DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 945 K, F. Oostenrijksch schrijver. Amstelodamiaiia. Een tweetal wetten tegen overdaad. Het is een waar woord der Franscben, dat de uitersten elkander raken; een woord welks waar heid men telkens aan het dagelijksch leven kan toetsen. Naast het schoone ontmoet men het leelijke, naast het goede het booze, naast liet vroolijke het treurige, zoodat het wel schijnt als schept het noodlot er een bijzonder behagen in de gril ligste tegenstellingen steeds naast elkander te plaatsen en aldus het geheele leven tot n kakel bont tafreel te maken. En zoo is het altijd ge weest en zal het ook wel altijd blijven, en zoo was het mede m de eerste levensjaren der 17e eeuw. Wie eenigszins met de geschiedenis van Ne rlands hoofdstad bekend is, weet onder welke treurige omstandigheden 1600 zijn intrede hield. In den zomer van 1001 tocli barstte plotseling een hevige pestziekte uit, die tallooze slachtoffers eischte. Er waren weken, dat er meer dan SOO personen door haar werden weggerukt, en in Herfst maand van 1602 teekende men zelfs een week aan waarin dat aantal 900 te boven ging. Al woedde de epidemie ook grootendeels onder de lagere standen der maatschappij, toch bleven de hoogere niet geheel en al van haar verschoond, en des te meer treft het ons daarom, dat juist uit die dagen een resolutie van de vroedschap dagteekent, dienende om paal en perk te stellen aan een on gehoorde overdaad en weelde, die men bij veele maeltyden ende banquetten" ten toon spreidde. Het was den Heeren der Ilegeering ter oore gekomen, dat er bij die veelvuldige festiviteiten »excessive ende onnutte oncosteu werden gedaen," hetgeen maar al te zeer strekte tot //ergernisse ende opspraecke van veele goede Burgeren" vooral daar de tijden zoo //beswaerlijckeu ende duer" waren. Zij rekenden het dan ook hun plicht tegen deze ijdelheden krachtig op te treden en besloten daarom in hunne vergadering van den 15en No vember 1601 daarin door middel eener keur te voorzien. En waarin uitte zich nu die overdaad en weelde ? De ordonnantie, die als gevolg der bovengenoemde Vroedschaps-vergadering, den 3 December van dat zelfde jaar afgekondigd werd, geeft op deze vraag een duidelijk antwoord. Men luistere slechts naar haar aanhef. Alsoo zegt zij bij veele luyden, niettegenstaende de teghenwoirdige beswaeriycke duyre fyt groote overdadicheyt gepïeegt wert in bruylóftfeesten, maeltyden ende bancquetten, de \relcke niet alleen excessivelyck veele oosten, mair oock in pasteyen gebacken en bancquctsuycker aller hande fruyteu, gedierten ende andere schepselen Godts nagemaeckt, besteecken ende verciert wor den met pluymen, uytgestreckte vederen, gout ende diergelycke opsichtige onnutte ciragie." Men ziet hieruit, dat men het met de spreekwoordelijk ge worden eenvoud onzer voorvaderen zoo nauw niet moet nemen en dat een feest- of bruiloftsdisch dier dagen er geheel op ingericht, was, zoowel den smaak door afwisseling van spijzen, als het oog door fraaie vormen en kleurenpracht, te streelen. Ten einde nu aan deze dwaasheden een einde te maken, ordonneerden de Heeren van de/i Ge rechte, na het advies van de zes en dertig lladeu ingewonnen te hebben, dat van nu voortaan geen Apothekers, l'astijbakkers, Suikerbauketmakers, Bakkers of iemand anders aen ccniire marcepevnen, pasteyen, gebacken, banquetsuyckcr ofte broot sullen mogen doen oft contrefeyteii enige vercierseleu van gebloemte, geboomte, gout, steenc heeldekcns oft yet anders in ceniger manieren, nog in ofte met pasteyen, gebacken ofte banquetsuyckcr ofte broot iiamaeckcii eenige gedierten, fruyteu ofte andere schepselen Gods, ofte eenige gematckte ligueren van instrumenten, hantwercken ofte andere dier gelycke, selffs uyct met het deech van de pasteyen De Fransche expeditie naar Madagaskar. JJouz Pajs ,/V" Ort aWa/( la rf core(Forain in den Figaro.~) off gebacken, sonder oock de voorz. korsten van dien met eenige verwen te mogen bestrycken, noch de selffde besteecken met eenige natuerly cke hooifden, vleugelen, steerten ofte andere leden van de ge dierten in [diej pasteyen gebacken." Het ligt voor de hand, dat er door strenge boetebepalingen zorg gedragen werd voor een goede nakoming dezer ordonnantie. Hij dan ook, die zulke opgesmukte eetwaren vervaardigd had, werd zes weken in zijn nering geschorst en verbeurde zijn baksels, terwijl diegene, die ze had doen maken een boete van ?25 gulden beliep voor eenige banquetsuyeker" en ?3 voor elke pastij, marsepijn of brood. En daarbij was het geenszins noodig, dat de contraventeurs op heeterdaad betrapt wer den: de strafbepalingen bleven van kracht ook nadat de met de keur iu strijd zijnde spijzen reeds verorberd waren,wanneer deaanbreugerslechtsbewij zen kon, dat zoodanige artikelen op dezen of genen | disch geparadeerd hadden. Tevens werd er een j hetgeen strekte //tot groote aanstoot van vele vrome luyden eude jammerlijcke bedroeffenisse van de arme behoeftige menseden, die daerover suchteu," maar tevens gaf het een sterken prikkel tot navolging, zoowel aan vermogenden als onver mogenden, ,,die alsoo haer middelen sien con sumeren." Heel lang zal men wel niet de strenge band aan deze keur gehouden hebben, want weldra veran derden de omstandigheden geheel. In December 1602 kon men eindelijk een datikdag ordonneeren om God te loven dat hij het euvel der Pest uit onze veste verdreven had en iu dat zelfde jaar was de Oost-Indische Compagnie opgericht gewor den, die al spoedig ongehoorde schatten Holland, en niet het minst Amsterdam, in den schoot wierp. En met die rijkdommen wakkerde de lust tot uiter lijk vertoon eu de zucht naar weelde eu overdaad deerlijk aan, en dat in die mate. dat het op de helft der eeuw de spuigaten begon uit te loopen. Ferdinaiid yau Bulgarije te Carlsbad, (ÜIK). Ferdinand met den langen neus: -.Verduiveld duur leven hier te Carlsbad. Zou ik die premie van 1U.OOO francs niet zelf kunnen verdienen 'i Het zou een aardige tegemoetkoming zijn voor het reisgeld en voor de kosten van condoleantie-telegrammen ! Als ik het Vadertje in St. Petersburg eens vroeg ?" De lomtoiiiieriieus. (Lustige Jiiiitter). :"i V^V/E ^ (?%?> ^HL^ "Ü',''J- '^-^ \^' . fa r^ Ut VV/:\ rftfj!*^ &*'"»>$&?*? $^$^\ ^^f.* 7 ^»?-7 ? ^^r\ /^^^\>^ "e**^- -t/5^ i l L!' -v /^7/«^/^^/ v. - >' -l Ada Negri. AVij komen in de bondsdagen : i:i liet oosten vertoont zich reeds de komkommonieus van Ferdinand van Bulgarije, dien deze steekt in zaken, die hem niets aangaat]. Als hij liein maai' niet verbrandt .' klaart! werden maar tevens ilen verkooper een boete ! tie Stadsrogvering op i!e hauil over hand toenemende van /'?!'> voor de eerste, en van het dubbele dier ' i erkw isling opmerkzaam temaken, ener oji aan te som voor den tweeden keer. dat hij zich \rrgreep, : dringen. dat, men haar door een wet zou beteugelen. Er zoude» echter nog <vn/ge jaren moeten ver loopen voor de zoogenaamde Eegt;s !Sumptitari»e uitgevaardigd worden. want de/c dagteokcncii van oj) denhals haaide. Ai de/e genoemde .str.'ifgehien werden verdeeld tnsselien den Schout, den aanbrenger en het Tucht- en ^Spinhuis. Behalve de harde en dure tijd worden nog andere motieven geuocnid waaraan de/e ordonnantie haar (ien i'Jeii Januari l!',.",. Itecils in een vorig op.-tc! had ik gelegenheid Italiaansche dichteres. er eerst mede pronken en reclame maken door ze beeld verkrijgt der tij ien, waarin zij gemaakt wcrlangcii tijd in hun vensters ten toon te steilen. | den. Eu om dit beeid 1e duidelijker voor oogcn te stellen, moge de inleiding, waarin de beweeg redenen tot het uitvaardigen worden aangegeven hier in haar geheel volgen. Zij luidt,: Alsoo mijne Heeren van den Gerechte altoos met sonderliuge yver hebben gearbeydr, ende ernstelyck van tyd tot tv d hare wiüekeuren daerna pederigeert, dat, uyt het midden van dese stacit, alle onbehoorly cke grootsheyt, overdaet ende onuuti e verquistiuge van middelen, door 't welck deiïtoom Godts tegen deselve wordt, verweckt eude ontste ken, sonde mogen werden ge weert, eude echter,. tot haer groot lectwesen, bevinden, dat, niettegen staande hacrer E. ouvermoeyde ende gestadige voorsorge, ingeslopen syn, ende soo laughs soo meer aengroeyei), versclieydcne ergcrlycke curie schadelyckc gewoonten, int