Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 914
De heer de Marès heeft ook leeren inzien dat
wij hier zoo leelijk doen tegen de Joden. Een
Eollandsch schrijver zegt hij te bewonderen als
,1'homme assez eourageux pour oser défendre la
race juive une poque oütont Ie monde la
conspue dans un pays momifiépar Ie protestan
tisme." Dat schreef Rolandus Maresius in Maart
1894, toen we net zoo'n hevige conspueer-bui te
boven waren, men herinnert zich ? op 't pro
testantisme na was 't hier precies Rusland. Rus
land nu is gemomifieerd door de Grieksche kerk,
gelijk men weet. In Februari van te voren had
hij Multatuli's landgenooten genoemd: //ses
compatriotes, vils commerpants momifiés par Ie pro
testantisme." Dit bewijst tevens dat de hekel aan
Multatuli's landgenooten den heer Roland een
groote verscheidenheid van origineele scheldwoorden
ingeeft, que l'école et la routine lui mirent sur
les ranmres als 'n Hollandsclie kerseboom.
Onontbeerlijk dachten me deze mededeelingen
om onder ons, gemomifieerden, een beetje belang
stelling gaande te maken voor den moedigen, doch
wel wat ontijdigen en wilden kampioen voor
Multatuli. Overigens heeft dit niets uitstaande met
zijn bundel l'dme d'autrefois, een heel leelijk uit
gegeven verzenboekje. Niets uitstaande, want al
spreekt de heer Marès in Aug. '93 van //Ie tres
artiste Justus van Maurik'', terwijl hij in Januari
'94 Diepenbrock's Schemeringen waardeert als
yun tres bel article" (en beide auteurs loopen
toch nog al uiteen) toch kunnen zijn Fransche
verzen wel aardige verzeüijnen wezen, nietwaar ?
Maar zoo heel gauw laat de heer de Marès
iemand niet binnen : men moet eerst een opdracht,
dan een envoi, dan een avant-propos en dan een
prélude door. Een oogenblik voor dien
avautpropos:
Je ne suis d'aucune cole, d'aucun groupe, et
je pense crire selon mon ame.
Romantiques, parnassiens, décadents, symbolistes,
des mots! des mots! Des mots qui peuvent amuser
un instant les mescpiins et les mediocres, gente
haïssable qui ne sait que classer. Au-dessus de
tout cela il y a les Poètes, les fiers et les tristes,
les Révoltes qui veulent marcher seuls leur
chemin, hors des coles oül'on adore, hors des c
nacles ou l'on touffle, sur la grand' route de PInfiui."
Dat zou me, geloof ik, akelig imponeeren, als.....
ja, als ik maar niet die raooiigheden van M. de
Marès over Hollandsche dingen kende. Nu heb
ik grooten lust hier ook achter te zetten: des
mots! des mots! meneer de Marès; Hollanders zijn
miserabel gemomifieerd, maar zóó laten ze zich
toch nog niet beetnemen.
Het lijkt al heel overbodig en noodeloos aan
stellerig zulk een fraaie voorrede met //poëten
boven al dat" vooruit te sturen voor dichtjes als
deze. Ik zal er maar niet van citeeren. Of ntje?
Au pays des Lys et des Iloses
II est un palais merpeilleux
Qui dresse en la spiendeur des cieux
Cent tourellea de marbre i'ose.
Quand Ie printemps et sa gaït
Heurissent les Lys et les Roses,
Des Cygnes et des Flamants roses
Aux cent tours vieuuent se perclier.
Sur un grand Cygne immacul
Deux enfants s'enlacent et s'aimeut...
L'un est princesse de Bohème
Et l'autre est prince de Thulé.
Us vont au pays des extases
Et la forêt de lilas blancs
Frisonne de voir dans l'espace
Passer les ternels amants!
Me dunkt!
En o ja ! toch nog :
Fillettes et garijons
Dansez en rond
Au rytüme des bonnes chansons
Toi Ja Belle, lui, Ie Brave,
Vous serez demain vieülards,
Car Ie Temps que nul ne brave,
Dont la marche sans entrave
Jamais n'éprouve de retard.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11I1I11IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIII1I1II
Ik stel voor, dan liever van Lombok te zingen.
Er zijn van die mooie nieuwe liedjes.
H. v. D. B.
Robert Louis Stevenson
fMEUWERWETSCHE OPVOEDING.
