De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1895 6 oktober pagina 3

6 oktober 1895 – pagina 3

Dit is een ingescande tekst.

la. 954 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Van Java's blauwe bergen. (Particuliere Correspondentie.) Had ik het in mijn vorigeu brief over de te betoonen belangstelling in Indië, naar aanleiding ?van het allerongunstigste weder dat wij liicr nog steeds hebben, zoo blijkt uit de ontvangen mails dat men ginds ten uweut was opgeschrikt door die twee alarmeerende telegrammen: over Atjeli en de Baudjirs. Nu, te midden van den roes der Lombok-feesten en de pretjes der Wereldtentoonstelling was zulk een dissonant niet erg welkom. Wat was het geval? de politiek in Atjcli heeft nog altijd zijn vóór en tegenstanders en dat de laatsten niet goedschiks gelooven willeu dat het daar alles pour Ie mieux dans Ie meilleur des mondes" is, kaa ik mij voorstellen, vooral als het waar is dat onze niet gesprougene granaten dienstbaar worden gemaakt tot, retour-ladingen, geschoten uit vuurmonden, al of niet gemaakt van klapperstam men. Een der beutiags nl. werd met granaten be schoten en nu mag dat schieten nog iiiet veel uitwerking hebben, er kwam dan toch een granaat, terecht in de krib van een artillcrist, htt //al doende leert men" zullen de Atjehers ook wel kennen en zicli ten nutte maken. Rrpetecrgewcren op Lombok, granaten te Atjeli: waarlijk onze vijanden achte men met te licht. En dat tweede telegram? Wel, ik vind dat de afzender nog zoo verkeerd niet handelde, al was de voorstelling wat al te pessimistisch. Het treurige van het geval is dat het telegram ook nu nog van actueel belang zou zijn. De Buitenzoi>gsche bandjir moet enorm geweest zijn, maar de bandjirs in M. en O. Java waren al even erg. Dat er oogsten te loor zouden zijn gegaan, geloof ik nu niet precies, wél dat West-Java, dat toch niet veel bijdraagt in de productie van Javakoffie voor '96, zeker niet veel geven zal en OostJava met heel wat geringer cijfers te voorschijn zal komen; de opkomende Libcria-cultuur zal er nu niet heel veel onder lijden. Erger zijn, zooals ik reeds schreef, de suiker fabrikanten en de kom'eplanters in Oost-Java er aan toe. Dat laat naar het schijnt, De Javabode vrij wel koud ; zij lelt het verlies aan tweede gewassen op sommige plaat sen door de inlandsche bevolking geleden, zwaar der. Zeker, het belang der bevolking dieut no. l te zijn, hier zoowel als overal elders, maar wat zou Java zijn zonder de suikerindustrie, zonder de particuliere industrie in het algemeen? De laatste jaarverslagen over 1891 van Indische zaken zijn gepubliceerd en behalve enkele geluk kige bezitters van goede Deli-aandeelen en Ie handsche koffieperceelen zullen er niet velen zijn geweest. die zich de kramp geteld hebben aan de Indische dividenden. En wat zal 1895 ons geven, nu Rijst, Suiker, Kina, Indigo en thee geen of weinig prijs halen? Men is bitter bij de gedachte aan de kiria, men trekt een zuur gezicht bij het hooreu van de suikercrisis, men voelt een wrangen nasmaak als men aan de handelsusantiën denkt die de theemarkt beheerschen, donker is de toekomst van de indigo, maar hoe onze iulandsche boeren zich ge voelen uu zij realiseeren moeten voor winnende prijzen .. . daar deuken weinigen aan en toch er is niets zóó verontrustend dan lage rijstprijzen, want hoe vreemd de stelling tok moge klinken, lage prijzen voor haar pro.