geven van overcostelycke Bruylol'tsfeesten, in 't verspillen van exccssive som men op de particuliere maeltydtn, soo in private liuyseu als in publicquc herbergen, als mede int geven van juweelen ende andere diergelycke costelyckheden aen de Bruyden, verre excederende het vermogen van vele eerlycke persoenen, diedaertoc schijnen als gedwongen te worden door een geiingeert ende valsch ]iunct van eere, alleenlyek gefondeert oj) de voorsz. onrechtmatige coustumeii. met haer slepende een onvermydelycke verarminge van veele eerbare familiën, ende aenlcydinge gevendetot wulpsheyt eude overdaet. .Sou ist dat, mvne gemelde Heeren daertegens soo veel doenlyck wil lende voorsicu, na ryne deliberatie eude geiioudene communicatie met de lieeren XXXVI Kaden, geordonneert eude gcwillekeurt hebben, ordonneren ende willekcnren mits descn" eeue ordonnantie waarin door ].'? artikelen tegen het bestaande euvel gestreden wordt. Mij dunkt, die inleiding spreekt te duidelijk dan dat het noodig zou zijn er langer bij stil te staan. Laat ons daarom tot de beschouwing der wets artikelen overgaan. Het eerste viertal handelt over het aantal gasten. dat men bij de verschillende omstandigheden, die zich hij een bruiloft voordoen, mocht iioodigen. '/oo mochten er geen andere personen op den maaltijd.. dit na cic huwelrjksplechtigheid gewoonlijk gehouden werd, gevraagd worden dan die bij het sluiten v;ui dat. huwelijk geassisteerd hadden,met hunne vrouwen. op boete van / 10 voor ieder persoon meer, te betalen door deu gastheer. Lu opdat, alle excessen zooveel mogelijk zouden vermeden worden, werd een ieder aangeraden ,/soo we v mg persooiieu op 't geincltc huwelycksluyten ie convoceren,als na veders gelegentheyt, in eerbacrheyt mag volstaen." Ei: zoowel na het sluiten van het huwelijk, bij IK l eerste Gebod en de volgende Geboden moehtee. geen gasteryen" of maaltijden gehouden worden met andere personen als deelnemers dan de Brui degom, de Bruid, hunne ;/spceli;oüts" en de huisgenooteu van beide zijden, op gelijke boete als boven. Het derde artikel bepaalt, dat, bij het gaan naar het trouwen, Bruidegom noeli Bruid, behalve dooi de speelnoots, ieder door niet meer dan vier paai personen mocht gevolgd worden en evenmin door eeii Moet van dienstboden, terwijl het vierde het aantal Bruiloftsgastcii \ oor iederen dag beperkt tot, ,'ji boven de speelnoots en de huisgeiiooten van weei>zijde, alsmede dat er slechts twee dagen gebruilol'l mocht worden. En iu deze beide laatstgenoemde artikelen stoüu eveneens een boete van .10 gulden op iciitre per soon meer dan de wet veroorloofde, doeh honden; gulden op een hruilofttfeist van meer dan t\u-c dagen. Thans volgt een eigenaardig artikel, regelende den tijd waarop de gasten moesten verschijnen er. het uur waarop zij aan tafel moesten gaan. M -i: hield middag- en avond-bruiloften, en wie lei: middag gcuoodigd was moest om '2 uur en die voor het avondmaal te / uur present, /,:jn. terwijl de gastheer te /.orgcn had dat. de eerMc maalt^u klokke ',\, de laatste precies om *> uur a:u;\ huwilde hij zich niet met /' ~>< i beboet zien. Maar ook het uur van scheiden was vastgesteld en \\ei des morgens voor 't ophouden van de poortclock.'" De gasten die daarna nog in het ]>ruvloltsliuy>" gevonden werden, verbeurden ?'!'> per hoofd Kei:. niet minder zware boete, namelijk J' i'") ,\ed,T re} ^ 1e vcvbcuren '. stond op het niet nakomen van de verordening omtrent, de .-pij/.cn. dit aldus luidde: op alle Bruiloften en sal niet me.T dan eens met, spij.se mogen aengereglil wonjei;, Kiule op het tweede oil' laeste gereglit en suiln: niet moghen getelt Horden eenige irenülcvseji. ge goten oll' f\ne suyeker.'1 Doch geen bruiioft naar den aard zonder n uz'u k en onze voorvaderen waren bepaalde lit fhc'ibervan de edele toonkunst, zooals de oude iieilbotken, die 111 lethu's hand waren, eu met mulder cte zoogenaamde //mojtsji.'s" van de vorige eeuu, dit! trouw de dames naar partijen eu vroo'iijke bij.'cakomsteii volgden en wier inhoud voor on/.e hedendaagsehe ojivattingtm nu en dan wel \\ at iiei.^ eiplat seliijnt; genoegzaam bewijzen. Er moesten dv.: