H*. 942 DE AMSTERDAMMER A°. 1895. WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Dit Nummer bevat een Bijvoegsel. Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAURIK Jr. Het auteursrecllt voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, te Amsterdam, Singel bij de Vijzelstraat, 542. Zondag 14 Juli Abonnement per 3 maanden f 1.50, ir. p. post/1 1.65 Voor Indiëf>sr jaar ...,?mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar . . . 0.12* Advertentien van 1?5 regels ?1.10, elke regel meer . . . 0.20 Reclames per regel 0.40 I N H O 17 Di VAN VERRE EN VAN NABIJ: Verkiezingen in Engeland. SOCIALE AANGELEGENHEDEN: Een Arbeidscontract, door F. M. C. TOONEEL EN MUZIEK: Kroniek, door v. d. G. Muziek, door Van Milligen. KUNST EN LETTEREN: Het vijmJoos vers en de Fransche dichters. Indische brie ven, door Kromo Widjojo. FEUILLETON: Augustin Eobespierre, door Dr. Jan ten Brink, XII. SCHAAKSPEL. - VOOR DAMES, door E-e RE CLAMES. VARIA. ALLERLEI. PEN- EN POTLOODKHASSEN. ADVERTENTIEN. miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii ntiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Verkiezingen in Engeland. De eerste daad van het ministerie Salisbury is geweest, het Parlement te ontbinden en nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Die stap was onvermijdelijk, want in het thans ontbonden Parlement stond de coalitie van tories en liberale unionistsn tegenover eene vijandige meerderheid. Wel was het verschil in getalsterkte tusschen regeeringspartij en oppositie zeer gering, maar dit nam de mo gelijkheid niet weg, dat het ministerie bij de eerste de beste stemming eene nederlaag zou lijden. Zoo is dus op 6 Juli de zitting van het Lagerhuis gesloten en op 8 Juli het Parlement ontbonden. Het nieuwe Parlement zal op 12 Augustus bijeenkomen. Voor de verkiezingen is het Vereenigd Koninkrijk verdeeld in stedelijke districten en plattelands-districten, terwijl daarenboven drie universiteiten, Oxford, Cambridge en Londen, afgevaardigden naar het Parlement zenden. Van de 670 leden van het Lager huis worden 465 (waaronder de 5 uuiversiteits-vertegenwoordigers) gekozen in Engeland, 103 in Ierland, 72 in Schotland en 30 in Wales. Kiesgerechtigd is ieder, die gedurende een jaar vóór de verkiezingen, en wel van Juli tot Juli, een huis of een deel van een huis heeft bewoond, of wel eigenaar is van ge bouwen of landerijen, voor welke de zooge naamde Poor-rate (armen-belasting) wordt betaald. Voorts moeten de kiezers zijn inge schreven op de kiezerslijsten, welker samen stelling aan de Poor-guardians is opgedragen. Uitgesloten van het kiesrecht zijn behalve degenen, die niet aan de bovengenoemde eischen voldoen, ook de bedeelden en zij, die in het voorafgaande jaar tot gevangenisstraf zijn veroordeeld. De kiezerslijsten worden telken j are in Augustus opgemaakt en o. a. ook in de kerken aangeplakt. De kiezers worden on dersteld, zelven deze lijsten te contróleeren. De scherpste controle echter wordt door elke partij uitgeoefend op de kiezers der tegenpartij. Wie meent ten onrechte niet op de lijst geplaatst te zijn kan reclameeren; maar evenzoo kan men reclameeren als men meent, dat anderen ten onrechte wM op die lijst voorkomen. Is de termijn voor die re clames verstreken, dan worden zij onder worpen aan het oordeel der door den LordKanselier daarvoor aangewezen juridische ambtenaren. Deze spreken hun oordeel uit in openbare zittingen, waarbij de door de verschillende partijen aangestelde en bezol digde »registratie-agenten" de pleidooien voe ren. De partij of de persoon, wiens reclame tegen de inschrijving van een kiezer ongegrond is bevonden, heeft de kosten van het geding te dragen en daarenboven aan den bedoelden kiezer eene schadeloosstelling uit te keeren. De bezoldigingen der partijagenten bedragen in de verschillende districten van £ 300 tot .