Historisch Archief 1877-1940
No. 964
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
f ederinstellii Yan een commissie als flie der
RüMsenrs yoor ie monumenten yan
geschiedenis en kunst.
Aan de Redactie.
Er is, naar aanleiding der fanatieke woorden
gesproken over de frontaalversiering te Zutphen,
?op den domineesdag te Amsterdam, een geheele
litteratuur ontstaan over de wyze van restaureeren
van gebouwen; allerlaatst worden door u een
paar hoofdartikelen gewijd aan een oud adagium,
de officieële bouwkunst; en in verband met dat
onderwerp, over de eenzijdigheid aan de Afdeeling
Kunsten en Wetenschappen aan het Ministerie
van Binnenlandsche Zaken, en de wederinstelling
eener commissie voor de Monumenten.
Aan verzekeringen van hoogachting over den
«hef dier afdeeling K. en W. ontbreekt het
meestal niet.
Onwillekeurig kwam mij daarbij een reeks
tafereelen uit, wat wij Noordnederlanders noemen,
den Belgischen opstand voor den geest, aange
bracht tegen de wanden van een zeer bezocht
lokaal in myn nieuwe woonplaats. Overal wordt
aan de Belgische kielemannen »le beau-röle"
toegekend. De Hollanders, kenbaar aan hun
breed uitloopende chaco, worden verjaagd of
loopen weg maar de bedoeling dat te doen
uitkomen was het niet! Het povere rijmpje
xoude veeten ztyn vergeten", dat u bijblyft als een
straatorgeldeun, staat overal onder te lezen, om
het tegendeel aan te duiden!
De felle stryd, in kamer en pers gevoerd tegen
?de commissie van Ryksadviseurs, waaronder zij
moest bezwyken, wordt genegeerd: men vraagt
naar een nieuwe commissie, thans alleen om den
invloed, de macht van den kunst-referendaris
~te fnuiken.
Vroeger heette het, de commissie brengt beroering
n den lande! Weg met haar! In plaats van
de fouten, die zy als iedere nieuwe instelling
zeker beging aan te wijzen, ter verbetering;
weg met haar!
Hen, die een viertal jaren getracht hadden
den lande te dienen, met opoffering van arbeid,
tyd en geld, zelfs zonder dankbetuiging naar
iuis te zenden, achtte men toen wel verdiend !
Uu, na zestien jaren, ziet men in hoe onpolitiek
men handelde: hoe men slechts in de kaart
speelde van lieden, wier belangen men hoe
ongaarne ook had gekrenkt.
De grief, dat de voor restauraties toegestane
gelden slechts kerken, slechts Limburgsche ker
ken, slechts katholieke kerken (een
verontwaar?digings-klimax!) gegolden hadden, miste toen
«Iken rechtvaardigen grondslag. Maar wat thans
wordt aangevoerd, dat het de gevoeligheid opwekt
wanneer men de restauratie bovendien van
pro'testantsche kerken aan katholieken toevertrouwt,
men moest zich over deze uiting schamen.
n dat nagenoeg alle groote kerken katholieke
kerken waren, n dat de katholieke architekten
in kerkbouw uitteraard groote ervaring hebben,
zoude reeds de keuze rechtvaardigen!
Echter de grief is bovendien volkomen onwaar.
Mij, die door afkomst zoowel als door denkwijze
gelyk ver afsta van de protestanten als van de
katholieken, (al heb ik even diepen eerbied voor
het moedige streven naar
geestesonafhankelijkheid, dat het protestantisme schiep, als voor de
verheven poëzie, neergelegd in het met alle roer
selen van het gemoed rekening houdende
katholicisme),mij werden bijv.twee kerken ter gedeeltelijke
herstelling toevertrouwd, (die te Geertruidenberg
-en te Kampen, de laatste eerst verleden jaar uit
iiimiiiliiiiiininiiHii
5d« Jaargang. 15 December 1895.
Redacteur: RUD. J. LOMAN. Adres:
'Stonehaven, Hitherfield Road, Streatham, Londen.
Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek
betreffende, aan bovenstaand adres te richten.
minimum IIIIIIIIIHIIIIIII iiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu
COKRESFONDENTIE.
G. A. C. te P. Wees zoo goed ons uw naam en
adrea op te geven. Brj voorbaat dank.
Van Emile Pradignat, te Saujon (Frankrijk).
Vervaardigd voor den Halfjaar!. Internationalen
probleem-wedstrijd in dit blad.
.No. 316. Mat in drie (3) zetten.