ïuct, de rijst, het voedingsaitikel van den Javaan, is niet ten voordeele van de bevolking, maar brengt eene complicatie van allerlei ellende over haar. Nog planten onze bruine broederen de paddie met opgewektheid op de schilderaehtige in terrasvorm aangelegene Sawahs, miiar of die opgewekt heid van blij venden aard zal zijn, als de fiscus steeds dezelfde eischen doet en van regeeringswege geen ingrijp, nde maatregelen genomen worden, dat blijft een open vraag ! De treurige toestand in Importzaken in gansch den handel op Ind. houdt toch^nauw verband met de hard achteruit gaande koopkracht der bevolking, waar reeds jaren lang door de ladisehe bladen op gewezen werd. Want wat zien wij ? Java produceert meer dan genoeg voor de geheele bevolkii.g en toch con stateert men jaarlijks een steeds stijgende importatie van zeer inferieure soorten uit Ringoon, Saigon en andere plaatsen, wat alleen mogelijk is door den ongekend lagen dollarkoers. Er ligt hier, voor wie het wel meent met de Indische bevolking een ruim veld open, het geldt hier het wel en wee van millioenen menscheii, het is een vraagstuk ernstiger en dreigender dan al de morsboel van opium en draiik ! En men telle het tocli niet te licht, nog is het tijd om l audelend op te treden, nog is de iulauder rustig, maar als de nood al dreigender en drei gender wordt, dan komt, er onmerkbaar beweging in die bruine massa, een beweging, die wel eens opnieuw een rilling door het lieve vaderland zou kunnen brengen. * * De loterij in de hooge ambtelijke wereld is ge trokken. De hooge prijzen zijn er uit! De heer mr. Sibenins Trip, alhoewel onaf/eetbaar, gaf een loffelijk voorbeeld vau tijdig heengaan, en is op gevolgd door mr. Stibbe, die directeur van liet departement van Justitie was en daarin vervangen werd door mr. Mulock Houwer die bovendien ge ridderd werd. Het fiuantielid in den R. v. I. de lieer Rovers werd vervangen door baron Sweerts de Landas Wijborgh, algemeen secretaris, thans met verlof, die het, rustiger baantje van raadslid wel zoo aan genaam zal vinden. Een zeldiaam voorbeeld van promotie, zoo wat een 23 jaar in Indiëen dan f 2-1-00 's maan/lx te hebben, is nog wel niet //Ie Pérou" maar maakt het dienen in Indiëminder onaangenaam. Wie nu tot het gewichtige ambt, van Alg. Se cretaris zal benoemd worden hangt nog in de lucht; tot nog toe werd het //waargenomen" en misschien rakeu wij mi wel wat uit al die //'waar nemende ambtenaren." Men fluistert dat een ambtenaar buiten het corps der veelbesproken Algemeene Secretarie benoemd zal worden. De richting, die men, geloof ik, thans volgt om verdienstelijke ambtenareja van B. li. bij de de secretarie over te plaatsen, kan niet anders dan toegejuicht worden. Dan eerst kan het een kabinet heeteu van Z. Exc. den G.-G., want hoe begaafd de HH. kommiezen, referendarissen en secretarissen ook mogen zijn, van Indiëen Indische toestand n hebben zij weinig notie' Hoe kan dat ook anders? Zij leerden het, volk kennen in den vorm van h uisjongeiis ea babocs, en dan nog alleen het onbe schofte volkje van Batavia en Buitenzorg. Behalve een snocpreisje met, een Gouverneur-Generaal za gen bijv. de hli Giillois eu Sweerts niet veel var lud . Ik vergat voor den heer Gallois zijn inte ressante reis naar Menado! Maar die ondernam hij als lid van den Raad. De gewereusmokkelaars Malinpan c.s. zijn vrij gesproken. Dat behoorde zoo bij de Loiubok-historie. Na al de ridder- en promotie-feesten moge er ook wel eene algemeeue amnestie volgen. Uat is goedkoop tevens, want te Ba»avia heeft. men nog altijd een partijtje Baliërs dat op //af doening van zaken" wacht. In Java's oosthoek had men alweer een moordpeikara, een logementhouder werd door een iniaiidschen bediende vermoord. Eri in stede van het nationale wapen ,/de flese.li." Als dit uu maar geen reden wordt voor de Ametl ysteii (de geheel onthouders) om ons te verkondigen dat wij