Saint-Genest, de medewerker van Figaro,
heeft een boek ter perse, ISéducation nouvelle,
waaruit het volgende een staaltje is:
.. .Maar plotseling wordt ons gesprek afgebroken.
De kinderen komen thuis!
Och, lievelingen, wat, zie je eruit, zoo warm
en opgewonden! Wat is er van morgen nu weer
gebeurd ?
O, 't is belachelijk !
Bespottelijk ]
Gewoon ontzettend!
't Is om te gieren !
Nu nu, genoeg al. Jij Octave, toon nu eens
dat je de oudste en wijste bent, en kom eens netjes
met mamaatje praten. Heb je een prijsje gehad
voor je werk?
Ja wel, nog mooier! Hij wil me een klas
achteruit zetten.
Achteruitzetten ? En ik wou je juist in een
hoogere klasse hebben. Dat gebeurt niet, we zullen
er met papa over praten.
De onderfrik is ons dat komen vertellen,
met zijn pijpenkop en zijn ganzebeenen.
Het is heel leelijk, zijn meesters te bespotten,
zegt het mevrouwtje op lief verwijtenden toon en
streelt de blonde krulletjes op het voorhoofd van
het jongetje; dan zegt ze zacht: hij heeft werkelijk
een buitengewoon talent om iemand na te doen.
Wel, en jij, kleine Toto, mijn ventje; ik
hoop dat je niet weer een hoestbui hebt gehad.,..
O ik, ik moet twee dagen schoolblijven, om
dat de ondermeester weer brutaal tegen me geweest
is, en de oude baas hem altijd gelijk geeft, 't Is
Van Apia, een der Samoa-eilanden, komt het
bericht van het overlijden van den Engelschen
schrijver Stevenson, die zich daar eenige jaren
geleden had gevestigd, zoowel ter wille van zijne
zwakke gezondheid, als om zich te onttrekken
aan het conventioneele der dagelijksche omgeving
in de Europeesche maatschappij.
Stevenson was een zeer vruchtbaar schrijver.
Tal van fantastische verhalen werden door hem,
hetzij voor de groote reviews geschreven, hetzij
afzonderlijk uitgegeven ; op het gebied van den
historischen roman stelt Andrew Lang hem gelijk
met Walter Scott, Alexandre Dumas en
Thackeray (trois noms bien tonnés de se trouver
ensemble, zouden wij zpgg. n). Zijn Sirange enne
of Dr. Jekyll and Mr. Hyde maakte indertijd
grooten opgang en is in de meeste Europeesche
talen overgezet. Weinig minder bekend is zijn
Tieasme Is/and, dat door velen even hoog wordt
gesteld als Defoe's Robwmon Crusoe.
In Engeland en in de Vereenigde Staten had
Stevenson eene groote populariteit verworven.
Ofschoon hij reeds zeer vroeg begon te schrijven,
kwam het succes, en vooral het financieel succes,
voor hem eerst laat, doch toen ook in zulk een
mate, dat hij onbezorgd en rustig van zyn fortuin
had kunnen leven Zijn rustelooze geest dreef
hem echter voortdurend tot het ondernemen van
nieuwen letterkundigen arbeid, en toen op 8
December de dood hem verraste, was hij juist
begonnen met een nieuwen historischen roman,
waarvan de Schotsche prins Charles Edward de
hoofdpersoon zou zijn.
BOEKAANKONDIGING.
Een Grieksche Scheurkalender.
Eenige jaren achtereen heeft de heer Mijs te
Tiel eenen Latijnschen scheurkalender uitgegeven
Met de mee^t mogelijke zorg en smaak waren de
dagteksten door den zeer belezen predikant, die
den kalender samenstelde, en dien de beschei
denheid weerhield zijnen naam te vermelden, ge
kozen Het derde jaar is, meen ik, het laatste
geweest voor dezen kalender.
Nu heeft de firma De Muinck en Co. te Arnhem
eenen Griekschen laten samenstellen. Of deze
evenveel aftrek vinden zal als indertijd ten
minste het eerste en tweede jaar de
Latijnsche ? wie weet! Er is in de laatste jaren zoo
een bullebak, zooals tante Sylvauie zegt....
Wat had de ondermeester dan wel tegen je
gezegd?
Hij had gezegd dat ik een stommeling was!
Had hij gezegd dat je een stommeling was!?
Kom hier bij me, mijn lief ventje, mijn schat, o
wat houdt maatje toch veel van je!
Ja, maar 't is wel miserabel, als je iedercn
dag zoo mishandeld wordt; ik heb gehoest vau
verdriet.
