No. 964 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. f ederinstellii Yan een commissie als flie der RüMsenrs yoor ie monumenten yan geschiedenis en kunst. Aan de Redactie. Er is, naar aanleiding der fanatieke woorden gesproken over de frontaalversiering te Zutphen, ?op den domineesdag te Amsterdam, een geheele litteratuur ontstaan over de wyze van restaureeren van gebouwen; allerlaatst worden door u een paar hoofdartikelen gewijd aan een oud adagium, de officieële bouwkunst; en in verband met dat onderwerp, over de eenzijdigheid aan de Afdeeling Kunsten en Wetenschappen aan het Ministerie van Binnenlandsche Zaken, en de wederinstelling eener commissie voor de Monumenten. Aan verzekeringen van hoogachting over den «hef dier afdeeling K. en W. ontbreekt het meestal niet. Onwillekeurig kwam mij daarbij een reeks tafereelen uit, wat wij Noordnederlanders noemen, den Belgischen opstand voor den geest, aange bracht tegen de wanden van een zeer bezocht lokaal in myn nieuwe woonplaats. Overal wordt aan de Belgische kielemannen »le beau-röle" toegekend. De Hollanders, kenbaar aan hun breed uitloopende chaco, worden verjaagd of loopen weg maar de bedoeling dat te doen uitkomen was het niet! Het povere rijmpje xoude veeten ztyn vergeten", dat u bijblyft als een straatorgeldeun, staat overal onder te lezen, om het tegendeel aan te duiden! De felle stryd, in kamer en pers gevoerd tegen ?de commissie van Ryksadviseurs, waaronder zij moest bezwyken, wordt genegeerd: men vraagt naar een nieuwe commissie, thans alleen om den invloed, de macht van den kunst-referendaris ~te fnuiken. Vroeger heette het, de commissie brengt beroering n den lande! Weg met haar! In plaats van de fouten, die zy als iedere nieuwe instelling zeker beging aan te wijzen, ter verbetering; weg met haar! Hen, die een viertal jaren getracht hadden den lande te dienen, met opoffering van arbeid, tyd en geld, zelfs zonder dankbetuiging naar iuis te zenden, achtte men toen wel verdiend ! Uu, na zestien jaren, ziet men in hoe onpolitiek men handelde: hoe men slechts in de kaart speelde van lieden, wier belangen men hoe ongaarne ook had gekrenkt. De grief, dat de voor restauraties toegestane gelden slechts kerken, slechts Limburgsche ker ken, slechts katholieke kerken (een verontwaar?digings-klimax!) gegolden hadden, miste toen «Iken rechtvaardigen grondslag. Maar wat thans wordt aangevoerd, dat het de gevoeligheid opwekt wanneer men de restauratie bovendien van pro'testantsche kerken aan katholieken toevertrouwt, men moest zich over deze uiting schamen. n dat nagenoeg alle groote kerken katholieke kerken waren, n dat de katholieke architekten in kerkbouw uitteraard groote ervaring hebben, zoude reeds de keuze rechtvaardigen! Echter de grief is bovendien volkomen onwaar. Mij, die door afkomst zoowel als door denkwijze gelyk ver afsta van de protestanten als van de katholieken, (al heb ik even diepen eerbied voor het moedige streven naar geestesonafhankelijkheid, dat het protestantisme schiep, als voor de verheven poëzie, neergelegd in het met alle roer selen van het gemoed rekening houdende katholicisme),mij werden bijv.twee kerken ter gedeeltelijke herstelling toevertrouwd, (die te Geertruidenberg -en te Kampen, de laatste eerst verleden jaar uit iiimiiiliiiiiininiiHii 5d« Jaargang. 15 December 1895. Redacteur: RUD. J. LOMAN. Adres: 'Stonehaven, Hitherfield Road, Streatham, Londen. Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. minimum IIIIIIIIIHIIIIIII iiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu COKRESFONDENTIE. G. A. C. te P. Wees zoo goed ons uw naam en adrea op te geven. Brj voorbaat dank. Van Emile Pradignat, te Saujon (Frankrijk). Vervaardigd voor den Halfjaar!. Internationalen probleem-wedstrijd in dit blad. .No. 316. Mat in drie (3) zetten. Wit: K a4, D dS, T f5, B h8, P hé; h3 = 6. ' Zwart: K e6, B h7, P e7 en g8; c3, c5 en c6 = 7. gebrek aan middelen gestaakt,) terwjjl ik over een aantal andere mede advies uitbracht. (Als een der best geslaagde verbouwingen is mij de kerk te Bolsward bygebleven). Eenig conflict is daarbij nooit voorgekomen. In kerkvoogden en predikanten, waarmede ik by die vele bemoeiingen in aanraking kwam, vond ik weldra belangstellende, medewerkende vrienden. Al zagen zij my in den beginne wel licht met minder welwillende oogen aan, al mogen zelfs den kerkopzichters, wie het hand werk ten deele gelegd werd, mijn komst en werkzaamheid niet by'ster aangenaam geweest zijn, spoedig werd het anders, toen het hun bleek, dat slechts de God Architectura gediend werd, boven geloofsverdeeldheid! En waarom zou dat niet opnieuw kunnen ? Ik vrees, dat by de bestrijding en het geschetter, dat opgaat, en tot zondebok heeft den genialen kunstreferendaris, gebrek aan tact dat zesde, zeldzame zintuig ! voorzit, gepaard met vrees voor krenking van eigen belangen ! Geheel als vroeger ! Meent men, dat men zich over de Rijksadviseurs erg druk zou gemaakt hebben, wanneer zy niet tegen het ontwerp voor een ministerie van justitie, dat by'na een begin van uitvoering had gekregen, waren opgetreden? Waarlyk niet om den sympathieken auteur, den verdienstelijken leeraar en schrij ver Vogel te grieven, maar omdat het een treurig project was. Meent men, dat hun tegenstand tegen de uit voering van Metselaars ontwerp voor een akademiegebouw te Leiden, (in den geest van het post kantoor te Rotterdam), hun niet betaald zou worden gezet ? Waarlijk, zij die dat doen, kennen s' lands kaart niet! Een, op een cause célèbre belust, praatgraag tweede-kamerlid weet men licht te vinden de rest loopt van zelf I Is het thans opportuun, aan te dringen op het weder instellen van een commissie van advies voor de monumenten ? Ter nauwernood ! Of de heer de Stuers heeft zitting in die com missie (onder eenigerlei vorm) dan is slechts de oude azijn in nieuwe vaten gegoten! of hij blijft aan zijn bureau van Binnenlandsche Zaken, als tusschenpersoon tusschen den betrokken Minister en de commissie. Dan zijn er allerlei mogelijkheden: de adviezen worden onmiddellijk onder de oogen des Ministers gebracht met of zonder commentaar, met instem ming of met bestrijding; of zij worden slepende gehouden; (zooals het heet met bekwamen spoed behandeld)! In de meeste gevallen dus conflict, dat moeielijk anders, dan met het heengaan van den heer de Stuers zou eindigen. En dat ware te betreuren! Men behoude hem om zijn groote hoedanig heden van gemoed en geest, in het belang van kunst en wetenschap in Nederland ! Men drage zyn tekortkomingen; men breidele (dat is's Mi nisters taak) zijn onbetwistbare bemoei- en heerschzucht! Maar men behoude hem ! Met zes menschen van zijn kaliber, van zyn onbaatzuchtig enthousiasme, van zijn gloeienden ijver en schoonheidsliefde, van zijn afkeer van middelmatigheid, zou Nederland er anders uitzien als het doet! In onzen tijd van publiciteit kan de hand having van den heer de St. weinig schaden. Pennestrijd schuwt hij waarlijk niet! Dat men hem onverbiddelijk op de vingers tikke, waar hij het verdient! iiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiun Oplossing van No. 314 (Schwann). l D f6 enz. Opgelost door Prof. Berger, Graz (2). C. Kockelkorn, Keulen (2). C. T. ». Ham, Gorredijk (2). Dr. G. W. B. te S. J. v. Wijhe, Zwolle (3). H. Mendes da Costa, Amsterdam (3). 