DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Ne. 945 bedenking van het Berliner Tageblatt, dat de koning terecht zijn wil ondergeschikt maakt aan dien der meerderheid van het Parlement, en dat men hem dus niet mag sommeeren, eene door de Kamer aangenomen wet niet goed te keuren? Het Duitsche blad kan met kennis van zaken spreken over het in den wind slaan van een Kamervotum, en vindt dit terecht eene bedenkelijke zaak. Maar het kan toch óók niet uit het oog verliezen, dat de grond wet den koning het recht toekent, zijne goedkeuring aan een door de Kamer aange nomen ontwerp te onthouden, en dat die onthouding eene plicht kan worden, wan neer bij den koning de overtuiging bestaat, dat het aangenomen ontwerp in strijd is met den geest der constitutie of met de ?wenschen van de meerderheid der natie. Is dit met het ontwerp-Schollaert het geval ? Ziedaar de moeielijke en hoogst ernstige vraag, die koning Leopold zal hebben te beantwoorden, eene taak, die wij hem niet benijden. Gelukkig bestaat er eenige kans, al is het ook maar eene kleine, dat de regeering, de zeer geringe meerderheid welke zij bij het laatste Kamervotum ver wierf, in verband brengende met de grootsche demonstratie van den vorigen Zondag, zelf de noodzakelijkheid van een meer conciliant optreden zal inzien. ...... "'"" ........ mimi ............ iiiiiiiiiiniiiiii .......... immuun ....... in Socialo, """""""" ..... """ ..... i ..... Vronwen in fle Engelscne Industrie. Wanneer wij denken aan verbetering in onzen socialen toestand, richten wij gaarne het oog naar de overzijde van het Kanaal, om daar les en voorbeeld te vinden voor een harmonieus verband van persoonlijke inspan ning met staatshulp ter bevrijding van den arbeid. In vele opzichten is Engeland voor ons een in niet al te ver liggende toekomst bereikbaar ideaal, en de manier waarop zich in Engeland de sociale kwestie afwikkelt is den Nederlander over het algemeen meer sympathiek dan de richting waarin Duitschland of Frankrijk zich bewegen. Daarom worden de schaduwzijden, het darkestEngland, wel eens wat veel vergeten, en heeft het er soms wat van, alsof in het land van Koningin Victoria alles is pour Ie mieux dans Ie meilleur des mondes. Toch heeft deKoyalCommission on Labour, de enquête-commissie, die verleden jaar rapport heeft uitgebracht van haar verhooren, toestanden aan het licht ge bracht, die wij in Engeland niet zouden ver wachten. Vooral is dat het geval bij den vrouwenarbeid, waarvan hier eenige voor beelden mogen volgen : Vooraf ga de opmerking, dat het niet het verschil tusschen de vakken onderling is, dat bij loon en arbeidsduur opvalt, maar het verschil in den boezem der vakken zelf. Van een gemiddeld loon, van een maar eenigszins bij benadering aan te duiden arbeidsduur is geen sprake: wel kan gezegd worden, dat hooge salarissen over het algemeen voor vrouwen in Engeland onbereikbaar zijn. Zij bestaan, maar even zeker is dat zij zeldzaam zijn. Ook de voorwaarden waaronder gewerkt wordt, verschillen in n tak van nijverheid hemelsbreed. . Ziehier een en ander omtrent de winkeljuffrouwen : Haar loon varieert van iets minder dan ?180 per jaar (met kost en inwoning) tot iets meer dan /' 1200 (met kost en in woning). Het laatste bedrag is, naar alle waarschijnlijkheid, heel wat zeldzamer dan het eerste, maar de beide cijfers vormen wel de uitersten van de geheele loonschaal. Xiet altijd is de belooning een kenmerk voor de deugdelijkheid en de verdienstelijkheid deijuffrouwen : hetzelfde meisje zal zich nu eens met een minder hoog loon tevreden stellen als zij kans heeft op een goede behandeling, dan weder zich door een groot cijfer laten verlokken om een goede maar slecht bezol digde plaats prijs te geven. Het is nog als in den tijd van Horatius : varia et mutabile semper femina" : veranderlijk en wispelturig is de vrouw! Het spreekt van zelf', dat liet bedrag van het loon alleen geen maatstaf' is ter beoor deeling; de werkuren varieeren. hoewel niet zoo sterk, toch ook in hooge mate. Zij loopen meestal van 5,'J tot 7') uren per week ; de Londensche winkels zijn in den regel veel langer open dan die in de provincie; in Wales is de arbeidsdag het kortst, in Schotland vindt gij weken van !).'], %'. <)'.), tot 102 werk uren. Verder is er groot onderscheid bij de ver schillende werkgevers ten opzichte van de maatregelen die zij nemen voor de gezondheid hunner employees; waar de juffrouwen geheele kost en inwoning hebben, zijn van (ie bezorgd heid (of het tegendeel) der patroons voor de meisjes die onder hun hoede leven de meest uiteenloopende voorbeelden aan te wijzen. Het zelfde meisje verdiende in twee, in vele opzichte n gelijke wijken van Londen, bij A ?240 per jaar, bij B /'300; bij A werkte zij 60Y* uur per week, bij B lï>}A uur; bij A heeft zij 20 minuten rust per dag, bij B in het geheel geen. A geeft haar premie bij haar salaris, B niet, het zitten ia haar bij geen van beiden geoorloofd. Zij mag bij A den geheelen Zondag in huis blijven, indien zij daartoe lust gevoelt, en heeft het dan zoo aangenaam als zij kan wenschen; zij heeft een mooie bibliotheek tot haar beschikking en een piano, een aparte zitk'amer, en geneeskundige behandeling. Bij B. daarentegen is zij verplicht den geheelen Zondag uit te blijven en de hemel weet, hoe vaak dat voorschrift valt over meisjes, die zonder vriend of maag in de groote stad zijn gekomen! Zij heeft er schraal voedsel, en een onaangenaam leven. Is het wonder, dat haar gezondheid na eenige jaren onrust barend is verminderd, dat zwakte, ziekte, ontslag, geen ijdele schrikbeelden meer voor haar zijn! Om er niet meer van te zeggen ! De beste qualificatie ten opzichte der g ezondheid blijft voor de betrekking van winkel juffrouwen een negatieve: indigestie, anemie en erger kwalen worden onveranderlijk aan getroffen; dit althans is een regel waarop geen uitzonderingen bestaan. Het staan in den winkel doet aan allen zonder onderscheid kwaad; en van de zeven en twintig winkels waaromtrent een onderzoek werd ingesteld, had den maar twee de gelegenheid voor de meisjes om te zitten. Welk een straf dit staan is, mag blijken uit de omstandigheid, dat, terwijl een groot aantal fabrieksmeisjes na haar huwelijk er niet toe komen om haar oude bezigheid te laten varen, het meerendeel der winkel meisjes het huwelijk als een verlossing be schouwen uit een slavernij. Gelijk een van haar verklaarde: ik zou den eersten den besten man nemen die mij tegen het lijfliep, om uit de lakenwinkel te geraken.'' Een andere categorie, de waschmeisjes, kunnen al evenmin roemen. In vergelijking met de kennis die zij moeten hebben van haar vak: wasschen en strijken, zijn haar looncn laag: van ? :j.(iO tot f }'>.?per week; het j laagste uiterste wordt natuurlijk ook hier vaker ! aangetroffen dan het hoogste. Haar werkuren loopen van 30 tot 70 in de week; dikwijls zijn zij gedwongen werkloos, daar zij op het drogen enz. van het goed moeten wachten- i De »Sans-gênes" van West-Londen worden als een onafhankelijk slag dames afgeschil derd, die tengevolge van de nukken der groote dames en de onregelmatige drukte in de hotels, soms zeer lang aan een stuk wer- \ ken, om dan naar eigen genoegen vrijaf te nemen. Velen van haar, door de warmte van de omgeving gekweld, gaan drinken, en geraken aan den drank. Ook velen zijn getrouwde vrouwen, wier echtgenoot het brood voor het gezin niet kan of wil verdienen. Ziedaar twee van de speciaal-vrouwlijke be- : drijven. Laat mij ook nog eenige voorbeelden noemen uit die vakken waarin de vrouw de i raededingster is geworden van den man. Zoo is het in Yorkshire, bij de weverijen. Lang zal zij het wel niet meer zijn. zoo vooronder stelt menigeen, daar zij weldra den man zal hebben verdrongen. Haar loon is altijd lager dan dat van den man: van ?1.20, /."J.(iO, tot een enkele maal ? 12.?Het meest gewone j salaris is ?7.SO tot /'!).?, en indien eau Hol- i landsche vrouw dat buitensporig hoog mocht vinden, vergelijke zij het loon van een Holi landschen wever met dat van zijn engelschen collega. Doch, gelijk gezegd, deze houdt de i concurrentie tegen de vrouw niet vol : op j een fabriek waren de loonen van mannen en vrouwen gelijk, d. w. z. die van de mannen waren gelijk geworden met die van de vrou wen niet andersom. Overgezondheidsmaat| regelen enz. zullen wij maar zwijgen : de toe- j standen bij den fabrieksarbeid in Yorkshire zoo zegt een van de dames-leden der commissie. zullen eerst verbeterd worden, vnnnieer de f'abrieksinspectie aanmerkelijk wordt uitge breid. E'j n klacht, die ons niet vreemd in ! de ooren klinkt. Ten slotte een paar woorden over de vrouwlijke typografen. Die van Edinburgh hebben den naam, gezond, goe<! betaald en tevreden te zijn. Daarmede is nog niet gezegd, dat zij evenveel verdienen als de mannen, maar algemeen geldt het oordeel, dat zij onk niet hetzelfde werk kunnen doen. Een feit van i bcteekenis is echter, dat wanneer zij per uur betaald worden, haar loon tusschen /''J, lnen ?"'.).?per week varieert: terwijl wanneer /.ij i op stuk werken, haar verdienste gant van i ? 12.?tot /'21..?al is dat laatste hno^p uit- ; zondering. Te Londen klagen de vrouwen erover, dat de mannen weigeren haar meer l dan de eenvoudigste dingen van hel vak te ! leeren, en bovendien geen vrouw in de werk- j plaats dulden die niet evenveel verdient als ) zij. De patroons zien baar dus niet gaarne. Maar erkend moet worden, dat indien /.ij maar wilden, de geheimen van het vak ook voor de vrouwen wel zouden worden ontsluierd. Zoo als liet nu is maakt een Londensche vrouwlijke typograaf, die haar leeuijd achter den rug heeft van ? 7.20 tot ? 12.?per week. Ziedaar eenige kijkjes in Engeland's vrouwlijke arbeidersbevolking. Meevallen zal het waarschijnlijk den lezer niet. Maar wanneer hij dan de vergelijking eens gaat trekken met de toestanden hier te lande 't F. M. C. De stichting van den graaf Chambrun. Graaf Chambrun en zijn sociaal museum zijn bekend. Minder echter is het de omstandigheid, dat de graaf nog steeds voortgaat met otters te brengen ten behoeve van zijn stichting. Hij heeft reeds meer dan n commissie van onderzoek naar het buitenland gezonden met een bepaalde opdracht; thans heeft hij 150.000 francs beschik baar gesteld ten behoeve van twee zendingen: een om de organisatie en de werking der Tradesunions te bestudeerer, een andere om het staats socialisme, in het bijzonder voorzoover het met den landbouw in betrekking staat, na te gaan. De eene commissie zal naar Engeland reizen, de andere naar Duitschland. Ook heeft de graaf voor 25 verdienstelijke fransehe werklieden beschikbaar gesteld een pensioen uit het nationale pensioenfonds, ten bedrage van '200 francs. De mededingers moeten minstens (50 jaar oud zijn, 30 jaar in dezelfde fabriek hebben gewerkt, en op buitengewone verdiensten kunnen wijzen. Twee prijsvragen heeft hij verder uitgeschreven : I. Over den oorsprong der participatie van arbeiders en beambten. Tegenwoordige toestand. Resultaten. Betere mid delen om aan te wenden. Aandeel in de wins-t met inachtneming van de verhouding van werk man en patroon en een rechtvaardige belooning van arbeid Pn kapitaal beiden. II. Over de werk lieden en patroonsvereenigingen. Een exposévan de diensten die een vereeniging in haar ver schillende vormen aan de werklieden der steden en van het platteland kan bewijzen. Studiën over vereenigingen van fabrieks- en productievereenigingen, bouw-, spaar- en kredietvereenigingen. De prijs voor iedere vraag is ^5000 francs. De mededinging staat aan alle nationaliteiten open, maar de antwoorden moeten in het Fransch zijn geschreven en ingezonden, dat op de eerste vraag vóór :>1 December 1MI6, dat op de tweede vóór KI December 1SD7. De verwaarloosde jeugd. De verwaarloosde jeugd en de jeugdige mis dadigers, met betrekking tot onze wetgeving", door