Arme engel, huil maar niet, geef me een
zoen, nog een.... Houd je dan wel vau maatje?
O zeker.
Laat mijnheer eens zien hoeveel je van maatje
houdt?. . .. Hoeveel?
Toto blijft een oogenblik aarzelen, dan strekt
hij wijd de armen uit: Zooveel!
Zooveel houd je van maal je? Zoo, mijn
dot .... Heb je je gebedje wel opgezegd voor
St. Jozef? Je vergeet hem toch nooit, je goeden
heilige ?
O zeker niet, zegt Toto en kijkt ons triom
fantelijk aan.
Zie je, je moet bedenken, hij alleen kan je
van dien Icelijkeu hoest afhelpen en het doet me
zoo'n verdriet als je hoest.
Ik zal niet meer hoesten, als ik niet hoef
school te blijven.
Neen, lieveling, dat hoef je niet; ma zal
een brief schrijven.
's Nachts, als ik aan dat schoolblijven denk,
kan ik niet slapen, dan voel ik me koorl big en ik
huil van boosheid.
Zie je, zoo worden die kinderen zoo zenuw
achtig. Die schoolmeesters doen zoo vreeselijk veel
kwaad en daar let niemand op ; en mijn man kan
ik het maar niet doen inzien, die blijft hecle dagen !
storm geloopen tegen het Grieksch, en zooveel
mannen, kundig en verdienstelijk, die zich op
hun aardig woordje Latijn nog wel laten voor
staan en nog wel eens zoo'n aanhalini-je mogen,
bekennen ronduit dat het Grieksch er heel en
al uit is, het zal te bezien staan of zij de
korte en langere Grieksche spreuken die de firma
De Muinck hun te ontcijferen wil geven, nog wel
alle vlug begrijpen. Maar wellicht beproeven
zij het toch, of geven den kalender aan hunne
zonen. Er is van de Grieken nog genoeg wijsheid
te leeren. Nu is het maar te hopen dat de samen
steller een goede keuze heeft gehad. Dat moet
'95 leeren. B.
Loniteo over
Grapliologie,
Van de hand van den bekenden Italiaanschen
hoogleeraar Lombroso is te Milaan, bij den
uitgever Hoepli een werk verschenen, Cfrnfologia
getiteld, dat den vrienden der handschriftkunde
ongetwijfeld belang zal inboezemen. In zijne
inleiding doet Lombroso uitkomen, hoe een Ita
liaan de eerste is geweest, die heeft aangetoond
dat men het karakter van een persoon uit diens
handschrift kan opmaken; dit was een zekere
Baldo, die hoogleeraar in de medicijnen was te
Bologna en daar in 1G22 het eerste boek schreef
over graphologie.
Interessant zijn in Lombroso's boek vooral de
hoofdstukken over het schrift van zieken, van
krankzinnigen, van genieën en van misdadigers;
het materiaal hiervoor was door den schrijver
grootendeeis reeds in een paar zijner vroegere
werken bijeengebracht. Nieuw is het hoofdstuk
over het handschrift van gehypnotiseerden. Even
als Piichet heeft Lombroso waargenomen, dat
gehypnotiseerden, welken men eene andere per
soonlijkheid heeft gesuggereerd, ook hun hand
schrift veranderen en het met die suggestie in
overeenstemming brengen. Zoo liet Lombroso
een persoon in n uur tijds zesmaal van hand
schrift veranderen door haar achtereenvolgens te
suggereeren, dat zij een klein kind was, een
boerin die duiven naar de markt bracht, Napo
leon, Garibaldi, een !M)-jarig oud vrouwtje. Van
elk dezer handschriften geeft het boek een fac
simile. Lombroso merkt op, dat terwijl enkelen
in hypnose beter schrijven dan in normalen toe
stand, anderen dan juist het het schrijven geheel
hadden vergeten, of onbeholpen schreven, als
kleine kinderen. Er waren er ook, die enkele
letters vergaten: een persoon liet onder hypnose
uit alle woorden de letter e weg en schreef,
wakker gemaakt zijnde, weder volkomen normaal.
Indien het inderdaad bevestigd wordt, dat door
suggestie in het handschrift algemeen geldige
kenteekenen voor bepaalde eigenschappen kunnen
worden vastgesteld, dan zou de graphologie haar
empirisch karakter verliezen en tot den rang
eener speculatieve wetenschap opklimmen.
op zijn kantoor cu wil de dingen niet zien zooals
Een nieuwe grondstof voor weelde
artikelen.