8. te Gorssel (2). J. E. v. O. te Hellevoetsliiis f3). E.Wieling, Groningen (2). E. E. E. te Amsterdam (2). G.A.C. te Parijs (2). Mevr. Br. te Delft (2) Toege kend cijfer 2 3/13. Beoordeelingen. No. 314 bietet zwar nichts von Bedeutung, es sind jedoch Varianten genug vorhanden und es ist die Figurenöconomie so weit gewahrt, daas im Vorgleiche zn anderen Stücken die Marks 2 nicht vorenthalten werden kann. Joh. Berger. Par ses prócédents problcmes Mr. Schwann nous a agtés, et a nion avis Ie No. 314 est au dessous de son talent. Sur 7 var. il n'y a que deux qui soient bien pures comme position de mat. G. A. C. Haast te gemakkelijk, hoewel goed geconstrueerd. Matstellingen niet allen even mooi. C. T. v. Ham. Der Zugzwang so wie die Matwendungen, nach den Gegenzügen edü: und K e3 : sind wohl anzuerkeunen, jedoch ist wenigstens eiuer der Springer gerade in den werthvollsten Matgtellungen unthiitig. C. Kockelkorn. No. 315 (Meijer). Auteur'sopl. l D d8 enz. Xevenopl. l D c7:, dc4: 2 D bG f enz. TWEF.DE NAT. COERESP.WEDSTIJD. Vier-en-twintigste zet van Wit. 10 a4 f5 f4 D d3 D c5 T e5: B R &7: D b5 b3 P ff5 T cl: T eó: C e6 K g4: Pdf5 T fe2: P el c e5 R c5: R h3: D T g5: T fdl Pde4 T d2 R d6: f5 E i1' i 3 T af 1 T dl P b5: T c7 F T e6 dc6 : D f5: f4 Pde6f D a3 R e2 T e8: P g4 Maar dan objectief rond en eerlek, zonder bij bedoeling, zonder tot godsdiensthaat te prikkelen, het onloutere vuur, dat helaas ! alom ontstoken wordt! Ten slotte tot den heer de Stuers, voor wien ik (trots velerlei meeningsversch.il) oprechte hoogachting koester de bede, van wat matiging, de herinnering aan de oude spreuk; de wyze kent zijn tyd ! Brussel, Dec. '95. I. GOSSCHALK. De heer Gosschalk allerminst een fanaticus gaat dunkt ons te ver, als hij de gevoelighede11 der protestanten eenvoudig als geheel ongegrond aanduidt. Ja, waren alle kerkrestauraties in handen van den heer Gosschalk gesteld maar de ge wezen ryksadviseur is een geheel ander persoon dan de heer referendaris ! De adressen door de Vereeniging tot bevordering van Bouwkunst, ge steund door tal van de bekwaamste vakgenooten, by de Kamer ingediend, hebben niets uit te staan met het fanatisme van den »dominée'sdag", met het maken van een «gemalen kunstreferendaris" tot «zondenbok" en ook niet, hopen wij, zooals de heer Gosschalk aangaande zijn collega's schijnt te willen insinueeren, »met gekrenkt eigenbelang!" Opportuun is het zeker, thans een eind te maken aan zoovele grieven. Zelfs Architectura et Amicitia, onder leiding van de heeren Krom hout adspirant-leeraar aan de kunstnyverheidschool en normaalschool, onder de Stuers' toezicht, en Cuijpers, vraagt een commissie ter restau ratie van de Grafelijke zalen. En dit bewyst dan toch wel voldoende, hoe in alle kringen de over tuiging is doorgedrongen, dat Jhr. de Stuers, hy zij zoo geniaal als hy wil niet ook bij het restaureeren der Lotery'zaal uitsluitend de be slissing behoort te hebben. Wat matiging verzocht de heer Gosschalk aan de Stuers. Zeker, matiging is noodig, Gos schalk gevoelt het met ons; maar deze matiging zal het best verzekerd zijn, als naast den heer de Stuers er een commissie bestaat, die zoowel by' het restaureeren van kerken als van andere monumenten van kunst en geschiedenis tegen eenzijdigheid en partijdigheid waakt. RED. Nog een Bismarckmonument. Nu zal het een standbeeld zijn, naar een por tret uit zijn studentenjaren, van den schilder Kessel