No. 926 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. lijke nabijheid der slijpsteenen. Zooals dit in de gropte fabrieken in het buitenland ge bruikelijk is, heeft men ook hier een einde gemaakt aan den toestand, dat ieder werkman zijn eigen gereedschap heeft, dit naar eigen inzichten slijpt, versmeedt en hardt en dus zijn tijd verliest. In de Simplex zijn een bankwerker en een draaier voortdurend bezig gereedschappen te maken en te slijpen vol gens eenmaal vastgestelde normaal modellen. Geen werkman behoeft dus zijn tijd te verliezen met slijpen, harden, enz., want steeds zijn duplicaten aanwezig, af gewerkt en geslepen door iemand die daarvoor uitslui tend is aangesteld, waardoor alle arbeid gelijk wordt en alle stukken omwisselbaar zijn. Op deze magazijnen volgt draaierij, fraiserij en zijn voorzien, gaan de voorwerpen in het nikkelbad. Een dynamo levert den electrischen stroom, die langs geleidingen naar de nikkelplaten gaat, welke in het bad zijn op gehangen, de vloeistof ontleedt en het nikkel in microscopisch fijne deeltjes op het te vernikkelen voorwerp doet neerslaan. Uit het bad gekomen, zien de voorwerpen er nog dof uit, maar worden alsdan gepolijst teneinde gaan. Men bedenke wel dat elk rijwiel in Ne derland gemaakt een werkman 5 a 6 weken bezig houdt en dat men dus, door deze natio nale industrie te bevorderen, de werkloos heid bestrijdt. Toch werd in het vorige jaar nog voor meer dan n millioen aan rijwielen en rijwieldeelen in Nederland ingevoerd. Trouwens de Simplex-machine is in het buitenland zelfs geen vreemde meer. De de ponserij. Als bijzondere werk tuigen ziet men hier een bank, die geheel automatisch den schroefdraad aan de spaken snijdt. De werkman behoeft niets anders te doen als de spaak in het werk tuig te steken en er uit te halen. Van beteekenis zijn ook de zoogenaamde revolverbanken, d. w. z. draai banken, waarvan het klemblok, dat dient om den bijtel vast te houden, als de cylinder van een revolver rond draait en dan telkens een ander stuk gereedschap voor het werk brengt. Dit auto matisch omspringen van het gereedschap, zonder dat de werkman behoeft te zoeken of te stellen, is oorzaak dat zulk een bank driemaal sneller werkt en dan met wiskunstige nauwkeurigheid, waarop het bij de vervaar diging van rijwielen zoozeer aankomt. Fraisbanken zijn banken waarop een rond ge reedschap van diverse vor men, met scherpe tanden bezet, draait en zoo het materiaal wegsnijdt totdat de gewenschte vorm is verkregen. Alles gaat automatisch ; het stuk werk, vastgezet op een tafel, wordt door de machine zelve naar omhoog, opzij, naar voren, in rechte richting of wel in de meest ingewikkelde lijn langs den frais gestuurd. Is het werkstuk klaar, MoXTEEIïDEIUJ. RACE-MACHIXE. dan verlaat het de bank, zuiver vlak en in denzelfden mathematischen vorm als zijn vele voorgangers en honderden nakomelingen. Hier ziet men nippelbanken, die de nippels kleine langwerpige koperen moertjes waarvan er 70 a 80 aan een rijwiel gaan onder het angstig gepiep van boortjes en beiteltjes, als 't ware als gouden tranen weenen; een meetmachine, die aangeeft hoeveel onderdeeltjes van een indicateur paardenkracht er noodig zijn om een rijwiel voort te trappen; ponsraachines, die met n slag de meest gecompliceerde vorm uit het weer barstig materiaal drukken; vuurvasteovens, waarin alle stalen deelen gehard worden; slijpmachines waarin kleine slijpsteenen de beweging van de aarde om de zon nabootsen en aldus de holle deelen in hun zuiveren vorm slijpen. In de slijperij worden de afgedraaide en gefraisde deelen de eerste bewerking verder geslepen en gepolijst, waardoor hun oppervlak hoewel nog dof zoo glad wordt als een spiegel. Het slijpen geschiedt op schijven met leer bekleed. Oogenschijnlijk is dit een gemakkelijk baantje, de werkman zit daarbij doodkalm op een bankje, maar bij nader inzien bemerkt men dat dit slijpen zeer veel inspanning vereischt. Zijn de stukken zoover gereed, dan worden zij vernikkeld, na alvorens in een koperbad te zijn gedompeld; dit geschiedt om de te vernikkelen voorwerpen zooveel mogelijk te gen roesten te vrijwaren; want deze de ondervinding heeft dit geleerd kunnen roesten, als zij niet geregeld worden onder houden. Na dus van een koperen mantel te een fraaien glans te erlangen. In een ander lokaal heeft het emailleeren plaats. Hoewel men in den laatsten tijd rij wielen van alle kleuren van het hardste geel tot het brutaalste rood ziet loopen, houdt de fabriek toch aan haar denkbeeld vast, dat een glad geëmailleerde machine het sierlijkst is. Goed emailleeren vordert echter een niet goedkoope inrichting, dure grondstoffen en een geoefen""* -? den werkman, die met veel zorg en oplettendheid de temperatuur in den oven regelt. Is een wiel goed ge mailleerd, dan kan men er met een scherp voorwerp op slaan, zonder dat het email er afspringt. Na al deze bewerkingen komen alle onderdeelen ten slotte terecht in de monteerderij waar zij bij elkan der gevoegd en te zamen verbonden worden, totdat ? zij eindelijk het Simplex ' -rijwiel vormen, om daarna afgeleverd te worden aan {]en pakraeester, die voor de expeditie zorg draagt. In de wereld der rijwielers de Nederlandsche »Cycling fraternity" is wel eens de meening geuit, dat de S i m p l e x Au tomatic Machine C o. de onderdeelen harer machines afgewerkt uit Engeland zou krijgen. Dit nu is een dwaling. Wel is waar betrekt zij haar ruwe deelen van elders, maar wij hebben ons kunnen overtuigen dat zij deze geheel en al in haar werkplaatsen afwerkt. Er zal wel niet n rijwielfabriek ter we reld zijn, die al les zelf maakt. De buizen ko men van de buizenfabriek, de zadels van de zadel- en de banden van de rubberfa briek. In ieder geval heeft zij het vooroor deel dat de Xederlandsche werkman geen véloeipedes kan maken schit terend weerlegt. Waar de Nederlandschejonglingscbap, als zij op de rijwielbanen in wedstrijden uitkomt, als geduchte mededingster wordt gevreesd, geëerd en bewonderd, streelt het thans onze eigenliefde, dat men, om een goed rijwiel te erlangen, niet meer bij den vreemdeling behoeft ter markt te fabriek zendt haar wielen niet alleen naar de koloniën, maar ook naar Duitschland, België, Frankrijk, Rusland en Amerika en eervolle onderscheidingen werden haar op de wereldtentoonstelling te Parijs in 1S8!) en in hetzelfde jaar te Hastings toegekend. Dat zij in Amsterdam in 1890, te Scheveningen in 1802 en te Winschoten in 1.89'i werd be kroond is algemeen bekend. Voor het naderend sei zoen brengt de S i m p l e x dit jaar een dames-, een race- en een wegraachine in den handel. Hoe dezen er uit zien toonen onze afbeeldingen aan en leert ons bovendien de Nederlandsche fyort van Zaterdag 2 Februari jl. Dit toongevend blad schrijft: »Alle buizen zijn dikker, stuurstang en zadelpen l". Het balhoofd is niet korter gemaakt, omdat de S i mp l e x het niet gerechtvaar digd vindt, ter wille van een i modegril voordeelen van een lang balhoofd prijs te geven. De handvatten zijn van kurk, verbeterde constructie met xyloniteeiuden. De voorvorkkroon is uit buis ge forceerd ; dit is wel is waar kostbaarder, doch ook solieder en niet minder sierlijk dan de plaatjeskroon. De stofvrije trapper-as onder ging eene verbetering