Historisch Archief 1877-1940
1
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
No. 947
Admiraal SaldaÉo da Gama.
De overleden leider der Braziliaansche
revolutionairen.
Bal laspé.
Het is etn vrtemd ding, zoo'n b&l, zoo'n
balmatqué.... Want masker eu costuum zijnbijziak,
maken nauwelijks eenig verschil.
Wie eenvoudig zou zeggen dat een bal een ge
legenheid tot dansen is voor wie dat graag willen,
zou blijken geven zeer naïtf van ziel te zijn.
en hal, weet ge, is als een heele maatschappij
gecondenseerd, de gewone atmosfeer der samenle
ving op hooger drukking gebracht.
"Vele wenschen en begeerten, elkaar onverschillig
of vijandig, gaan daar om, maar c/axsliisi is niet een
der hevigste en hun allerdiepste grond is sensua
liteit en ijdelheid, oversausd en mooi rose gekleurd
met dat zacht-zoete gevoel, uit blijde lichtheid en
kleuren, walsmu/iek en menscbenvolte geboren, 't
zeer vaag, smartelijk-zoet verlangen in meisjeshar
ten gewekt, naar verloren zijn in een ongekende,
verre, machtig-omruischende sfeer van droomig ge
not. Zeer romantisch en zeer sentimenteel.
Dit is alles vooral zinnelijk, maar van hoe ple
zierige zinnelijkheid! Een ideale vereeniging van
vleesch en geest.
Geest is er anders niet veel op zoo'n bal, rfccich
weïmeer, maar niet iiii.nl vleesch.
Een schuchter dicollelé, dat een jaar lang, om
zoo te zeggen, in de watten heeft, gelegen, evenals
de japonnen in de kamfer. Maar 't is door 't liggen
niet mooier geworden! 't Is ook te fatnoeitlij/c om
mooi te zijn. Daarvoor is er te weinig zorg en
aandacht, aau gegeven. Zooals Onze Lieve Heer 't
geschapen heeft, zóó is 't en de armen hebben
rooie pitten aau de ellebogen ....
Wat wil men ook ! De ai men van deze ge
ffa-ceerde meisjes zijn bestemd om weldra voorgoed,
kuisch en stil, schuil te gaan in wollen mouwtjes,
dood- o ! zoo //to^-fatsoenlijk, en niet om fier en
tartend een schoone, volle naaktheid te spreiden
onder liefkozend glanzen van zaligend licht, als
witte, open leliekelken in den rijpen dag . .,.
Ik geloof vastelijk, dat als de mannen hier eloor
booze begeerten des vleesches worden belaagd,
deze naaktheid er volstrekt onschuldig aan is.
Dat doet dan meer 't idee: schouder, 't idee:
tlciote arm, maar de onschuldige, haast onnoozele,
vleesehjes doen 't niet.
Men heeft trouwens ook geen tijd iets nauw
keurig te zien. Alleen schuine, schichtige blikken
uit koel-onverscliillige, strakke aangezichten vallen
neer op elie blcothtên. Lang er heen kijken zou
onfatsoenlijk zijn en durft niemand.
Dat beteekent echter nog geen deugd.
De mannen zijn meestal ridders en toreadors,
de vrouwen boerinnetjes', gitana's of eigarera's.
Dat wil niet zeggen, dat iemand waarlijk tracht
te zijn wat hij vooistelt. Nooit blijkt de
Hollandsche onmachtige stijfheid en onplooibaarhciel dui
delijker dan op ecu gemaskerd bal.
Dat is armoedig eu vol van zwak, aarzelend
willen en heelemaal niet kunnen. De enkele on
voorzichtiger, die pogen te ,/intrigee ren,'' maken
fiasco. Meu kau ridders vau de zeer Droevige
Figuur hun onbekende dames zien //iutrigeereu.''
die dan een weinig schrikken bij zoo'n gelegenheid,
zich twijfelend goedhouden, onder 't bedenken, dat
dit nu zoo mag. Maar de heereu loopen te hard
van stal in huu gesprek, zeggen te veel iu eens,....
geen van beiden weet nu meer iets aard gs uit te
Voor de derde maal president.
(Judyi:).
