No. 923 DE AMSTERDAMMER, WEEKBDAD VOOR N E DERDAN D. uitbreiding der zaak noopte de firma een eigen kistenmakerij, een timmermanswerkplaats, een bussenmakerij, een smederij, een machinewerkplaats, een eigen gasfabriek voor verwarming, een eigen boek- en steendrukkerij, en een eigen electrische installatie voor verlichting in het leven te roepen. Zelfs de aanbouw van nieuwe fabrieksge bouwen wordt in eigen beheer ondernomen, waarbij de werklieden en geemployeerden tegen invaliditeit en ongelukken worden verzekerd. De indruk, welken men bij een bezoek aan de fabriek ontvangt, is bijzonder grootsch. Tal van groote gebouwen lagen daar voor ons, waarboven hooge fabriekschoorsteenen uitstaken en het bleek ons dat deze gebou wen nog in dezen zomer vergroot en ver meerderd zullen worden. Eigen locomotieven reden met eigen wagons op en neer langs rails, die weer in verbinding staan met het spoorwegstation. Alle wagens, die op het terrein komen of dit verlaten, moeten een weegmachine passeeren, die tot 20,000 Kg. kan aangeven. Ons eerste bezoek goldt de kistenraakerij, waarin twee dubbele raamzaagmachines, schaafmachines, ploegbanken, circuleerzagen, door stoom bewogen, den grondstof, den balk, tot de verschillende onderdeelen vormden, waaruit een kist moest worden samengesteld. Zeer curieus was een rotatie-machine om de kisten te stempelen. De plankjes worden voortbewogen, bedrukt en aan de andere zijde weer te voorschijn gebracht als bij een rotatie pers. De bussenmakerij (zie de afbeelding) is geplaatst in een gebouw, dageen lengte heeft van 100 en een breedte van 2i/M. Hier staan tal van machines van verschillende grootte, naar gelang van de afmeting der bus, welke vervaardigd moet worden, die hun dienst moeten doen bij de bewerking. Het blik, dat de bus zonder bodem of deksel den romp moet vormen, wordt eerst gesneden, een tweede machine snijdt er hoekjes uit, een derde kant het om, zoodanig dat de beide lengte uiteinden in elkander kunnen grijpen; een vierde walst het, geeft daaraan den ronden deksels en bodems worden weer door andere machines afzonderlijk gestampt. De machine, die de bodems aan de bus hecht, is zeker een der meest opmerkingswaardige uitvindingen. wordt afgewogen, gevuld, de etiketten op de bussen gehecht, waarna ze, in vloeipapier en daarna in kisten gepakt, voor de verzending gereed zijn. machinefabriek van niet te groote omvang, waarin men echter de nieuwste werktuigen vindt om het metaal te draaien, te schaven, te slijpen, te boren enz. Daarnaast is een DE Lij werkt bijzonder snel, en kan, indien een bekwaam werkman haar bedient, in een uur tijds ruim 8000 bodems aan de bussen felsen. De weeg- pak- en verzendlokalen bevin den zich in een gebouw, dat 90 meters lang Deze werkzaamheden worden voor het grootste gedeelte door meisjes verricht, wier rappe handen zonder ophouden bezig zijn om de steeds in groote bussen aangevoerd wordende cacao af te wegen en in de kleiVorm; een vijfde plet de kanten dicht, een j en O 'breed is, waaraan nog verschillende zesde trekt den top in, een zevende maakt ! uitbouwen annex zijn. In dit gebouw wor de groef voor den bodem, terwijl een achtste den in verschillende lokalen de zakjes gemachine de bodems er onder aanbrengt. De l plakt, de bussen met poeder, dat nauwkeurig n ere ^a*^* f." rioeii, terwijl weer andere de verdere werkzaamheden c'T verpakking ver richten. De reparatiewerkplaats is vrij een smederij met elf smidsvuren. een stoomhamer enz. Deze smidsvuren hebben geen afzonder lijke schoorsteenen, maar monden door ver ticale buizen viit in een horizontale plaatijzeren leiding, waaruit de rook door een grooten exhaustor wordt weggezogen. De etiquetten der bussen en alles wat er noorlig is voor aankondiging en reclame in de vijf werelddeelen worden allen gedrukt in een steen- en boekdrukkerij, voorzien van de nieuwste persen, die door stoom worden bewogen ; het gebouw waarin deze prachtige inrichting is gevestigd, is !C> meten- lang. Tot nu toe hebben we alleen nog maar de gebouwen bezocht, die met de eigenlijke fabrikage der cacao in geen betrekking staan. Treedt men echter de reusachtige fabriek binnen, dan eerst krijgt men een indruk van de massa cacaoboonen, die hier dagelijks worden omgevormd tot poeder. Zoo heeft o. a. de branderij waarvan wij een afbeel ding geven, een inhoud van ruim dertigdui zend kub. meters ; toch is de inrichting voor verwarming en ventilatie zoodanig geregeld, dat de inhoud van deze grootsche hal in zeer korten tijd door het inblazen van verwarmde lucht kan ververscht worden, terwijl de bedorven lucht wordt weggezogen. De stoomventilatoren, die daarvoor dienst doen, kunnen in vijfenveertig minuten den geheelen luchtinhoud wegzuigen. Dat de stoomkracht dus op uitgebreide schaal is toegepast zal reeds uit het boven staande blijken. Het ketelhuis bevat dan ook reusachtige stoomketels, welker haarden een klein coquet stoommachinelje van n 1. P. verleent daartoe zijn hulp mechanisch gestookt worden. Te dien einde worden de steenkolen in een kipkar door middel van een lift boven op het metselwerk der ketels gebracht, waar deze zijn in houd in reservoirs uitstort, die het mecha nisme voeden, dat de kolen in den vuurhaard werpt. Deze ketels leveren den stoom onder