Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 920
PLICHT is, de hand uit te steken tot
hulp en de koorden van de beurs te
ontknoopen. Er wordt hier veel gegeven,
maar nog immer niet genoeg. Zoolang er
in ons vaderland nog menschen wonen, die
aan 't allernoodigste gebrek lijden, moet de
meer door 't lot beweldadigde, uit een ge
voel van dankbaarheid, iets van 't zijne af
staan. Laat dus de stem van de commissie
te Egmond a/Zee, zich niet te vergeefs
doen hooren!
JUSTUS VAN MAURIK.
Democratische politiek.
in.
Hoewel eigenlijk ongeneigd om deze serie
artikelen over democratische politiek te ge
bruiken als middel van zelfverdediging, zoo
ben ik toch sedert mijn laatste woord over
dit onderwerp (Weekblad 20 Januari 1.1.) van
verschillende zijden zoo heftig aangevallen,
dat zwijgen daarover den schijn van toe
stemmen zou dragen. Gelukkig acht ik mij
echter, dat deze noodzakelijke zelfverwering
mij tevens nog duidelijker zal doen uitspre
ken, wat ik vroeger bedoelde.
Onder het opschrift: Een xonderlinyc
inval, verwijt de Amsterdammer van 23 en
24 Januari mij onder meer :
hyper-democratisch streven, omdat ik mijn afkeuring had
uitgesproken over het vaststellen van een
program, alvorens de groote kwestie van het
kiesrecht was beslist.
Het Vaderland van 27 en 28 Januari, met
"grooten lof het onlangs door mij vertaalde
werk van Greenl af Tho.npson bespre ende,
en daarvan getuigende, dat het van onschat
bare waarde is ter juister waardeering van
de Amerikaansche democratie, maakt er met
het oog op mijn Weekbladartikel mij eene
beschuldiging van, dat ik de beschouwingen
van den Amerikaan als gids aanneem voor
onze politieke toekomst, inzonderheid met
betrekking tot de door mij gewraakte hou
ding der Liberale Unie.
Eindelijk, om niet meer te noemen, heeft
mr. M. C. L. Eotsy in Xos. 3 en 5 van het
nii-u've weekblad de Krnnicl: mijne bewer
king van Thornpson's «politiek eener demo
cratie" op geduchte wijze onder handen
genomen.
Het kan niet in mijn bedoeling liggen en
zou de mij afgestane ruimte in dit blad ook
overschrijden, om op alle bijzonderheden van
die verschillende kritieken terug te komen.
Wi'de ik dat doen, wat zou ik dan b. v.
anders kunnen antwoorden op de aanmer
king van di'ii heer Lo(.-y omtrent de, beide.
eerste hoofdstukken van Tiiornpson's werk,
(waarin deze niet een enkele, pennestreek de,
lic'.n en schaduwzijden van de monarchie
en de democratie bespreekt) dan dit. dat on/e
Amerikaansche schrijver juist, daardoor ge
toond heeft te verstaan l'art de faire un
livre. Onze schrijver weet zelf zeer goed, dat
met die heide tegenstellingen de zaak niet
is uitgemaakt, doch in verband met /iju
geheelen arbeid is die hoogst onpartijdige
introductie zeer op hare plaats, en verdient
vol!-1 rek t niet de laffe bespotting, waarmee
zelfs de heer Lotsy die ten koste van den
goeden smaak tracht te bestrijden.
Ernstiger schijnt mr. Eofsy's woord, dat
het gevaarlijk is, de voor Europa
onbiuikbare politiek van Amerika hier te impor
teeren, daar zij ons niet anders geven kan
dan steenen voor brood. En het Vaderland
spreekt ook al van het gevaar, orn de
Amerikaïiiische politiek, in casu het dogma van
staatsonthouding ons als ideaal voor oogen
te IK uden. Loopen de beide oordeelvellingen
van Kroniek en Vaderland over mr. Thomp
son's boek hemelsbreed uit elkander, op dat
punt van het gevaarlijke komen ze geheel
overeen.
