Historisch Archief 1877-1940
(.,
?
ir
10
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 934
ffislntte Tamst,
(Lustige Blatter).
Japanner: «Bijna had ik voor al mijn moeite
die mooie visch en daar komt nu de Europeesche
interventie!"
UlflIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIimillllllllllllHlllllmilllimillllHlllllimillHIIIMIMIIIII
IIMIIIHIimillMIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIHIHIIlMIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIlU
Nieuwe Uitgaven.
Constantinopel-Scheveningen. Uitgegeven ten
yoordeele der slachtoffers van de aardbeving te
Constantinopel en den storm te Scheveningen.
Amsterdam, H. J. W. Becht.
O. Kamerlingh Onnes. Overzicht der Telefoon
tarieven in verschillende Europeesche Staten.
Amsterdam, J. H. de Bussy.
Prof. dr. T. Cannegieter. Non tali auxilio!
De nieuwste plannen betreffende de regeling der
kerkelijke goederen. Utrecht, C. H. E. Br.ijer.
Excelsior. Maandschrift voor jonge dames,
onder redactie van Titia van der Tuuk. Almelo,
W. Hilarius Wzn.
Mr. R. Fruin Th. Azn. Inventaris van het
archief des heeren van Montfoort, berustende in
het rijksarchief in Utrecht. 's-Gravenhage, Lands
drukkerij. (Utrecht, C. H. E. Breijer).
TF. Hora Siccama. Louis Bernard Coclus et
son oeuvre. Amsterdam, Frederik Muller & Cie.
A. Hutt. De meest voordeelige wijze van
landaanwinning in de Zuiderzee. Zwolle, de
Erven J. J. Tyl.
Cornelie Huygens. Zomer. Amsterdam, P. N.
van Kampen & Zoon.
W. de Vletter. In nevelen. Amsterdam, P. N.
ran Kampen & Zoon.
Het portret van Dorian Gray
Deze roman van Oscar Wilde, in het Hollandsen
reeds vóór eenigejaren door mevr. Louis-Couperus
vertaald, heeft thans in een fransch kleed gesto
ken, zijn opwachting gemaakt bij de Parij zenaars.
Wilde is door zijn proces nog meer beroemd
geworden dan hij reeds was, en de fransche bla
den nu voor het eerst kennis makend met dit
zonderling literarisch product, geven allen een
korte aaukondiging ervan, met de opmerking,
die nu heel goedkoop is, dat de verbeelding van
Wilde ten slotte niet zoo extravagant is, daar
hjj werkte met zijn eigen »documents humains".
Of het boek desniettegenstaande niet een goud
mijntje voor Savine, den uitgever zal zijn 'l
De firma C. L. van Langenhuysen te Amster
dam heeft van haar ouden boekhandel verzonden
het 52ste bulletin (taal- en letterkunde, 2e ge
deelte), bevattende Middel J<~ederlandsch (vervolg
van Bulletin No. 49); Letterkunde der l(ie en
17e eeuw; Letterkunde der l<Se eeuw.
(Lustige Bldtter~).
Posadowiky: »Donnerwetter ! Daar heb ik aan
die sigaar mijn mond gebrand !"
Miquel: «Dan moet je maar gauw eenfrissche
teug bier nemen."
den dag gekomen met een Weltgericht, een epos,
dat naar.de staaltjes die de Daitsche bladen
ervan geyen, te oordeelen, van opzet moeilijk
grootscher kon zijn. Den toekomststaat met zijn
«ontelbare kleine republieken van gespuis" blaast
hij als een zeepbel uit elkander, en over de
afgoden van den tegenwoordigen tijd wordt dan
een vernietigend vonnis geveld. In het duister
werpt hij terug wat onder het valsth licht van
het heden het helderst wordt beschenen; hij
brengt vergiffenis en opbeuring uit het hart van
den wereldheer, voor wien de kortzichtige mensch
slechts brandstapels en schavotten wist op te
richten. In vrije terzinen gaat de dichter als
een tweede Faust ;-die Holle durch die Welt zuni
Himmel". Van het morgenrood, hij het aanbreken
van den dag des gerichts zegt hij :
Die Zeit war nah. lm blut'gen Dammerscheine
Des Weltenabends stieg der Antichrist
Zu Thron : Das Pöbelhafte, das Gemeine.
Die Zeit war nah. Aus Meereswirbeln tauchte
Das grosze Thier empor, die (ileichheit Aller,
Und ode ward's wohin sein Gift es hauchte.
Brok voor brok van de bouwvallen der be
schaafde wereld valt naar beneden,
Und plötzlich tönt'sausWolkenfernenschmetternd,
Wie Millionen geile Kriegsdrommeten,
Klangblitze auf die Erde niederwetternd.
