DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 933 roofd van de vruchten zijner overwinningen op Turkije. De rol die Frankrijk en Duitschland bij deze gelegenheid hebben gespeeld, laat zich alleen verk'areu door de zucht om Rusland ter wille te zijn. Slechts enkelen hebben den moed, dit openlijk uit te spreken. Het Jourual di-s Débats schrijft: »De belangen van Rusland in de Chineesche Zeeën laten ons niet onverschillig; wij zouden gaarne iets doen, om die te waarborgen. Doch is het Rusland alleen, dat de voordeelen zal pluk ken van deze gemeenschappelijke politiek ? Wij hebben voldoende aangetoond (?) dat dit niet het geval is ; maar al ware het zoo, het zou voor ons geen voldoende reden zijn om ons te beklagen of om ons te onthouden. Sedert de dagen van Kronstadt, Toulon en Parijs zijn wij voor de eerste maal in de gelegenheid om te toonen, dat onze diepste en innigste gevoelens niet zijn uitgeput door de manifestatiön op de boulevards." Minder lief laten zich enkele oppositie-bladen uit. De Libre Paro/e zegt rond weg, ('at Frank rijk zich heeft laten gebruiken om voor Ruslend de kastanjes uit het vuur te halen, en Clémenceau toont in zijn Justice aan, dat Frankrijk tot dusver . slechts n tastbaar resultaat heeft gezien van de alliantie met Rusland, n.l. de eer, aan de laatstgenoemde mogendheid vijf milliarden francs te mogen leenen. Ook Duitschland schijnt in den laatsten tijd bijzonder veel waarde aan eene toe nadering tot Rusland te hechten, vooral nu deze leidt tot een zij het dan ook zeer tijdelijk samengaan met Frankrijk. Ge lukkig is het niet zoo ver gekomen, dat de vereenigde vloten der drie mogendheden tegen Japan optraden: dit zou voor de Fransche chauvinisten toch een al te bittere pil zijn geweest! Het spreekt vanzelf, dat in de tot Japan gerichte vertoogen voor deze verrassende samenwerking gansch andere motieven worden aangevoerd. Daarin wordt beweerd, dat de belangen van de Europeesche mogendheden het behoud van het statu quo in het Oosten eischen, en dat die belangen ernstig gevaar loopen, wanneer Japan op de inwilliging van zijn aan China gestelde eischen blijft staan. Natuurlijk verzuimt men niet, de pil zooveel mogelijk te vergulden. »Japan" zoo schrijft Francis Charmes in het boven aangehaalde artikel van de Débats »zal begrijpen, dat er in deze houding van de voornaamste Europeesche mogendheden te zijnen opzichte niets is, dat uit minder welwillende gevoelens voortspruit. De belangen, welke men het verzoekt te eerbiedigen, zijn geen Chineesche, maar Europeesche belangen. Zijne overwinning op China blijft onverminderd, en niemand zal het beletten, daaruit alle gevolgtrekkingen témaken. Maar het beste middel om te toonen, dat het de ware kampioen der be schaving in het Verre Oosten is, vindt het in het eerbiedigen van de gerechtvaardigde bezorgdheid der landen, welker discipel het zich beroemt te zijn. De discipel is op zijn beurt een meester geworden. Na China te hebben overwonnen, blijft hem over, hetgeen wellicht nog moeielijker is, zichzelf te over winnen, en te blijven staan vóór het punt, waar 't het algemeen evenwicht zou verstoren. Japan heeft reeds de bewondering weten te verdienen: het heeft 't thans in zijn macht, zich voor langen tijd ook de achting en het oprecht vertrouwen der beschaafde wereld te verzekeren." Intusschen zijn op den bepaalden dag, verleden Woensdag, de ratificatiën van het tusschen Japan en China gesloten voorloopige vrede strak t aat te Tchi-Foe nog niet uitgewisseld. Het schijnt vast te staan, dat het oorspronkelijk traktaat niet in zijn ge heel zal worden ten uitvoer gelogd, en dat Japan met name de voorwaarde zal laten vallen volgens welke het schiereiland Liao Tong met Port-Arthur, voorloopig althans, in zijn bezit zou blijven. Er wordt nu gesproken van compensatiën, en waar schijnlijk zullen die bestaan in eene verhoo ging van de oorlogsschatting, die China moet betalen. Zullen de mogendheden, die, zoo als zij verzekeren, »Japan niet van de vruchten zijner overwinning willen berooven", de beta ling dier schatting waarborgen? Dat zou wel het minste zijn, wat zij voor den over winnaar konden doen. Maar als daarvoor, zooals tot dusver gebruikelijk was ten behoeve van Europeesche schuldeischers, beslag moet worden gelegd op de opbrengsten der invoer rechten in de Chineesche traktaathavens, mag men vragen of juist daardoor de voor den handel van Japan's overwinning gehoopte voordeelen niet grootendeels of geheel zullen uitblijven. Het kan zijn, dat de tusschenkomst der drie mogendheden van het standpunt der hooge politiek, die gewoonlijk meer egoïstisch l l « T l dan moreel is, verstandig mag worden ge noemd. HartverhefFend is het schouwspel echter niet, en de moraal laat zich resumeeren in de oude Latijnsche spreuk: Quod licet lovi, non licet bovi. *) Sociale, v j llllllllllllllltfllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllll ArMerswoninp. *) Wat Jupiter mag doen, is den os niet ver oorloofd. De vereeniging Het aangroeiend fonds voor Volkshuisvesting" te Amsterdam heeft in 1894 in de Goudsbloemdwarstraat een huis aangekocht, en in'beteren staat opgebouwd. Zes ellendige woningen van n vertrek, op drie verdiepingen, zijn vervangen door vier woningen op vier verdiepingen. De nieuwe woningen bestaan uit twee vertrekken en een alkoof'; zij hebben allen een privaat en een bergplaats op den zolder. De trap loopt aan de voorzijde in een koker van cement. De geheele verbouw heeft een som van pl.m./T20UO gekost; ruim / 4000 is voor aankoop, ruim ? 7000 voor den wederopbouw besteed. De plannen zijn opgemaakt door de bouwcom missie; met het technische werk heeft het lid de heer Schut, zich geheel belangeloos belast. De nieuwe woningen vonden direct huurders. De huren zijn matig gesteld. De wekelijksche opbrengst is / 12.75, zoodat de rente eener leening van f 7500 a 2'/2 pCt. ten behoeve van dezen [arbeid gesloten, ruimschoots is gedekt, en er nog een bate uit het perceel overblijft. Het bestuur wil thans een nieuwe leening tegen denzelfden rentevoet uitschrijven, ten einde met grooten spoed opnieuw dergelijken arbeid aan te vatten. Het erkent dat de ondernomen bouw wel bewezen heeft, dat men perceelen in de oude stad aankoopende, die op redelijke grondslagen door goede woningen kan vervangen, maar nog geenszins dat die woningen kunnen worden verhuurd voor nagenoeg den prijs, dien men vroeger op dezelfde plaats voor krotten betaalde. In die richting wil nu het bestuur een nieuwe proef doen." Enzoovoorts. Dit bericht deed in de jongste dagen de ronde in de bladen. Het vestigt opnieuw de aandacht op den toestand der arbeiders woningen in Nederland, in onze steden in de eerste plaats. Van dien toestand kan moeilijk te veel kwaad worden gezegd. Om maar efn enkel voorbeeld te noemen, wie herinnert zich niet de beruchtheid, die de oude stad Leiden heeft gekregen door de tweede enquête, omdat daarbij bleek, in wat krotten zij haar fabrieksbevolking huisvestte? En het zou niet moeilijk vallen, naast deze stad van stille studie andere steden te stellen, van weelde, van handel, van industrie, die wanneer zij de hand in eigen boezem steken, geen lust meer gevoelen, den staf te breken over deze eene, aan wier kwaad zooveel ruchtbaarheid is gegeven. Hoe te komen tot het uitroeien der krotten, hoe aan Nederland's werkman een woning te verschaffen, waar hij licht en lucht, ruimte en gezelligheid, gemak en gezondheid kan vinden. Ziedaar de vraag, ouder dan menig. een misschien wel zal meenen, in den laatsten tijd met hernieuwden aandrang naar den voorgrond geschoven. Eenige tientallen jaren geleden placht men haar aldus op te lossen : een expres daartoe opgerichte vereeniging, of' een afdeeling eener maatschappij die daartoe in de termen viel, bouwde groepen woningen naar de plannen die haar de beste toesche nen, en stelden den huurprijs zoo, dat na een zeker aantal jaren 2"> bijvoorbeeld de huurder eigenaar was van het perceel. Ver schillende redenen hebben dit systeem lang zamerhand als minder aanbevelenswaardig doen kennen. De inrichting der huizen was hier en daar niet naar den zin der werklie den; het is onder de arbeiders hooge uitzon dering als een sezin bij alle wisseling in grootte en behoefte vijf en twintig jaar lang dezelfde woning blijft houden, en ten slotte bleek, waar de werkman na dien termijn eigenaar was geworden, voor hem de verlei ding om uit het pand zooveel te halen als maar eenigszins mogelijk was. grooter dan dat hij het deed beantwoorden aan de bestemming l waarmede het wus nedergezet. Of de werk man-eigenaar werd zelf een huisjesmelker in het klein, <~>f' de woning was spoedig in de handen van een huisjesmelker gevallen. \ Er is dus naar andere wogen gezocht. De 1 in het hierboven afgedrukte bericht aangegevene werd gebaand door Octavia llill. Haar werkje Ilotncs foi' Lonlou puur heeft i ook over het Kanaal lezers, de arbeid dien zij, in de wereldstad in dienst der armen verricht, bewondering en navolging gevonden. Doch het helpen van vier gezinnen heeft op een kapitaal van f 12.00Übeslag gelegd, waarvan de aflossing langzaam gaat. Al pleit dus in het voordeel van dit stelsel de omstandigheid dat het dubbel gunstig werkt: het breekt den huisjesmelker zijn bezit uit de handen, en geeft voor de oude, slechte woning een goede in de plaats, die, billijk als haar huurprijs is, een gelukkige concurrentie voert niet de overige perceelen van den huisjesmelker, en hem daardoor reeds dwingt zijn woningen in beteren staat te brengen ??maar het werkt langzaam, eischt groote geldsommen, en boven dien een schat van persoonlijke toewijding. Andere wegen? Er zijn er vele. De Prui sische regeering stelt voor, dat vijf millioen mark worde uitgetrokken, om daarmede betere huisvesting te verkrijgen voor arbeiders, in dienst van den staat, en gering bezoldigde staatsbeambten. Er worden woonhuizen ge bouwd, die het eigendom blijven van den staat; de huursom moet na dekking der administratie- en onderhoudskosten een be hoorlijke rente, en amortisatie van het kapitaal opleveren. Ook van deze poging valt goeds en kwaads te zeggen. Klagen sommigen over haar bescheidenheid, anderen wijzen erop, welken invloed langzamerhand de bureau cratie zal gaan krijgen, indien de werkman en de kleine man wonen in huizen van den staat, en dus, al naar gelang zij gewillig of minder gewillig aan den leiband der regeering loopen, aangenaam zullen worden behandeld. of' gekweld op honderdlei wijze. De woningkwestio is dus een terrein met voetangels en klemmen. Is het dikwijls ge bleken dat het minder wenschelijk is dat de werkman zijn woning bezitte, wie haar dan wel moet bezitten is een open vraag. In sommige plaatsen van Nederland heeft men het antwoord gevonden door het oprichten van woningvereenigingen door meergegoeden, en te bepalen dat de deelhebbers nimmer meer dan een matige rente Openbaar Belang" te Arnhem bijvoorbeeld stelde 3 percent van hun geld mogen maken. Onge twijfeld is, waar de werklieden zelf nog niet bij machte zijn, woningvereenigingen te stichten deze oplossing een van de meest wenschelijke. Het buitenland echter heeft ook van coöpera tieve bouwvereeniginpen reeds menig voor beeld te zien gegeven, en het is te ver wachten, dat Nederland in dit opzicht niet ten eeuwigen dage zal achterblijven. Hoe deze vereenigingen haar geld