De Engelsehe geleerde Hunt heeft dezer dagen
aan de oy/it Academie te Londen de uitkomsten
medegedeeld vaa zijn proeven over de vervaar
diging van bijouterieën en van munten.
Iletalliage bestaat uit 78 deelen gond en 22 deelen
aluminium, welke verhouding strikt moet worden
in acht genomen. Het heeft eene schoone pur
peren kleur, met een robijnachtigen weerschijn,
en kan niet worden nagemaakt. Of het zich ge
makkelijk laat bewerken, blijkt uit de
mededeeling niet; maar daar het mooi en kostbaar is,
zal de mode zich er wel van meester maken.
iiiiiilliniiiMiiiiiiiinimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMMniiiinuliumuiiniiiiiiiiiiiiiiii
ze zijn. Als die eens met de meesters ging spre
ken en de onrechtvaardige straffen liet opheffen,
en de werkelijk stoute kindereu liet straffen, dan
zouden die kleintjes zich niet zoo verlaten voelen
en den moed niet zoo verliezen ; maar hij wil zich
er niet mee bemoeien. Zie je, de mannen begrijpen
niets van het opvoeden vau kinderen.
Daarop komt mijn vriend Gcorgcs binnen. Hij
komt met hangend hoofd, als iemand die doodop is.
Ali, daar ben je dan, je weet niet wat hier alzoo
voorvalt, en 't kan je niet schelen ook, je weet
niet, dat Toto alweer een hoestbui gehad heeft cu
ze proliteeren ervan dat het arme kind ziek is,
om hem maar aldoor te laten schoolblijveu; 't is
schande.
Maar lieve, hij krijgt straf omdat hij een
langen neus trekt tegen den meester, dat komt
toch niet van 't hoekten.
De ondermeester maakt hem zenuwachtig;
die ondermeesters zijn het bederf voor de kin
deren, grove, ruwe, verdorven creaturen. En
dan, je weet nog niet dat Octave een klasse ver
laagd is!
Maar, mijn beste, Octave wil ook niets uit
voeren.
Zijn meester weet hem niet goed aan te pakken.
Hij mij werkt hij toch ook niet.
Jij weet hem ook niet aaii te pakken. Men
moet zulke naturen bcstudeeren, nagaan wat
hun vermogens zijn, de gebreken van ter zijde aan
pakken, niet er lijnrecht tegen ingaan. O ik heb
daarover een heel interessant boekje gelezen,
van madame Destu; ze legt daarin uit dat de
kinderen als bloemen zijn, die ieder een andere
behandeling noodig hebbeu. Zoo een roos, een
camclia, een heliotroop, een sneeuwklokje.... ze
Een monument voor Helmholtz.
Het comitédat gelden wil bijeenbrengen om
voor den onlangs overleden beroemden natuur
kundige en physioloog Helmholtz een
gedenkteeken op te richten, heeft voor dit doel van
den Duitschen keizer eene bijdrage ontvangen
van 10.000 Mark. Tevens heeft de keizer voor
de oprichting van het monument een terrein
afgestaan in de nabijheid der Hochschule.
vo
DAMES.
Bont. Dienstboden-etiquette. Royalty
shoppmg.?. Uit Chicago.?Kappersconcours.
Een droevig denkbeeld, bij het toenemen van
de rage voor bont, is het, dat eenige soorten
hopeloos aan 't uitsterven zijn, en men nu huiden
draagt, die in volgende eeuwen niet meer zullen
voorkomen. Reden te meer om er zuinig op
te zijn.
De groote markten voor bont zijn niet meer
Leipzig en Novogorod ; zij zijn overvleugeld door
Londen. Vier maal 'sjaars, in Januari, Maart,
Juni en October, zijn daar de veilingen. Wie te
*ew-York het mooie zilvervos uit Canada draagt,
denkt niet, dat het kostbare vel eerst den oceaan
heeft overgetrokken om te Londen verkocht te
worden; het weelderig sabelbont uit den Oeral
komt langs denzelfden weg naar St. Petersburg.
De catalogussen van die veilingen beslaan hon
derden pagina's ; er wordt jaarlijks voor vier ,
vijf millioen pond sterling verkocht en deze
handel is in handen van een zestal makelaars.
Degenen die het minst van de winst opstryken,
zijn zeker de arme jagers in de Poolstreken en
de arme huidenbewerkers in de voorsteden van
Londen zelf.