De vrijheid van denken en He mstnrz-vorlap,
Een mislukte poging om de wetenschap te knevelen.
Een nieuw kosmisch gedicht.
Victor Andrejanow, een Duitscho Itns, of een
Russische Duitscher, te Kiga woonachtig, die in
de laatste vijftien jaren de lyriek van Duitschland
niet onbelangrijk heeft vermeerderd, is thans voor
De venniiiiiiigslnratie in Groot-Brittanië,
(Moonthiwe),
Harcourt in Ierland.
Harcourt in Englarid.
Eindelijk heeft het laatste uur geslagen. Op
een purpergerande wolk vaart de eeuwige rech
ter naar de aarde, omringd ??-- de schrijver is
volgeling van Nietzsche: door de Uebermenschen:
Der mikle Xazarener neben Coethe,
l'nd liuddha neben dem gewalt'gen Schüpfer
?Der Keunten Symphonie ....
Jetzt hebt vom Throne sich der Xamenlose,
Desz' Aug' in jedem hauestropfen blinkt,
Desz' Athem duitet aus dem Kelch der Rose.
Desz' (ieist sich regt in jedem Menschenhaupte,
Desz' Kraft den (neszbach stiirzt vom Kelsenhange.
Als Sturm die Eiche bricht, die er beiaubte.
Allen die in het boek der menschen staan
opgeteekend, goeden en kwaden, komen voor hem
te staan. Menigeen die voor goed doorging wordt
verstouten, anderen hebben ten onrechte het
kaïnsteeken gedragen. Julianus ile afvallige vindt
genade in zijne oogen, omdat hij deed gelijk hij
dacht; Napoleon, tot heer geboren; en Leo X,
niet met liet psalmboek, maar met lioccaccio's
werken in de handen :
»Du Glanzmensch, dem die Kirche uur der Hahmen
Für Krdenlust und Lebeusschiiiie war,
Wie dumm ve,lastert hat man Deinen Xainen!"
Zelfs Don Juan wordt begenadigd, maar Casa
nova dondert'hij in de ooren :
llinweg, liinweg von meinem Angesichte,
Der du im Weibe nur das Fleisch vorolirest,
Don eitlen Rcim in schönstcn Weltgodichte! ';
Altijd door trekt de stoet. Aspasia, lord Hyron,
Kichard Wagner; de bloem der menschheid
siddert in afwachting van het laatste oordeel.
Mot zijn uitverkorenen verdwijnt ten slotte de
rechter. De oude duivel en de oude duivel
hopen op een nieuwen dag, en nieuwe zonden.
Maar :
Ein Heulen, Brausen Schmettern
Erfüllt die Luft orkangleich. Dem Geleise
Entstürmend ihrer altgewohnten Bahn,
lleiszt aus der Schwestern wohlbewegtem
KreieeSich wilden Flugs die Erde. Flammen sprühend
Stürzt in die Arme sie des Sonnenhelden,
In Todessehnsucht, Liebeslust verglühend . . .
Dit is het einde van dit trotsche boek, dat de
geheele menscheid onder de oogen durft zien, en
de groote geesten loutert met zijn poëtisch vuur.
iiniiiiiiiiiHiiiiiMimiMiiMiiiiiiiiiiMiiiiiiiiMiitiiiiiiiniiiiiim
Van de Wereldtentoonstelling,
i.
De tentoonstelling! Ik ga er over schrijven,
omdat ik moet, omdat mijn bladeen artikel
van zijn correspondent verwacht maar 't is
waarachtig haast niet de moeite waard.
Enfin! v\at is tegenwoordig wél de moeite
waard 'i
Niets! Alles is even duf, en labberlottig; de
heele wereld is n akelig, vervelend saaie
rommel. Ze moest overgemaakt worden; ten
minste radikaal onderste boven gehaald en ver
nieuwd. Ons intellect, onze geest is vooruit
gegaan, onze ideën zijn verfijnd, verruimd en
gemoderniseerd en die lamme wereld is maar
precies dezelfde gebleven als voor zus of
zooveel duizend jaar. Als je goed alles in
denkt zou 't belachelijk wezen, wanneer't niet
zoo intens-treurig was. Er is letterlijk niets
positief nieuws. Wat er nog quasi-moderns
komt is altijd en eeuwig een modificatie van
't oude, een variatie op 't zelfde thema.