niet alleen door den inhoud maar ook door de flesnh zelve ten gronde gaan ! Want waarlijk er is te veel goeds in het edele doel der Ametl ysten (waaronder dr. Fiebig vooral reeds op gunstige resultaten mag wijzen te Makassar) om er al den zotten omhaal bij te l alen dien zij maken. De Amethysten houden er een gezond denkbeeld op na om, voornamelijk .ten bate van het leger, door een goed voorhecld vele navolgers te krijgen, en zoodoende het drankmisbruik te voor komen. En nu krijgen wij allerlei opvattingen te hooren van de geheel- en halfonthouders. De laatsten, die zicli niet, hinden willen, zullen zeker niet bekeerd worden door de wel wat bonibas! iselie bepalingen van liet reglement der amethysten vcreeniging, waarin blijkbaar meer op de ijdelheid J dan op liet, gezond verstand der mentchen gewerkt, wordt. Men kan zich nu een soort vau kruisje verwerven van goud of zilver met ametJ ysten ver sierd, alles zonder veel gelrl, maar ook zonder koninklijke bewilliging tot het aam emen en dragen der versierselen. Inttisschen weiischt, iedereen Fr. Fiebig good luck." op zijn streven, even als een anderen strij der, dr. van Lingen te Semarancr, t)eii ijverigen bevecliter vau het pauperisme in Indië, den edelen stichter vau Soeija-Soemirat,! Mocht ook in Neder land veler hart, maar liefst, nog veler beurs geopend worden voor zijn loffelijk streven, zijn onverpooslen strijd. Dat hoopt, van harte uw iiiiiiiiiiitimiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiniiiiiiimiiiniiiniiiiiiH" Scciaw »""" ......... Minimi ..... i .................. iiiiiniii .............. minimin ........ Het 'luchlkwaNicp en de afdceling voor jeugdige veroordeelden in de centrale gevangenis (e Gent. Belgiëheeft vijf rijksweldadigheidsscholen (in hoofdzaak onze rijksopvoedingsgestichteri i, staande onder de administration de la bienfaisance", voor jeugdige personen onder de 18 jaar, die ter beschikking van deregeering zijn gesteld door den vrederechter, of door de hoven en de rechtbanken, op aanvraag van burgemeester en schepenen, mits met toestem ming van den voogd, of ook wel op verzoek der ouders. Tot hunne meerderjarigheid (21 jaar) krijgen zij dan eene dwangopvoeding. De wet van 27 Nov. 18 'l bepaalt, dat opzen ding kan plaats hebben bij politieovertredingen, geqijalinceerde bedelarij en landlooperij, en ' vrijspraak, bij gemis aan oordeel des onderscheids. Ook kunnen rechtbank en hof' bei palen, dat de delinquent na 't ondergaan der gevangenisstraf door den Staat opgevoed zal worden. De gevallen kunnen zich echter voordoen, dat voor de jongens eene strengere opvoeding j noodig is dan in de rijksweldadigheidsscholen ! gegeven wordt, of ook, dat kinderen uitbe; steed zijn en onder verzwarende omstandigi heden van hun patroon wegloopen. Dan zullen zij naar het tuchtkwartier (quartier ! de discipline) worden overgebracht, en komen j onder de administration des prisons''. Dit is bij Kon. ISesl. van 21 Maart 1SS7 opgericht, geves;igd in het »niaison de f'orce' te (Jent, en uitsluitend bestemd voor onverbeterlijke en immoreele sujetten (Min. eire. van 1.~> Maart 189 1). 1) Deze gevangenis werd van 1772 177"' door Montf'esoii naar de opgaven van vicomte Vilain XIV gebouwd, en was. wat de inrich ting betreft, gevolgd naar hot door Fontana op bevel van paus Clemens XI gebouwde verbeteringshuis voor jeugdige misdadigers in 't klooster St. Michele te Rome (1701). Hierin vond men klassenafdeelingen naar ouder dom en ontwikkeling met gemeenschappelijke arbeidszalen, en s nachts afzondering in cellen. Het was verboden met elkaar te spreken, en er werden voetboeien aangelegd. Dit laatste is in de centrale gevangenis te Gent niet ingevoerd. Het hier toegepaste systeem heet het Auburnsche, maar eerst in Is2o werd te 1) De meisjes gaan naar eene afdeeling van het bedelaarsgesticht te Brugge. Auburn 't zwijgpysteem met gemeenschappe lijke arbeidszalen en nachtelijke afzondering ingevoerd; het Auburnsche had dus eigenlijk het Gentsche stelsel moeten heeten. De centrale gevangenis te Gent, gelegen aan de Coupure, beslaat eene oppervlakte van ongeveer 4 H. A., maar is pas in den oop van jaren zoo groot geworden. Het is eene zeer bijzondere gevangenis. Men kan zich de inrichting het best aldus voorstellen : Om een plein, een regelmatigen achthoek van 40 M. doorsnede, geheel door administratiegebouwen ingesloten en met een bloemperk in 't midden, sluiten zich 8 ongeveer evengroote gelijkbeenige trapezia (sections) aan ; de bases (ieder 75 M.) vormen dus samen weder een regelmatigen achthoek. Vijf dezer trapezia bestaan uit plaats, roe dom met ge bouwen bezet, waarin werkzalen, school, eetzaal en kapel, en nachtcellen of aIcoven, of nacht cellen alleen. Dan is er nog een trapezium »avant-cour" met administratiegebouwen en woningen van ambtenaren, een ander, geheel tot cellulaire gevangenis ingericht, en een derde in tweeën gedeeld, voor de gevangenen voor den inwendigen dienst en voor de zieken. In de laatste jaren is de gevangenis met eenig terrein vergroot voor de woning der geestelijken, enz. Het verschil tusschen pasgenoemde nachtalcoven en cellen is, dat de eerste in 2 rijen in zalen gelegen, van elkaar door smalle muren afgescheiden en van boven door tralie werk afgesloten zijn. De cellen (2bij2VsM-) zijn van steen en van voren door eene deur afgesloten, waarin houten spijlen, die licht en lucht voldoende doorlaten. Ze zijn gelegen aan eene galerij, die winter en zomer voor de buitenlucht open is, maar dit schijnt vol strekt geen nadeeligen invloed te hebben op de bewoners. Wel zijn de cellen hoogst een voudig ingericht, maar ze maken met hun net ijzeren ledikant en door plaatjes enz. versierde muren, een aangeriamen indruk. In deze gevangenis worden nu verschillende categorieën van gevangenen ondergebracht. Zoo treft men er mannen aan,ongeschikt voor het celleven in de overige Belgische gevan genissen; ook mannen, die van l?3 maand en correctioneele gevangenisstraf hebben, en zelfs crimineele gevangenen, die 10 jaar in de celge vangenis te Leuven waren en na dien tijd gemeenschappelijk wenschten te zitten, wat de Belgische wet toestaat. Bovendien jongens, van wie reeds gesproken is. Er is nu voor 820 mannen en 374 jongens plaats. Over de afdcelingen der mannen is in de laatste jaren wel wat geschreven, maar over die der jongens zeer weinig. 1) Een bezoek door mij meer in 't bijzonder aan eleze laatste gebracht, stelt me in staat hierover eenige mededeelingen te doen. Van het achthoekige binnenplein (octogoon) komt men door zware ijzeren deuren in de G'ile, 7de en 8ste sectie, die ons voorname lijk aangaan. Met de twee eerste begon men volgens een plan van 1772 te bouwen in 1820; in 1824 waren ze gereed en in 1800 heeft men eenige veranderingen aangebracht. Toen werd ook de 8ste sectie gebouwd. 