P. 943 DE AMSTEKDAMMEE A°. 1895. WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Dit Nummer bevat een Bijvoegsel. Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTÜS VAN MAÜRIK Jr. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). Verschijnt eiken Zaterdagavond. Uitgevers: VAN HOLKEMA & VVARENDORF, te Amsterdam, Singel by de Vijzelstraat, 542. Zondag 21 Juli Abonnement per 3 maanden ?1.50, i'r. p. post/1 1.05 Voor Indiëf>sr jaar ^ mail 10. Afzonderlijke Nummers aan do Kiosken verkrijgbaar . . . 0.125 Advertentien van 1?5 regels /'l. 10, elke regel meer . . . 0.20 Reclames per regel 0.40 IK H OH Di VAN VEERE EN VAN NABIJ: Uiterst karakter loos". De moordaanslag op Stamboeloff. SOCI ALE AANGELEGENHEDEN: De huisvesting der New-Yorksche armen, door F. M. C. MUZIEK door Van Milligen. Madame Carvalho, (met portr.) KUNST EN LETTEREN: Het rijmloos vers en de Fransche dichters. II. FEUILLETON: Augustin Eobespierre, door Dr. Jan ten Brink, XIII. SCHAAKSPEL. VOOR DAMES, door E-e. RE CLAMES. VARIA. ALLEBLEI. PEN- EN POTLOODKRASSEN. ADVERTENTIEN. miniiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii IIIIIIIIIIII1I1IIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIII11IIIIIIMIIII Uiterst karakterloos". «Laat ze niet blijven bij hen, bij wie ze niet hooren. Dit is onedel, uiterst karakterloos. Het is huichelarij in optima, forma'. In de Friesche Courant, het blad van den heer Hoogendijk, uitgever van de Nederlan der van Kerdijk c.s. komt een opmerkelijk artikel voor over de houding van het Vader land ten opzichte het jongste besluit der Lib. Unie. Wij nemen daaruit het volgende over: De geavanceerd liberalen hebben, gelijk men weet, een poging gewaagd, om de liberale partij te zuiveren van die elementen, welke haar gang vertragen, haar hervormingsarbeid met lamheid slaan. De motie van het hoofdbestuur der Liberale Unie, de richting aangevende, waarin de politiek der naaste toekomst zich dient te bewegen, werd met 39 tegen 11 stemmen aangenomen. Nu was er voor de vooruitstrevende elemen ten in de liberale partij juichensstof, wegens het aanvankelijk welslagen van de proef. Er bestond reden voor een redeneering in dezer voege: die 39 stemmen wijzen op evenveel vereenigingen, die bereid zijn, om met volle toewijding de democratie te dienen. Niet alzoo liet Vaderland. Het blad spant zich in om aan te toonen, dat die 11 tegenstemmers kinderen van den zelfden geest zijn als de voorstemmers. Ook wij hebben beweerd, dat die 11 stemmen, nu door Burgerplicht" zulk een wending aan 't debat was gegeven, niet beschouwd konden worden als principieel tegen den inhoud der motie gericht. Toch is dit, voor zoover Burgerplicht zelve betreft, zoo goed als zeker. Al trachtte die vereeniging het met nog zulke fraaie redeneeringen te bemantelen, het bleek klaar genoeg, dat haar verzet, schijnbaar gericht tegen de oppor tuniteit van de motie, inderdaad de sociale paragraaf bedoelde. En zulke mannen moeten de liberale partij uit. Hen moet vriendelijk uitgeleide gedaan worden, alle vormen dienen in acht genomen, maar zijn ze een keer op straat, dan de aeui zoo stevig gegrendeld, dat ze er niet zoo ge makkelijk weer in kunnen komen. Zij die niet met hart en ziel op de toepassing aandringen van die beginselen, welke in de motie zijn aangeduid, doen beter om heen te gaan. De zuivering bedoelt immers niet allen bijeen te houden ? En tot die inconsequentie tracht de lokstem van het Vaderland