v.. l DE AMSTERDAMMER, WEEEBLAD VOOR NEDERLAND. No. 949 Statistiek van werkstakingen. ?In Juli z\jn in Frankrijk 35 werkstakingen uitgebroken; in dezelfde maand van het vorige jaar 36, en ia Juli '93 33. Meer dan 100 fabrieken waren erbg betrokken; 5275 werklieden namen er aan deel; voor '94 was dit cijfer 3859, voor '93 4148. Van deze stakers behoorden 1960 tot de weverij, 785 tot de bouwvakken, 930 waren de mijnwerkers, 12 bakkers, en 1579 over allerlei bedrijven verdeeld. Door hun optreden: zijn 27 loonquaesties onderzocht; in 2 gaf vermindering of wijziging van den arbeidsduur, in l traagheid van den patroon in het uitbetalen van het loon aanleiding tot de staking. Persoonlijke oneenigheden hebben tot 7 stakingen geleid; 8 hadden verschillende oor zaken, reglementeering van den arbeid, afschaffing van stukwerk, inhouding van loon wegens slecht werk enz. Eenmaal is de toepassing der wet van 9 September 1848 betreffende den arbeidsdag van 12 uur het motief voor een werkstaking gewor den. Van de 35 strikes zy'n er 29 tot een einde gekomen. Ziehier wat van resultaten bekend is: in 7 gevallen hebben de werklieden overwonnen ; in 8 is een schikking getroffen ; 11 stakingen zqn geheel en al mislukt. De duur van den strike was 6 maal l dag, 5 maal 2, 3 maal 4, 2 maal 5, 2 maal 8, l maal 9, l maal 12, 2 maal 14 dagen, de overigen 16, 17 en 27 dagen. By de29afgeloopen stakingen waren 3825 werklieden betrok ken ; bij de 6 nog niet beslisten 1450 ; 1100 van hen zjjn de glasblazers te Carmaux, die den 31en Juli het werk nederlegden. Inhoud van verschillende bladen. Het Handelsblad, 27 Aug. Het pachtstelsel in ladie". 27 Aug. Aan onze strandbezoekers" (ingezonden door Dr. Franeken). 28 Aug. Straatschenderij" (door mr. H. Louis Iiraëls). 29 en 30 Ang. Het beheer van Indische landbouw-ondernemingen" I en II door H. J. Smidt). De Standaard, 26 Aug. Gewijzigde verhou ding'' (in de mti-rerol. partijen). 28 Aog. Pensionneering". 30 Ang. Gladstone's groep". Het Centrum, 26 Aug. Een vakcongres" (Ned. fiftA. Volksbond). 27 Aug. Veehandel op België". 28 Ang. Een vrjje tr bune" (Hecht voor Allen). 39 Aug. Aan het Dagblad". tO Ang. Het congres te Muncheu". 81 Autf. Het Koningschap". Het Nieuws v. d. Dag. 28 Aug. In de warmte." '26 Aug. De gewichtigste leeftijd." 27 Ang. Vliegen", door B. B. 29 AB#. Stanscaan Tin de infanterie met gepakten ransel bij groote hitte," door W. M. H. Anten, gep. kapt. bij de infanterie (Ingezonden). De T jj d, 24 Ang. Chineesche toestanden". 26 Aug. .Coöperatie van handwerkslieden", 1.28 Aug. II (slot). N. Batte r d. C t 25 Aug. De Stoomtramweg door de Hoekscfae Waard". De Nederlander (antir). 26 Aug. Admi nistratieve rechtspraak". 88 en SO Ao$. Het verslag van de Staatscom missie voor de administratieve rechtspraak" I?II. 29 Aug. Het algemaeii stemrecht". De Maasbode, 21 Aug. Kinderen met het mes tn de hand", door F. M. Bots, pr. 23 Aag. Een snbsidie-qnaestie". 2éAug. Bij vader en moeder thuis", door P. M. Bote, pr. 26 Aug. Het erfrecht", I. Het Vaderland, 35/26 Aug. Maximum arbeids tijd en minimumloon", I, 29 Aug. II. Haagsche Dagblad. 23 Aug. Proportioneel kiesstelsel". 25/26 Ang. Nogmaals Democratie". 28 Aug. Onze Douanen". /Utrechtseh Dagblad, 25 Aug. De Staats commissie voor werkliedenpeneioneering". Limburger Koerier, 28 Aug. Bevordering en met-bevordering van officieren-Kamerleden, door De Bas. Middelburg. C t., 24 Aug. Een politiek drama". (de Antir. partij). 