jhr. mr. D. O. Engelen, is een boekje, over druk van een arlikel uit het Kechtxyeleerd Maga zijn, waarin naar wij meenen, de kwestie van het kind dat op den rand der misdaad staat, in haar tegenwoordig stadium geheel wrordt blootgelegd. Ongetwijfeld zal do juristenvereeniging meer dan eens naar de gegevens, door mr. Engelen ver zameld, grijpen, wanneer zij straks over de vraag haar oordeel zegt; niet alleen trouwens de jurist, maar ieder die belang stelt in dit onderwerp vindt in de brochure een degelijken wegwijzer. iiiimiiiiiiiiminiiiliimuiillllli iHiiimmiiiiiJimimiiiii Inhoud van verschillende bladen. Het Handelsblad, 28 Juli. De invloed der omgeving", (gemeenteraadsverkiezing). 'i Augustus. Nog eens: Directe of indirecte landunviniini^. Dei Innan). De S t a n d a a r d, 29 Juli. De Herstemming." 31 Juli. 'A Aug. Het bi'kleinrueht I en II." Het Centrum, 29 Juli. Lessen" (pauselijk schrijven '. 30 Juli. Hlraatvertoon,1' luauifestatie tcljrussel1. 31 Juli. Kappeyne.11 l Aug. Hoe kan de godsdienstige eenheid iu het protestantisme hersteld worden'.''' 3 Au;,'. ..Organisatie", ''sociale ijuaestie, arbeiders en patroons . Het Nieuws v. d. Dag. 21! Juli. ..Ken nieuwe aanloop" De Tijd, 29 Juli. ..Een nieuw boek van Pierre L-.1i" I : 31 Juli II (slol). 30 Juli. liet samengaan der minderheden." J Augustus. Slechte tijden", I. N. l! o t ter tl. C r t., 2(i Juli. De 2Gsie verga dering der Nf derland.scho Juristenvereeniging. Jeugdige overtreders van de strafwet''. Il; 30 Jiili III (slot). De M a a s h o d c, 27 Juli. Afbreken." 2S Juli. Xapleiten" I. 31 .luli, 11 (slot. 30 Juli. .Monseigneur H. van do Wetering; Aarts bisschop van Ltreeht". l Augustus. Wat wij vragen voor Home'1, door I'. M. Bots, pr. D o l'antir.) N e d e r l a n d p r. 2';) Juli, Keu nieuwe ontdekking" (Kuyper Lohman). 2 Augustus. Lohman de tyrau." Jlnt Vaderland. 28 29 'jul;, De Herstem ming". II e t Haagsche Dagblad. 2 (i Juli. Keu gewicluig incidenteel» tjiiao.slh,-" (il» artikelen van mr. Treub over het Personeel). '2S---ill Juli. «Aan de kiezers is de Residentie". l' t r. Da g hl a d. 27 Juli. Ter geruststelling" (mr. Treub en het Personeel I. 28 Juli. Do herstemming'1. 2:i J.ili. Hem. L i m IL Koerier. 2öJuli. ..De toestand op Afjeli volge< s hi1!, Pjalaviaasch Handelsblad." M i d d e l h u r g .s r hu Co u r a u t. 2y Juli. Pacht. 3o .Inli 1'achtpnjs. A r n h e m s c Ir >? Courant. '29 en 30 Juli. Een oude vraag l en II ll'oliiieke organisatie i. T r o v. Clron. <' ,> u r a n I. 29 .luli. Arheidsi adon. N W i n s c h o t e r (' o u r a n f. 2S Juh. De ge meenteraad eu de politie. De Liberaal. 27 .luli. Kieswet en kiesrecht." De X e d e r l ;i n .1 o r, \Veel.bJail , *7 Juli. Clan destiene drankverkoop. De Volks s te m, 3 Aug. ,. l'olitiek" Xog eens d e sluis te Yniuiden." -- sigarenmakers. De patroons aau het staken". De uitslag der herstem ming." De D P l l' t s e h e o p m c r k er en D e / a a u l. (M. 27 Juli. Het Kiesreehtontn-erp." (niet liiitiall. Veiiloosch Weekblad, 27 Juli. Do Huil. maatschappij van Landbouw." Kocht v. Allen. 27 en 2* Juli. "Waarom zijn er lijken1.'" 30 en 31 Juli. Theorie en practijk (arbeiders-pen sioen.) l en 2 Aug. De toekomst." De V o l k s b a n i e r l K. K. Volksbond), l Aug. Tarief- of stukwerk." De Wachter föoc. Dem. Volksblad), 27 Juli. Arbeidsvrienden. Eeu nieuwe kieswet" (slot). De Baanbreker, 27 Juli. De Tooverleerling" (machines). Neerland's Volksblad, 27 Juli. Schrift kritiek". I. De V o l k s t r i b u u n. 27 Juli. Het ware karak ter van den E. K. Volksbond.1' De W e k k e r. 27 Juli. Schooltibliotheken. Het Schoolblad. 30 Juli. Vermoeidheid op examens." De Accountant. Juli '95. Onze taak." Vrij l and. l Aug. Over libertair socialisme." Weekblad voor d e B u r g e r l ij k e A d m inistratie, l Aug. Rechtspraak in belastingge schillen." II. liiiiiiiiiiummiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiMMiiimiitiuimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiimm TOONLLCJaMVZJLK Kroniek, De deftige lieden, zeiden we, vervreemden al heel spoedig van den schouwburg, althans te Amsterdam. »Te Antwerpen, in den Haag en bij de tooneelspelers, die door 't land reizen, wil men de spelen kort hebben ; daar men ze op den Amsterdamschen schouwburg lang begeert en het grauw wat veel voor zijn geld wil zien. Hierbij is aan te merken, dat men, op dien schouwburg ten vier uur beginnende te spelen, bij 't spel een klucht moet vertoonen, en even wel ten acht uren gedaan hebben ; welk alles men in acht te nemen heeft." Zoo schreef in 17(55 de opsteller van de voor rede bij het Onderwijis in de Tooneelpoezy, uit gekomen te Amsterdam, 166!)?1671. De regenten die de Godshuizen en tevens, als een instelling uit de opbrengst waarvan zij hunne kosten voor een deel moesten bestrijden, den gemeentelijken schouwburg bestuurden, gaven. blijkbaar een bitter beetje om de belangen van de kunst. Hun eenige zorg was de grootte van het overschot voor de kas onder hun beheer. Het is niet waarschijnlijk dat het speciale gelet terde publiek dat in de laatste helft van de 17e eeuw zich begon te vormen, uitgebreid genoeg was om een voldoend getal schouwburgbezoekers te leveren. En zoo moesten zij wel, aangezien. de gedachte ver van hen was en bleef, om door het bijpassen van geld iets voor de kunst te doen en op die manier zich een publiek samenstellen, zoo moesten zij wel de groote massa te vriend houden. De letterlievende genootschappen waren de organen van de burgerkringen die in litte ratuur belang stelden. In hunne geschriften vindt men een onafgebroken polemiek tegen de sehouwburgbestunrdcrs. Bekend is bet puntige gezegde van dr. Pels uit zijn : Gdmik en mislirtuk des Tooneels: Zij houden wel van kunst, maar moer van dukatonnen. ritvoeriger deelt hij (Kd. 17H6, \>l'f. 7--<?'!) zijne grieven mes in de volgende verzon : Hier te lande Alleen, verstrekt de kunst tot 's Dichters scbaade en schande. De literatoren, namelijk, vergeleken met *pijtiglieid de onverschilligheid voor de kunst van het koopzieke volk hunner lamlgenooten, bij de bescherming die zij vooral in l-'rankrijk genoot. Hoe dit verschil du vreemdelingen trof, is aangeteekend is een van onze schetsen van reizi gers in Holland. Wat raad 'i Wat middel '! Dit : Dat die de stad aanstelde om spelen te waardeeren, Xiet eerst het spellen en Duitsch spreeken noch moest loeren ; Maar dat hij, zo hij niet gezien had in den grond Der kunst, ten minste taal, n trant, en rijm verstond. Of liever dat men tot Hegenten keurde, mannen Die 't onkruid woelen uit het heilzaam kruid te wannen ; Wanneer de schouwburg dus voorzien waar van l'oeëten Vin van Regenten, is 't niet ligtlijk at' te uieeten Dat met den tijd de kunst bekend, geacht, bemind Zou worden V --? In de voorrede van het vertaalde trair-pel van i,Hiinault, -'.'/"'M'" vinden wij ongeveer dezelfde grieven duidelijk geformuleerd, liet zijn de hoeren van de Keizers- en lloorcngracht die wel een komedie willen hebben als uit hare inkomsten zekere noodzakelijke stedelijke inrichtingen kun nen betaald worden, maar het niet de moeite waard vinden te zorgen dat er wat goeds wordt uitgevoerd. En daartegen de oppositie van den middenstand, die, zelf een verwaand en be krompen zoodjo, toch wat meer dekorum en korrektheid verlangt. Bovendien, de niet tii wiskenr.on grief van letterkundigen die van het bestuur van eene kunstinstelling zijn uitgesloten en haar in handen zien van patricie.sche kleine despoten. Aloet men, vraagt do woordvoerder van liet genootschap Xil Volentibus, het gepeupel of wel verstandige burgers zoeken te behagen '.' Kn dan : worden de dichters gediend door den schouwburg. of zijn het omgekeerd de dichters die aan den schouwburg ecu dienst bewijzen V Uit is het verkeerde streven van de regenten: dat zij mee nen 't onkundigste volk te moeten behagen, en bang zijn voor leege zalen te zullen spelen als