te overreden. Kom, zoo zegt het blad ongeveer, blijft nu maar, welk .... bezwaar kunt... gij er tegen hebben om de liberale vaan te volgen? En weet wel. vermaant het blad, om toch vooral succes te hebben van zijne opwekking tot de conservatieven gericht wier heengaan wij als een zegen des hemels beschouwen weet wel, dat ge anders uw toevlucht zult dienen te nemen in de steeds gastvrije armen van het Dagblac Zie dit noemen wij een verfoeilijk spel Zij die blijven, moeten blijven uit vrijer aandrang, uit de overtuiging, dat de toe passing dier beginselen tot welzijn za strekken van het gansche volk in al zijn rangen en standen. Worden ze niet bezielc door den gloed der overtuiging, laat ze h goede trachten te doen in eigen kring, maa niet den gang vertragen van hen, die gaarn< vooruit willen. Laat ze niet blijven bij hen, bij wie zi niet hooren. Dit is onedel, uiterst karak terloos. Het is huichelarij ik optima forma En tot die karakterloosheid wekt het Vader land op. De vooruitstrevend-liberalen en de conservatief-liberalen zijn dus gewaarschuwd Wij hebben dit artikel ten deele met in stemming, ten deele met de grootste verba zing gelezen. Jaren lang gaven wij den heer Kerdijk c.s te verstaan, dat te blijven bij een partij, bi welke men niet behoort... zeer afkeurens waardig is; een teeken van xicakheid var. karakter, van gebrek aan moed, en dat hel getuigt van eene ongegronde verwachting van goede gevolgen eener slechte taktiek. Toch zoo kras als vrienden van mr. Kerdijk zich di: thans veroorloven te zeggen,hebben wij ons niet durven, niet willen uitlaten. En. wij vragen wat zou men ons wel verweten hebben, als wij, toen wij mr. Kerdijk een Hamlet-natuur toeschreven, daarenboven hadden verklaard, dat zijn blijven in een partij-verband met conservatieven en min of meer geavanceerd liberalen »onedel, uiterst karakterloos, huiche larij in optima forma" was ! Nu, even oprecht als wij den heer Kerdijk c.s. vaak bestreden hebben om het samenhokken met menschen, die een geheel andere politieke geloofsbelijdenis uitspreken en voor staan, nemen wij hen thans in bescherming tegen hunne vrienden. Dezen toch overdrijven. Iets wat uit zwakheid voortvloeit is daarom nog niet onedel, uiterst karakterloos, huiche larij' in optima forma ! Die aanval is te heftig, meenen wij. Men verlieze bij de beoordeeling van iemands politieke gedragslijn, de maat en de menschelijkheid niet uit het oog. * * Intusschen doet het ons veel genoegen, dat eene waarheid, die wij zoo herhaaldelijk hebben in het licht gesteld, nu ook erkend wordt juist door hen, die haar tot vóór kor ten tijd door hunne houding, in woord en daad, loochenden, zij het dan ook, dat die erkenning gepaard gaat met een al te felle hartstochtelijkheid, zooals men deze bij bekeer lingen in den regel kan waarnemen. Doch naar onze meening wordt het Vaderland door deze onze bondgenooten eener moreele poli tiek en taktiek zonder reden hard gevallen, daar dat blad, ook al dwaalde het, toch vol komen ie yocdcr trouw zou kunnen zijn, wanneer het meende, dat de 11 tegenstem mers en de 39 voorstemmers der motie «kin deren van den zelfden geest" waren. Wij toch staan in dit opzicht aan de zijde van het Vaderland, althans in zooverre wij niet durven aannemen, dat de 39 voorstem mers in doorsnee democratischer zijn dan de 11 tegenstemmers. Het is, meenen wij, een vergissing, als men schrijft: »die 39 stemmen wijzen op evenveel vereenigingen, die