26 Aug. Militaire marsenen". 28 Aug. «Het Handelsblad over de gezondheid onzer militairen". A r n h. C t. 26 Aug Werkeloosheid". 87 Aug. Proportioneel kiesrecht voor prov. en gemeentelijke verkiezingen". Nieuwe Arnb. C t., 24 Aug. Kinderbescher ming en armenzorg TI". Prov. Gr o n C t. 26 Ang. Vrede en arbitage". ('Conferentie te Brussel). De Avondpos t. 25 en 26 Ang. Een Nederlandsche strafkolonie." N. W i n s c h. Ct. 25 Aug. Een nieuw wapen" (De bondsfabriek). N. A r n h. C r t., 27 Aug. Sexueele verhoudingen in onze moderne maatschappij", II. De Nederlander (weekblad) 24 Aug. Het noodwendig gevolg" (personeel en kiesrecht). Sociaal Weekblad. 24 en 31 Aug. De her ziening der Britsche successierechten," I en II. De Delftsche Opmerker. 24 Aug. De Werklieden penaionneering. ? Venloosch Weekblad, 24 Ang. Nooit tevre den" (het nieuwe personeel ten platten lande). Patrimonium, 81 Aug. De theorie van vraag en aanbod contra loonsbepaling in bestekken" (door F. H. van Malsen). De Liberaal. 2t Aug. Nog eens: kiesrecht en kieswet." Het vraagstuk dar pensionneering van ouden van dagen in Engeland" I. Het algemeen stemrecht in Frankrijk" I. De Volksbanier (K. K. Volksbond). 29 Aug. Tussehen geloof en ongeloof". De Wachter. 24 Aug. Arbeiders verzekering". Weekblad van den Alg. Ned. Diam. Bond. 30 Aug. Internationaal congres van diamantbewer kers." Weekblad voor de Burger 1. Admin. 29 Aug. Art. 26, 1ste en laatste lid, mil. wet. Art. 127 der gemeentewet." De Nijverheid. 28 Ang. Gasgloeilicht. Watergas. De toepassing ran aluminium in den scheepsbouw. Het conserveeren van eieren. Gasgloeilicht zonder gasleiding. De productie van Appelwiju (cider) in Frankrijk. Een wel niet onpraktische en tevens hu mane landbouwcrediet-verleening. Wie plaagt de paarden, in 't algemeen alle trekdieren 't meest? de vlieg of de menscb ? ' Neerland's Werkman, 24 Aug. Niet terug; vooruit!" (slot). De Vr ij denker, 24 Aug. Kunnen vrouwen genién zijn ?" De Baanbreker. 24 Aug. Het recht in den klassenstaat. Het Schoolblad. 27 Aug. Methodisch on derwijs. TOONLLlTenMVZlLK Een De kleine As-sonate, op. 2C. II. Den 18 Mei '78 nu vond onze Herr Doctor" op een zolder van een particulier huis hij zegt niet, waar onder stapels scheurpapier, hoopen oude geneeskundige en theologische werken, huishoudboeken en dergel., een geen geringer schat dan Beethoven's handschrift der piano-sonate in as gr. t. 't Is de sonate zijn zesentwintigste werk met de variaties in de eerste afdeeling, den be roemden treurmarsch sulla, morti d'un eroe met zijn scherp gepunt rhythmus, die ten onzent bij de begrafenis van vorsten en vorstelijke personaadjes" door harmonie- (militaire) muziek gespeeld pleegt te worden, waarin dan de crescendo tremo lo's van het Trio voor gedempte, omfloersde kleine trommels 1) een luguber grafachtige uitwerking maken. Dit autograaf heeft Prieger onlangs in een soort van album in facsimile-reproductie uitgegeven. De voortreffelijke weik-plaats der Kunstanstalt, van Albert Frisch te Berlijn maakte dien prachtig uit gevallen photographie-druk. Een eigenaardigheid van dezen Lichtdruck is, dat de van ouderdom geel geworden papier-vlekken krachtiger en zwart weergegeven zijn. Maar hoe echt zien die be vuilde papierranden er overigens uit! En dan Beethoven's oertypiesch notenschrift . . . Voorwaar een schoone, lofwaardige daad, nit piëteitvol kunst begrip voortgesproten, iets echt, onvervalscht artistieks. Zijn de begrippen piëteit en artisticiteit trouwens eigenlijk niet au fond n, haast synonyma ? Zoozeer vloeit het een uit het ander voort, zoozeer dekken zij elkaar, zoozeer gaan zij in elkander op. Kostbare handschriften, manuscripten, de allerzeldzaimste autografen zelfs, te bezitten is geen kunst, 't Is zelfs doodgemakkelijk, als men de er toe benoodigde specie bezit. Want een uitgemaakte zaak is 't, dat, behalve gezondheid, liefde, talent, geluk, en nog een paar kleinigheden meer, geld het onweerstaanbaar, schier almachtig sesam open u !" is, hetwelk het ontoegankelijke genaakbaar maakt, het geslotene ontsluit. Zoozeer knielt de menschheid aanbiddend voor het gonden kalf, zoozeer regeert de wereldbeheerschende auri sacra fames het leven, in toepassing van Gretchen's uitroep : Am Golde hangt, Nach Golde draagt Doch Alles . . . Ach ! wir Armen !" Dus kan zelfs de onintellectueelste rijkaard de prachtigste manuscripten als eigendom verwerven. Komt nu bij dit Mammon-bezit in idealer Konkurrenz" begrip, kennis-van-zaken, kunst- of weten schap-liefde, dan ontstaan phenomenale autografenverzamelingen, gelijk die van Alfred Bovet (Valeutigney), Knrl Meinert (Dessau), Alexander MeyerCohn (Berlijn). Den niet tot de upper ten thousand behoorenden biedt het facsimile door het procéd van photographie-druk aan het oorspronkelijk, het handschrift, gelijk gemaakt een surrogaat, een in waarheid onvergelijkelijk, onwaardeerbaar surro gaat, indien deze reproductie-methode zoo toonen voorbeeldig uitvalt, als bij sommige hand schriften van Richard Waguer 2) en Emile Zola, bij enkele krijt-schetsen, met 'n paar kleur tjes opgehoogde houtskool-teekeningen, zoowel oude (Dürer, Holbein, Raphaël, Rembrandt) als nieuwe (Jacob Maris 3)), het geval is. In de voortreffe lijkste staaltjes der hier bedoelde reproduceerkunst is 't eigenlijk slechts idee, dat men het oorspronke lijk niet vóór zich ziet: een ware trompe-1'oeil, gezichtsbedrog ! Het manuscript der As dur-sonate is thans eigendom der berlijnsche koninklijke bibliotheek, die bibliotheek welke behalve de autografen van eenige niet geheel onbekende werken, als Klit/s, fanlus, Der Freischütz, Die Zauberjl'óte, Mozart's 'groote C. gr. t. symphonie (//Jupiter"), Clierubini's Deux Joitrnées (Wassertrager*) en Requiem in C. kl. t. op een afzonderlijke, onbeschrijfelijk rijke verzameling van Beethoven-bandschriften boogt, waarvan ik hier slechts eenige hoofdnrs. noem. De eerste afdeeling (Kyrie) der Missu solemnis in D, indertijd voor het 'n-appel-en-'u-ei-bagatel van 12, zegge: twaalf, oostenrijksche guldens uit de nalatenschap van Anton Schindler Beethoven's secretaris en eerste levensbeschrijver, die op zijn visitekaartjes /,ami de Beethoven" liet druk ken gekocht. Sedert dien zijn de tijden, en met hen de prijzen veranderd! Aan de rij der vijf piano-concerten ontbreekt, om volledig te zij u, slechts liet vierde (G. gr. t.). De violoncel- en piano-sona,te op. 102, nr. l, de viool- en piano sonate op 30, nr. l, liet strijkquartet in E. kl. t., nr. 2 der Rasoumoffsky-quartetten op. 59. De llianen voti Athen, de cantate Der glorreiche Augt:»Llick, de Köuig-Sleplian ouverture, Fidelio (eerste bewerking met deelen der tweede en derde), Wel ling ton' s Sieg oder die SMaelil lei Vittoria. De achtste symphonie en de drie eerste afdeclingen der negende, welker Finale zicb in het bezit van den kleinzoon van Beethoven's uitgever Artaria te Weenen bevindt. Dan pakken noten-schetsboekjes, stapels zoogen. «.Conversationshefte", waarin :le doove meester zijn gesprekken placht op te schrij ven, behalve ontelbare brieven. Een tweede, nagenoeg even gewichtige speciali teit der autografen-verzameling der Bibliotheca regia Berolinensis ??gelijk het op haar schatten gedrukt stempel luidt is haar handschriften-collectie van den gigantieschen kolos, van wien zijn erfgenaam opvolger in titaniesche reusachtigheid zeide, dat zijn naam te klein, te nietig was: nicht Bach Meer sollte er heissen." A la bonne heure, voor mijn part! Een onmetelijke, onpeilbare oceaan van polyphonie, onuitputtelijke goudmijnen van techniesch-contrapuntieschen arbeid. En dat alles zoo hoog, zoo diep als nooit tevoren, nooit nadien. Wie zou bekrompen, kortzichtig op-stomp, bruutaf?genoeg zijn, dat axioma te willen ontkennen? .... Hoe zou die domheid hem voor de geheele wereld compromitteeren!! Maar in moderne gevoelsdiepte, in psvchologiesche innigheid staat Beet hoven boven wien ook, ongeëvenaard, onovertroffen, onovertrefbaar, buiten mededinging," wellicht slechts de /.laatste" Wagner (van het llheitigold af) in zijn hoofdmomenten, zijn toppunten, uitge zonderd. De moderne mensch heeft oneindig in tiemer verhouding, nadere voeling met Beethoven dan met Bach. Miniatuur-uitgaven maar heer lijke, in hun soort volmaakte! van den onnavolgbaren sentimentspoëet zijn Schubert en Schumann, ook Weber; Brahms wel wat minder, meer sporadiesch, haast als terloops (vooral het duitsche Requiem, de Rhapsodie uit Göthe's winter-Harzreis, hsiScUcksalsUed, verder passim, met name in de langzame afdeelingen van enkele kamermuziekwerken). Van Johann Sebastian nu bezit genoemde verzameling de autografen der Matthdus-Paaion, Hohe Messe in B. kl. t., van het Wohltemperirtes Clavier, enz. enz. (SM volfff). J. v. SAKTEN KOLFP. 1) Coperti (voile) gelijk de tecbniesche term luidt, evenals bij de pauken. De voorbeelden zijn scbaarsch. Den 16 December '44 bij de teraarde-bestelling van Webers' uit Londen overge bracht stoffelijk overschot te Dresden had Riehard Wagaer hiervoor op twee thema's uit Euryanthe treurmuziek gecompoueerd. Das scbaurige Tremolo der Bratschen in dem der Ouverture entlehnten Theile (vizioen v. Emma's Luftgestalt," Largo, B. gr. t.) liess ich durcb zwanzig gedampfte Trommeln im leisesten Piano ersetzen" (Gesammelte Schriften und Dichtungen II, 57, 58). Ook in het derde tooneel van het derde Loheiiffrin-bediijf, als Telramund's lijk op de draagbaar door zijn Man nen" gebracht wordt, geven gedempte kleine trommels achter het tooneel begrafenisachtig som bere tonen, evenals in den aanhef der kerker-prélude van Gounod's Faust. Iets meer dan bij de klassieken en romantici komt dit eigenaardig instrumentaal effect natuurlijk bij de allernieuwste Neudmtsckcn boven alles koloristen, die op de schouders van Berlioz, Liszt en Wagner staan voor. Wat minder zeldzaam is de aanwending van omfloersde pauken. Zie het eerste Zauberjiöte-Ym&ie, Cherubini's C-moll Requiem, Robert Volkmann's Riehardlll-<m verture, de maten bij het wegdragen der doodgeschoten zwaan in het eerste Parsifiil bedrijf; enz. enz. 2) O. a. vooral! 