professor zegt, dat hij hem nog meer pijn zal moeten doen. Ach, God, je moest zien, hoe het arme ventje de operatietafel kent, hoe hij zich krimpend van angst laat nederleggen en hoeveel geweld hij zich aandoet om stil te zijn, als ik hem toe spreek, totdat het te erg wordt en hij luid keels begint te schreien." «Postscriptum. Ik moest je namens den pro fessor uitdrukkelijk zeggen, dat het herstel uitstekend vordert en dat de linker voet over eenige dagen geen geforceerde behandeling meer noodig zal hebben. Dan komt de rechter aan de beurt. God geve mij de kracht het aan te zien en hem verder bij te staan." Zoo ging het verder, na veertien dagen kwam een haastige brief: Ik kan het. alleen niet meer dra:_cn ! De rechter voet is erger, dan de linker; 't is hartverscheurend zooals hij klaagt. Maar kom jij zelf niet, stuur 't kindermeisje, Anna; hij houdt van haar en nu, sedert hij merkt, dat ik zijn pijn toch niet kan verzachten, jammert hij dikwijls om haar. houders, terwijl deze laatsten hunne stem uitbrachten op de candidaten der partij, die vroeger de slavernij bestreed. In den staat New-York heeft de verregaande corruptie, die jaren lang het bestuur der hoofdstad heeft gekenmerkt, thans voor de democraten bjt_ tere vruchten gedragen. De omkeering in de partijverhoudingen, hoe in 't oogloopend zij ook moge wezen, zal waarschijnlijk op de internationale betrek kingen van de Vereenigde Staten geen ge volg hebben. Vooreerst toch treedt, gelijk wij boven opmerkten, de nieuwe vertegen woordiging eerst over een paar jaar feitelijk in functie en treedt president Cleveland pas op 4 Maart 181)7 af. Maar in de tweede plaats heeft zich op het gebied der handels politiek langzamerhand tusschen de overgroote meerderheden in de partijen eene Com munis opinio gevormd, die misschien kan leiden tot eene wijziging van een aantal nog veel te scherpe bepalingen in het nieuwe douane-tarief. llilummiiiiiiiiiiiiiiiniminminmnniMiMiiiiiiMiiimnnmiiniiiiiiiiniiim Sociale aanaal&a&nfitban De Parijsche nachtverblijven. Wat er in steden als Parijs al/oo te koop is, welk een ellende er in de onderste laag der samenleving wordt geleden en welk een ontvankelijk terrein de misdaad er moet vin den, leert een oiiicieele statistiek die wij on langs aantroffen betreffende de kostelooze nachtverblijven in Frankrijk's weelderige hoofdstad. Daaruit blijkt dat in het afgeloopen jaar niet minder dan JO.5OOO gasten bij gebrek aan een onderdak, verplicht zijn geweest hun toevlucht te nemen tot de asiles dr in/il, waar hun kosteloos eenig voedsel wordt uitgereikt en waar zij overigens, mede gratis, den nacht kunnen doorbrengen in zoete droomen over de liefelijkheid der leuze Liberu', Egalité, Fraternité, die zij des daags bij hunne om zwervingen, zoo dikwijls mochten lezen op de muren en deuren der openbare gebouwen. De samenstelling van dit leger der ellende is zeer interessant om na te gaan. Het be staat voor 25 pCt. uit wat wij zouden no men los werkvolk, lieden die geen bepaald vak uit oefenen manoeuvres journaliers, zeggende Fransehen maar overigens vindt men er haast alle vakken bij vertegenwoordigd: In dezelfde enveloppe was een kort briefje van den heelmeester bijgesloten. Hij sclueef: »Ik kan u voorloopig verzekeren, dat de be handeling voortreffelijke resultaten heeft op geleverd: in hoogstens acht dagen hoop ik den kleine te kunnen ontslaan. Uw vrouw houdt zich bewonderenswaardig goed, maar zij is verschrikkelijk overspannen, deels door den voortdurenden aanblik van haar lijdend kind, deels zuiver physiek daardoor, dat zij zich overdag, noch 's nachts rust gunt. Ik zou u aanraden niet zelf over te komen, om dat u hier toch niet van dienst zoudt kun nen zijn, maar een vertrouwbare dienstbode te sturen, die uw vrouw van een dee! harer zorg kan ontlasten. Dat besliste, en Anna werd met den cerstvolgenden trein weggestuurd. Weer verliepen acht dagen van spanning, en toen reed hij 's morgens van huis, om zijn geliefden af te halen. Anno tilde het kind reeds voor het portierraampje naar hem op, eenigszins ver bleekt en vermagerd, maar toch reeds weer vol levenslust; het had geen pijn meer en strekte, als van ouds. de handjes naar hem uit om te spelen. Hij kuste het, keek naar zijn vrouw en schrok. Niet vermagerd, maar ondermijnd, verwrongen schier waren haar trekken; weenend viel zij aan zijn borst en fluisterde slechts: »Breng mij naar huis". Half geleidde, half droeg hij haar naar den wagen, reed in gestrekten draf naar hun woning, drong haar een glas wijn op, legde haar te bed en liet den huisdokter halen. Deze ondervroeg eerst het dienstmeisje, hoe het in de laatste dagen was gegaan, en Anna vertelde: »IIet kind heeft tot gisteren toe veel pijn gehad en wilde niet bij mij wezen, rnaar, vooral 's nachts, altijd bij zijn moe zijn. Hij schreeuwde het tusschenbeiden