in .constructie; de breedte is thans bij race-machines 120 en bij roadsters 1->~> m.in. De trapas-naaf is zoo breed mogelijk geno men, zoodatde beide draagpunten (kogelloopers) zoo ver mogelijk van elkaar zijn. Kettingwielen, af neembaar, 22?21 tanden enPerry blockketting. Met het oog op het gerief vati rij der, die een extraluchtbuis meenemen, b.v. op langere tochten, zijn voor-en achter wiel gelijk ge' maakt, n.l. 2S'' met l:;/t" banden voor beide j wielen. Aan de Simplex-wielen worden uit\ sluitend Jointless-velgen gebruikt, die het j voordeel hebben geen naad te bezitten; deze i velgen worden uit prima staal vervaardigd, en door de bewerking, die zij ondergaan, wordt de veerkracht van het materiaal nog verhoogd. Men zal het uitsluitend gebruik dezer velgen te meer apprecieeren, als men bedenkt dat zij zeer duur zijn en de fabri kant ze dus slechts in het belang zijner ainemers gebruikt. De spatschermen zijn van xylonite, dat lichter is dan staal en niet onderhevig aan deuken of afschilferen van het email. De pedaalpen is geschroefd en geklemd op eene wijze, die loswerken onmogelijk maakt; de kogels der pedalen loopen niet in de zijplaatjes, maar in de buis, die de as bedekt; de pedaal heeft dus een naaf, en ongelijk loopen door ver buiging der plaatjes is daar door voorkomen. De blokken zijn van vilt. Naven en pe dalen worden in afgewerkten toestand, juist vóór dat zij in de machines komen, door speciaal daarvoor gemaakte machinerie nageslepen en gepolijst. De klembouten worden ter besparing van gewicht uitgehold, daar zij in evenredigheid der dikkere buizen dik worden gemaakt, ter wille der sierlijkheid. Het achterkettingwiel is geheel doorboord; de rem is geheel afneembaar, licht en van rubber. De eerste klas ma chines worden weer in 3 maten gemaakt, voor lange, middelmatige en kleine rij ders ; race machines op be stelling naar de lengte van den rijder. In de damessafety is sinds verleden jaar geen verandering gekomen behalve dikkere buizen en fijnere pedalen." Melding makende van de nationale tentoonstelling van rijwielen welke van 9 tot 12 Februari j.l. in het Paleis i-oor Volksvlijt alhier werd gehouden, zegt nog boven genoemd blad in zijn nummer van 9 Februari jl. het vol gende : »De Si)i<iile.r Automatic Machine ('o heeft tusschen de verschillende smaakvol geëtaleerde kar retjes op haren stand eenige werkstuk ken ter vergelijking neergelegd van vroe gere en huidige modellen, en de daaruit blijkende vooruitgang is een zeer sprekend bewijs voor de qualiteit van het werk dat zij thans levert. Hare joinlless rims en|de wijze van bewerking zijn eene attractie voor DAM ES-]\[A( TUNE. deskundigen en leeken, en kleinere onder deelen, als de uit n stuk buis geforceerde mooie vorkkroon, leggen getuigenis af van de wijze, waarop zij thans kan werken. Trou wens, wij zijn overtuigd, dat de Simplex on der leiding van de heeren L e e u w e n b e r g en Van Erven Dorens een goede toe komt tegemoet gaat.'1 Dat het rijwiel een groote toekomst heeft, zal wel niemand loochenen. Het is een kind van onzen tijd, waarin staal en ijzer, galvano-metallurgie en mechanica zoo groot een woord, zoo niet het grootste spreken. Het rijwiel en de mensch, als zij daar voortvliegen met verwonderlijke snelheid langs de wegen, schijnen n te worden, en het is i een waar woord, dat E. J. Marey in 1887 in zijn boek »Aiiiinal Mei-hanimiC' schreef: j «Living beings have frequently and in every age been compared to machines, but it is only in the present day that the bearing and the justice of this comparison is fully comprehensible." J. H. G. Lrrirn: WI:OMA< HINK.