krijgen, daarvan geeft mr. A. Kerdijk in de jongste aflevering van de Tragen dr,s Tij d s een vrij uitvoerig overzicht. Laat mij volstaan met de vermel ding van de omstandigheid, dat het bijna zonder uitzondering hun eigen geld is, waar mede de werklieden zich woningen bouwen: de bijdragen, door hen gestort in de kassen der Invaliditiits- und Alterversicherungsanstalten in Duitschland, de spaarbank in België, do consignatiekas in Frankrijk, die een deel der spaarbankgelden beheert; de regeling en de voorwaarden van het leenen zijn in de verschillende landen verschillend, maar overal komen zij toch hierop neder, dat het geld, door de werklieden bijeengebracht ter verzekering van hun ouden dag, bij hen zelf wordt uitgezet, en hen op die wijze in de gelegenheid stelt, zich te voorzien van een gezonde woning. Wanneer de idee der co peratie eenmaal bij den Nederlandschen werk man stevig post vat, kan hot niet uitblijven, of' hij zal op dergelijke wijze als in het buiten land geschiedt, zijn eigen geldschieter trachten te zijn. Het denkbeeld dus, in de Tweede Kamer door den heer Drukker en thans door mr. Kerdijk verdedigd, om bij de aanstaande herziening van de wet op de Kijkspostspaarbank met deze mogelijkheid rekening te hou den, is niet een los idee, in het hoofd dezer afgevaardigden op een buiigen achtermiddag opgekomen, maar een consequentie van wat zij in den vreemde hebben zien gebeuren. PRO Sooo. daartoe willen wij het onze bijdragen, door den nood van het Burgerziekenhuis, dat patiënten opneemt van alle gezindten en provinciën, onder de oogen van onzen lezerskring te brengen. iimuiiiiHiimiiiitiiiiiiiiiMiMiiiimmiiiiHiiiiiiiM iiiiiiiiiininiiiiiiiiiii Wie liet zestiende jaarverslag van het Burger ziekenhuis te Amsterdam opneemt, vindt daarin golpgd een los blari, dat liem uitnoodigt, ecu aandeel van /'KMI te nemen in het waarborg kapi'aal van /' 100,0(1(1 tot dekking der tekorten op de exploitatie in de jaren ISii^ tot en met IS'.H;, het schenken van een gift in eens, of een jaarlijksche bijdrage. Dit gesticht, waar in lsil-1 7.">o patiënten werden verpleegd, met ^(i^l-l verpleegdagen. aan wie 500 chirurgische kunstbe werkingen werden verricht, gaat onder zijn rente last van /'S,sf>7.7(i en een bedrag van/'Itii't.'l'/a aan belasting en polderlasten zwaar gebukt. Tot bet einde van l SIK; is zijn bestaan verzekerd, doch op de vraag wat dan ?" is nog geen antwoord gegeven. Niemand", zoo zegt het verslag, die langs het Burgerziokenhuis met zijn vriendelijk en welvarend uiterlijk komt, bespeurt iets van de zorg door die vraag gewekt. Niemand ook die het binnentreedt en er elk op zijn post en ieder :;an zijn werk vindt, bemerkt er iets van En toch waart die zorg daarbinnen rond en oefent zij er ook zonder dat wij ons geroepen achten dit in bijzonderheden aan te toonen eenen j invloed uit. Wij kunnen ons best doen ons aan dien invloed te onttrekken, trachten ons boven die zorg te verhelt'en, wij hopen dat dit ons ook zooveel mogelijk gelukt, maar te ontkennen is bet niet, zij oefent er een zekeren druk uit. En nu mogen er dingen zijn die eerst onder zekeren druk kunnen groeien, een ziekenhuis behoort daartoe naar onze meening niet." Slechts aanzienlijke vermeerdering van bet stamkapitaal kan aan die zorg een einde maken ; bet bestuur van het urgerziekenhuis leeft in de hoop, dat de koninklijke gift van een enkele, of van meerdere weigezinden en gefortuneerden eenmaal baar voorgoed zal wegnemen. Dat zij intusschen zooveel mogelijk worde verminderd, Inhoud van verschillende bladen. II e t Handelsblad. S Mei. «De gasquestie". 