bereid zijn om met volle toeivijding de democratie ;e dienen." Een dier 39, en zeker een der )este, want zij heeft mr. Fokker tot patroon n een min of meer democratisch blad tot orgaan, is de Middelbnrysclte, maar zelfs een der democratische bestuursleden dier Ver eeniging heeft ronduit verklaard, dat een echte democraat in dien kring met een lantaarntje te zoeken is. Een ander van die 39 is de Leeuivardensche liberale kiesvereeniging, door den waarnemenden voorzitter van de L. U., mr. Hettinga Tromp, op demo cratische wegen gevoerd, en met de Friexclie Courant tot orgaan, en nu vinden wij in hetzelfde blad, dat het Vaderland zoo vinnig bestrijdt,duidelijk uitgesproken,dat de candidaten voor den gemeenteraad,door die vereeniging gesteld.nieteens te vertrouwen zijn ten opzichte hunner geneigdheid, om bij bestekken het mini mumloon te bepalen, terwijl van een maximumarbeidstijd zelfs geen sprake kan zijn! Het zou, zoo schrijft de Friesche Courant omtrent haar kiesvereeniging, »het zou niet overbodig geweest zijn, indien de kiesvereeniging haar candidaten te dien aanzien nog eens had gepolst. Dit mocht zij niet nalaten uit vrees voor prestige. Haar houding is toch reeds zonderling." *) Als dit aan het groene hout geschiedt, hoe zal het dan met het dorre zijn! Wij zwijgen dus maar over de 37, die tegen deze twee lichamen opzien met een verklaarbaar gevoel van eerbied! Maar wat nu te denken, als dit orgaan van de fractie Kerdijk, niet alleen gewaagt van juichensstof, nu er 39 vereenigingen zijn, die zich bereid toonen de democratie te dienen met »volle toewijding7', maar omtrent de 11 nog het volgende schrijft: »Zulke mannen moeten de liberale partij uit." »Zij die niet met hart en ziel op de toepassing aandringen van die (de democratische) beginselen welke in de motie zijn aangeduid, doen beter om heen te gaan." »Wij zullen uw heengaan als een zegen des Hemels beschouwen.'' »Zij die blijven, moeten blijven uit vrijen aandrang," «worden ze niet bezield door den gloed der overtuiging," »laat ze heengaan," »laat ze niet 'oiyven bij wie ze niet hooren." »Dit is onedel, uiterst karakterloos, huichelarij .. .?" In het begin van zijn artikel heeft dezelfde schrijver te kennen gegeven, dat er bladen zijn als de Liberaal, »vrijpostig genoeg om zich met den naam liberaal te tooien." Het schijnt dus dat men zich zelfs niet langer liberaal mag noemen, als men dat niet is op de wijze van Kerdijk, den radicaal.' En evenzoo schijnt het vast te staan, dat de conservatief, wil hij edel, karaktervol zijn en geen huichelaar heeten, zich moet afscheiden van de radicaalliberalen, maar omgekeerd, dat radicalen onbesmet blijven, als zij zich, zoolang dit in hun kraam te pas komt, aansluiten bij een min of meer conservatieve partij ! ! Zoo ziet men, dat de waarheid, die wij zoo lang hebben verkondigd, bij de heeren Kerdijk als een zuurdeesem nog niet geheel heeft doorgewerkt; men verlangt nu nog slechts haar toepassing, waar men voordeel van haar heeft of hoopt. Maar ook de andere helft zal nog wel worden veroverd. Alle begin is moeielijk. Dit verontschuldigt veel. Eenmaal aange nomen dat het een »verfoeielijk spel" is (de woorden zijn van Kerdijks vrienden) conser vatieven en radicaal-liberalen bij elkander in nc partij te houden, zullen radicalen als mr. Kerdijk, die alleen willen weten van volle toewijding'', van aandringen op toe passing van beginselen met »hart en ziel", van »gloed van