2) Onderling staan deze secties niet met elkaar in verband. Orn van de eene in de andere te komen, moet men steeds het binnenplein over. De zesde sectie (quartier de discipline) met 122 alcoven is bestemd voor de jongens onder de LS jaar, die eene dwangopvoeding krijgen, en zicli in de rijksweldadigheidsscholen of ter wijl zij uitbesteed waren slecht gedroegen. Zijn zij 18 jaar geworden , dan gaan zij tot het 21ste jaar naar de 7de sectie. Hierin k< men: lo. jongens, nog geen 18 jaar oud, die tot ge vangenisstraf zijn veroordeeld met de bepa ling, dat zij na het eindigen ervan ter be schikking van de regeering worden gesteld, 2o. jongens onder de 10 jaar, die tot meer dan n maand en 3,). jongens van l(j 18 jaar, die tot meer dan zes maanden gevange nisstraf zijn veroordeeld. Zijn ze 21 jaar ge worden, dan gaan zij naar de cel. Ook de souteneurs komen in deze afdeeling. Wordt nu een jongen naar het tuchtkwartier gezonden, dan komt hij eerst eene maand of zoo noodig. langer, in quarantaine in de 8ste sectie, de cellulaire gevangenis, waar men zijn karakter tracht te loeren kennen, en directeur, hoofdoppasser, geestelijke, onder wijzer, enz. hem dagelijks bezoeken. Toch gaat hij school en nee,ut deel aan de militaire oefeningen. Ook kan hij nu eon handwerk kir/on. Kn er is nog al keus. Smid, kleer maker, wever, mandenmaker, schoenmaker, boekbinder, schrijnwerkfv, blikslager en schil der kan hij worden. In de rez-de-ehaufsée der gebouwen zijn doelmatige' werkplaatsen voor smeden, blikslagers en schrijnwerkers : de andere ambachten worden 3 verdiepingen hoog uitgeoel'end. De ijzeren ledikanten b.v. voor de 1) Revue penitentiaire van Dec. l^tl en Gerichtssaal Bnd. XLIX p. lÜO. 2) De plattegrond in het llandbucli des Geiiingenisfiwesens (Hamburg 18SS) is niet in overeenstemming met den toestand van toen en nu. rijksweldadigheidsscholen benoodigd, worden in deze gevangenis gemaakt en kant en klaar afgeleverd ; mooie mandjes vlecht men, en wat het bindwerk betreft, ik zag een jongen, die prachtige héren boekbanden maakte. Vtoral bijbeltjes worden hier veel ingebonden. De schoenmakers leveren o. a. kaplaarzen voor 't paarde volk Er wordt ook nog ge weven, maar het laatste weefgetouw zal weldra verdwijnen, omdat tegenwoordig een en ander in de bedelaars-kolonies gemaakt wordt. Utrecht Mr. M. C. NIJLAND. (Slot volijl.) Loonen in Engeland. Sir Robert Giffen heeft een overzicht gegeven over de loonen die in Engeland wer len verdiend gedurende de jaren 1H8(> tot '01. De bewerkers van ruw ijzer, de werklieden der bouwvakken, de machinisten en scheepstimmerlieden, de schoenmakers, wagenmakers, wagon-makers, de werklieden der zaagmolens, brouwerijen en druk kerijen zijn behandeld. Meestal hebben de werk gevers aan den schrijver de noodige inlichtingen gegeven, niet alleen wat het loon, maar wat de geheele verhouding van patroons en werklieden betreft. Vooral de spoorwegmaatschappen hebhen uitvoerige inlichtingen verstrekt. Uit dit alles blijkt o. a., dat in 1S8G 40 procent der Engelsche werklieden hoogstens 20 shilling in de week verdiende ; in Schotland f O procent en in Ierland 78 procent. In Engeland en Sc otland echter blijft van deze werklieden het meerendeel boven l") shilling; in Ierland verdienen van hen twee derden niet meer dan van 10 tot 15 shilling Meer dan 40 sb. per week verdienen in En geland slechts 4 pCt. der werklieden, in Schot land 11/2 pCt. in Ierland 2 pCt. Het jaarlijksch inkomen van zeelieden, met uitsluiting van. officieren, wordt gemiddeld op 70 pond gerekend. Buitengewoon gunstig worden de loonen der typograt'en betaald: 37M pCt. van hen verdienen 2 pond en meer in de week, en maar een geheel onbeteekenend aantal krijgt minder dan 20 sh. weekloon. liet gemiddelde loon in d-? groote drukkerijen is 79, maar in de kleine niet meer dan 4:5 pond. De mode is geen bevoorrecht vak. Vrouwelijke .kleermakers verdienen nauwelijks o» pond, modemaaksters nog iets minder, man telmaaksters ongeve, r '58 pond, jonge meisjes in de modemakerij krijgen gemiddeld 117 sh. per jaar. Van de vrouwelijke kleermakers, die in. doorsnede 35 pond verdienen, krijgt maar l pCt