11 Mei. «Verkiezing voor de prov. staten". De Standaard. (> Mei. »IIet pensioen en de aalmoes". H en 10 Mei. »(!rondregelon voor Pensionneering" I en II. II e t Centrum 7 Mei. «Do toestand in Bel gië(der katholieken) Nederland en het Chin.Japansch vredestractaat". S Mei. «Een gevaarlijke Geest" (onder de soci alisten). !) Mei. «Een leemte". (Pastoor Verbraak over pensioen aan weduwen en weezen van onderof ficieren). 10 en 11 Mei. Buiten de wet gesteld I en II". (congregaties). De T ij d '2 Mei. «Een belangrijke dissertatie". (Charles Uaaymakers. Verzekering tegen recht op werkeloosheid.) ,'! Mei. «Frankrijk, Duitschland en Rusland". 4 Mei. «Verzoening en samenwerking". (De paus en de patioons.) (J Mei. «Bedelaars" (het Heilsleger) door Jan Holland. i Mei. «Nederland's schuld jegens Indie". «De Volksstem" (Polemiek). S Mei. »Ken antwoord op het schrijven van 'L II. aan Engeland". !l Mei. «Meifeesten". II e t N i e u w s v a n d e n D a g. '2 Mei. ->Do koninginnen", door Z. :! Mei. »üe Tand" (en de wetgeving). (! Mei. «Lessen uit Japan." 7 Mei. «Stabiliteit ia de Atjeh-politiek." S Mei. »DöEerste Mei." !) Mei. »De nieuwe regeling der koninklijke Militaire Academie' en hare invloed op de cate gorie van jongelieden die tot dusver naar eene plaatsing op de militaire school of' op den Artil leriecursus dongen. N. llotterd. C r t. 5 Mei. «Het wetsontwerp omtrent de scheepsverklaringen." De M a a s b o d e '2 Mei. »Kiesdwang" (ver dedigd). ."> Mei. «Wereldtentoonstellingen". (De gevaren die zij aanbieden). l Mei. «Moorden en zelfmoorden" (te Home). 5 Mei. »Kr,*, Oispi", door Laïcus. 7 Mei. «Zonderlinge Jogica" (dr. Kuyper en de encycliek tot de Engelschen). 9 Mei. «Het katholicisme in Engeland", door P. M. Bots, pr. Haagsch Dagblad l Mei. «Maatschap pelijk belang" contra «Eigen Hulp" door v. M. 'l Mei. »Niet verdedigbaar V" (Het defensie program-Wertheim). '?\ Mei. «Voorstellen tot verandering der spel ling." (Bestrijding er van) door llochussen. ;. Vrouwenkiesrecht." 5 (i Mei. «Spoedig aan 't werk." (Scheveningen). 7 Mei. «De kiesrecht<iuaestie". (Tegen bet ra dicalisme front) liet Vaderland 5 (i Mei. ^Het wetsvoor stel van den heer Lohman" I, s Mei II. 7 Mei. «Europeesche po'.itek in het Oosten", door mr. J. B. B. De (antir.) Nederlander, (i Mei. «Han dig; ook juist'.-''' II (Calvijn). ] !) Mei. «De vrije school voor heel de natie". 11 Mei. »0nze roeping" (als orgaan der antir. j partij). U t r e c h t s c h Dagblad 5 Mei. «De ver kiezingen voor de provinciale Staten" I. S Mei II. i L i rn b. Koerier. 7 Mei. De provinciale verkiezingen". S Mei. «Eene vergadering van moderne tbeo! logen". i'r o v. G r on. C t. (> Mei. «De eerste Mei." | A r n b. ('t. 10 Mei. «Maatregelen tegen «ver momde bedelarij"." M i d d e l b. C r t., \ Mei. De marinesluis en -haven te Vlissingen. '.i Mei. De verkiezing voor de Prov. Staten. Sociaal Weekblad 11 Mei. ->IIet eind verslag der Staatscommissie van arbeids-enquéte" VII, (het arbeids-contract). De V o l k s s t e m 11 Mei. «Een nieuwe partij?" i (De Ned. Volkspartij). «Groote verkwisting" (De Limb. Koerier en de feestelijke ontvangst van II.II. M.M. te Maastricht). «Een goede dag" (Con cessie Korthals Altes). De N e d e r) a n d e r i Weekblad), 4 Mei. De Kijkspostspaarbank. De Liberaal. l Mei. Het ontwerpIlartogh". «Het socialisme'ÏLuther of de liberalen?) Boaz in zake pensionecring. De publieke be handeling der publieke zaak. l! e c h t voor Allen, en 10 Mei. De Koo. van der Goes en de Staat. Venloosch Weekblad, 4 Mei. Telepbonie bij uitstek staatszaak. Patrimonium, 11 Mei. Tets over de Trades-Lnions, II. Winsch. G r t, T> Mei. Werkstakingen. D e D e ! i' t s c h e O p m e r k e r, l Mei. Ken onberaden huwelijk (de Ned. Volkspartij). De Wachter (soc. dein. Volksblad), l Mei. -Kapitaal en arbeid". TOONLLLMVZlLK Kroniek, Het Nederlandsclt Tooneelcerbond heeft reeds twee dozijn Algemeene Vergaderingen achter den rug. Vergaderingen, die, meest gehouden in een