Een nieuwe mode verplaatst soms de helft van
den handel; toen het versmade hermelijn nu twee
jaren geleden weer in de mode kwam, vestigden
plotseling de Canadeesehe jager en de strikker
van de hooglanden van China hunne aandacht op
het kleine witte dier, en honderdduizenden
hermelijntjes werden opgezonden.
Onder de dieren die aan 't verdwijnen gaan,
zijn het sabeldiertje, dat nu reeds 1000 francs
per stuk doet, en de prachtige zee-otter. De tijd
is ver, dat men een sabeldiertje kocht voor een
mes of een snoertje kralen: de stoutmoedige
jagers moeten het nu in ijstijd in de binnenlan
den van Kamschatka gaan verschalken en wagen
er dikwijls hun leven bij. De mooiste worden
door de belasting-ambtenaren er uitgezocht om
als keizerlijk bont naar St. Petersburg te worden
gezonden; de rest gaat naar Londen ter markt.
Er zal trouwens sabelbont verkocht worden,
zoolang als de Chineezen het geheim behouden,
gewoon marter door vernuftige procédés onna
speurlijk zwart te verven; zij nemen er zelfs de
experts mee beet. Ook de zwarte Canadeesehe
marter wordt als sabelbont verkocht.
Met den zeeotter van de Behringstraat is het
erger. Hij sterft uit, en zijn bont, het tijnste,
luchtigste, warmste dat er is, kan door niets
vervangen worden. Een vel geldt reeds GOOO
francs en zal spoedig onbereikbaar zijn.
Nog talrijk, en gelukkig nog lang niet aan 't
uitsterven, zijn de prachtige vossen, rosachtig,
bruin, zilvergrijs, blauw, zwart, wit, in alle
nuances van het rijkste palet. Het duurste zijn
daarin de zwarten en de zilvervossen ; een bijna
zwarte gold onlangs reeds 3000 francs ; een ge
heel zwarte is nog veel duurder.
** *
De etiquette der hoven is niet altijd gemakke
lijk te loeren ; maar er bestaan handboeken en
vaste traditiën voor. Die der keuken schijnt in
Engeland niet minder lastig en kitteloorig te zijn;
niiiiiiiiiimnmimiiimiminimmniiiiiiiiiiiiiiiiiiiHimimiiiiimiiuiiiiiiiii
zegt daar allerliefste dingen over, en vooral over
de domheid van de li u is vaders, die al die arme
bloempjes in een zelfden pot willen stoppen.
George kijkt zijn vrouw verbijsterd aan. Och
beste Clotilde, heb wat meelijden, ik ben doodaf,
ik koni van mijn kantoor, ik heb het vreeselijk
druk gehad, en nog-, zie je, nu te denken dat
Octavc een heliotroopje moet worden en Toto een
sneeuwklokje, dat is te veel voor mijn arm hoofd.
Doe zooals je wilt, ik verzoek gratie, ik doe
afstand. .. .
Clotilde gaat langzaam op haar man toe, legt
zachtjes haar arm om zijn schouder, en met zoo'n
stemmetje alsof ze met een zieke of een krank
zinnige sprak, zegt ze: Maar toch, beste man,
meen ik niets ouredelijks te zeggen; luister even,
als je kunt, je moet toch toegeven, dat er planten
zijn, die alleen in de broeikas opkomen? Je wordt
(;r toch niet boos om, als de tuinman je zegt, dat
sommige planten geen gewone aarde kunnen ver
dragen, dat sommige meer water, en andere weer
zand noodig hebben r Nu, wat je voor de bloemen
wel zoudt doen, doe je niet voor je kindereu? Ach
God, ach God, niet voor je eigen kinderen !
Maar lieve, waarin moeten we Octave dan
zetten om hem aan 't werk te krijgen? Zeg het
maar, ik stop hem er dadelijk in. In 't water of
in 't zand ?
Gedecideerd, arme man, je wordt zoo zenuw
achtig, dat er geen praten meer met je is! Je kunt
toch niet ontkennen, niet waar, dat Riri bijv. een
echt kruidje-roer-mij-uiet is, dat kan iedereen zien ;
het is een fijne, teere natuur, die veel menageereu
noodig heeft. Ais Riri hard werd aangepakt, zou
hij eenzelvig en teruggetrokken worden; en als
zijn teer gemoed schuw werd, zouden we ons dat
eenmaal heel erg verwijten.
Maar lieve, dat is de zaak niet; Riri's
ge