afkomstig, en dateerend uit 1832, dat de Göttinger studenten aan Pretschner hebben opged:agen te maken. Hij is met een »proef" naar Friedrichsruhe gegaan, maar de oude heer vond de onderlip te zwak, Dat hebt gij zeker gedaan om mij te vleien, zei de prins, maar ik ben er niet mee gevleid ; mijn dikke onderlip is een aanwijzing op de volharding die ik altijd heb bezeten, en ik ben er op gesteld, dat die karaktertrek goed zal uitkomen. Pretschner heeft heeft nu een heel dikke onderlip gemaakt, en zal die, voor hij zijn arbeid voorgoed onderhan den neemt, te Berlijn ten toon stellen. Moderne Kunst, is een vereeniging wier bestuur bestaat uit de heeren Lion Blitz, voorz., K. Cauhn, penningm. en Joh. J. Lodewijk, secr. (Gerard Doust. GG), en wier doel is het schellinkjes-publiek in den schouwburg te verheffen boven Lazaro den Vee hoeder en dergelijke stukken. Om dit te bereiken zal zij eenige dagen vóór de opvoering van een der moderne tooneelstukken uitnoodigen een persoon, die het modern tooneelspel begrijpt en waardeert, personen bij voorbeeld als den heer Bouberg Wilson, en zal Illllllllllllllllllllll l lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilliiH Partij A 4 wordt door den heer v. "W. opgegeven en partij D 6 door den heer G. Er is nog gespeeld in A 9: 23?T ae8, in C 2 ? 23- dG, in C5: 23 T e2 B f2: f, in C6: 23?D g4, in C 4: 23 b3. E. W. te G. In C 9 ontvangt u bericht van den heer v. d. P. Van den heer Deelman geen zetten ontvangen. G. A. C. te P. In E 4 is de 21e zet T af l wan neer de 23e zet van Zwart was T ad8. Zoo niet wilt dan s.v.p. den heer H. per omgaande bericht zenden. Z. te 's-H. In D 7 waren de laatste zetten 20 T acl d4, 21 T fel e5, 22 D c2 T f8. De 22e zet van Zwart is in het Weekblad gepubliceerd. Wilt u s. v. p. de achterstallige zetten zoo spoedig mogelijk inhalen. J. P. H. In de correspondentie van heden zijn uw vragen beantwoord. Beste groeten. J. J. S. UIT DE SCHAAKWERELD. De stand der match te New-York is volgens de laatste berichten: Showalter 4. Lipschütz 3, 2 remise. Do match tusschen de twee grootete Londensche clubs, de Metropolitan" en de City of London", waaraan 50 spelers van weerskanten deelnamen, werd door eerstgen. gewonnen. Dit is de 5de match tus schen deze beide concurrenten en tevens de 5de over winning voor de Motropolitau". Als dit onder de oogen van onze lezers komt, is de groote vierkamp te Petersburg waarschijnlijk in vollen gang. De Londensche blaien hebben reeds de aankomst van Lasker, Steiiiitz en Pillsbury te Peters burg gemeld. FIUNSCHE VEKDEDIGISG, clubmatch Liverpool versus Manchester. Wit. Zwart. Mr. Palmer, Amos Burn, Manchester. Liverpool. l cl e6 3 P c,3 P f6 2 d4 do 4 e5 P fd7 zy hen verzoeken het tooneelstuk in een open bare bijeenkomst te bespreken. Ook zal zy een goedkoop maandblad uitgeven, en tooneeluitvoeringen organiseeren, waarin be kwame artisten optreden. RECTIFICATIE. Het is geen zetfout, drukfout, schrijffout, onder welk soort fouten wy haar moeten rangschikken, weten wij niet, maar een fout is het: boven het artikel, in ons vorig nummer, van den heer Schorer over Menzel, is een portret komen te staan. Maar het portret van Menzel was het niet, noch van iemand, die met Menzel ook maar in verwijderd verband staat. Het was de heer George du Maurier, de schrijver van Trilby. Hoe dit portret hier is terechtgekomen ? Het is een mysterie. De lezer verschoone ons van het oplichten van den sluier die er over ligt: het is een mysterie, dit ver zekeren wij nogmaals. Praktisch gebruik van verzen. Natuurlijk is het Amerika, waar men verzen ook «praktisch" weet te gebruiken; en wel, om proeven te nemen met een nieuw soort telegraphie, door middel van signalen. In de North Ameri can Review komt onder bovenstaand opschrift een artikel voor, waarin verhaald wordt dat kolonel Volkmar deze «praktische" proefneming U~J uitgevonden. Wie proza telegrapheert, is had nooit zeker van zijn proef, «omdat het eene woord het andere suggereert"; maar by poëzie weet men nimmer wat er zal volgen De nieuwe manier van telegrafeeren heeft uit stekend voldaan. Een gedicht van 159 woorden is overgebracht, met nauwlijks meer fouten dan gewoonlyk in telegrammen voorkomen. Langs meer dan een weg zal dus voortaan de dichter de onsterfelykheid bereiken. Inhoud Eigen Haard No. 50: Hannie door A. T. Costa. - Lings den Tokaïdo door S. Kalff (met afbeeldingen). Ontferming (bij de plaat naar de schilderij van W. Pape). Mejonkvrouw van Oranje door H. C. Rogge (met plattegr.) (slot). Adolph Menzel (1815?1895) (met afbeeldingen). Lohengrin. Verscheidenheid : De honderd-zevenjarige (met portret). Een bijzonder geval van kogelblikzem. De waarde van het geld, voorheen en nu. Feuilleton: Barut-Jok. Advertentiën. BOEKBEOORDEELING. Uiltngeluk, geteekend op steen, door T VAN HOYÏEMA. Amsterdam, G. M. van Gogh. De heer van Hoytema, die met zijn Jonge Eendje" zooveel succes heeft gehad bij hen, die geestige en intelligente teekeningen in soberen stijl verkiezen boven de glimmend-bonte pracht der gewone chromolithographische producten, heeft in zijn Uilengeluk weer een mooi boek geleverd. Zijn kijkjes in de vogelwereld zijn vol leven en beweging; zijn planten, met name de zonnebloemen en de doove netels, uitmuntend getypeerd. Tine" heeft in den tekst, die slechts een paar dozijn regels beslaat, het leuke van dit geteekende sprookje bescheiden maar aardig gesouligneerd. NIEUWE BOEKEN. Ingekomen bij de Redactie. Jos. ALB. ALBEKDINGK TUIJM. Portretten van Vondel. Amsterdam, C. L. van Langenhuijzen. W. G. VAN NOUUUYS. De sterkste. Dramati sche schets in l bedrijf. Beijer's Tooneelbibliotheek, 2de serie No. 1. Utrecht, J. C. Beijers. GERTBUDE M. TUCKWELL. De staat en zijne kinderen. Uit het Engelsch vertaald door M. v. H. Met een voorrede van Mr. J. A. LEVÏ. Utrecht, J. L. Beijers. Ton HEDHKKG. Oom Ayathan, vertaald door A. MODIIERMAN. No. 72 van Warendorff's Novellenbibliotheek. UUIIIIIIIIIIIIIIII1III1I11IIIIIIIIIIIIIIIIIIIH 5 f4 6 dcó: 7 a3 8 P f3 9 R e3 10 R có: 11 R d3 12 ef6:J 13 P £ö? 14 D h5 15 P h3 16 D e5: 17 0-0-0 18 T hel )9 R ba 20 K bl 21 T d3 22 R c6: 23 P dl c5 P c6 P c5: R e7 0-0 R c5: f6 D f6: lus: D f4: D e5 f P e5: R d7 P g4 R e3 f R c6 d4 bc6: P e5 "">" minimum IIIIIUM 24 T b3 25 T d3 26 P e3: 27 T e3: 28 T e3: 29 T e2 30 T f2 31 P e4 32 P c3 33 K a2 34 b3 35 cb3: 36 b4 37 K b3 38 K c2 39 P e4 40 P c5 f 41 P d3 Wit g-eeft P g4 c5 P e3: de3: T ae8 e5 c4 T d8 T f5 K f7 eb3: t " f K e6 T f4 T d3 T d7 T dd4 K d5 T fee op. FRAXSCHE VERDEDIGING, gespeeld in de match tusschen 't Rotterdamsche Schaakgenoütsehap en de Nieuwe Botfc. Club. De opening is niet onberispelijk gespeeld, doch 't slot is niet geheel van belang ontbloot. Wit. Zwart. Pb. J. Stok, X. E. C. Giippertz, K. S. G. l e4 e6 ie D g6: f T g7 2 d4 d5 17 R c4 f K h8 3 P c3 R blï18 D h6 f T h7 4 R d2! R c3:2 19 D e6 P f6 5 R c3:J de4: 20 D e5: D dg 6 13 ef3: 21 T f l D e5: 7 P f3: P f6 22 de5: P e4 . 8 R c4 0-0 23 R d4 c5 9 0-0 a6 24 T f8 f K g7 10 R d3 h6 25 T £7 f K h6 11 P e5 P bd7 26 R e3 K h5 12 P g4 P g4: 27 R e2 f K k4 13 D g4: e5 28 g3 f P 3: 14 D e4 g:6 29 hgS: f K h3 15 T f7;! T f7: 30 R f l f