meer dan 25 i-h. per week, terwijl 51 ]4 pCt. tusschen 10 a 15 sh. loon ontvangt. Daarenboven is het systeem van onbetaalde leerlingen hier in zwang, zoodat ;~>'2'A pCt. van alle ma; telnaaistf rs wekelijks maar met 2 a 5 sh. worden betaald en 47 pCt. der jeugdige modemaaksters zelfs geheel niets ontvangen ! Daartenover bevinden zich de dienstboden in een bevoorrechte positie. Van :>5 gevallen werd een gemiddelde opgemaakt, dat neerkwam op 25 pd. st. behalve kost en inwoning. De grootste schommelingen besfonden tusschen de 10 en ,"0 pd. st. De inwoning wordt berekend op 2(> pd. st., zoodat de kosten van een dienst meisje aan de huishouding jaarlijks 51 pond kost. Xog heter zijn de mannelijke dienstboden eraan toe. 21,'! nagegane gevallen bewegen zich tusschen 'M en (50 pond loon; Int gemiddelde is 55. Reken daarbij voor huisvesting en kost 2G pd. st, dan wordt het gemiddelde SI pd. st. Als een merkwaardigheid wordt medegedeeld, dat de verpleegsters in de hospitalen liet heel wat slechter hebben dan de dienstboden, zij moeten haar verantwoordelijk en zwaar werk doen voor l IJ tot .'!<) pd. st. per jaar. imimiiiiimimmmniniiiliiuiiininiiiiuiimiiiminmiiiiiiiiiniiiiiimium Inhoud van verschillende bladen. Het Handelsblad, 28 Sept. De welvaait. op Sumatra's Westkust.". 29 Sept Gas,-xploitatic". (B-u-sol en Utrecht) l Oct. l)e staatsschuld." 2 (Jet. E j waterwerk.'' (Verslag van den inge nieur Grimes l'laat). 2 Oct. Voortvarendheid bij koloniën" (politie on conversie). 3 Oct. Aïasterdamseh Belang" (een bvvig over het IJ). 4 Oct. Voor 45 jaren.'' (eultuurs-tolsel'. De Standaard, 30 S->pt. Depntatenvergadering." I. 2 en 4 O,'t. Tiet concurrentiestelsel". l on II. liet Centrum. 30 Sept. Handel of K\ editie'' (de heer Muller over bet vershig der lïott. Kamer VTLII Koophandei). t (>'t. Koloniale Expedities !| Madagasear- Atjel>). 2 Oct. Op haren en s-nareii1' (werkstakingen). 3 Oct. De wintvi' komt" (kindervoeding). 5 Oct. De politiek en de sociale vraagstukken" (het congres te Gent). D e T ij d. '2X Sept. Prof. Fruin over den zoogenaamilen kie-d\vang'v I. 30 Sept. II i.--loO. 9. Oct. ,.13ijgeUieven indrukken van het Yakeong'ew." ilnge/.onden), door l'. IJ B., pr. II ish t). 3 Oct. Examens en Ex.'imiiiHtoren.'' Inge/unden). II et Ni e u \v s van de n I) a g. 28 Sept. ..Sport en (iyiiinastiek.'; 3U Sept. Gewetenloos,-" duur G. l Oei. De opbrengst der l'ersnneele belasting volgens het ontwerp," door t'. '2 Oct. J l 'slot,. 3 O-t Geen nood nog." door J!. B. N. Kotter d. ('t. 27 Sept. Indische zeemacht en /.eemaelit in ImUe." 'l'! Si p t. De Maatschappij van Weldadigheid." De Maasbode, Oct. Ken manii\st" van den K K. Volksbond), do,-,r l'. M. Bots, pr. 3 Oct Yau katholiek standpunt." De N e d e i-l a n d c r ,'antir.J -l Oct. l'roportionerle verlegc-nwoordiging." 31) Sept., t en 2 Oct. .Dwang, die geen kiesdwang is, m;iar de Uie/ers toch tut kiezen moet dwingen.'1 (Biuchure prut'. Frnin). :i en -l Oct. Cln istr lijke l.unst I f n II," dun;- mr. ?I. l-'.. lïauok fn-ar aanleiding van I'aaysclic ?,tutitighedcii. door Vietor de Sniert- . 5 Oct. Kiet-recht-plicht-tunrtie." 'Brochure p>of. i'rnin}. U \\ :\ g s c b e Dagbl. 27 Scy>(. .. VmenkaanscLe <|ll,-lrst ics en Ellropeeseh gel.l," do ?!' 'ilo. 211/30 Sept. Een professoraal advies.'-' 'De bro chure over kiesdwang van prot. Ernin1. 3 Oct. De oiiderwerpjjifr van Atjeli," door M. liet Vaderland. 2J-SO Sopt. Vrf rnatadors" I. 2 Oct. II. le rapporteurs der Eerste Kamer over het wetsontwerp Ilartogh). Utrecht s eh D a g b l ?>, d. 2!) Sept. De gemeentebegrooting" I. 30 Sept. n. _ 2 Oct. 111.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl