DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 967 geifjk geven, die het manifest der «indringers" samenvat in den vereregel: La raaison est a moi: e'est a vous d'en sortir! en die verklaart, dat de inwilliging der ge stelde eischen zou leiden tot volkomen uit drijving van het Boeren-element, en dus van de oorspronkelijke bezitters. Het zij hier allereerst opgemerkt, dat de vuitlanders" niet zoo geheel verstoken zijn van alle rechten, als zij zei ven beweren. Zij die zich laten naturaliseeren, bezitten reeds na een twee-jarig verblijf het kiesrecht voor den Tweeden Volksraad, die met eene Europeesche Tweede Kamer is te vergelijken Maar behalve die tak van vertegenwoordiging is er nog een andere, de Eerste Volksraad, een veel minder talrijke Eerste Kamer of Senaat, waarvan de goedkeuring met die van den President noodig is, om aan de door den Tweeden Volksraad aangenomen wetsontwerpen kracht van wet te geven. Om aan de verkiezingen voor den Eersten Volks raad deel te nemen, moet men twaalf jaren in het land hebben gewoond, en moeten twee derden der burgers uit het district, waarin de candidaat voor deze «groote naturalisatie" woont, die candidatuur steunen, welke ten slotte nog door den President moet worden goedgekeurd. Met dit zeer beperkte kiesrecht voor de Eerste Kamer heeft de Transvaalsche wetgever klaarblijkelijk een dam willen op werpen tegen een al te snelle uitbreiding van den invloed van vreerade elementen; in de gegeven omstandigheden was die be perking (trouwens eene veel minder hatelijke en kleingeestige dan het «hoogst aangeslagen" zijn!) een daad van politiek zelfbehoud. Wanneer al de eischen van de uitlanders, of juister gezegd van de National Union, die voorgeeft uit hun naam te spreken thans werden ingewilligd, dan zou zeker binnen korten tijd de vertegenwoordiging eene Engelsche meerderheid en de Kepubliek een Engelschen President hebben. Dan zou het met de onafhankelijkheid van de Trans valers gedaan zijn, al schreef ook Sir Charles Dillke vijf jaren geleden, dat het verleenen van stemrecht aan de uitlanders en zelfs de afschaffing der Hollandsche taal niet zouden leiden tot eene annexatie van de Trans vaal door Groot-Brittannië. Het zijn niet slechts de Boeren en de Hollandsche elementen in de Transvaal, die zich tegen de eischen d ir Eugelsche uitlan ders verzetten. Ook de uitlanders van andere nationaliteiten, met name de Duitschers, Franschen en Amerikanen, protesteeren tegen die eischen, hoewel zij eene geleidelijke uit breiding van hunne rechten en bevoegdheden billijk en wensehelijk achten. Voor hen is het allerminst een geheim, wie achter de schermen deze geheele beweging leidt. En wie daaraan nog mocht twijfelen, heeft eene zeer onwelkome zekerheid verkregen door het bericht, dat eene gewapende bende van de Britsche Chartered Company, 800 man sterk en van kanonnen voorzien, de Transvaal is binnengedrongen. Die troep staat onder lei ding van Dr. Jameson, een der welbekende handlangers van Cecil Rhodes. Ee/i oorlog dus zonder oorlogsverklaring, zeker eene zonderling methode om lieden te ondersteunen, die zich over primitieve toestanden beklagen. Natuurlijk heeft Presi dent Krüger die schending van het grondge bied der Republiek beantwoord, door de burgers onder de wapenen te roepen.'Voor een paar dagen nog zeide »Oom Paul," toen mee hem vroeg, waarom hij niet krachtig optrad tegen de agitatie onder de uitlanders: »om een schildpad te kunnen doodslaan, moet men wachten tot hij zijn kop uitsteekt." Dat wachten zal nu niet meer noodig zijn. Maar mogelijk trekt de schildpad zijn kop nog bijtijds terug. Uit de houding der Euro peesche pers blijkt zeer duidelijk, dat men Engeland niet wil toestaan, zich van de Transvaal langs dezen slinkschen weg meester te maken. Een deel der Eugelsche pers beroept zich op het artikel van het tusschen Engeland en de Zuid-Afrikaansche Kepubliek bestaande tractaat, volgens hetwelk de buitenlandsche politiek der Repubiek onder controle staat van de Britsche regeering, en leidt daaruit de zonderlinge gevolgtrekking af, dat geen andere mogendheid het recht heeft zich met de »uitlanders"-rjuaestie te bemoeien. Maar de Engelsche minister van koloniën, de heer Chamberlain, heeft wijselijk besloten den overgrooten ijver der Jin</o'x in Engeland en in Zuid-Afrika te betoomeii. Hij zond aan Dr. Jameson telegrafisch bevel, om onver wijld het Transvaalsche grondgebied te ont ruimen ; in een tweede telegram aan president Krüger sprak hij de verwachting uit, dat de president zou doen wat in zijn vermogen was om vijandelijkheden te voorkomen, en dat hij daarvoor kon rekenen op de mede werking der Britsche regeering. Dit aanbod is te laat gekomen; gelijk men weet, de Boeren hebben die medewerking niet afgewacht, maar alvast met Jameson en zijn bende afgerekend, op ouderwetsche wijs. En John Buil, die dagelijks kan merken, dat hij zijn vrienden met een lantaarntje moet zoeken, zal zich waarschijnlijk nu wel eens bedenken, eer hij weder tegen de kleine Zuid-Afrikaansche Republiek den bullebak gaat spelen. Sociale, aanqzizqzn&zbzn. V miiiinimiiintim niiiiiiiitiiiimiiiiiiHiniiiiiiiiiiiim Onze revolutionaire socialisten. Wij hebben weder een Kerstfeest achter den rug, en daarmede een socialistencongres; er is dus aanleiding, te trachten, opnieuw de plaats te omschrijven, die het socialisme inneemt in onze kleine Nederlandsche samen leving. Wel geen overvloed van cijfers staat ons hierbij ten dienste, maar wij behoeven ook niet van deze opgave een cijfersom te maken. Het voornaamste kenmerk van het socia lisme in Nederland is zijn onderlinge ver deeldheid. Sedert de aanneming der motie Hoogezand?Sappemeer heeft het verschil van gevoelen omtrent de te volgen taktiek tus schen de aanvoerders het karakter aange nomen van een breuk die door de geheele partij heenloopt, en van weerszijden is er voor gezorgd, dat de scheuring onherstelbaar zal blijken. In een klein land hebben de per sonen een buitengewoon grooten invloed op de ontwikkeling der partijen, en wie er kennis van heeft genomen, hoe Recht voor Allen Troelstra en de overige parlementairen met vuil heeft geworpen, welkeen minachting de Baan breker en zijn vrienden toonen voor Domela Nieuwenhuis en diens volgelingen, moet wel overtuigd zijn, dat van een eendrachtige socia listische partij geen sprake kan zijn, zoolang de personen, die thans de leiding der fracties in handen hebben, blijven vooraan staan in de beweging. De vijandschap der propagandisten onderling brengt bovendien mede, dat niet de een den ander rustig zijn weg laat gaan, maar dat men op elkanders terrein gaat stroopen. Op dit congres van den socialistenbond, te Leeuwarden, werd gewag gemaakt van het «heilloos" pogen der parlementairen, om aan de revolutionairen afbreuk te doen, er werd medegedeeld, dat er wel is waar met gering succes in Limburg propaganda is gemaakt; de revolutionairen kunnen dus zelfs Vlie gen, hun meest gewaardeerden tegenstander, niet de baan vrij laten. Het gevolg is, dat de krachten der partij voor een deel worden verspild aan onderlinge verzwakking, zoodat er voor hen die de idee van het socialisme als een gevaar beschouwen, op het oogenblik geen bijzondere reden tot bezorgdheid bestaat. Of moet men bezorgd zijn, wijl ook nu weder de socialistenbond heeft verklaard, te zijn de partij der revolutie, die met wettige, en onwettige middelen rechtstreeks jaagt naar haar einddoel, de afschaffing van het privaat bezit? Het is een weinig belachelijk, al die groote woorden naast elkander te vinden in het lethargische Nederland van Januari 1890. Een bond van ongeveer honderd afdeelingen, waai van zeer velen klein, velen zoo klein zijn, dat zij de onkosten van een afgevaar digde naar het congres zelfs niet kunnen betalen, zou er ernstig over denken, met het zwaard in de onbedreven band tegen de huidige, tegen zulk een aanval dan toch nog stevig gepantserde orde van zaken te keer te gaan? Geen verstandig man die het in zijn hoofd krijgt. In den bond zelf begint dan ook reeds het bewustzijn helder te worden, dat men, door zich de deelneming aan het parlementarisme te ontzeggen, een leelijken strop zich om den hals heeft gehaald. Wel werd op Schröder de censuur toegepast, omdat hij de verkiezing tot raadslid heeft voorgestaan van mr. Heemskerk, den man die de revolutie oen straffe Gods had genoemd, maar onom wonden spraken Stienstra, van der Veer, van Emmenes, mannen van zeer uiteenloopende hoedanigheden, maar allen in de praktijk ge vormd, het uit, dat de agitatie bij verkiezingen een vruchtbaar propagandamiddel kan zijn ; zelfs het zitting nemen in de Tweede Kamer werd door hen niet afgekeurd. Sterker nog komt de zonderlinge verlegen heid, waarin de heeren revolutionairen verkeeren. uit bij de behandeling van eenige strijdmiddelen, door sommige afdeelingen aan bevolen. Men gaat zijn heil zoeken in het samenstellen van kinderbockjes voor socia listisch kroost, men zal tegen het koningschap agiteeren, een af'deeling wilde speciaal den drank, een andere den godsdienst bestrijden. Maar nu mag toch worden gevraagd, of wij nog te doen hebben met een partij, die een wel afgebakend doel heeft, en bij haar streven om dat te bereiken, alle lapmiddelen" ver smaadt. Of' een conventiktl als dat van Leeuwarden nog wel aanspraak mag maken op de belangstelling van hen, die de gebreken onzer maatschappij erkennen, en ernstig zoe ken naar den rechten weg tot een beteren toestand. Maar de algemeene werkstaking dat was nu eerst bet ware propagandamiddel voor een zuiver economische partij. De alge meene werkstaking is de revolutie; laat men dit denkbeeld varen, wat blijft er dan eigen lijk voor den socialistenbond als program van actie over ? Toch heeft men begrepen, dat, wanneer men eindelijk Kater, Heldt en Passtoors voor de algemeene werkstaking zou heb ben gewonnen, men haar niet meer noodig zou hebben, en haar gestopt in de Pandoradoos van het Nationaal Arbeids-secretariaat, wat in parlementairen stijl beteekend : gede poneerd ter griffie. In n woord : zoolang de socialistenbond zijn taktiek niet wijzigt, zal hij vormen een partij van de theorie, en niet van daden. Op uw vingers kunt gij het natellen, dat de lieden der praktijk, de ware materialisten ; de socialisten willen immers zoo gaarne matelialist zijn? een voor een uit haar rangen zullen verdwijnen, om zich te scharen bij hen, die begrijpen dat alleen door daden, groote en kleine, op elkander te stapelen, de geschiedenis wordt gemaakt. De heer Domela Nieuwenhuis moge nog zoo veel overwicht hebben op personen, hij moge met alle hem ten dienste staande middelen zijn dissideerende geloofsgenooten trachten te doodverven als verraders, hij zal op den duur niet kunnen voorkomen, dat menige bondgenoot die nu nog aan zijn zijde staat, door de vruchteloos heid van een propaganda met woorden alleen, naar den overkant wordt gedreven. Het ge vaar, dat hijzelf daardoor steeds verder op den weg des gewelds wordt gedrongen, en dat zijn aanhangers in jeugdigen ijver, en in afwachting van de groote revolutie, vast eee paar kleintjes zullen trachten te maken, dient hier te worden aangestipt, zij het ook niet als een donderwolk, die ons volksleven thans reeds verduistert. Het resultaat van dit alles is treurig. Daar staan wij nu aan den vooravond van een, zij het geringe, kiesrechtuitbreiding. Men hoopt, dat deze eindelijk eenige radicale her vormingen in onze maatschappelijke verhou dingen tengevolge zal hebben. Maar een der eerste voorwaarden daartoe is, dat de onver schilligheid in de zaken van het volk plaats make voor belangstelling, dat de oude politieke partijen ervaren, dat nieuwe denkbeelden de plaats van de hunne, die afgeleefd waren, komen innemen, dat het nieuwe kiezerscorps gestuwd worde naar links, dat het het heden zij, tegenover het verleden. En van den kant dergenen, die de grootste stuwkracht moesten leveren, daar zij het verste willen, bemerkt gij weinig anders, dan geharrewar onderling, en machteloosheid naar buiten. Op deze wijze zal de reactie een gemakkelijke overwinning hebben, en kan het nog tientallen van jaren duren, vóór in ons land de wetgeving zoo wordt ingericht, dat zij aan een gezonde ontwikkeling van het volksleven niet meer in den weg staat. F. M. C. sterling voor het herstellen van bruggen en viaducten, 100.000 pond sterling voor metsel en schilderwerk, enz. Aan den Staat brengt zij maandelijks op 20.000 pond sterling. Echtscheiding in Frankrijk. De »dépopulation de la f'rance" interesseert iederen Franschman, en daarom stelt hij in de echtscheiding een bijzonder behing. e economen staan te schreien bij het jaarlijks vermeerderend aantal ervan, en vragen waaraan toch die ver meerdering is toe te schrijven. Eén rechtbank doet soms in n zitting !?>() ,i i'OO echtschei dingen bij verstek af. De pers en de publieke opinie krijgen een groot deel vau de schuld. Maar wij houden toch zooveel van het vaderland, redeneeren de heeren, het is zelfs banaal ge worden, te zegsren dat wij bereid zijn er voor te sterven ! En wij zijn verstandiger dan onze vooronders. En wij hebben meer goedheid, misschien ook meer moraliteit dan de geslachten die ons zijn voorafgegaan. Een bolleboos, de heer Garson, heeft thans uitgevonden hoe eigenlijk het ongeluk van de echtscheiding in de wereld is gekomen. Door de theorie, dat ieder recht op geluk heeft, is zijn verklaring. Xu dat oenmaal is verkondigd, meent iedere vrouw, maar te mogen gaan scheiden als zij niet gelukkig is. En dan brengt hij madame de Maintenon op de proppen, die haar meisjes van Saint-Cyr wel anders leerde: Zij wees haar op dien echtgenoot uit l,ts ;j<"uj' de l'Amour et du Huaard, van van Marivaux, die niet van zijn vrouw hield, haar bedroog en vernederde, en toch had zij den moed te zwijgen, er tegen haar vader noch tesen haar moeder over te spreken, vreezonde, dat dit opspraak zou geven, en het boos humeur van haar man maar zou verergeren, en dat dit niet het middel was om hem tot haar te doen terugkeeren. Zij diende hem stilzwijgend en met zachtheid ; dit behaagde hem, en eindelijk kwam bij op den weg van den plicht terug; maar de" marteling had bijna tien jaren geduurd." Zou zij tut hebben volgehouden, vraagt de heer (iasson, indien de echtscheiding veroorloofd was geweest? De grootste vennootschap. De grootste maatschappij op aandeelen van de geheele wereld is volgens l'&trmiix M uinsnts de London and Xortb Western Itiilway ('v." Zij bezit een kapitaal van 11!'millioen pond sterling, en haar ontvangsten bedragen ongeveer l.'iiHipond sterling per uur. Zij heeft i^ot) locomotieven, die jaarlijks -11 niillioen engeïsche mijlen af leggen. Xij heeft (ii).ouii agenten in baar dienst en vervoert dagelijks gemiddeld lf>i!.OIM) reizigers. Zelf vervaardigt de Maatschappij al haar mate riaal, zij geeft jaarlijks ?Jö.OOO pond sterling uit voor het onderhoud harer wegen, 110,000 pond Inhoud van verschillende bladen. H e t H a n d e l s b I a d. 2) Deo. De eedsquaestie." (Voorloopig verslag over het voorsiol-Gerntsen.) 31 Dec. Schrikbeelden." (mr. Piepers in het tijd schrift voor Ned.-lidiëo?er ons gezag in ludië.) l Jan. Een Indische mijnwet 'i" De Standaard. 30 Dec. Nevelen" (in ons publiek leven. ) l Jan. In stilheid en in vertrouwen zal ulieder sterkte zijn.'' (de periode van stilstand tot Juni 1897.) Het C e n t r u in. 28 Dec. Een behartigens waardig woord" (over de Kath. pera van de Bien public"). 30 Dec. l en 2 Jan. Boerenbonden", door J. Hoog land. 31 Dec. Mir stens ontijdig" (Het Dagblad over de kieswet) De T ij d. 23 Dee. Samenwerking" I. 25 Dec. , Kerstgedachte". Het Nieuws v. d. D a g. 23 Dec De kleii en". 24 Dec. HerÏLnering aan Diakens", door A. C. Loffelt. 25 Dec. Kerstmis". 30 Dec. ,.Naar hooger heen l" door A. B. Het Volks dagblad. 2 Jan. Oud en Nieuw jaar." De (antir.) Nederlander. 30 Dec. Kamers van arbeid" II (sloti. N. R ot te r d. C r t. 24 Dec. Een terugblik," door mr. J. B. B. 28 Dec. Het Kan erverslag over het wets-voorstel van den heer Gerritsen". I. 21) Dec. II (slot). De Maasbode. 21) Dec. Twee", door P. M. Bots, pr. 21 Dec. Burgerlijke vereenigingen." V (slot) Inrichtiug der syndicaten", door J. H. Wijnen. 22 Dut" De Vrijmetselarij I, door Laicus. 24 Dec. In het viije Nederland ot' in CUiija?" door J. H. Wijnen. 25 Dec. Kerstmis." Het Kerstfeest der Volken". door l'. Jl. Hots, pr. Het Vaderland. 29 en 30 Dec. Het vraag stuk der armverzorging" I. Haag s c li Dagblad. 22 en 23 Dec. Invoer rechten'1. 21 Dec. Handelsregister en Firma". 2:3 Dec. Een Kerstwoord". U t r e c h t s c h Dagblad. 24 Dec. Persoonlijk heid.'' N. A r n h e m s c h e C t. 28 Dec Een nationaal belang." ? De duinen i. 31 DPC. Ttiugblik." De Li m b. Koerier. 27 Dec. Een minister van Oorlog Diplomaat", (qncstie Seret, door il. de Ras). A r n h. Ct.'l Jan. Onze staatsschuld.1'' .Middel b. C t. 27 en 28 Dec. Nog enkele Zeeuw-sclie belangen in de Tweede Kamer" (tram Schou wen Duiveland). 31 Dec. Nog eens mr. Treub over de Kieswet." l'r o v. G r o n. C t. 80 Dec. Het voorstel Gerrit sen" leed). N i e n w o \V i n s c h. C t. 29 Dec. Het begin van den strijd" (de congressen te Leeuwarden en te Zwolle). V e n l o o s c h Weekblad. 28 Dec. Schade loosstelling aan onbemiddelde onJors, wier zonen dienen". Het Sociaal Weekblad. 28 Dec. Een kwestie van tactiek", door Oorn. Huijgens, (at.t\v. aan Dr. Aletta Jacobs). Aanpakken l" door v. Zinderen Bakker. De Vol k i-s tem. 28 Dec. Woorden en geen) daden". (De Encycliek Rerum Novarum). Kiesrechtbeweging". llet'tweede ga-proces". Mej. Oom. Hutjgens, over de vrouwenqtiaestie". De Nederlander Wbld.) 28 Dec. De Con versie". N. Leeuw. C r t. l Jan. Endc despereert niet". N o o r d-11 o l l a n d s c h Weekblad. 28 Dec. De Staat en zijne kinderen." V r ij l a n d. 28 Drie. Bij het Nieuwjaar!" 11 echt voor Alle u. 28 en 29 Dec. Vaderlandisme." De Zwoeger. 28 Dec. Oudejaarsavond." Weekblad v/d. A l g e m. N e d. Diamantbewerk e r s b o n d. 27 Dec. Amerika" (slot). De contributie- afdracht." Hecht voor Allen. 31 Dec. en l Jan. Oude jaarsavond'. 2 en ;i Jan. ..Bij de intrede van 18%". l'a t r i m o u i u m. 21 en 28 Dec. ..Welken weg wijst ons de historie der werkliede-ubeweging in Ne derland als den juisten weg aan'.'" I II. De Wachter. Soc. Dem. Volksblad'. 28 Dec. Tot \>i>slnit en tot overgang". De B a a n b r e k e r. 28 Dec Ons laatste woord". D e N ij v e r h e i d. l Jan. Het arbeidersvraagstuk n Engeland". XI. De W e k k t. r. 28 Dec. Lezen". Hot Schoolblad. 31 Dec. Bevoegdheid bij en gren/on van het Middelbaar onderwijs. Het N i e u w e S c h o o l b l a d. 27 Dec. De bal dadigheid dei- straatjeugd" U (slot). liiiiiiiiiiiiiiliiiimmnmummmmimmmtiniituiiimmmummiimiiiim UZ ziek. in de Hoofdstad. Na de Doocmb'-rdrukU1 op muzikaal gebied ;:irig <lc kerstweek rustig voorbij en wanneer schrijver (if.-zcr regelen zijne kroniek moest vullen met het geen er d c;-, c weck is voorgevallen zou hij zeer \crlegcu stiiitu. Doch er liu^cn op zijn schrijftafel altijd zoovele niruvr uitgekomen coinpoMtica die iicui als het ware. vol verwijt, aanstaren dat hij ze zoo rustig moet laten lii^en en niet legden zooals het programma bij een onzer concert en onlaims abusie velijk tot tweemaal toe vermeldde dat. zulk eene i'e.lfirenheid welkom :s om ook die schuld ecmgzins af te doen. Ijirenlijk behoort ecu Xieuwj:ia!>wei:>eli vooraf te 'a.-ni, doch mijne lezers /.uilen die niet verlaiiLïcii of unvuchtu' ei: hoe is het ook mogelijk noir iets Iccsbaars m dit, genvc op het |iupicr U; brengen. lu pro/,a klinkt liet al zoo conventioneel en in verzen . . . l);it nooit ! oveiidieu begint voor een muziek-verslaggever het, jaar met, l September (-u eindigt l Mei of later. Men vcrguuue mij dus dcii wenseh tot zoo