??tf~y
Xv
brenger, de veilegenheid golft omhoog en roodt de
gezichten onder 't maskerzwart en 't gesprek bloedt
dood, lamzalig... . Ridders druipstaajtend af en
zeer ver weg.... Of, overmoedige zigeunerin
netjes naderen vreemde heeren, hun aangewezen,
vragen ferm en met vaste stem te mogen waar
zeggen .... maar pas houden ze de hand vast, of
de moed is weg en de geest al lang en ze worden
verlegen, terugtrekkend, bedeesd, lii plaats van de
vrijmoedige, passievolle gitana's zijn ze weer de
arme, dood fatsoenlijke Hollandscbe mei.-jes eu ze
deinzen af, bang voor de vrijigheden, die ze zelf
Lebben geprovoceerd.
Vóór 't souper en eer veel champagne is
gedronker, komt niemand het pijnlijk besef te boven,
dat hij eigenlijk heel mal doet in zoo'u gekke jas.
En ieder tracht te laten merken, dat hij zijn kostuum
niet au sérieux neemt en, trots degen en geplooiden
kraag, toch altijd meneer die of die blijft.
De clowns zonder ik uit. Die doen mal, droevig,
pijnlijk mal, onbenullig, wezenloos mal, maar dooi
de traditie van liun kostuum kunnen zij zich soms
houden of ze dat zelf niet zien.
Zoo weiken zij zich in 't zweet, den avond lang,
te midden van onverschillige, half-verwonderde
groepen en lot niemands pleizier. Maar zelf hebben
ze eenigszius de illusie aardige, wei-geziene liguren
te zijn in de balwerel'd, eigenlijk de lievelingen van
het publiek ....
En voor zulk een glorie kan men ook wel eeiiige
bulten en blauwe plekken overhebber, 't noodza
kelijk gevolg van een welvervulde clowusrol.
* *
jl;.
Het is zoo vreemd! Zelfs voor de meest
sccourMaar voor de meesten komt, eerder of later, de
ontnuchtering. Zij rusten uit naast een vreemden
jongen, die hun onverschillig is of hatelijk, dien
ze alleen namen omdat 't onbeleefd geweest ware
te weigeren, en ook omdat men niet kieskeurig
zijn moet, zoo men het balboekje vol wil zien. Zij
zitten naast elkaar, opzij van den dansvloer of
boven op de galerij. Zij waait zich koele lucht
in 't brandend gezicht en kijkt omlaag, zonder veel
te zien.
En er is iets als een vragend, zoekend verlangen
in haar, een onbevredigd zich voelen, nu zij de
minuten voorbijgaan weet, die minuten van genot
moesten zijn, maar die haar nu zonderling leeg
laten, niet de sensatie of 't licht donkerder schijnt
en 't balgtrucht veiflauwt, of leegte en nacht
opzwijgen van alom ....
Uit is dan het pleizier, het zoo rijk en wijd
i gedachte. Maar waar is 't nu ? Is 't in die reeks
van dansen, de eene na den :nder, met telkens een
; vreemde, onder altijd weer dezelfde aspektcn, dezelfde
: gebaren, dezelfde woorden.
\ Het is hierboven een heeleboel koeler, zegt
l de meneer.
! Ja, dat scheelt, antwoordt zij ilauwtjes, al
' waaiende met loome hand. Zij denkt dat d(ze
.i opmerking over de koelte nu al driemaal door
haar danseurs gemaakt is. Natuurlijk, wat moeten
ze anders zeggen ! Zij weet immers ook niet anders.
3Icn kan toch geen diepzinnige gesprekken beginnen.
Zij weet wel kennissen, die dat doen, maar zij
lueft h,-kei aan die pedanterie, dat air van meer
derheid boven andere menschen, en ze voelt ook
dat 't gek is over andere dan heel gewone dingen
Florigno Peixoto.
De truc van de pudmiiiieii.
(La Silliouette.)
Vernuftig Engelscb middel voor het trekken van goud (zonder pijn!)
, ,- - - ^ -ét -->^*££^
T ColunMa (tot president Grover Gleveland) :
..-«Grover, zie je soms iets groens in mijn oog V"
tiseerde van die meisjes is er in dat balgenoegen
niet yeltd'L' bevrediging. Voor een groot deel
van haar althans komt het moment, waarin een
scherp gevoel van leegte over haar komt, te midden
van de n.enscheiiwarreliug, te midden van al die
kleuren, van defrausehc luisterrijke omgeving. Dan,
iu ecu uur ver in den nacht, als /e even tot zich
zelf komen, na de opwinding en uiterste spanning
eener danscurecks, schijnt 't, of 't bal zich oplost
in de doodgewone dingen, die ze lans; kennen en :
natuurlijk wel wisten. Daar brandt 't, gasiicht.
