Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 919
Waltó-Ronssean.
Gewezen candidaat voor het presidentschap der
Fransche Republiek.
'"" minimum iiiiiiiiimmiiiiiminiiiiiiiiiin
uil IIIIIIMIMII i
Adviezen in een lieel lastige Mie,
Het Weener Fremder,blatt beeft langs den
meer en meer gehruikelijken weg getracht de
yraag op te lossen, of een in het stuk voorge
schreven kus door de tooneelspeelster inderdaad
moet worden gedrukt op den mond van haar
partner, of dat zij kan volstaan met hem aan te
geven. Een heele serie van actrices heeft aan
het verlangen van het Frcmdenblutf, om haar
meening over dit moeielijk probleem te zeggen,
voldaan. Zie hier eenige antwoorden :
Irene Abendroth. (Weenen). ledere kun
stenares moet dat doen gelijk zij goedvindt. Ik
voor mij zou mij alleen door mijn vader, mijn
broeder, of mijn verloofde laten kussen.
Lola Beeth (Weenen). Zij is vroolijker :
Kussen Vor den Coulissen istPtticht;
Kussen Hinter den Coulissen Entschieden
nicht!
Franziska Ellmenreich (Hamburg).
Zij heeft aanleg voor het schrijven van
echtduitsche verhandelingen : Ik neem tot den kus
op het tooneel hetzelfde standpunt in als tot den
dolk en het vergif van deze schijnwereld. >Man
thut nur so." Het is algemeen gebruik, dat ook
de partner bij het kussen deze opvatting huldigt.
Gelijk bij alles op het tooneel, komt het ook bij
den kus voornamelijk aan op de handigheid, om
een indruk van de waarheid te maken. Evenals
?op de planken niet metterdaad word gemoord,
zoo min behoeft er metterdaad te worden gekust,
om den toeschouwer de algeheele illusie er van
te geven.
A. d e 11' Era (Berlijn). Een kunstenares die
met lijf en ziel bij haar beroep is, moet, zoo
noodig, kussen en zich laten kussen. Ware kunst
is verheven boven alle kleinigheden.
Katharina Frank (Frankfort a/M) Een
«eingehende Erörterung": Ik onderscheid drie
Toorname soorten in den kus op het tooneel:
den kus uit dankbaarheid, den kus uit achting
en den kus uit liefde. Mijns inziens moet ieder
yan deze drie soorten alleen scherp worden aan
gegeven. Evenmin als een schrijver den heuschen
dood door dolk of gift verlangt, zal Lij een
anderen kus dan den aangegevene voorschrijven.
De kus uit dankbaarheid, gelijk men hem aan
een weldoener geeft, en die uit eerbied, die aan
de naaste bloedverwanten wordt toegediend, en
die zeker ontspringt aan de innigste, zij het dan ook
niet aan de stormachtigste aandoeningen, moeten
zeer zeker slechts worden aangegeven, daar zij inliet
gewone leven niet door hevige gemoedsbeweging
worden ingegeven. Doch ook voor den kus dien
men aan den minnaar op de lippen drukt, blijft
Gretcüeii-Faiire,
(Silhouette.)
dit aan te bevelen. Een bezwaar is, dat wie met
zijn rol medeleeft, zich op het bewuste
oogenblik moeielijk kan beheerschen, en zoo sterk de
illusie op zich voelt inwerken, dat hij trots het
afkeerwekkende schmink alle goede voornemens
vergeet, en kust en zich laat kussen. Sommige
heeren collega's maken van dit oogenblik van
onopzettelijke realiteit een zoo weinig ridderlyk
gebruik, dat de tooneelspeelster als uit een
droom ontwaakt, terugschrikt en daardoor niet
zelden het effect van de geheele scène bederft.
Onze partners moesten in zulke gevallen in
het belang der voo. stelling hun overdreven ijver
wat matigen.
Marie G o e t z e. (Berlijn). Een kus op de
planken behoort tot de requisk-ten.