Wit: K a4, D dS, T f5, B h8, P hé; h3 = 6. '
Zwart: K e6, B h7, P e7 en g8; c3, c5 en c6 = 7.
gebrek aan middelen gestaakt,) terwjjl ik over
een aantal andere mede advies uitbracht. (Als
een der best geslaagde verbouwingen is mij de
kerk te Bolsward bygebleven).
Eenig conflict is daarbij nooit voorgekomen.
In kerkvoogden en predikanten, waarmede ik
by die vele bemoeiingen in aanraking kwam,
vond ik weldra belangstellende, medewerkende
vrienden. Al zagen zij my in den beginne wel
licht met minder welwillende oogen aan, al
mogen zelfs den kerkopzichters, wie het hand
werk ten deele gelegd werd, mijn komst en
werkzaamheid niet by'ster aangenaam geweest
zijn, spoedig werd het anders, toen het hun
bleek, dat slechts de God Architectura gediend
werd, boven geloofsverdeeldheid!
En waarom zou dat niet opnieuw kunnen ?
Ik vrees, dat by de bestrijding en het
geschetter, dat opgaat, en tot zondebok heeft den
genialen kunstreferendaris, gebrek aan tact dat
zesde, zeldzame zintuig ! voorzit, gepaard met
vrees voor krenking van eigen belangen ! Geheel
als vroeger !
Meent men, dat men zich over de
Rijksadviseurs erg druk zou gemaakt hebben, wanneer
zy niet tegen het ontwerp voor een ministerie
van justitie, dat by'na een begin van uitvoering
had gekregen, waren opgetreden? Waarlyk niet
om den sympathieken auteur, den verdienstelijken
leeraar en schrij ver Vogel te grieven, maar omdat
het een treurig project was.
Meent men, dat hun tegenstand tegen de uit
voering van Metselaars ontwerp voor een
akademiegebouw te Leiden, (in den geest van het post
kantoor te Rotterdam), hun niet betaald zou
worden gezet ? Waarlijk, zij die dat doen, kennen
s' lands kaart niet!
Een, op een cause célèbre belust, praatgraag
tweede-kamerlid weet men licht te vinden de
rest loopt van zelf I
Is het thans opportuun, aan te dringen op het
weder instellen van een commissie van advies
voor de monumenten ? Ter nauwernood !
Of de heer de Stuers heeft zitting in die com
missie (onder eenigerlei vorm) dan is slechts de
oude azijn in nieuwe vaten gegoten! of hij blijft
aan zijn bureau van Binnenlandsche Zaken, als
tusschenpersoon tusschen den betrokken Minister
en de commissie.
Dan zijn er allerlei mogelijkheden: de adviezen
worden onmiddellijk onder de oogen des Ministers
gebracht met of zonder commentaar, met instem
ming of met bestrijding; of zij worden slepende
gehouden; (zooals het heet met bekwamen spoed
behandeld)!
In de meeste gevallen dus conflict, dat
moeielijk anders, dan met het heengaan van den heer
de Stuers zou eindigen.
En dat ware te betreuren!
Men behoude hem om zijn groote hoedanig
heden van gemoed en geest, in het belang van
kunst en wetenschap in Nederland ! Men drage
zyn tekortkomingen; men breidele (dat is's Mi
nisters taak) zijn onbetwistbare bemoei- en
heerschzucht!
Maar men behoude hem ! Met zes menschen van
zijn kaliber, van zyn onbaatzuchtig enthousiasme,
van zijn gloeienden ijver en schoonheidsliefde,
van zijn afkeer van middelmatigheid, zou
Nederland er anders uitzien als het doet!
In onzen tijd van publiciteit kan de hand
having van den heer de St. weinig schaden.
Pennestrijd schuwt hij waarlijk niet!
Dat men hem onverbiddelijk op de vingers
tikke, waar hij het verdient!
iiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiii
iiiiiiiiiiiiiun
Oplossing van No. 314 (Schwann).
l D f6 enz.
Opgelost door Prof. Berger, Graz (2). C.
Kockelkorn, Keulen (2). C. T. ». Ham, Gorredijk (2).
Dr. G. W. B. te S. J. v. Wijhe, Zwolle (3). H.
Mendes da Costa, Amsterdam (3). 8. te Gorssel
(2). J. E. v. O. te Hellevoetsliiis f3). E.Wieling,
Groningen (2). E. E. E. te Amsterdam (2). G.A.C.
te Parijs (2). Mevr. Br. te Delft (2) Toege
kend cijfer 2 3/13.
Beoordeelingen.
No. 314 bietet zwar nichts von Bedeutung, es sind
jedoch Varianten genug vorhanden und es ist die
Figurenöconomie so weit gewahrt, daas im Vorgleiche
zn anderen Stücken die Marks 2 nicht vorenthalten
werden kann.
Joh. Berger.
Par ses prócédents problcmes Mr. Schwann nous
a agtés, et a nion avis Ie No. 314 est au dessous de
son talent. Sur 7 var. il n'y a que deux qui soient
bien pures comme position de mat.
G. A. C.
Haast te gemakkelijk, hoewel goed geconstrueerd.
Matstellingen niet allen even mooi.
C. T. v. Ham.
Der Zugzwang so wie die Matwendungen, nach den
Gegenzügen edü: und K e3 : sind wohl anzuerkeunen,
jedoch ist wenigstens eiuer der Springer gerade in
den werthvollsten Matgtellungen unthiitig.
C. Kockelkorn.
No. 315 (Meijer). Auteur'sopl. l D d8 enz. Xevenopl.
l D c7:, dc4: 2 D bG f enz.
TWEF.DE NAT. COERESP.WEDSTIJD.
Vier-en-twintigste zet van Wit.
10
a4
f5
f4
D d3
D c5
T e5:
B
R &7:
D b5
b3
P ff5
T cl:
T eó:
C
e6
K g4:
Pdf5
T fe2:
P el
c
e5
R c5:
R h3:
D
T g5:
T fdl
Pde4
T d2
R d6:
f5
E
i1' i 3
T af 1
T dl
P b5:
T c7
F
T e6
dc6 :
D f5:
f4
Pde6f
D a3
R e2
T e8:
P g4
Maar dan objectief rond en eerlek, zonder bij
bedoeling, zonder tot godsdiensthaat te prikkelen,
het onloutere vuur, dat helaas ! alom ontstoken
wordt!
Ten slotte tot den heer de Stuers, voor wien
ik (trots velerlei meeningsversch.il) oprechte
hoogachting koester de bede, van wat matiging,
de herinnering aan de oude spreuk; de wyze
kent zijn tyd !
Brussel, Dec. '95. I. GOSSCHALK.
De heer Gosschalk allerminst een fanaticus
gaat dunkt ons te ver, als hij de gevoelighede11
der protestanten eenvoudig als geheel ongegrond
aanduidt. Ja, waren alle kerkrestauraties in handen
van den heer Gosschalk gesteld maar de ge
wezen ryksadviseur is een geheel ander persoon
dan de heer referendaris ! De adressen door de
Vereeniging tot bevordering van Bouwkunst, ge
steund door tal van de bekwaamste vakgenooten,
by de Kamer ingediend, hebben niets uit te staan
met het fanatisme van den »dominée'sdag", met
het maken van een «gemalen kunstreferendaris"
tot «zondenbok" en ook niet, hopen wij, zooals
de heer Gosschalk aangaande zijn collega's schijnt
te willen insinueeren, »met gekrenkt eigenbelang!"
Opportuun is het zeker, thans een eind te
maken aan zoovele grieven. Zelfs Architectura
et Amicitia, onder leiding van de heeren Krom
hout adspirant-leeraar aan de
kunstnyverheidschool en normaalschool, onder de Stuers' toezicht,
en Cuijpers, vraagt een commissie ter restau
ratie van de Grafelijke zalen. En dit bewyst dan
toch wel voldoende, hoe in alle kringen de over
tuiging is doorgedrongen, dat Jhr. de Stuers, hy
zij zoo geniaal als hy wil niet ook bij het
restaureeren der Lotery'zaal uitsluitend de be
slissing behoort te hebben.
Wat matiging verzocht de heer Gosschalk
aan de Stuers. Zeker, matiging is noodig, Gos
schalk gevoelt het met ons; maar deze matiging
zal het best verzekerd zijn, als naast den heer
de Stuers er een commissie bestaat, die zoowel
by' het restaureeren van kerken als van andere
monumenten van kunst en geschiedenis tegen
eenzijdigheid en partijdigheid waakt. RED.
Nog een Bismarckmonument.
Nu zal het een standbeeld zijn, naar een por
tret uit zijn studentenjaren, van den schilder
Kessel afkomstig, en dateerend uit 1832, dat de
Göttinger studenten aan Pretschner hebben
opged:agen te maken. Hij is met een »proef"
naar Friedrichsruhe gegaan, maar de oude heer
vond de onderlip te zwak, Dat hebt gij zeker
gedaan om mij te vleien, zei de prins, maar ik
ben er niet mee gevleid ; mijn dikke onderlip
is een aanwijzing op de volharding die ik altijd
heb bezeten, en ik ben er op gesteld, dat die
karaktertrek goed zal uitkomen. Pretschner heeft
heeft nu een heel dikke onderlip gemaakt, en
zal die, voor hij zijn arbeid voorgoed onderhan
den neemt, te Berlijn ten toon stellen.