Maar hoe? Heb ik mij dan niet duidelijk
genoeg in de inleiding van het meesterlijk
geschrift van Thompson daarover uitgelaten
en beweerd, dat het mijn doel in de eerste
plaats was, nieuwe dingen omtrent Ameri
kaansche toestanden te doen kennen en dat
ik slechts van ter zijde beoogde, daarmede
invloed te willen hebhen op ons eigen poli
tiek leven. Zeide ik niet duidelijk (hl. (j i,
dat onze toestanden geheel anders zijn en
dat de individualistische richting hier on
mogelijk in haar volle consequentie kan
worden toegepast t Men zou mij met die
bewering, dat ik de Amerikaansche politiek
wilde importeeren en haar als ideaal voor
den geest stellen, evenzeer kunnen verdenken
van republikeinsche neigingen, alsook van
een poging om in ons land politieke syndi
caten te willen invoeren. De bespottelijkheid
daarvan moet ieder in het oog vallen. Hoe
belangwekkend ook de uiteenzetting van de
werking dier syndicaten door den
Amerikaanschen schrijver ook moge zijn, welk
Nederlander zou de dwaasheid kunnen heb
ben, om zelfs bij de volle erkenning van de
zwakheid onzer politieke partijen als zoo
danig, met eenige hoop op succes daarin
Amerika te willen navolgen f
Mijne eenige bedoeling met mijne bewer
king van Thompson's Politiek eener Demo
cratie, is dan ook geweest: in een nieuw en
frisch beeld mijnen landgenooten, die zich
op een tweesprong van hun politiek leven
bevinden, oude bekende waarheden te her
inneren, waaraan zij getrouw moeten zijn,
om de overwinning te behalen. Ik zie geen
enkele reden, waarom Amerika in dit opzicht
als voorbeeld zou moeten zijn uitgesloten ;
waarom ons democratisch streven ook daaraan
zich niet zou mogen opbouwen, al laat men
de toepassingen daarvan voor rekening der
Amerikanen en al weet men van te voren,
dat in onze samengestelde maatschappij,
product van de inwerking der wetten van
vele eeuwen, het democratisch begrip der
gelijkheid anders zal moeten werken. Beriep
een Stuart Mill, toen de reform beweging
van het kiesrecht, in 1805 -07 Engeland in
rep en roer bracht, zich niet eveneens op
Amerika ?
Ontleende ook hij niet aan dat land der
democratie bij uitnemendheid de krachtigste
drangredenen om het kiesrecht uit te breiden ?
De belangstellende lezer zie, er zijn hoofd
stuk over de extension of the suffrage !)
maar eens op na
Welnu, eveneens als ten vorigen jare in
de gespannen dagen der ontbinding door mij
voor de lezers van dit blad een hoofdstuk
uit onze eigen geschiedenis werd
opppge=lagen, om aan te, dringen op /,oo ruim mogelijke
uitbreiding van bet kiesrecht 2) ; zoo moest
mij ook onlangs voor datzelfde si reven Ame
rika dienen. In een tijdsgewricht, als waarin
ons staatskundig leven zich thans bevindt.
kan er, dunkt mij. niet genoeg op het beginsel
van alle democratie gewezen worden. In
hoever het voor ons land noodzakelijk zijn
zal, staatsinmenging loe te, passen .-,). moet,
bovenal de toekomst leeren ; voorshands moet
het democratisch beginsel van zeer uil gebreid
kiesrecht vaststaan, als nieuwe grondwet van
den staat, voor nu-n verder op dat fundament
met vrucht zal kunnen voortbouwen.
Het over het, hoofd zien van die primor
diale waarheid is hetgeen ik der Liberale
TTnie verweet. Zij wil vruchten doen rijpen
aan een b lom. die nog mo"t worden geplant.