Frederike Goszmann (gravin
Prokesch?Osten, Gmunden). Aangezien wat op het
tooneel gebeurt, aan het publiek een getrouw
beeld van de werkelijkheid moet geven, ben ik
voor den kus, en we! met dien verstande, dat hij
moet wordui gegeven in overeenstemming met de
behoefte van do situatie. Vaders, ooms en vrien
dinnen mogen den schijnkus krijgen met de be
kende hoofdbeweging. Maar niets is valscher,
en verstoort meer de illusie dan wanneer gij twee
hoofden of schouders een kleine beweging ziet
maken, wanneer bedrijven lang gesproken is van
het verlangen van twee minnende». Dan is de
kus op den mond een onafwijsbare noodzakelijk
heid ; hy werkt als een bevrijdende uitkomst,
waarop men heeft gerekend. Overigens kan een
niet inderdaad gegeven kus het eft'ekt van een
momei t bederven ; ik heb daarvan in mijn eigen
tooneelloopbaan de ervaring opgedaan.
Jenny G r o s z (Berlijn). Ik ben op het too
neel in den meest letterlijke beteekenis Madame
Sans-Gêne. Do mt de schrijver mij tot kussen,
dan kus ik, en niet maar in schijn. Met Wrangel
in Wuilens-ttiti's Tod zeg ik als kunstenares :
»Ich hab' h'er blos ein Arnt und keine Meinung."
P h i l o m e n a II a r 11 - M i t i u s (München).
Ik laat mij kussen en geef zelf kussen, al naar
mate de toestand dat ei-cht en de sein ij ver het
aangeeft: schreiend, lachend, koel,
hartstochteoostelijken oever der rivier verschillende lange
rijen kazerneachtige gebouwen, die door hun
eigenaardigen stijl de aandacht trekken van bijna
alle reizigers. Geweldige muren, 20 voet hoog,
die om elke 50 pas een wachttoren dragen, waarin
mannen, met geweren bewapend op den uitkijk
staan, sluiten de grauwe gebouwen in. Aan den
kant van de rivier belet een zwaar ijzeren hek,
waarvan de tralies duimen dik zijn den toegang,
maar zij laten het uitzicht vrij op de alle sieraad
missende, slechts door smalle vensters gebrokene
steenmassa's. Mannen, vreemd van uitzicht, met
witte en zwarte strepen op de kleeding, kaalge
schoren hoofd en gelaat, loopen heen en weder
in den soberen tuin, of leunen tegen de koude
ijzeren stangen, en werpen verlangende blikken
in de verte. Dit is het vermaarde Sing Sing,
het tuchthuis waarheen de staat New-York zijn
struikroovers, moordenaars, dieven,
verkiezingzwendelaars en andere beruchte misdadigers zendt.
De chineesche klank van den naam is een ver
keerde vingerwijzing naar zijn oorsprong. Hij moet
misschien worden afgeleid van het indiaan che
o sin<n(i, dat heteekent: steen op steen, en zoowel
in symbolische als in realistische opvatting op het
gebouw van toepassing is.
Deze gevangenis is gebouwd in het jaar IS^lï.
Gevangenen waren het die hier de steenen uit
do rots moesten houwen om hun eigen kerker te
bouwen. liet hoofdgebouw is -IS l voet lang en
heeft 1200 cellen, die. 100 per rij, over zes ver
diepingen verdeeld liggen. Een smalle gang
scheidt in iedere verdieping cel van cel. Door
het draaien van een kruk, gaan tegelijk vijftig
cellen open of dichf ; voor alle securiteit wordt
des nachts iedere cel bovendien afzonderlijk ge
sloten. De wacht op de muren rondom het tucht
huis wordt zeer scherp waargenomen; een poging
om te vluchten kan bijna niet met succes worden
ondernomen. ledere cel is drie voet breed en
acht lang. Behalve ren bed. bestaande uit een
matras en een wollen deken, op een schraag
die overdag wordt dichtgeslagen, hebben zij geen
ander meubilair dan een houten sto< l en het
allernoodzakelijkste huisraad. De gevangene mag
de murtn van zijn kluis met houtsnedcn en
lithoHei
Kabinet,
[Naar aanleiding van de jongste ministeriele crisis in Frankrijk
(L'istii/e Bliïttir.)