Moderne Kunst,
is een vereeniging wier bestuur bestaat uit de
heeren Lion Blitz, voorz., K. Cauhn, penningm.
en Joh. J. Lodewijk, secr. (Gerard Doust. GG),
en wier doel is het schellinkjes-publiek in den
schouwburg te verheffen boven Lazaro den Vee
hoeder en dergelijke stukken.
Om dit te bereiken zal zij eenige dagen vóór
de opvoering van een der moderne
tooneelstukken uitnoodigen een persoon, die het modern
tooneelspel begrijpt en waardeert, personen bij
voorbeeld als den heer Bouberg Wilson, en zal
Illllllllllllllllllllll l lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilliiH
Partij A 4 wordt door den heer v. "W. opgegeven
en partij D 6 door den heer G.
Er is nog gespeeld in A 9: 23?T ae8, in C 2 ?
23- dG, in C5: 23 T e2 B f2: f, in C6: 23?D g4,
in C 4: 23 b3.
E. W. te G. In C 9 ontvangt u bericht van den
heer v. d. P.
Van den heer Deelman geen zetten ontvangen.
G. A. C. te P. In E 4 is de 21e zet T af l wan
neer de 23e zet van Zwart was T ad8. Zoo niet wilt
dan s.v.p. den heer H. per omgaande bericht zenden.
Z. te 's-H. In D 7 waren de laatste zetten 20
T acl d4, 21 T fel e5, 22 D c2 T f8. De 22e zet
van Zwart is in het Weekblad gepubliceerd. Wilt u
s. v. p. de achterstallige zetten zoo spoedig mogelijk
inhalen.
J. P. H. In de correspondentie van heden zijn uw
vragen beantwoord. Beste groeten.
J. J. S.
UIT DE SCHAAKWERELD.
De stand der match te New-York is volgens de
laatste berichten: Showalter 4. Lipschütz 3, 2 remise.
Do match tusschen de twee grootete Londensche
clubs, de Metropolitan" en de City of London",
waaraan 50 spelers van weerskanten deelnamen, werd
door eerstgen. gewonnen. Dit is de 5de match tus
schen deze beide concurrenten en tevens de 5de over
winning voor de Motropolitau".
Als dit onder de oogen van onze lezers komt, is
de groote vierkamp te Petersburg waarschijnlijk in
vollen gang. De Londensche blaien hebben reeds de
aankomst van Lasker, Steiiiitz en Pillsbury te Peters
burg gemeld.
FIUNSCHE VEKDEDIGISG,
clubmatch Liverpool versus Manchester.
Wit. Zwart.
Mr. Palmer, Amos Burn,
Manchester. Liverpool.
l cl e6 3 P c,3 P f6
2 d4 do 4 e5 P fd7
zy hen verzoeken het tooneelstuk in een open
bare bijeenkomst te bespreken.
Ook zal zy een goedkoop maandblad uitgeven,
en tooneeluitvoeringen organiseeren, waarin be
kwame artisten optreden.
RECTIFICATIE.
Het is geen zetfout, drukfout, schrijffout, onder
welk soort fouten wy haar moeten rangschikken,
weten wij niet, maar een fout is het: boven het
artikel, in ons vorig nummer, van den heer Schorer
over Menzel, is een portret komen te staan. Maar
het portret van Menzel was het niet, noch van
iemand, die met Menzel ook maar in verwijderd
verband staat. Het was de heer George du Maurier,
de schrijver van Trilby. Hoe dit portret hier is
terechtgekomen ? Het is een mysterie. De lezer
verschoone ons van het oplichten van den sluier
die er over ligt: het is een mysterie, dit ver
zekeren wij nogmaals.
Praktisch gebruik van verzen.
Natuurlijk is het Amerika, waar men verzen
ook «praktisch" weet te gebruiken; en wel, om
proeven te nemen met een nieuw soort telegraphie,
door middel van signalen. In de North Ameri
can Review komt onder bovenstaand opschrift
een artikel voor, waarin verhaald wordt dat
kolonel Volkmar deze «praktische" proefneming
U~J uitgevonden. Wie proza telegrapheert, is
had
nooit zeker van zijn proef, «omdat het eene woord
het andere suggereert"; maar by poëzie weet
men nimmer wat er zal volgen
De nieuwe manier van telegrafeeren heeft uit
stekend voldaan. Een gedicht van 159 woorden
is overgebracht, met nauwlijks meer fouten dan
gewoonlyk in telegrammen voorkomen. Langs
meer dan een weg zal dus voortaan de dichter
de onsterfelykheid bereiken.
Inhoud Eigen Haard No. 50: Hannie door
A. T. Costa. - Lings den Tokaïdo door S. Kalff
(met afbeeldingen). Ontferming (bij de plaat
naar de schilderij van W. Pape).
Mejonkvrouw van Oranje door H. C. Rogge (met plattegr.)
(slot). Adolph Menzel (1815?1895) (met
afbeeldingen). Lohengrin. Verscheidenheid :
De honderd-zevenjarige (met portret). Een
bijzonder geval van kogelblikzem. De waarde
van het geld, voorheen en nu. Feuilleton:
Barut-Jok. Advertentiën.
BOEKBEOORDEELING.
Uiltngeluk, geteekend op steen, door T VAN
HOYÏEMA. Amsterdam, G. M. van Gogh.
De heer van Hoytema, die met zijn Jonge
Eendje" zooveel succes heeft gehad bij hen, die
geestige en intelligente teekeningen in soberen
stijl verkiezen boven de glimmend-bonte pracht
der gewone chromolithographische producten,
heeft in zijn Uilengeluk weer een mooi boek
geleverd. Zijn kijkjes in de vogelwereld zijn vol
leven en beweging; zijn planten, met name de
zonnebloemen en de doove netels, uitmuntend
getypeerd. Tine" heeft in den tekst, die slechts
een paar dozijn regels beslaat, het leuke van dit
geteekende sprookje bescheiden maar aardig
gesouligneerd.
NIEUWE BOEKEN.
Ingekomen bij de Redactie.
Jos. ALB. ALBEKDINGK TUIJM. Portretten van
Vondel. Amsterdam, C. L. van Langenhuijzen.
W. G. VAN NOUUUYS. De sterkste. Dramati
sche schets in l bedrijf. Beijer's
Tooneelbibliotheek, 2de serie No. 1. Utrecht, J. C. Beijers.
GERTBUDE M. TUCKWELL. De staat en zijne
kinderen. Uit het Engelsch vertaald door M. v. H.
Met een voorrede van Mr. J. A. LEVÏ. Utrecht,
J. L. Beijers.
Ton HEDHKKG. Oom Ayathan, vertaald door
A. MODIIERMAN. No. 72 van Warendorff's
Novellenbibliotheek.
UUIIIIIIIIIIIIIIII1III1I11IIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
5 f4
6 dcó:
7 a3
8 P f3
9 R e3
10 R có:
11 R d3
12 ef6:J
13 P £ö?
14 D h5
15 P h3
16 D e5:
17 0-0-0
18 T hel
)9 R ba
20 K bl
21 T d3
22 R c6:
23 P dl
c5
P c6
P c5:
R e7
0-0
R c5:
f6
D f6:
lus:
D f4:
D e5 f
P e5:
R d7
P g4
R e3 f
R c6
d4
bc6:
P e5
"">" minimum IIIIIUM
24 T b3
25 T d3
26 P e3:
27 T e3:
28 T e3:
29 T e2
30 T f2
31 P e4
32 P c3
33 K a2
34 b3
35 cb3:
36 b4
37 K b3
38 K c2
39 P e4
40 P c5 f
41 P d3
Wit g-eeft
P g4
c5
P e3:
de3:
T ae8
e5
c4
T d8
T f5
K f7
eb3: t
" f
K e6
T f4
T d3
T d7
T dd4
K d5
T fee
op.
FRAXSCHE VERDEDIGING,
gespeeld in de match tusschen 't Rotterdamsche
Schaakgenoütsehap en de Nieuwe Botfc. Club.
De opening is niet onberispelijk gespeeld, doch 't
slot is niet geheel van belang ontbloot.
Wit. Zwart.
Pb. J. Stok, X. E. C. Giippertz, K. S. G.
l e4 e6 ie D g6: f T g7
2 d4 d5 17 R c4 f K h8
3 P c3 R blï18 D h6 f T h7
4 R d2! R c3:2 19 D e6 P f6
5 R c3:J de4: 20 D e5: D dg
6 13 ef3: 21 T f l D e5:
7 P f3: P f6 22 de5: P e4 .
8 R c4 0-0 23 R d4 c5
9 0-0 a6 24 T f8 f K g7
10 R d3 h6 25 T £7 f K h6
11 P e5 P bd7 26 R e3 K h5
12 P g4 P g4: 27 R e2 f K k4
13 D g4: e5 28 g3 f P 3:
14 D e4 g:6 29 hgS: f K h3
15 T f7;! T f7: 30 R f l f