overtuiging"... allerminst geneigd zijn te juichen bij de 39... maar als eerlijke mannen uit de liberale kiesver enigingen treden en de-L. U. overlaten aan ben, die recht op haar hebben ; aldus medewerkende, gelijk het behoort, tot zuive ring van den politieken toestand, tot verhef ing van den adel des gemoeds, tot bevestiing van het karakter en tot wering van alle huichelarij. AVant dat bijv. de heer A. C. Wertheim :. s. liberaal zich wil blijven noemen, is noch vrijpostig, noch in strijd met de oprechtheid, dit leidt niet tot verwarring, brengt geen mis verstand ; maar wel vrijpostig, wel onjuist n onoprecht is het, dat de heer Kerdijk c. s. iet grootste deel der liberale partij als een -h( democratische groep zich wil toevoegen, *) Wij cnrsiveercn. terwijl hij en de zijnen opperbest weten, dat de meerderheid van de leden dier Kiesvereenigingen volstrekt geen democraten zijn, met volle toewijding, met l tart en ziel, met gloed van overtuiging; zoodat dus het verfoeilijk spel) waarvan zijn vriend in de Fr. Cl. gewaagt, dit maal door de zoogenaamd radicaal-liberalen, en niet door de min of meer conservatiefliberalen wordt gespeeld. Een spel, dat juist, wijl het inderdaad, zooal niet verfoeilijk, toch zeker geen loyaal spel verdient te heeten, op verlies van den goeden naam en op poli tieke schade uitloopt. Wij, die meermalen den heer Kerdijk heb ben voorgesteld, als met de hand aan de deurkruk, de deur op een kier, dreigend het vertrek te zullen verlaten, hooren nu zijn geestverwant de Fr. Cl. getuigen: »Zulke liberalen" (als A. C. Wertheim c.s.) smoelen. de liberale partij uit. Hen moet vriendelijk uitgeleide gedaan worden, alle vormen dienen in acht te worden genomen, maar zijn ze een keer op straat, dan de deur zoo stevig gegrendeld, dat ze er niet zoo gemakkelijk weer in kunnen komen'. ? We begrijpen dat het den heer Kerdijk c.s. toelacht bezit te nemen van het ouderlijk huis om de be kende firma met de welbeklante affaire voort te zetten ; voor menschen die er gemakkelijk komen willen, heeft dit werkelijk iets voor. Maar zou het niet eerlijker wezen, die wo ning den broederen, welke zooveel talrijker zijn, over te laten, en zelf de deur uit te gaan, inplaats van de anderen uit te drijven als een; zij 't dan ook democratisch des poot ? Ook deze politieke quaestie heeft eene moreele zijde, die men niet uit het oog ver liezen mag. Gelukkig dat de Fr. Ct. haar reeds heeft opgemerkt. De radicaal-liberalen, wier beginselen zoozeer de onze naderen, mogen haar ten volle waarnemen, opdat bij de nieuwe partijformatie, zoo stuitende on gerechtigheid worde vermeden. De moordaanslag op Slamboelolt Reeds sedert eenige weken is over Bulgarije meer g sproken dan wenschelijk was. Het ministerie Stoïloff steunde de Macedonische onafhankelijkheidsbeweging en deed tegelij kertijd pogingen, om de sedert jaren afge broken betrekKingen met Rusland weder aan te knoopen. Met dit laatste doel was eene deputatie onder leiding van den metropolitaan Clement naar S t. Petersburg gezonden, na T het heette alleen om een krans neer te leggen op het graf van Alexander III. De depu tatie was dcor den Russischen gezant te Wcenen met in het oog loopende voorkomend heid ontvangen, en had te Kt. Petersburg reeds eene audiëntie gehad bij den minister van buitenlandsche zaken. Vorst Ferdinand van Bulgarije, die se iert eenige jaren meer denkt aan zijne erkenning door Rusland, tot welken prijs ook, dan aan de ontwikkeling