Dat is haar looi-c'ie fout. die d.'arbij voor
den nadenkenden burger den schijn heeft
van ondemocral Wi te zijn Uitbreid'nj' van
kiesrecht is, principieel genomen, nhdiealio
van gezag Het handhaven vai' dut. g'"/ng,
hoe aangenaam en streelend ook voor het
gevoel van eigen hefeokonis. is in sfr'id met
bet beginsel van di" uiihreidim'.
Daarom van w"lhe 7,!i<le ook de
('undanie'teele wet van alle ware demo,M ??! '?? in
haar groot" beteo!;"r,i- kan wor ii n ivïn ,?';,.n
welij1-1 gemaakt, tracht ik in on fc dagen, nu
hel 7\'i dt rlandsche volk op een tv." -:?: '!??;
van zijn p«l't'eke l"vr>. -.iaat. da-u me l ? ''.?
goede zaak 'e die,-en. lï"l i^ mi oov r~- . ; i:;/
of' de stro'ining d<T Fransehe revolutie, o!'
die over den A tlanti-ehi n O.'eaao du; b"d
onzer wedergeboorte ons brengt. Il yoo vij
slechts goed worden oiidergedo-iipee1 en ors
volksleven er d >or vernieuwd en vcrjnnvd
wor i t.
Men vergunne mij dan ook om d >.. prak
tisch doel (i-etrou.v Ie blijven, dil ar(i'-:ii, 'e
mijner zelfYenvering g ?sehrovo'i. te einü/en
met een beeld, noch aan Amerika noen aan
Frankrijk ontleend, maar aan Fii;.' iar'ei ;
een beeld dat, krachtiger dan all"
re.l.-neoringen b"\vij.«"n kan. d,u, het op dit o
ijfublik alleen aanko'iii. op d.> principieel,'V u o sic
van de uilbrei'iiog van het kiesivel'i Wil
ook daarom de Ainxlfi'',''ini/iti'r mi; een
hyperdemocraat en het Vaderland rnij een
iiarNtochtelijk democraat hoden, wat deert mij
de poging o'ii mij nvt zulke quablrMties <e
bezoedelen, zoo ik slechts overtuigd b"!!, dut,
ik consequenter en pvincipieeler de
Noderlandseho democratie daarmede dien?
Wat leert ons de geschiedenis van de
kies.rechthervorming van Engeland in d" jaren
l'Sliii en 1^'ii '' (iladsione was na de mis
lukking op 2i! Juni 1^1)0 afgetreden. Zijn
pogingen, orn hel ki<verscorps mei i Ou no;i man
te vermeerderen, waren af'gestnii op de tegen
kanting der conservatieven. De/.o kwamen
toen onder lord Derby en Disraeli uan het
bestuur. En wat, geschiedde:' Een veel ra
dicaler kieswet d >or Disraeli voorgesteld,
hoewel door Derby een sprong in het duistere
genoemd, werd in \^<<ïaangenomen. Wa'ir
aan was dat toe te schrijven ? Het volk had
niet. stil gezeten: na ( ihHstone's val duurde
de beweging voort. < )p 2->?2") Juli had de
stormachtige meeting in het Hydepark plaats
1) ('li!i])t. VIII van zijn werk: ('onsidorations
on representative K'ivernnient.
?Ji Zie WeelMiil van 5 April isül: -Do poli
tieke crisis in liet licht der geschiedenis".
,'!) Dwaasheid ware liet staatsonlhoadhu; :ils
ideaal voor te houden. In volstroktun zin doet
Thompson dit zelfs voor Amerika niet (hlz. 1i".i).
och komt hot mij voor, dat gedachten als hij
op hlz. 1^0 en IL':* uitspreekt, ook hier wol
kunnen overwogen worden.
1) Wetenschappelijk zeker een vruchtbaar punt
van onderzoek. De hoer Lotsy duido mij echter
niet euvel, hem hoon to wijzen naar de
Introduction van Tocqueville's werk over de Ameri
kaansche democratie, die genoegzaam leert, dat
deze autoriteit zoowel de Amerikaansclie als de
Europeesche democratie uit dezelfde bron afleidt.
en tot het einde van het jaar herhaalde
zich die beweging van stad tot stad. Is het
nog noodig met zoovele woorden de toepas
sing te maken op ons land ? Waren en
werden de geesten ook hier door de leiders
wakker gehouden op het groote punt, ook
onze tegenwoordige regeering zou daarmede
hebben moeten rekening houden ; en mis
schien ware er een kieswet door haar aan
geboden, weinig van die van Tak verschil
lende. Maar thans ? ?
DR. NIJHOFF.
China en Jiipan.
De val van Wei-Hai-Wei, het tweede en
laatste groote maritime arsenaal in het
noorden van het Hemelsche Kijk, is blijk
baar slechts eene quaestie van enkele dagen
en zal wellicht, als het Weekblad onder de
oogen zijner lezers komt, reeds een voldon
gen feit zijn. De Japanners weten precies
wat zij willen, en wat meer is, zij voeren
hunne plannen uit met eene nauwkeurigheid,
die aan het wonderbaarlijke grenst. Op den
dag af hebben zij voorspeld, wanneer
PortArthur in hun bezit zou zijn, en de voor
spelling is uitgekomen. Zijn de beide groote
arsenalen in de handen der Japanners, dan
zijn deze meester van de golf' van Petchili.
Daarenboven bevindt zich de Ohiueesehe
vloot, juist in deze wateren, en zal dus, ver
stoken van elk steunpunt, haar lot niet
kunnen ontgaan. Tegelijker tijd rukken
twee Japansche legers uit het noorden tegen
de hoofdstad Peking op.
Gold het een ander land dan China, dan
zou ongetwijfeld de bevolking, verbitterd en
ontmoedigd door eene onafgebroken reeks
van nederlagen, welke een treurg getuigenis
afleggen van de onbekwaamheid der
legeraanvoerders en van de onbruikbaarbeid
deitroepen, ernstig in verzet komen tegen de
onverklaarbare inertie der regeering. Maar
China i-i te vergelijken met die lagere orga ?
ni>me, die van verminkingen en verwondin
gen, welke voor hoogrre organismen doodelijk
zouden zijn. niets schijnen te gevoelen, en die
op de sterkste prikksls zoo goed als niet
reageeren. Twee jaren na den oorlog van
1^'i.1). die met de inne'iiing van Peking door
t\" Knge!-ehe en Fian^ch" troepen eindigde,
was in de binnenlanden van China nog niets
van dezen worslel-trijd be.ke.:id. De hoogere
,'imbiennren zullen er waarschijnlijk wel wat
lul
?n
geweten, maai' zij aeot'.en het
verkieslijk, lier, volk in onweiendheiii ie lalen.
Na'uurlijk moe^t er g"!d zijn o-n de oo;
!ogs(!?' < 'ainees i- ZOO
?singon van a'lerlei
niet eens
,:l
l,
' o
en
l
lm-.-r vv-iagt, w;',a;'
g.'.-Mnrhi va-l"n nriaistaf g"hi
gen nio"i diei,en. En waar de
i;,i gvo<,i-fe gedeelte bet-iaa.n uit landlo ijv.-rs
e;, vagebonden. di« voor den dienst /.i;,!
gepre;-t is een e opruiming van eilelijko (];H.
ad:-"lalii>g voor de ovet bevolking, en U'V<-ns
("?n middel om daarnil nulteloo/.e en
gevaar!';!:o elementen Ie doen verdwijnen.
Soms zon men in ver/;o"king komen om
:::i'i te nemen, dat do regeering te Peking
zelve niel weet, wat, er op hel oorlog-terrein
voorvalt. Toen cenig" maaoden geh'dea de,
heer Deiring naar Japan werd gezonden om
vrodesondei handelingen aan Ie ksioopen, was.
n:ei\ te Tokio niet we'm'g onlstemd over de
omstandigheid, dat deze moeieliike (|:iaesfio
moeM worden behandeld met e,-n umi '^ge
schikt Etiropooseh ambtenaar, maar men
verwaeh'le all hans, dat de he"r Deiring van
behoorlijke volmaebten voorzien zou >:ijn.
En wat bleek nu? De heer Deiring kou
niets anders vertoonen dan een brief van
den onder-koning L;-ITving-Cha.ng aan -21111
goeden vriend graaf' Ito" i'lcn Japanschen
premier), waarin do^en laatMen onder het
oog werd gebrachl, dat, de oorlog zoo nood
lottig was voor Japan, en dal het daarom
beier zou zijn. er een einde aan t; maken!
EM nu, na een gam-ehe reeks van overwin
ningen, door de Japan-<che troepen behaald,
worden weder vredesonderhandelingen aan
geknoopt. Dezen keer zijn het een paar
Cninoesche vnandari|iien, die met de taak belast
zijn, om eene. zoo mogelijk, onmiddellijke
staking der vijandelijkheden Ie bespreken.
De Japanners antwoorden, dat zij dit niet
kunnen doen, zonder eerst de volnvichlen uil te
wisselen. Wederom blijkt het, dal de volmach
ten der Caineezon niets beteekenen; de gezan
ten van den keizer zijn niet bevoegd tot het
nemen van een enkel belangrijk besluit,
zonder eerst over elk punt. het oordeel hun
ner regeering Ie hebben gevraagd.
Xat,uurlijk hellen de Japanners dadelijk de zitting
op, en geven den ('hineezen te verstaan, dat
zij het best zullen doen met dadelijk af te
reizen, dat de boot, voor hen gereed ligt, en
dat, zoolang zij zich op Japansch grondgebied
bevinden, voor hunne veiligheid zal worden
gezorgd. Op deze wijze hebben de Chinee
zen het alleen aan ziehzeJven te wijten, wan
neer de Japanners ook het laatste nummer
van hun programma uitvoeren, en te Peking
aan do Chineezen de vredesvoorwaarden ko
men voorschrijven.
Dat die voorwaarden in dien tusschentijd
niet gunstiger zullen worden, ligt voor de
hand. Sir Edwin Arnold, de bekende
Engelsche dichter en oriëntalist, die jaren lang
in Japan heeft gewoond en nog steeds met
de regeering aldaar betrekkingen onderhoudt,
noemt als minimum der door Japan te stel
len voorwaarden de volgende punten op:
lo. een onbetwist protectoraat van Japan
over Korea; 2o. een voor de Japansche
producten gunstig handelstraktaat; 3o. terug
gave der door Japan gemaakte oorlogskosten
en daarenboven een schadeloosstelling van
vijftig millioen pond sterling; 4o. als onder
pand voor de behoorlijke vervulling dezer
voorwaarden de tijdelijke bezetting van
PortArthur en Wei-Hai-Wei door Japan, en
eindelijk afstand aan Japan van het eiland
Formosa en van een deel van Mandschoerije.
Het is niet te verwachten, dat China deze
voorwaarden goedschiks zal aannemen, en
dus zal de oorlog nog wel eenigen tijd worden
voortgezet. Uit Shanghai (dus uit Engelsche,
voor de Chineezen zeer gunstige bron) wordt
geseind, dat de onderkoning Liu in
Mandschoerije een nieuw leger van 40.000 tot
50.01)0 man heeft bijeengebracht, waarmede
hij de Japmners zal tegenhouden op hun
tocht naar Peking. Mogelijk zijn die, cijfers
juist; maar de berichtgever te Shanghai is
genoodzaakt er bij op te merken, dat van die
gansene, legermacht hoogstens 5()ou man goed
gewapend zijn, daar de Japanners in de
verschillende veldslagen b'pia al de moderne
vuurwapenen hebben bui'gemaakt over welke
her, ('nineesche leger kon beschikken.
Sir Edwin Arnold verdedigt in het Engelsen
Tijdschrift Tl/e Minxler de stelling, dat de
overwinningen der Japanners een zegen zul
len zijn zoowel voor de Europeesche natiën.
als voor het Oosten. ;>l)e triomf van .Japan
verkondigt, met de stem eener bazuin, hoe
de natiën afhangen van hun innerlijk na
tionaal leven, evtn'lls het individu afhangt
van zijn persoonlijke vitaliteit. Hef stelsel,
waaronder China lot stagnatie is gekomen,
was op h"dekte wijze noodlottig voor
vaderlandsli'.-file. loyaliteit, vertrouwen, mannelijk
heid, ji/i'i,'/- Ktiii'ii en persoonlijke
/elfeerbiediging. In Japan daarentegen hebben deze
deugden, die sedert eeuwen in den n:\nonalen
bodem geworteld waren, nooit opgehouden
te bloeien en de vruchten te dragen, wel
ke de ui*komst zijn van eene werkelijke,
h' epiiheuf
e der
beste
nwoorer
ver
;:>ehriIn (''ijiicesche bhiden lezen wij jii'iimoi lijke
m-'de'leelingen omtrent oMikoopb.iarlüi.l
verilui>teriiig (-n plirM verzuim, t"r-vij! de tucht
<-r i< vt rvni'g'-i) door h,-l terrorlsi
wreedheid. \ec:u het eersie. het.
Jaj),'in-:ohe nieuw-blad over den t'-gs
d'gen veldtocht. «M- hand. en ge zuh
??lag"U in vindon van parliculieiv i
pannen zich te huis in. om
n !c bereiden voor hare va i; kere
bevolking eener stad m Ebmie
eenstemmig bel gebrirk van
fondsen bij een te brengen,
i.en in
's'iirna
n. D.
?zich
teneinde
fien lo zeirl-.'n naar de rei:im
i'. 'nc andere stad in Foei
be.-loot,. zich v
onthouden, tot
volledig zou zijn; hel op
geld werd naar g, 't leger g
het drinken van s--il;i. ie
overivrn.ing van Japin
b ,-spa irle
D' dorpe
ngen van Sciiizuoka togen gezamenlijk naar
den top van den Foeji San. om te bidden voor
hel. geluk «ie: Jap uisehe wapenen, l u ''Ou woord,
hel gansene land, van den keizer lot den
laag-len iit:i*n!;n is vereenig/1 door don
grootcn hartklop dor nationale inspanning, en
het, gevolg is güweost, dat de onmetelijke,
logge, or.gelede ma-sa der Chme.ese.he macht
is neuerge.vorp'üi voor de vlag van Japan,
gelijk de lijstlialmen voor de sikkel vanden
oogsler.''
liet is do oude historie van D.U'id en
Goliath. -Toen Goliath David zag, zoo ver
achtte hi
met den Flüstijn is af'geloopen.
e,!n." Maar men weet, hoe het
Sociale aa
ga ey
iiiiiiiiiiiiiiMiiiniitinit
De Vrouw in Staat
en
11.
Ook in de p rak tij k waren de uitkomsten
der beweging geeuzins onbevredigend. De
Minister van Waterstaat, die scheen om te
gaan met het plan om de gehuwde vrouwe
lijke ambtenaren bij post en telegrafie zoo
weinig mogelijk, allhans slechts in inférieure
betrekkingen, te handhaven, moest dil, voor
nemen (in de kwestie van het verlof' van Mevr.
Ee Grand-Goudschaal) door den drang der
publieke opinie laten varen ; verschillende bon
den en vereenigingen, bijv- deNed. Vereen, tot
afschaffing van sterken drank, namsn vrouwen