daar gaan de zaal wanden omhoog, gezien evenals
anders: daar zijn meuschen, de ccwoon-be kenden.
die eu deze... En van het vreemde blijft alleen wat
plantengroei! eu klcuriire pakjes.... j
Zooals 't in de vóór-gedachten \vas, in de ver- !
beelding door den klank van het woord,' en zooals
't ook de eerste uren, in den roes der opwinding
en der nervositeit, is gebleven: liet, HM,, do groote
eenheid, het, vreemd indrukwekkende, zeer zeldzame }
en zeer bedwelmende, zóó is 't nu liit meer. De
geest schijnt verdwenen, <le esscns, die de ver
spreide en heterogene elementen tezaam hield, eu
de lang bekende dingen blijven achter, macht eloos
opnieuw te inspireeren, bijna hatelijk in hun armoe- j
dige gewoonheid. i
Voor zeer enkelen misschien komt dat oogenblik
niet, die in koorts van ijdelheids- en lijn<rcureiidc i
ziiinelijklicidsvoldoening de uren elourdrooinen, i
luisterend alleen Laar hun ciu'cne zielsmuziek eu j
voor wie 't weggaan is als plotseling ontwaken uit :
ecu gelukkigen droom. Zij zijn vol spijt, dat 't al i
gedaan is, maar nog krachtiger is in hen de Junk- l
baarheid, dat zij dit mochten smaken, i
te spreken met iemand, die men tien minuten
geleden nog niet, kende.
Eu bovendien: 't is smakeloos op een hal Ie
pliilosofeereu. 't, J s blauwkousaclitig. Maar een
conversatie, zoo half in 't dubbelzinnige, met ecu
bedje gewaagde woordspelingen, die wil ze ook
niet. Of wel.....: 't Hangt, af vau tic manier
waarop, 't Moet, nooit vau /mur komen, zij moet
er heelemaal onschuldig aan zijn, zonder de kleinste
medeplichtigheid voor haar gevoel eu dan. ....
moet 't ook een aardiger jongen zijn. ... en niet
te erg.... Maar déze weet, blijkbaar niet veel.
.Misschien is z'n voorraad bij vroegere dansen
opgeraakt. . . .
! Zullen we nou weer eens naar beneden
! gaau, jiill'ri.uw ':
Ja... <rocel als u wil. ..'r
Heul u nu niet meer zoo warm?
Nu, 't gaat nog al. Jk beu wel een beetje
} opgekoeld. . . .
! Ja. ze zullen nu wel haast, aau de polka
beginnen.
Ik geloof, (lat ik de muziek ai hoor,
Die polka heli u zeker besproken:
-- J a,... ik geloof met meneer X. V Z.
/uilen we hem dan samen /oeken en mag
ik u dau aan hem overlaten, dan kan ik ook zelf. . . .
O, maar meneer, brengt u mij 'crust naar
't tafeltje, als u zelf uw dame zoeken moet. . . .
laat ik u niet. . . ,
O wc! neen' 't heeft immer.-, geen haast.
Zoolang kau mijn dame ook wel wachten.
Xou, zooals u wil. . . .
Zwijgend, trearmd naast elkaar, sel,rijden ze door
Oud-president der Braziliaansche Republiek.
de volte, zeer gevoelend, dat hun samenzijn iets
verledens is, eu dat eeu nieuw danstijdperk al is
aangevangen. Eu als de nieuwe ,/heer" gevonden
is, iaat de cavalier haar arm los, zegt
buigendgroetend : juffrouw!".... en keert zich af, de
groepen door, spiedend waar ergens zijn dame
kau wezen.
Zoo volgt uren lang dans op dans en in die
beweging is 't, genot, maar toch niet ecu vol, al
vullend genot en naar elie bevrediging zoeken zij
halt' of niet bewust, ten einde toe.
* *
i-;
Maar voor de leelijkcu of ele volkomen
onbcduidenden, is ele avond tot groote kwelling ge
worden.
Zij kennen dat wel van vroeger, maar bij elk
bal hopen ze dat 't anders zijn zal. V oor hen be
gint de avond iu groote verwachting, juist, omdat
ze zoo weiniu' zeker zijn van 't succes. Eu vóór
het e!cma.-<iuc gaat 't redelijk wel, dank zij 't
verbergend masker. Maar dau later als de heeren
van de eeue grof p naar de andere zich wenden
en buigen eu op gludele balkaartjes griffelen met
onvaste haud, dau keeren zij naar hun tafeltje
terus-, waar ze papa eu mama vinden zitten, ook
wachtend, ook iunerlijk ongerust.
Er wordt eeu onverschillig gesprek begonnen,
maar zij voelen in zich eu bij de andereu de on
rust stijgen, ecu jagend, hartkloppeud, persend
ongeduld, nu 't, leeg is geworden in ele elaiisruimtc
eu^ ze hier eu daar, naast hen, aau den overkant.
overal elc zwarte rokken en ridele-rs zien neigen.
Meisjes zien cvcu op en eeu voldoening licht
over haar gezichten, terwijl ze 't balboekjc tusscher.
duim en vinger overreikeu.
Maar niemand laat bij hen zich voorstellen ....
eu 't wordt al later. Dan komt eindelijk een v.-ii;
de drie, vier kennissen, die ze hier oiuïcr de jon
gelui hebber, en waarvan er nog twee zijn
weg! gebleven.
i ' Eeu komt, e-u schrijft zijn naam, eenzaam mid
den o]i ;t wit, karton. Dan woreit later ook nog
ecu tweede en derde naam misschien ingeschreven...
dau niet meer.
Zij wachten en zie» 't dansen ton. De gcziclitei;
worden bleek eu strak iu 't roerloos staren, ver
moeid van knagend leed en. verveling.
Dau is 't soupeeruur daar. Lachende pareu gaar.
huu voor naar ele eetzaal en zij zetten zich zvv'j-"
"?end tu&scheu ele papa's eu mama's, die zelf onte
vreden eu geërgerd eu bedroefd zijn.
't, Is \\eer eeu mislukte uitgang geworden er,
i ze weten wel dat elc avond hun niets meer gevei;
kan. Eu toch willen ze niet weg, in de vage hoe,p
de vage verwachting, dat, er nog iets gebeuren
kau, dat, ueiu1 niet alles verloren is.
Eu aan ele tafeltjes in elc groote zaal zitten ze
l weer strak kijkcnel in schijn van belangstelling
1 naar'de rustelooze warreling der groepen. Licht
blauwe, lichtrode kleedjes gaan hun rakelings
voorbij, zij vangen brukkeu innig gesprek op, dooi
l heereu gesproken naar omlaag tot het kopje dat
met, lichtende oogeu r.pziet, terwijl de waaier wuift
? iu 't, witgehandschoend haueijc.
En de uren vergaan, smartelijk langzaam inden
i nacht, vau bet fcestvolle sivondbegiu wegnaarder.
nuclitcrbleekeu ochtend, elie reeds de ramen omhoog1
verheldert, 't Wordt huiverig, 't licht brand
tlau: we r eu «Hens» voelen allen 't feest wegzinken
de geest, wijken vau de dingen rondom, die saai
i eu ilof worden iu den komenden morgen.
: NOE schettert walsmuziek eu flikkeren kleuren.
roze, srrijze, blauwe, op het gaslichtgecl fond en
vóór het «iroen eler planten, maar 't gaat alles
trager, lusteloo/.cr en meer gedwongen.
j Groepen aan tafeltjes staan op om te vertrek
ken. Dleeke-, onoogclïjke knechts, zwoegen binucu
onder vracht, vau n.autels cu overjassen. Vau verre,
op het einde der verlaten gangen, klinken haastige
kraakstappeu, elic heengaan, en in elc vestiaire;
slapen op stoelen, kmkke'oollend, verfomfaaiele
burgei juffrouwen of staan geeuwende; en leunende
naar' elkaar te praten, met, gedempte, eentonige
stemmen.
lui lanirzamcrhaml sterft bet. feest, in elc
blcekiiiE van het daglicht. De laatstcn gaan
vertrek| ken eu UToepjcs vau drie eu vier verlaten het
irebouw. De heeren met elc jaskragcn omhoog, han
den in ele zakken, eu meisjesgcziclitjes. bleek en
ertstiir, kijken uit omhulling van rose eu blauw
eu lijne balschocntjcs stappi'U hard en ougewooi:
! over de verlaten straten. De mcesteu zijn knorrig
in een enrernis. waarvan /.ij zelf ele reden niet
soed weten. Zij hebben allerlei grieve)1, elic ele
'heereu niet bcsrrijpcn eu dwaselijL trachten te
bc| strijeien.
7,oo eindigt Let bal masnv1/1.
i'. C. J.v.