£800. Gedurende de verkiezingsperioden berust de leiding grootendeels in de handen van partij-comitê's, die in elk district voor candidaten hebben te zorgen. Om candidaat te zijn moet men of zelf een vermogend man zijn, of vrienden hebben, die zich met de verkiezingskosten belasten. Deze kosten, waar van het maximum door de wet is vastgesteld, bedragen al naar gelang van de grootte en de beteekenis der districten van £ 450 tot £ 600. Is er geen célibritéde. docher te verkri] gen, dan wendt men zich tot de groote liberale of conservatieve comité's te Londen, die altijd candidaten in voorraad hebben. De candidaat moet door het plaatselijk comitéworden ge keurd : is hij «zuiver op de graad", behoorlijk gefortuneerd en over het algemeen presentabel, dan wordt hij aangenomen. Daarop wordt eene groote meeting belegd, waar de candidaat een politieke rede houdt en waar, in den regel in gunstigen zin, over zijn candidatuur een be sluit wordt genomen. Nu volgt het zoogenoemde canvaxsing: de candidaat tracht door persoonlijke bezoeken en door het bijwonen van kleinere meetings en vergaderingen stem men te werven. Zoolang het Parlementnog niet is ontbonden, mag de candidaat zijn kiezers naar hartelust »trakteeren", maar na de ontbinding is hem dit door de in 1883 ingevoerde wet tegen de omkooperij bij ver kiezingen streng verboden, en iedere over treding dezer wet wordt met geldboeten, ge vangenisstraf en verlies van kiesrecht, afzon derlijk of gezamenlijk, bestraft. Deze zelfde wet regelt ook het bovenbedoelde maximum der door den candidaat te betalen verkie zingskosten. Bij die kosten worden de per soonlijke uitgaven en het honorarium voor den officieelen verkiezingscommissaris niet medegerekend; zij mogen in de steden £ 350 bedragen voor 2000 kiezers en voor iedere 1000 kiezers meer nog £ 50 bovendien. Op het platteland mag meer worden besteed; daar mogen voor 2000 kiezers £ 650 en voor iedere volgende 1000 £ 100 worden uitge geven. De verkiezings-agent van den can didaat moet kunnen aantoonen, dat de ver kiezingskosten alleen gebruikt zijn voor druk werk, papitr, postzegels, telegrammen en lokaalhuur bij openbare vergaderingen. Verkiezings-commissarissen ex officia zijn in de steden de burgemeesters (matjors), op het platteland de High Sheriff is en hunne gede legeerden, te Londen de secretarissen der kerspelen of vcslriex. De algemeene verkiezingen beginnen met de uitvaardiging van ds koninklijke rescripten (Writs) voorde verschillende kiesdistrikten. Deze Writs, op perkament gedrukt, worden eerst gezonden aan den I'ostiiHix/erGeneral (minister voor posterijen), en door dezen aan de verkiezingscommissarissen (re.turning of/icertt) bezorgd. Zoodra de verkie zings-eommissaris in het bezit is van dit stuk, maakt hij bekend, tot welken datum gelegenheid bestaat voor het stellen van candidaten (no)iiinat!or>) en wanneer de ver kiezing zal plaats hebbon. Voor deze beide data stelt de wet termijnen, die iets lan ger zijn voor het platteland dan voor de steden. Op den noininalioii-daij verschijnt iedere candidaat met zijne vrienden voor den verkiezings-eommissaris en overhandigt hem een stuk, waarin de naam en stand van den candidaat wordt genoemd, benevens de namen van acht kiezers uit het district, die zijne candidatuur steunen. Tegelijkertijd moet de som worden gestort, die het aandeel verte genwoordigt van den candidaat in de officieele kosten. De verkiezings-eommissaris benoemt de leden van de verschillende stcmbureaux. Hij zorgt voor de stembriefjes, welke de namen der candidaten in alphabetische volgorde bevatten. Kan de kie/er niet lezen, dan wordt hem door het stembureau de candidatenlijst voorgelezen. ledere politieke partij mag n vertegen woordiger hebben in het verkiezingslokaal, waar verder behalve de beambten en de kiezer die zijn stem komt uitbrengen niemand wordt toegelaten. De verkiezingen zijn ge heim en het resultaat blijft dikwijls tot op het laatste oogenblik onzeker. De verkiezingsbureaux zijn van 's morgens acht uur tot 's avonds acht uur geopend. Xa afloop van die twaalf uren worden de stem bussen in tegenwoordigheid van getuigen ver zegeld en onder politiegeleide naar het stad huis of gemeentehuis gebracht. Zoodra alle bussen van het district zijn aangekomen be gint het dépouillement, dat onafgebroken wordt voortgezet totdat de uitslag bekend is, die daarna door den verkiezingscommissaris mondeling den volke wordt medegedeeld. De kans, dat candidaten, die niet met geld en goed gezegend zijn, een zetel in het Engelsche Parlement verkrijgen, is zooals men ziet, niet groot. Daarbij komt nog, dat de Engelsche volksvertegenwoordigers geen schadeloosstelling ontvangen voor den tijd en de krachten, die zij aan de openbare zaak wijden. De zeer weinige onbemiddelden, die lid van het Lagerhuis zijn, kunnen dus slechts door den steun van geestverwanten de onkosten hunner verkiezing bestrijden en gedurende de vervulling van hun mandaat in hun onderhoud voorzien. MiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiliiiiiiiiiiiiiiiiiUiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiHif Sooiala fciiiiiiiiiiiiiiiliiiiiii iiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiM Een Arbeidscontract, Gedurende den geheelen afgeloopen winter hebben de diamantbewerkers te Amsterdam van zich. doen spreken. Om een reden, die schijnbaar weinig om het lijf had, brak in het najaar van '94 een kleine werkstaking uit, die zich onverwacht over het geheele vak verbreidde, en een omvang kreeg, gelijk Am sterdam nog nimmer had aanschouwd. Wie in die Novemberdagen den Parkschouwburg heeft bezocht, de groote zaal liggend in het halfduister, en tot stampens toe gevuld met stakende diamantbewerkers, heeft allicht een hoog denkbeeld ontvangen van het sterk ont wikkeld gemeenschapsgevoel, levend bij deze werklieden. Toch moest voor hun organisatie nog bijna alles worden gedaan, en was het alleen de algemeenheid der staking, in geenen deele de uitstekende voorbereiding, die weldra leidde tot een lesultaat, gunstiger dan de leiders die zich in aller ijl van de beweging hadden meester gemaakt, zelf hadden durven voorspellen. In een vergadering van juweliers, den Oden November gehouden, werd een minimum-loontarief aangenomen, dat den vorigen dag door de diamantbewerkers in onderling overleg was vastgesteld. Eigenlijk begint van dien datum de bewuste ontwik keling der beweging. De Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkersbond werd een machtig lichaam, met 5 a 0000 leden, gesplitst in afdeelingen naar de verschillende takken van den arbeid en naar de buurten. Een weerstandskas werd gevormd, om daaruit de verschillende werkstakingen te bestrijden, die óf' tot een enkele fabriek beperkt bleven of over een geheel onderdeel van het diamant vak zich uitstrekten, veroorzaakt door het onophoudelijk trachten der fabrikanten, om beneden het eenmaal vastgestelde loon tarief te doen arbeiden, en hun onwil, om tal van misbruiken uit den weg te ruimen. De grootste daarvan, de staking der roosjesslijpers, is na wekenlangen strijd in het voordeel der laatsten uitgevallen, en deze overwinning zou niet mogelijk zijn geweest, indien niet een groote solidariteit was gesteund door een sterke organisatie. Voor een uitvoerig overzicht dezer belang rijke beweging zal zich weldra de gelegenheid openen ; thans volsta dit kort, inleidend woord, om de aandacht te vestigen op een moment, waarvan de beteekenis in het oog springt. Toen de staking der roosjesslijpers was ge indigd, scheen een reactie in te treden. In het WcclMa.il van den A. N. D. Bond uitte de redacteur, de heer H. Polak, tevens voor zitter van den Bond klacht op klacht over het wegblijven van het hoog noodige geld voor de weerstandskas ; de vergaderingen, uitgeschreven om tegen nog altijd bestaande of' telkens weder insluipende misbruiken te keer te gaan, werden slechter en slechter be zocht. .Juweliers, die van den beginne af aan met welwillendheid tegenover de beweging had den gestaan, gingen dreigen, dat de concurren tie, hun aangedaan door collega's, die beneden het minimum-Ioon lieten arbeiden, ook hen , zou dwingen, tot loonsverhooging over te : gaan, en, gelijk de redacteur van het Weel;- \ blad in zijn jongste nummer getuigt, het hoofdcomitévreesde op sommige oogenblikken, zich den grond onder de voeten te zullen voelen wegzinken. De patroon die voor hen het meeste gevaar opleverde, was de heer Eweg, handelaar in diamant en eigenaar van een stoomslijperij. Hij had zich nimmer ge voegd naar den eisch van de stakers, en had tot nog toe gereedelijk werklieden gevonden, die ook voor een lager loon dan het officieele, den arbeid aannamen. In het reeds aangehaalde nummer nu van het Weekblad (van 12 Juli) wordt uitvoerig medegedeeld, hoe het Hoofd-Comitétegen dezen werkgever is opgetreden. Het bracht het tot een algeheele werkstaking aan de fabriek, nadat eenige afgevaardigden van het H. C., die den heer Eweg waren gaan op zoeken, door hem zoo onheusch waren ont vangen, dat zij, zonder een woord met hem te spreken, weder heengingen. Met zooveel kracht werd de zaak aangepakt, dat de werklieden on middellijk hun gereedschappen enz. in eenige groote verhuiskarren laadden, en een onder dak zochten in andere fabrieken. Tegelijker tijd reeds trachtte de heer Eweg den strijd bij te leggen. Hij verzocht een onderhoud met het Hoofd Comité, en verscheen, nadat dit had geweigerd, opnieuw ten zijnent te verschijnen, in het Bondsgebouw. Wat daat is onderhandeld, blijkt uit het volgende con tract: Ondergeteekenden, Henri Polak, wonende Kastanjeweg 4, en Hermannus Kuijper, wo nende Hemonystraat 22, respectievelijk voor zitter en secretaris van den A. N. D. B ter eener zijde, en Jacob Eweg, wonende Prin sengracht 726, van beroep koopman in diamant en eigenaar van de stoomdiamantslijperij »De Overtoom" aan de V7ondelkade alhier, ter andere zijde, allen te dezer stede, verklaren te zijn overeengekomen als volgt: De derde ondergeteekende Jacob Eweg, verbindt zich door deze tegenover de beide eerste ondergeteekenden, ten eerste, om geen diamant in bewerking te geven, noch door anderen te doen geven, tenzij tegen het minimum-loontarief, voor alle branches van de diamant-industrie, zooals het is vastgesteld door de diamantbewerkers in hunne vergadering van 8 November 1804 in den Parkschouwburg te Amsterdam en aan vaard door de fabrikanten in hunne verga dering van O November 1804 in het lokaal de «Eensgezindheid" te Amsterdam ; en zulks onverschillig of de ter bewerking uitgegeven diamant bewerkt wordt op de door den derden ondergeteekende slijperij, of op eenige andere slijperij, of op een ter bewerking van diamant bestemde plaats, heizij ten zijnen huize of elders ; ten tweede: om op zijn stoomdiamantslij perij aan de Vondelkade en op iedere werk plaats waarover hij de beschikking heeft, niemand toe te laten, tenzij deze lid is van den A. N. D. B., verbindend zich de derde ondergeteekende tot het betalen van de som van n duizend gulden, ten behoeve van de beide eerst-ondergeteekenden tezamen, voor iedere overtreding van de bepalingen in dit contract vervat; ten derde : neemt de derde ondergeteekende aan dit c mtract te doen overgaan op den A. N. D. B., zoo spoedig deze rechtspersoon lijkheid verkregen zal hehben. Amsterdam, O Juli 1805. u-, (jc.i. H. POLAK. HEKJI. KUIJPEK. J. EWEG. Ziedaar zeker een unicum uit de Nederlandsche arbeidersbeweging ! F. M. C'. Het Sweating"-stelsel in Duitschland. Het orgaan der ondernemers van de confectieindustrie, de Uerlijnsche Co»J'<c'r>witr, zegt van het loon der mantelnaaisters: -Deze lage loonen zijn thans gedaald tot een peil, dat niet verder naar beneden kan". De toelichting tot deze stel ling, die maar al te onbetwistbaar is, luidt als volgt: -Mantelnaaisters moeten vier maanden voor niet werken. Sommige takken van het vak eischen zelfs een leertijd van oen half jaar, in welken tijd wekelijksch drie mark tegemoetkoming wordt betaald. Het is een zeldzaamheid, indien de naaister dadelijk na afloop van haar leertijd een loon van !i mark per week haalt; gewoonlijk ver dient de beginnelinge f> :i 8 mark ; de ouderen, de bekwamen kunnen het tot il a 12 mark bren gen, maar onder bekwaam wordt te Berlijn dan