's meesters eerste brief, van 17 December '74, aan Carl Döpier, over de toekomstige bayreuthsche JW?y-costumen, in Döpler's A'iiis/K^ea-costuumschetsenwerk (waterverf-repro ducties) ; zijn brieven aan vorstin Caroline von MeUeruich, in het werk: Die It^iener Masik- und Tlieater-Aiisstellung (1893); de treurmarsch-bladzijden uit de Götterddmmeruttg-]&ti\\,MVii, in de Bayreuther Festbldller, '86. 3) In Onze hedendaagsche schilders (atelier Lankhout). Een concurrente voor Sardou. Mme Juditb Gautier is het, die een stuk heeft geschreven waarin Sarah Bernhardt de titelrol zal spelen, die het met geen minder wijdschen naam doet dan dezen: La, Princesse Victorieuse. Het is een drama dat in Annam speelt; het onder werp is nauwkeurig historisch behandeld : een tooneel uit de verovering van dit land door de Franschen. De meeste personen leven nog; een van hen, een annamitische vorst, zit op het oogenblik te Algiers gevangen. Hij heeft in vroeger dagen Parijs bezocht, en daar een koninklijke ontvangst genoten. Sarah Bernhardt zal met groote weelde haar tooneelen inrichten. De decors zyn prachtig en de costumes weelderig. De Annamieten hebben de rijke kleederdracht bewaard der Chineezen van voor de Mandsjoe-overheersching. Sarah Bernhardt heeft daarvan eenige authentieke stel len zich aangeschaft; aan de historische juistheid zal dus niets ontbreken ! Humperdinck's nieuwe werk. Het heet De Koningszoon ; twee personen maar zullen er in zingen, de anderen zijn acteur alleen. Late hulde. Xa ongeveer drie eeuwen tijds, zegt de Mi'nestrel, gaat Engeland een gedenkteeken oprichten voor twee mannen die arm en vergeten hebben geleefd, maar aan wie de geheele beschaafde wereld een groote en eeuwige schuld van dankbaarheid beefc te voldoen. De lieden aan wie thans reparatie geschiedt, zije Herninge en Gondel], de souffleurs in den schouwburgen van den Globe en Blackfriars, waar hun groote, mysterieuse meester William Shakespeare, dien zij diep vereerden, zijn stukken ten gelioore bracbt. Zij hebben voor liet nageslacht minstens twee derden van de meesterwerken van den. grooten dichter gered; hij liet ze slingeren in de schuren waar hij ze had laten spelen, zoodra hij er genoeg aan had verdiend om voor het oogenblik te kunnen leven. In het begin van de zeventiende eeuw zyn de twee souffleurs begraven in de kerk van St. Maria (Aldermanbury). Een gedenkplaat zal daar te hunner eer worden aangebracht. Autpgrafen-veiling. Te Liverpool zijn bij een veiling tal van ma nuscripten van Mozart, Beethoven en Chopin verkocht, o. a. tegen de volgende prijzen : Een variatie voor viool en piano van Li Jielle C limène van Mozart, ?420; een rondo in a mineur, voor piano, van Mozart, ?350; een fuga voor Diano, van Mozart, f 200; een autograaf van Beethoven, f 4GO; een kwartet van Spohr f 100, en manuscript van Schubert, ?130; een manus cript van Chopin, / l:-30. Ook Italië? »Tu quoque," vraagt met heilige verontwaardi'ing Figaro aan Italië, nu te Genua ie Pain d'autrui van Turgenietf en Ibsen's Vijand des Volks zal worden opgevoerd. De mist van het noorden hangend over de Middellandsche Zee, dat is ook wel wat te erg ! NHiiiiiiiHiiiiimiiiiimii Hollandsclie TeetenmaatscliapE J'urintigste Tentoonstelling. De Nieuwe Botterdammer Courant, die ook op junstgebied placht volledig te zijn geïnformeerd, bevatte onlangs een vermakelijk berichtje naar aanleiding van de opening van deze tentoonstel ling van de Hollandsche Teekenmaatschappij in den Haag. Vermakelijk was dit bericht omdat er verward