Na al de sc'iand'ilen zijn de verschillend3 c m liditan ZOT gu'uvon-1, dut het den
president der republiek moeilijk val', een Aee/ti-t k.ir.sl vo)i- zij'i ministerie tu vinden.
nieuwen
lijk, in isjesachtig, moederlijk, zonder dat ik, als
de komedie ged.vm is, ook maar do geringste
herinnering er aan mede naar huis neem. Waar
zou de waarheid blijven, waarnaar w;j allen toch,
in de groote zoowel als in de kleine schouwbur
gen streven, indien wij ons publiek na een aan
grijpend tooneel door een alleen aangegeven
kus uit den hemel lieten vallen ! Daardoor zou
den wij de lieden opzettelijk herinneren aan de
draden waaraan marionetten hangen. Ik denk aan
Hamlet, die verwonderd over de tranen van den
tooneelspeler, uitroept:
Wat is hun llekuba,
Wat is hij haar, dat hij om haar zal weenen 'i
Wat is mijn collega A of 11?
Niets llekuha! Een kus kan .nij niet ont
wijden, want ik ontvang hem in dienst der kunst.
Meine Ruh' ist hin
Als de koninklijke llndson het zoogenaamde
hoogland'" heeft verlaten, en zich neigt naar de
trotsche hoofdstad van Amerika, New-York, ont
plooit hij nog eenmaal de volle tooverknicht van
zijn bekoorlijkheden. Xijn bedding wijkt uit en
wordt llaverstraw-baai en Tappanmeer. de dichte
wouden op de bergen aan zijn oevers liggen over
de karakteristieke bergtoppen benen, die voor
een deel steil met hun rotsen in de rivier staan.
Aan den westelijken oever heginnen de beroemde
palissaden van den Jfudson, een loodrechte rots
muur, verscheidene honderden voeten hoog, die
over een afstand van 15 tot -O engelsche mijlen
de rivier begeleiden. In broeden kring blinken,
tusschen het donkergroen der wouden door,
vroolijke buitenverblijven en villadorpen, in wier
romantische omgeving de meeste legenden en
idyllen van Washington Irving spelen.
Visschersbooten met witte zeilen, boeiers, en groote.
bontbewimpi 1de passagiersbooten schommelen op den
blauwen stroom, door de vlakten aan den voet
der be gen snellen de spoortreinen, en wekken
de begeerte naar reizen, zien en genieten.
Te midden van dit paradijs liggen op den
| graphie opvroolijken ; zij maken daarvan gebruik
i door voornamelijk portretten op te hangen van
vrouw en kinderen of andere familiebetrekkingen.
liet systeem in deze gevangenis trouwens is,
om aan ben dio er verblijf moeten houden, bet
leven zoo dragelijk te maken als binnen de
perken van wet en veiligheid maar eenigzins
mogelijk is. Hier zijn ketenen, of kogels, gesmeed
aan de ledematen der gedetineerden, onbekend;
wel bestaat het verbod om gesprekken te voeren,
maar het wordt ivet gehandhaafd met de
rigonreuse strengheid die in sommige europeesehe
gevangenissen wordt toegepast. Lezen is geoor
loofd, en over het algemeen mag de gevangene
zich bezig houden met het een of ander, opdat
hij in de maatschappij teruggekeerd, nitt een
reddeloos verloren wrak zij.
Do eetkamer, de kapellen voor godsdienst
oefeningen, waarvan de wanden door de bewoners
van Sing-Sing op hunne manier zijn verfraaid,
de werkplaatsen, waar hoeden, schoenen, kle
dingstukken, zadels, machines en andere dingen
tegen stukloon worden vervaarvaardigd, gaan wij
voorbij, om eenige oogenbiikken te verwijlen in
de zaal der ieiectrocutie". de doodstraf door
elec riciteit. Albany. do politie o hoofdstad van
New-York, is de plaats waar de eerste proeven
met deze wijze van terechtstelling werden ge
nomen. Do lezer herinnert zich nog levendig,
hoe die mislukten, daar de veroordeelden ten
gevolge van den te zwakken stroom of slechts in
een vordooving vielen, óf op afzichtelijke wijze
verbrandden. Maar ook in dit opzicht heeft de
wetenschap weder eenige schreden vooruit ge
daan, en tegenwoordig mag zij zich beroemen,
dat uit een oogpunt van aesthetica, indien daar
van bij doodstraf sprake kan zijn, de terecht
stelling door middel van van electriciteit hoven
alle andere den voorkeur verdient. Deze dood
is de snelst denkbare, gaat niet met de geringste
pijn gepaard, er wordt geen bloed bij vergoten ;
Int lichaam blijft uiterlijk ongedeerd, zoodnt de
toeschouwers er minder van hebhen te lijden dan
van hangen of onthoofden.
Het vertrek waar de electrocuties plaats vin
den, biedt ruimte aan niet meer dan 50 personen,
en behalve dat er een aantal stoelen en fauteuils
Don lipl,
de geniale dubbel-jongleur.
(Glühlichter.)
staan, geeft het niets te zien dan een soort kast,
die omhoog reikt tot liijna aan den zolder toe.
Daarin staat een grooto armstoel van eikenhout:
deze wordt tot voor de deuren van de kast ge
rold, en is de plek dor executie, liet electrisch
toestel is in de kamer naast deze. De beul,
bijna een te leelijk woord geworden voor den'
zachtzinnigen ambtenaar die hier de straf voltrekt,
staat bij een der zijwanden van de kast, en brengt
met een lichten druk op een knop het toestel on
middellijk in werking. De veroordeelde weet alleen
in welke week hij zal worden ter dood gebracht.
De directeur kiest dag en uur, en zoekt eerst
kort voor het beslissend oogenblik den misdadiger
op, om hem bij zijn laatsten gang te geleiden.
Deze komt het vertrek binnen, waar artsen, een
geestelijke, de verslaggevers van een paar bladen.
en eenige andere personen bijeen zijn; hij neemt
plaats in den stoel, en wordt daarin vastgesnoerd
met twee riemen die over horst en bovenarm
gaan. De armen en boenon worden op dezelfde
wijze bevestigd. Overal waar het lichaam met
den stoel in aanraking zou kunnen komen, is
nat vilt aangebracht, waardoor het afleiden van
den stroom, of het verbranden van het lichaam
wordt verhinderd. De voeten worden dan in ver
binding gebracht met een draad die van ben-eden
komt; van boven daa;t een stalen kroon neder
op het hoofd van den misdadiger. Die kroon draagt
vier draden, die togen het voor- en achterhoofd en
tegen de beide zijwanden van het hoofd komen
te liggen, en daarmede zijn alle voorbereidselen
afgeloopen. Op een gegeven teeken maakt de
beul verbinding met d< n stroom, deze treft den
veroordeelde onmiddellijk m<!t een kracht van
Hi.~)i) volten, en veroorzaakt een bliksomsnellen,
smartloozen dood. liet gehoele proces duurt zoo
kort, dat van het oogeuhlik w.iarop de veroor
deelde zijn cel verlaat, totdat alles is afgeloopen,
nauwelijks 'l of -"/o minuut verloopt. .Langzaam
aan wordt de stroom verminderd; het lijk blijft
nog :>0 minuten in den stoel. Hebben d3 aan
wezige artsen geconstateerd dat alle levensgeesten
zijn geweken, dan wordt het lijk in een eenvou
dige doodkist gelegd en hetzij overgegeven aan
de familie, óf, indien niemand er aanspraak op
maakt, op het kleine kerkhof van het tuchthuis
hegraven. Tot nog toe zijn in Sing-Sing l'J
electrocuties uitgevoerd; geen van allen heeft een
abnormaal verloop gehad.
Uit de Oostenrüksche beeldhouwers-ateliers,
((fliihlicliter.)