Ba! ik word wee van die oubakken menschen,
ik word wee van hun zoetsappige pedanterie
en ik zou ze wel doormekaar willen schudden.
als .ik ze zoo hoor zeggen: 't Is toch nog
wel uit te houden op de wereld in onzen
tijd was 't wel een beetje beter, maar 't is nu
toch ook nog niet zóó slecht "
In hun tijd ! Alsof' lm n tijd het privilegie
had om minder beroerd te zijn ? liiin tijd
was zeker even lammenadig als de onze
maar tij waren stomper en suffer, zij hadden
geen hoogere adspiratiön dan met een lange
pijp bij een b.'ttertje te zitten en te prijzen
wat de heeren wijzen." Zij hadden geen oog
voor iets hpogers en beters, 't Levensmysterie,
dat wij willen doorgronden, liet hen koud
met orthodoxe-burgermans-kalmte lieten
ze Gods water over Gcds akkfr loopeii
als Inm voeten maar droog bleven. Die
oubakken lui hebben bepaald ook uit dutte
ijdelheid de tentoonstellingen uitgevonden,
ergo is 't hun schuld dat ik, die mijn pen
eigenlijk veel te goed acht voor zulk
banaalmaak-werk, toch over zoo'n expositie zal
moeten schrijven.
De Wereldtentoonstelling dan !
Er is nog maar een bitter beetje te zien.
In het hoofdgebouw, een hoopje pakkisten,
hier en daar. Een enkele mooie etalage, die van
de Gruijter, is geheel gereed. Wie ter wereld
kent de Gruijters artikelen niet is het
eigenlijk noodig om die nog eens
ten-toontestellen ? Heb ik dus gelijk of niet, dat
exposeeren, onzin is?
Een eind verder is een partijtje bronzen
beelden van Coupier fils en Drouart uit Parijs
te zien dan nog ergens een kast
metaangekleede poppen en eenige, sporadisch voor
komende, talages-in-wording. Verder niets
dan ontzaciilijk holle-holte, ledige-ledigheid
en wijde-wijdheid, vaag-begrensd door't sche
merig grijs blauw der Wfgdcnïnielende ver
schieten van wanden en planken.
In de troostelooze eenzaamheid dier ledige
hooge loodsen, hier en daar, een dwalende
menschengestalte, met een goud-galon om
zijn pet met 't opschritt OjijiannKr.
Ik naderde een dier ongelukkige verlatenen
en vroeg medelijdend : Waarop moet je
pasfen goede vriend? De man zag mij met holle
droeve oogen aan en antwoordde met een
grafstem, langzaam en treurig : Ik bewaak
de ruimte!
Als zoo'n tentoonstelling nu eens geheel
klaar was geweest bij de opening, zou je ten
minste n keer in je leven iets totaal nieuws,
iets motioneels, etwas nie dagewesenes, heb
ben gehad, maar neen ! ze is natuurlijk weer
doodgewoon in een staat van
verregaandeon-af heiil.
Ik heb de opening bijgewoond, 't was een
opening als alle andtren Oef! Speechen
en nog eens speechen, die niemand zoo goed
verstaat en zoo mooi vindt als degene die ze
uitspreekt.
Onwillekeurig voel ik altijd een hevig medelij
den met zoo'n redenaar,omdat ik denk: Man
waarom ben je niet wijzer? Words! words!
words! Denk je nu dat wij. hooger ontwik
kelden, je mooie motieven niet snappen, dat
wij niet in je kaarten kijken V Enlin! 't Kan
je misschien ook niet schelen hè? Jij hebt
wellicht genoeg aan 't hardhandig applaus en
de banale btavo's van de toehoorders, die
meestal in de handen klappen, omdat 't uit is
en dal y.e eindelijk kunnen gaan kijken
alsof er wat te zien w ..is, dat de moeite be
loonde ! Jij doet jezelf eerst plezier door zoo'n
speech te maken dan door ze te houden
en als zoo'n ding ten slotte gedrukt, wordt
in een of andere krant, denk je 't nageslacht
te hebben gelukkig gemaakt. //,' ben heusch
Ie. f/licl om me door jelui te laten verlakken
en als //,? ooit zoo mal word om in een of
andere coiiiiuis.-ie zitting te nemen zal ik
nooit of nimmer mijn mond openen, ik zou
niets doen ook Merci! ik wil me niet
blootstellen aan criliek van onbevoegden.
daarvoor heb ik zi-lf' te lang met dat bijltje
gehakt.
In Oud Holland tweede deel van de
opening bijgewoond, anderhalfuur in tïe zon
staan braden evenals de piekeniers en de
musketiers die arme kerels doen 't nota.
bene voor hun plezier ! Toen kwam het plech
tig oogenblik 't was precies alsof ik in een