en vaag in werd gesproken over restaurants» spijzen, kruiden, »home", enz., met een verborgen bedoeling van ironie of satyre, veel meer en uit voeriger dan over de tentoonstelling zelve. Indien nu een symbolisch-culinaire vergelijking van aquarellen met spijzen recht heeft van be staan, dan zou men kunnen zeggen dat deze Teekenmaatschappij gerechten van dat goede soort opdischt, die voor niet verstopte proeforganen een fijnen smaak van goed allooi aan bieden. Het zijn hier geen wonderlijk gekunstelde sausen die de grondstoffen maskeeren. Er is hier veel eerlijke, eenvoudige en soms nobele kunst aanwezig, anders niet. Geen zoekers van een myl op zeven, maar overtuigde schilders die geven wat in hun macht is. De wakkere president Israëls heeft dezen keer slechts n werk, als onderwerp geheel uit zijn gewoon genre, en toch ruik een echten Israëls. Een gezicht op Tangir, de blanke moorsche terrassen opgestapeld in oostersch gewemel, in een doorwerkten vollen toon, met voorop de silhouet van een bruinen arabier, zooals Delacroix er wel eens gaf. Van Jacob Maris zijn er twee aquarellen, waarvan de eene een wonder is van wat met toon, met niets dan de meest volmaakt opge voerde harmonie van kleur en toon kan worden uitgedrukt, iets wat alleen Jacob Maris zóó kan bereiken. De eenvoudige toren tegen een grau wen zwaren winterlucht is een machtig,aangrijpend, majestueus werk zooals hij niet dikwyls liet zien, grootsch en diep indrukwekkend in zijn eenvoud. Zijn broeder Willem heeft er een aantal brillante, schitterend gedane teekeningen, die geven, zooals hij het kan uitdrukken, de heerlijke hel derheid van dun blauwe luchten en het frissche van sappig groen gras. Weissenbruch en Gabriel behoorert ook tot die uitmuntende aquarellisten zooals er, buiten Ne derland, nergens voorkomen. Van Weissenbruch Molens aan een Vliet, in een polder, en een werkplaats met onvergelijke lijke virtuositeit behandeld, vol karakter en eilekt. Van Gabriel ook molens aan vaarten en plassen, ook het echte hollandsche polderlandschap, zoo bekoorlijk en bizonder vertolkt met groote kennis en begrip, waarvan sommigen, evenals die van Weissenbruch, magistraal sgewasschen" zijn, met een vlot- en breedheid die den aquarellist ken schetsen, en hem scheiden van andere beoefenaars van waterverf. Tot deze groep behoort ook Roelofa met een groote, ernstige, maar minder doorwerkte teekening. Termeulen heeft hier ook een merkwaardige aquarel, vol tintelende atmoapheer, uitstekend van karakter. C. Bisschop een zyner geliefde effekten, een zonnestraal die door een raam valt op een tafel met het rood perzisch kleed. Mesdag heeft er breedgedane strand- en zee gezichten, p. a. een »winter van IS'll", zeer juist van impressie, en Mevrouw Mesdag van Houten stillevens en landschappen, als altijd deftig en rijk van toon. Blommers en Breitner, elk slechts een werk. Bauer een zevental. Hij behoort tot die ge lukkigen naar Ie monde risible existe (Th. Gautier). Hij ziet niet als een droog en nuchter toestel, maar als een artiest met een geest. Iemand zeide, na in Constantinopel geweest te zijn, »ik heb daar weinig gezien van 't geen Bauer maakt, en van 't geen Loti beschreef." Dit was zeer natuur lijk: als alle menschen hetzelfde zagen, in 't oosten of elders, dan zou 't al heel vervelend zijn ! Dit bewijzen Biseo, Cipriani en dergelijken. die bijna pbotograflsch ware, maar schreeuwend on